Rynhesse

Reliëfkaart van Rynhesse

Wingerde in Ingelheim am Rhein

Rynhesse (Duits: Rheinhessen) is 'n streek in die Duitse deelstaat Rynland-Palts met 'n bevolking van sowat 600 000. Sy naam verwys na die streek se ligging aan die linkeroewer van die Ryn en sy vroeëre geskiedenis as deel van die Groothertogdom Hesse (1806 tot 1919) en die latere Volksstaat Hesse (1919 tot 1945). Vandag is dit veral bekend as 'n belangrike wynboustreek.

Alhoewel die streek as administratiewe eenheid nog relatief jong is (dit is eers in 1816 volgens die besluite van die Weense Kongres as 'n provinsie van die Groothertogdom Hesse-Darmstadt aan die linkeroewer van die Ryn gevorm), behels dit met Mainz, die grootste stad in die gebied en tans die administratiewe setel van die deelstaat Rynland-Palts, een van die oudste nedersettings in Duitsland wat as Mogontiacum reeds in die Romeinse tydperk as hoofstad van die provinsie Germania Superior (Bo-Germanië) gedien het.

Naas Mainz is ook ander nedersettings in Rynhesse van Galloromeinse oorsprong, soos byvoorbeeld Worms, Bingen en Alzey. Oorblyfsels van die vroeg-middeleeuse Karolingiese keiserpalts het in Ingelheim am Rhein bewaar gebly, terwyl die stadsbeeld van Oppenheim sedert die middeleeue min of meer onveranderd gebly het.

Keurmainz en Keurpalts was gedurende die middeleeue en die vroeë moderne tydperk die oorheersende politieke moondhede in die huidige Rynhesse. Die middeleeuse heldedig Nibelungenlied speel in Worms af, terwyl die lewe en werk van Hildegard van Bingen, een van die beduidendste geestelike persoonlikhede van die middeleeue, steeds die aandag van geskiedkundiges en media trek. Die domkerke van Mainz en Worms en die Joodse gemeentes van dié twee stede staan sentraal in die godsdienstige geskiedenis van die streek.

As koningslandskap van keisers uit die Saliese en Stauferdinastieë was die vrugbare landskap, waar die Ryn met 'n groot boog weswaarts kronkel, in die hoë middeleeue een van die kerngebiede van die Heilige Romeinse Ryk. Die nou verbintenis met die koninklike troon het nogtans die vorming van 'n selfstandige Rynfrankiese hertogdom verhoed. Die amptelike residensies van Keurpalts was gevolglik in Heidelberg en Mannheim en dus aan die regteroewer van die Ryn geleë. Ná 'n kort periode as deel van die rewolusionêre Frankryk omstreeks 1800 het die landskap in die suidweste van Duitsland geen noemenswaardige rol in die politieke geskiedenis van die land meer gespeel nie. Oop grense en sy sentrale ligging in die Europese Unie bied nuwe geleenthede vir die streek wat in 2016 sy 200-jaarfees sal vier.

Geografie

Ligging en struktuur

Rynhesse word in die noorde en ooste deur die Ryn, in die weste ongeveer deur Nahe en Alsenz begrens. Die Isenach-rivier se monding in die Ryn vorm die suidelike grens. Rynhesse strek oor sowat 1 400 km² tussen die Rynland-Paltiese hoofstad Mainz en die stede Alzey, Bingen am Rhein en Worms. Ander groter nedersettings in die streek is Ingelheim am Rhein, Nierstein, Oppenheim, Bodenheim en Nackenheim (almal aan die linkeroewer van die Ryn geleë) en Osthofen, Nieder-Olm, Wörrstadt en Westhofen. Die geografiese middelpunt van Rynhesse is in die dorpsgebied van Gabsheim geleë.

Riviere

Die belangrikste Rynhessiese riviere naas die Ryn is Selz, Wiesbach en Appelbach. Kleiner riviere sluit byvoorbeeld Seebach, Pfrimm, Eichelsbach en Mühlbach in. Daarnaas is die mondings van Eisbach, Eckbach en Isenach in Rynhesse geleë.

Riviereilande

Die Ryneilande Sändchen (in die voorgrond) en Kisselwörth (in die agtergrond) met Nackenheim aan die regterkant

Twee riviereilande in die Ryn naby Nackenheim maak deel uit van Rynhesse. Die eilande Kisselwörth (35 hektaar) en Sändchen, wat albei as natuurbewaringsgebiede gelys is, skei Nackenheim van die Ryn se hoofstroom. Die eilande is vroeër vir landboudoeleindes gebruik, vandag is daar veral wilde vrugtebome. Toe die rivierloop van die Ryn in die verlede reguit gemaak en waterkerings gebou is, is die twee eilande kunsmatig vergroot. In die somermaande staan die eiland Kisselwörth op naweke oop vir besoekers.

Heuwels

Die hele streek, wat deel uitmaak van die noordelike gedeelte van die Borynse Laagvlakte, word dikweks ook Rynhessiese Heuwelland of "Land van 1000 heuwels" genoem, met heuwels op hoogtes tussen 200 en 300 meter.

Klimaat

Danksy sy ligging teen die benedewindse kant van die omliggende bergreekse van Taunus, Odenwald en die Noord-Paltiese Bergland word Rynhesse onder die warmste en droogste streke van Duitsland gereken. Die gebied is dus uiters geskik vir die verbouing van vrugte en wynbou.

Weens die intensiewe landbou, wat hier bedryf word, is slegs sowat vyf persent van Rynhesse se oppervlakte bebos - die kleinste persentasie in Duitsland. Swaar reënval kom selde voor, meestal in die somermaande wanneer donderbuie uitsak.

Jaarliks word daar in Rynhesse 'n gemiddeld van 1 600 sonskynure aangeteken, die groeiperiode strek oor sowat 240 dae. Die gemiddelde jaarlikse temperatuur is met 10,5 °C hoër as die gemiddeld van Duitsland.

Eksterne skakels

• Amptelike webtuiste van Rynhesse (de) , (en)