Schwôbischi Donaudalbaan

Dä Artikel behandlet di Schwôbischi Donaudalbaan. Es git au di Bayrischi Donaudalbaan, e Ysèbaaschtreggi vo Règensburg uèzuès gu Neuoffingè.

Di Schwôbischi Donaudalbaan isch è Ysèbaaschtreggi vo Ulm uff Immèdingè, wo gröschtedeils eingleisig un witgehend nit elegtrifizyrt isch. Si isch 133,8 Kilometer lang und wörd au als Donaubaan bezeichnèt. Bekannt isch d Streggi bsunders wègèm Abschnitt im Naturpark Obberi Donau, wo si vo allem bi Radtourischtè belièbt isch. Diè Württèbärgischi un diè Badischi Staatsysèbaanè hèn d Streggi als Deil vo voschidènè Ysèbaabrojèkt zwǜschè dè Johr 1865 un 1890 baut. Dè Bau vom Abschnitt zwǜschè Duttlingè un Inzigkoffè hèt dè dütsche Generalschtaab durrègsetzt, für sellèn hèt d Donaudalbaan als strategischi Baan für dè nôgschste Chrièg mit Frankrych hèt diènè söllè. Sit 1901 isch d Donaudalbaan in Vobindig mit dè Höllèdalbaan Deil vo dè übberregionalè Ysèbaavobindung vo Ulm uff Fryburg. D Donaudalbaan mit irè Bruggè, Stellwärch, Böschungè, Wärterhüsle, Dunnels un diè nõch jewyls badischer odder württèbärgischer „Philosophy“ erbautè Baanhööf isch hüt è ydraits Kulturdenkmòl, dè Obberbau mit dè Schinnè vo dè Baanschtreggi Inzigkoffè-Duttlingè isch allerdings nit gschützt.

Ulm Hbf–Immèdingè
Strecke der Donautalbahn (Baden-Württemberg)
Kursbuechstrecki (DB):	Luèg Text
Streckenummere:	4540 Ulm Hbf–Sigmaringè 4630 Sigmaringè–Inzigkofè 4660 Inzigkofè–Duttlingè 4600 Duttlingè–Immèdingè
Streckelengi:	133,8 km
Spurwyti:	1435 mm (Normalspur)
Legende vo Augschburg Schwôbischi Ysèbaa (Südbaan) vo Fridrichshaffè 0,0 Ulm Hbf 478 m Brènzbaan gu Aalè un Filsdalbaan uff Stuègètt vo Stuègètt 0,7 Ulm Hbf Em Brugg 0,8 Wallschtrõßèbrugg (B 10), ehemòls Dunnel Blaubeurer Dor (30 m) 1,7 Ulm Rbf 482 m 2,4 Ulm-Söflingè (sit 1907) 484 m 2,4 Ulm-Söflingè (PV bis 1907) 3,0 Ulm-Söflingè Em Wescht 3,1 Blau 5,7 Blauschtei 492 m 6,7 Chlingèschtei (ab 1905) 7,0 Blau 7,5 Hèrrlingè 497 m 11,1 Arnegg 15,3 Gerhuusè (sit 1910) 516 m 15,9 Blau 16,5 Blaubeurè 518 m 22,7 Schèlklingè 535 m Schwôbischi Albbaan gu Reytlingè 24,2 Schmièchè 543 m 28,3 Allmèdingè 519 m 32,1 Berkach 33,6 Ehingè a dè Donau 510 m 36,9 Dettingè (b Ehingè) 40,7 Rottèacker 501 m 45,0 Munderchingè 506 m 47,8 Untermarchdal 52,6 Rèchtèschtei 516 m Fèldbaa zum Wasserchraftwärch Rèchtèschtei 52,7 Donau 57,3 Donau 57,7 Zwyfaltèdorf 524 m 58,4 Donau 61,7 Uulingè Fèdèrseebaan vo Bad Schussèrièd 65,2 Rydlingè 530 m 67,7 Neufra a dè Donau 71,0 Èrtingè 539 m vo Aulèdorf 76,4 Hèrbèrtingè 548 m 82,4 Mèngè 560 m Hegua-Ablachdalbaan uff Radolfzèll 83,9 Ènnètach 86,0 Scheer 86,2 Schlossbärg-Dunnel (95 m) 92,2 Donau vo Hanferdal 89,1 Sigmaringèdorf 575 m vo Krauchèwys Donau Hohenzollerischi Landesbaan vo Chleiengschtingè 92,6 87,5 Sigmaringè 572 m Donau 82,4 37,1 Inzigkofè 580 m Zollèrèalbbaan gu Tybingè Schmeiè 34,3 Donau 34,2 Diètfurther Dunnel (74 m) 33,0 Guètèschtei 587 m 32,3 Donau 31,6 Donau 31,1 Thyrgartner Dunnel (275 m) 30,9 Donau 30,5 Thyrgartè (Hohenz) Bedrybsschtell 595 m 23,6 Huusè im Dal 599 m 19,3 Käpfle-Dunnel (180,9 m) 19,1 Donau 17,4 Beuron 618 m 16,5 Donau 14,4 Schanzdunnel (684 m) 14,4 Bära Abzwyg zum Hammerwärch Fridingè 13,7 Fridingè bi Duttlingè 632 m 13,2 Donau 12,9 Donau 12,1 Donau 9,0 Müülheim bi Duttlingè 638 m 7,9 Stettè a dè Donau 5,7 Nendingè bi Duttlingè 642 m 2,0 Duttlingè Nord 646 m 0,9 Duttlingè Zèntrum 0,2 Donau Gäubaan vo Stuègètt 0,0 151,0 Duttlingè 649 m Gäubaan gu Singè Duttlingè Gänsäcker 153,7 Donau 154,3 Möhringè Baanhof 652 m Möhringè Rõthuus Immèdingè Mitti Schwarzwaldbaan vo Singè 161,0 Immèdingè 658 m Schwarzwaldbaan gu Offèbürg

Streggèvolauf un Uusbau

D Donaudalbaan im Naturpark Obberi Donau vum Knopfmacherflüè uus gsää

D Donaudalbaan folgt in witè Deilè im Lauf vo dè jungè Donau un quert selli è baar Mòl. Vo Immèdingè hèr folget d Streggi toujours dè Donau, spôter bassyrt si dè Naturpark Obberi Donau un dõdemit dè Südrand vo dè Schwôbischè Alb. Zwǜschè Inzigkoffè un Sigmaringè bruuchèd d Züüg vo dè Donaudalbaan d Streggi vo dè Zollerèalbbaan. Ab Ehingè volõt si s hütige Donaudal un wechslèt is Dal vo dè Urdonau a dè Schmièch, Aach un Blau nõch. Dört volauft d Streggi zwǜschè Allmèdingè un Blauschtei nõmòl am Fuèß vo dè Schwõbischè Alb. An irem Endpungt z Ulm drüfft d Donaudalbaan widder uff dè Stròm, wo irè dè Nammè gää hèt.

Ysèbaabrugg übber d Donau bi Fridingè

Dè Donauradwäg, wo ebbèfalls vo Donaueschingè gu Ulm un witer nõch Wyn gòt, folgt d Baanschtreggi übber witi Deil. Dè Donaudalbaan gildet als eini vo dè landschaftlich schönschtè Baanstreggè vo Dütschland. Diè reizvoll Laga zmitts im Naturpark Obberi Donau un dè Boom vom Faarradtourismus uff dè Donauradwäg mached d Donaudalbaan bsunders au bi Wanderer un Radfaarer belièbt.

D Donaudalbaan zièt sich übber vir Landchreis un diè kreisfreii Stadt Ulm. D Streggi isch in insgsamt vir Vokeersvobünd integryrt. Z Ulm, im Alb-Donau-Chreis sowiè im Landchreis Biberach, also zwǜschè Ulm Hauptbaanhof un Rièdlingè, volauft d Streggi im Berych vom Naavokeersvobund (DING). Im Landchreis Sigmaringè, wo d Streggi zwǜschè Herbertinge un Beuron s Dal durchquert, isch si i dè Vokeersvobund Neggar-Alb-Donau (NALDO) ygliderèt. Zwǜschè Fridingè un Geisingè volauft d Donaudalbaan durch dè Landchreis Duttlingè un dèm sin Vokeersvobund TUTicket.

D Donaudalbaan am Haltepungt Beuron a dè Vobundgränzè zwǜschè NALDO un TUTicket

Bi dè Donaudalbaan handlèt s sich um è Hauptbaan, wo nit elegtrifizyrt isch un – mit Uusnaam vom Abschnitt Ulm Hbf–Hèrrlingè – durchgehend eingleisig isch. Zwǚschè Ulm un Sigmaringè isch d Donaudalbaan für d Neigetechnig-Vokeer ertüchtigt.

Übberregionali Bedütung

Regional-Exprèss im Baanhof vo Munderkingè

D Donaudalbaan stellt in Vobindung mit dè Höllèdalbaan un dè Schwarzwaldbaan diè kürzescht Baanvobindung zwǜschè dè beidè baddè-württèbärgischè Großschtädt Ulm un Fryburg hèr. Si hèt dõdemit übberregionali Bedütig, vo allem au für Vobindigè vo Augschburg un Münchè gu Fryburg un vo Ulm übber Duttlingè i d Schwiz uff Schafuusè un Züri. Selli wichtigi Bedütung von èrè übberregionalè Oscht-Wescht-Vobindig wörd dè Vokeer uff dè Donaudalbaan abber hüt nit gerächt. Sell lyt a dè niddrigè Durchschnittsgschwindigkeit uffgrund vo dè Eingleisigkeit un langè faarblaanmäßigè Wartezitè a dè Knotèbaanhööf un èm erzwungenè Haalt a dè Chrützigspüngt. Au dè Umwäg vo Ehingè nõch Schmych un Blau nõch Ulm macht d Reisezitè höcher. So stellèd Vobindungè übber Stuègètt un Karlsruè hüt diè wesèntlich schnellerè Alternatyvè für Vobindungè vo Münchè un Ulm nõch Fryburg dar. Selli Datsach schwächt dè übberregionale Charakter vo dè Donaudalbaan gegèwärtig stark ab. 2003 hèt diè Dütsch Baan erschwèrènd dè Kleber-Exprèss ygschtellt, wellè sit 1954 Fryburg umstygefrei mit Münchè vobandè hèt un dõdeby witi Deil vo dè Donaudalbaan bruucht hèt. Übberregionali Dirèktvobindungè zwǜschè Großschtädt stellt d Donaudalbaan sitdèmm nimmi hèr.

Gschichtè

Gränzproblematik un èrschti Initiativè zum Bau vo dè Baan

D Donaudalbaan isch nit als è durchgängigi Streggi blaant worrè, sondern setzt sich uss voschidènè Einzelschtugg zämmè, wo als Deil vo unterschydlichè Ysèbaabrojèkt übber dotal 25 Johr hy baut worrè isch. D Landesgränzè zwǜschè dè Länder Württèbärg, Baddè un èm sit 1850 zuè Preußè ghörendè Hohenzollernschè Land hèn è einheitlich großräumigi Streggèblaanig dõdeby schwirig gmacht. Immerhy hèt d Donaudalbaan zwǜschè m württèbärgischè Mengè un èm badischè Immendingè insgsamt zeemòl è Landesgränz übberquert. D Donaudalbaan isch vo dè Könniglich-Württèbärgische Staats-Ysèbaanè baut worrè. Sèll isch im Aaschluss a d Schwarzwaldbaan vo Offèbürg gu Singè gmacht worrè, d Schwarzwaldbaan isch dèvòr vo dè Baddischè Staatsysèbaanè baut worrè. Preußè hèt sich nit bedeiligt am Bau vo dè Donaudalbaan, obwoll è baar Deil vo dè Donaudalbaan au übber hohèzollerischs Gebièt füürèd.

Gränzvoläuf zwùschè Württèbärg, Baddè un èm Hohèzollerischè Land a dè Donau nõch

Èrschti Übberlegungè für dè Bau von èrè Ysèbaanschtreggi vo Ulm donauuffwärts sin i dè 1850er Johr entschtandè. Wiè a villè Ortè hèn sich auch i dè Städt un Gmeindè a dè Donau nõch Ysèbaakomitees gründet, wo sich für dè Bau von èrè söttigè Streggi ygsetzt hèn. 1861 sin 17 vo sellnè Ysèbaakomitees mit èrè Dènkschrift a d Öffentlichkeit gangè, wo sich d Schrift für è Oscht-Wescht-Vobindig vo Ulm übber Ehingè, Mèngè, Meßkirch un Singè is schwizerische Schafuusè mit Aaschluss nõch Duttlingè sowiè a diè nõ i dè Blaanungsphasè befindlichè Schwarzwaldbaan starkgmacht hèn. Au isch zuè sèllèrè Zit dè Bau von èrè Ysèbaanlinniè dè Donau nõch als Deilschtugg von èrè europäischè Magischtralè vo Wyn nõch Paris diskutyrt worrè. Well è Ysèbaaschtreggi vo Ulm nõch Wyn z Aafang vo dè 1860er Johr schu bschtandè hèt un Paris im Oschtè schu mit Chaumont vobundè gsi isch, isch èn Luggèschluss vo Ulm dè Donau nõch bis Donaueschingè un witer durch dè Schwarzwald nõch Friburg im Briisgau, übber dè Rhy un d Vogesè nõch Chaumont als kürzeschti Vobindung zwǜschè Paris un Wyn diskutyrt un bsunders au vo Städt a dè Donau nõch propagyrt worrè. Nebbè dè erheblichè topografischè Brobleem, wo dè Bau von èrè söttigè Baanschtreggi mit dè Mittel vo de dõmòligè Zit voursacht hett, sin diè Huufè Staatsgränzè dezuè chò, wo bi nèrè söttigè Streggèfüürung übberquert wörrè hettèt müèsè.

1865–1873: Bau vo dè Abschnitt Ulm–Sigmaringè un Duttlingè–Donaueschingè

Übbersicht übber dè Bau vo dè Donaudalbaan vo 1865 bis 1890

Württèbärg hèt deshalb znägscht chlyräumiger blaant un sich in Vohandligè mit Preußè un Baddè s Rächt gsicherèt, bis is preußische Sigmaringè bauè z dürfè un z Mèngè durch d Hegau-Ablachdal-Baan Aaschluss a s baddische Streggènetz un asè a dè weschtliche Boddèsee z erhaaltè. Am 28. April 1865 hèt dè württèbärgische Landdaag denn s entschprèchende Gsetz bschlossè, wo dè Bau von èrè Ysèbaaschtreggi vo Ulm übber Blau, Ach un Schmièch bis Ehingè un denn witer dè Donau entlang bis Sigmaringè vorgsää hèt. Diè erheblich chürzeri un koschtègünschtigeri Variantè von èrè Baanschtreggi, wo z Erbach vo dè scho fèrtiggschtelltè schwôbischè Südbaan abzwygt und sich konsequènt am Lauf vo dè Donau orièntyrt hett, isch abber zgunschtè von èm Aaschluss vo Blaubeurè un Schelklingè a d Ysèbaan voworfè worrè. Uusschlaggèbend für selli Entscheidung isch dè Yfluss vom dõmòligè Blaubeurer Abgordnetè Ferdinand vo Steibys gsi, dè druff hy d Ehrèbürgerrächt vo dè Stadt Blaubeurè erhaaltè hèt. Dè Büèz a dè Streggi hèt no im Johr 1865 aagfangè. Am 13. Juni 1868 isch dè Abschnitt zwǜschè Ulm un Blaubeurè im Vokeer übbergää worrè.

Baanhof vo Munderkingè, 1870 neu baut

Mèngè mit Baanhof (um 1900), Mèngè hèt ebbèfalls 1870 dè Aaschluss a d Donaudalbaan chriègt

Dè aalt Duttlinger Baanhof (dõ um 1900), wo 1869 baut worrè isch

1869 hèt mò Ehingè erreicht, 1870 isch d Streggi schu bis Scheer a dè württèbärgisch-preußischè Gränz fèrtiggschtellt gsi, wa dè Könnig Karl I. als Aalass für è Sunderfaart gu Mèngè gnö hèt. Für diè zaalrychè Dunnel un Donaubruggè hèt diè Könniglich-Württèbärgischi Staats-Ysèbaan bsunderi Büèzer uss Italiè aagworbè. Dè Dütsch-Französische Chrièg vo 1870/71 sowiè Brobleem bim Bruggèbau hèn d Inbetrybnaam vom Rèschtschtugg vo Scheer uff Sigmaringè no bis 1873 vozögerèt.

Schu wo diè Könniglich-Württèbärgischi Staats-Ysèbaan 1868 dè èrschtè Abschnitt vo dè Donaudalbaan vo Ulm nõch Blaubeurè in Bedryb gnõ hèt, isch dè Büèz vo dè Baddischè Staatsysèbaan a dè Schwarzwaldbaan vo Singè gu Offèbürg wit fortgschrittè gsi. Schu am 15. Juni 1868, zwei Dääg nõch dè Inbedrybnaam vom Abschnitt nõch Blaubeurè, hèt diè Badisch Staatsysèbaan dè Abschnitt vo dè Èngè gu Donaueschingè, wo sich zwǜschè Immendingè un Donaueschingè ebbèfalls am Lauf vo dè obberè Donau orièntyrt hèt, im Vokeer übbergää. Württèbärg hèt dè baddischè Ysèbaabuèz im Schwarzwald gnau beobachtet un wôrenddessè s Zyl formulyrt, si Ysèbaanetz a diè baddischi Schwarzwaldbaan aazbindè. Selli Vobindig hèt allerdings znägscht nit durch è Volängerung vo dè Donaudalbaan vo Sigmaringè zum baddischè Aaschlusspungt z Immendingè gmacht wörrè söllè, wa schu früèzitig è Vollèndig vo dè Donaudalbaan bedütet het. Württèbärg hèt villmee druff gsetzt, diè hütig Naggar-Alb-Baan, wo z Plochingè vo dè Filsdalbaan abzwygt isch un wo znägscht Reitlingè, denn Tybingè un 1867 als Obberi Neggarbaan scho Rottèburg am Neggar erreicht hèt, witter übber Horb un Rottwyl durch s Neggardal Richtig Südweschtè un asè a diè württèbärgisch-baddischi Staatsgränz z füürè, wo mò a d Schwarzwaldbaan aaschlièßè hèt wellè. È Witerfüürig vo Reitlingè übber diè Schwôbischi Alb isch zwar au realisyrt worrè, s isch abber absääbar gsi, dass dè Albtrauf z steil isch für è leischtungsfähigi Vobindig dirèkt i dè schwôbischè Deil vom Donaudal, anderscht gsait, diè kürzescht Streggi hèt nit fungtionyrt. Nebbè ènèrè Streggi vo Rottwyl uff Villingè, wo èn Umwäg in Richtung Immèdingè het muèsè in Kauf nää, hèt mò vo Rottwyl uusgehend au è Streggi nõch Duttlingè baut, wo am 15. Juli 1869 erreicht worrè isch. D Entscheidig für d Gäubaan isch uff dè schwôbischè Sitè au vom Wunsch drait worrè, zwǜschè Rottwyl un Immèdingè so wit wiè möglich uff württèbärgischem Gebiet z blybè. Vo Duttlingè hèt Württèbärg sini Aaschlussbaan a d Schwarzwaldbaan durch s Donaudal bis Immendingè witter gfüürt, wo am 26. Juli 1870 uffgmacht worrè isch. Intressant a sèllèrè Vobindig isch diè Datsach, dass vo dè Duttlinger Weschtuusfaart bis zu dè Immèdinger Oschtyfaart diè ganz Streggi uff baddischem Gebièt lyt, well si hauptsächlich uff dè Gemarkig vo dè Gmeind Mööringè z ligè chò isch. Dõmit isch dè Donaudalbaan-Abschnitt vo Duttlingè nõch Immendingè als württèbärgischi Vobindungsbaan zu dè Schwarzwaldbaan fèrtiggschtellt worrè.

Im Johr 1873 hèt s dõdemit è Baanschtreggi Ulm–Sigmaringè sowiè è Baanschtreggi Duttlingè–Donaueschingè gää. S Vobindigsschtugg Duttlingè–Sigmaringè hèt abber no gfäält.

1873–1890: Dè Luggèschluss uff milidärischem Drugg

Drènnung vo dè Donaudalbaan un dè Zollèrèalbbaan weschtlich vo Inzigkofè, wo 1878 vo Tybingè hèr erreicht worrè isch

Um sèllèn Missschtand z behebbè, hèn Württèbärg un Baddè am 22. Mai 1875 èn Staatsvodraag ratifizyrt, wo Württèbärg berächtigt hèt, innerhalb vo dè nägschtè 15 Johr è Ysèbaaschtreggi vo Sigmaringè gu Duttlingè z bauè, ooni abber èn Termin für dè Aafang feschtzlegè.

Obwoll d Donaudalgmeindè zwischen Sigmaringé un Duttlingè sowiè d Stadt Duttlingè sèlber immer widder uff dè Bau vo dèrrè Baan drängt hèn, hèt sich einewäg übber mee als zee Johr zimli wènnig duè. Nu dè 5,1 Kilometer lange Abschnitt zwǜschè Sigmaringè un Inzigkoffè hèn diè Königlich Württèbärgischè Staats-Ysèbaanè baut, er isch 1878 fèrtiggmacht worrè. Zyl deby isch wellèwäg gsi, d Luggè zwǜschè Duttlingè un Sigmaringè z schlièßè un asè dè Bau vo dè Donaudalbaan z Ènd z füürè. Villmee isch au dè Bau vo sellèm Deilschtugg èn Reschtè von èm anderè Ysèbaabaubrojèkt: Württèbärg hèt Preußè vodraaglich zuègsicherèt, è Ysèbaaschtreggi vo Tybingè übber diè hohèzollerisch-preußischè Hechingè, Balingè un Ebingè is hohèzollerische Sigmaringè z bauè. Bi dè letschtè Bauabschnitt vo Balingè nõch Sigmaringè isch mò z Inzigkoffè uff s Donaudal droffè un hèt vo dört donauabsi zum Èndpungt uff Sigmaringè gfüürt. D Luggè vo dè Donaudalbaan zwǜschè Inzigkoffè un Duttlingè isch abber witerhy blibbè.

Dè Donaudalbaanabschnitt vo Inzigkoffè nõch Duttlingè als Deil vom strategischè Baanbau zwǜschè Inzigkoffè un Wyl am Rhy

Èn Personèzug volõt Sigmaringè Richtung Weschtè (Poschtkartè 1912)

Sell hèt sich èrscht denn grundlegend gänderèt, wo sich Mitti vo dè 1880er Johr dè dütsche Generalschtab für d Streggi z intressyrè aagfangè hèt. D Generalidät hèt dõdeby vo allem d Erfaarig vom Dütsch-Französischè Chrièg 1870/1871 vor Augè ghaa. D Ysebaa hèt sich i sellèm Chrièg als üßerscht hilfrych erwisè, un für dè Fall von èm witerè Chrièg gegè Frankrych isch mò devò uus gangè, dass è leischtungsfähigi Oscht-Wescht-Vobindig für èn Sièg unabdingbar sig. Problematisch für d Milidärs isch dõdeby bsunders dè Nõchschub vo Truppè un Gräät vo Bayern un Württèbärg is 1871 annektyrte Elsass gsi. Dõdefür isch è Schinnèvobindung vo dè Bundesfeschtung Ulm zu dè Feschtung vo Belfort im Obberelsaß vo zentraler Bedütung gsi. D Hochrhybaan, wo dõfür zur Vofüègig gschtandè isch, hèt abber durch dè Kanton Schaffuusè sowiè durch Basel un dõdemit durch Schwizer Gebièt gfüürt. È milidärischi Nutzig vo sellèrè Streggi isch im Staatsvodraag zwǜschè Baddè un dè Schwiz schu 1865 uusgschlossè worrè. Selli Linniè isch asè im Chriègsfall unbruuchbar gsi. Dè dütsche Generalschtab hèt deshalb Übberlegigè aagschtellt, è Sischteem vo strategischè Umgehigsbaanè z etablyrè, um Schwizer Territorium im Chriègsfall nit z tangyrè. I sellèm Zämmèhang isch dè Bau vo dè Streggi Inzigkoffè–Duttlingè intressant worrè, èn potentiellè Deil vo sellèm milidärisch motivyrtè Baansischteem.

Wasserdurm z Huusè im Dal uff dèm Abschnitt Duttlingè-Inzigkoffè, wo zwǜschè 1887 un 1890 baut worrè isch

Dõdeby hèt diè Streggi Ulm–Sigmaringè–Inzigkoffè bis Duttlingè volängerèt wörrè un denn übber diè schu eksischtyrendi Streggi gu Immendingè witergfüürt wörrè söllè. Des hèt è Streggi für d Umgehung vom Kanton Schaffuusè bis Obberlauchringè hèt söllè entschtõ lõ, wa zum Bau vo dè Wuètèdalbaan gfüürt hèt, im Härzschtugg vom Kanonèbäänli-Sischtem z Südbaddè. Vo Waldshuèt bis Brènnèt hèt mò d Hochrhybaan bruuchè chönnè, wo i sellèm Abschnitt uusschlièßlich uff dütschem Territorium volauft. Z Brènnèt isch denn d Hochrhybaan volõ worrè, um d Agglo vo Basel grossräumig z umgõ, woby mò übber Schopfè gangè isch, wa dè Bau vo dè Weeradalbaan zu Folg ghaa hèt. Vo Schopfè bis Lerrach isch mit dè Wysèdalbaan widder è eksischtyrendi Streggi vowendèt worrè, ab Lerrach hèt s denn no d Gartèbaan bis Wyl am Rhy un d Palmrainbaan witter übber d Gränz uff Saint-Louis im Obberelsaß bruucht, wo s Aaschluss nõch Belfort gää hèt. Uff milidärischè Drugg isch es zum Bau vo sèllènè Kanonèbäänli z Südbaddè chõ. 1887 hèt dè Generalschtab dè Lüggèschluss zwǜschè Inzigkoffè un Duttlingè vodraaglich abgsicherèt un am 26. Novembèr 1890, 15 Johr nõch èm Staatsvodraag zwǜschè Württèbärg un Baddè, hèt mò d Streggi yweiè chönnè. Sell isch mit èrè Sonderzug-Faart bassyrt, a dèrrè nebbè m württèbärgischè Minischterbräsident Hermann von Mittnacht, baddischi un hohèzollerischi Vodrètter un vo allem füürendi Generäl vom dütschè Generalschtab deilgnõ hèn. S Dütsche Rych, dèmm sini Generäl am meischtè dè Bau vo dèrrè Streggi forcyrt hèn, hèt èn Großdeil vo dè Baukoschtè uffbrocht. Abber au Württèbärg, wo è großes ziviles Intresse am Luggèschluss zwǜschè Duttlingè un Inzigkoffè ghaa hèt, hèt sich mit erheblichè Mittel draa bedeiligt. Dè Bau vo dè Donaudalbaan isch um 1890 mit Hǜlf vo italiènischè Gaschtarbeiter durrèzogè worrè.

1890–1950: Zwǜschè Uusbau un Chriègszerschtörig

Dampflok bim Dunnel am Blaubeurer Tor z Ulm um 1905

Dè hochè Erwartungè vo dè Militärs, wo mò i d Donaudalbaan in Vobindig mit dè strategischü Umgehigsbaanü z Südbaddè gsetzt hèt, hèn diè Baanè abber nit im Erschtè un nit im Zweitè Wältchrièg grächt wörrè chönnè. No vor èm Èrschtè Wältchrièg hèt s èrschti zögerlichi Uusbaumaßnaamè a dè bis 1890 durchgängig eingleisig bautè Donaudalbaan gää. Um dè neuè Ulmer Rangyrbaanhof, wo sich z Söflingè befundè hèt, besser aaschlièßè z chönnè, hèn diè Könniglich Württèbärgischè Staats-Ysèbaanè 1912 dè drei Kilometer lange Abschnitt zwǜschè Söflingè un èm Ulmer Hauptbaanhof zweigleisig uusbaut. Bis 1913 hèt mò sellèn zweigleisigè Abschnitt no bis Hèrrlingè volängerèt. Ebbèfalls no vor èm Èrschtè Wältchrièg hèt Württèbärg blaant, dè Abschnitt Duttlingè–Immendingè, wo dòmòlls au d Fèrnvokeerszüüg vo dè Gäubaan nõch gfaarè sin, zweigleisig uuszbauè. Sellè Blaan hèt mò allerdings mit èm Uusbruch vom Èrschtè Wältchrièg uff diè lang Bank gschobbè un denòch uffgää zgunschtè von èrè Neubauschtreggi vo Duttlingè gu Hattingè, uff sellèrè Vobindungskurveè ab 1934 d Züüg vo dè Gäubaan vokeert sin. Dè Donaudalbaanabschnitt zwǜschè Duttlingè un Immendingè isch dõdemit stark entlaschtet worrè un isch bis hüt eingleisig blibbè. Dè zweigleisige Uusbau vo dè Schwarzwaldbaan bis 1921 hèt abber im Nebbèeffèkt ergää, dass dè devò betroffène weschtlichschte Donaudalbaan-Abschnitt zwǜschè Immendingè un Donaueschingè kurz nõch em Ènd vom Èrschtè Wältchrièg auch zweigleisig worrè isch, well beidi Baanè uff sellèm Abschnitt uff dè glychè Gleis vokeerèd.

Dè Baanhof Duttlingè, èn Neubau vo 1933

Blään vo dè Dütschè Rychsbaan uss èm Johr 1937, dè lange Zit eingleisig voblibbene Streggèabschnitt vo Hèrrlingè nõch Immendingè wegè dè militärstrategischè Bedütung vo dè Streggi vollschtändig zweigleisig uuszbauè, hèn wôrend èm Zweitè Wältchrièg starki Beachtung gfundè. Abber nõch dèm sim Ènd sin diè nimmi uffgnõ worrè. È großi Erwiterung vo dè Baanaalaagè hèt s nõch dè Fèrtigschtellung vo dè Donaudalbaan am Ysèbaaknotè Ulm gää, wellè diè Württèbärgischi Staatsysèbaa zwǜschè 1899 un 1911 sowiè diè Dütsch Rychsbaan zwǜschè 1924 un 1928 suksessyv erwiterèt hèn. Z Duttlingè, wo mit dè Vollendung vom Donaudalbaanabschnitt nõch Inzigkoffè ebbèfalls zum Knotèbaanhof worrè isch, hèt d Rychsbaandirèktion zwǜschè 1928 un 1933 dè aalt Baanhof durch è komplètt neui Aalaag ersetzt.

Mit dè Fèrtigschtellung vo dè Höllèdalbaan vo Donaueschingè nõch Fryburg 1901 isch èrschtmòlls diè schu i dè 1850er Johr diskutyrti Vobindung vo Ulm nõch Fryburg möglich worrè, wo ab 1909 durch Eilzüüg hèrgschtellt worrè isch, wo ab 1912 deilwys sogar bis Colmar gloffè sin. Ußerdèm, hèn ab 1913 au Schnellzüüg vo Münchè übber d Donaudalbaan nõch Fryburg vokeert. Selli Züüg hèn deilwys sogar Spyswägè deby ghaa. D Durchschnittsgschwindigkeit uff dè Donaudalbaan isch abber trotz sellèrè Fèrnvokeerfungtion mit normalerwys unter 50 Kilometer bro Stund minim gsi. Trotz einigè Yschränkungè wôrend dè Wältchrièg isch dè Fahrblaan mit erè Mischung uss langlaufendè Eil- un Schnellzüüg sowiè Naavokeerszüüg, wo uff allnè Stationè ghaaltè hèn, bis 1945 relativ stabil gsi. Zum Ysatz isch znägscht bsunders diè Schwõbischi Fc chò, wo no bis Mitti vo dè 1920er Johr dè Bedryb vo dè Donaudalbaan bräägt hèn. Ab ca. 1926 sin selli durch d DR-Baureiè 38.4 abglöst worrè isch. Zwǜschè 1929 un èm Ènd vom Zweitè Wältchrièg hèn mit dè Baureiè 24 moderni Faarzüüg dominyrt. Dè Güètervokeer hèt wäge dè no gringè Induschtrialisyrig a dè Streggi nu è marginali Bedütung gha.

Gegè Ènd vom Zweitè Wältchrièg hèt dè alliyrte Luftchrièg gegè Dütschland au d Städt a dè Donaudalbaan erreicht. Im Dezembèr 1944 hèn alliyrti Bombervobänd dè Ulmer Hauptbadnhof sowiè dè Söflinger Rangyrbaanhof vollständig zämmèglait. Schweri Yschlääg hèt s 1944 au am Mengener un Duttlinger Baanhof gää. D Streggi sèlbscht isch abber nu lycht kabutt gmacht worrè un isch fascht bis Chriègsènd mit Yschränkungè befaarbar gsi. Schwèri Schäddè hèt degegè 1945 d Weermacht aagrichtet wo si sich uff èm Rückzug befùnde het. Selli hèt è baar Ysèbaabruggè gschprèngt un asè èn durchgängigè Vokeer uff dè Donaudalbaan bis 1950 unmöglich gmacht. Deilschtreggè sin abber schu ab 1946 widder bediènt worrè.

Sit 1950: Zwǜschè Ruggbau un Aagebotsvobesserungè

S Empfangsgebäude vom hütigè Ulmer Hauptbaanhof stammt uss dè 1950er Johr

Zuè größerè Vobesserigè vo dè Vokeersinfraschtruktur isch es nõch 1950 bis uff dè Neubau vo dè chriègszerschtörtè Ulmer Baanaalaagè, wo 1962 fèrtig gschtellt worrè isch, znägscht kaum mee chò. Zwar hèt diè Dütsch Bundesbaan d Signalaalaagè modernisyrt, hèt abber au èn Huufè Uusweichgleis zruggbaut un schwach frequentyrti Baanhööf un dè Rangyrbaanhof Ulm-Söflingè stillglait. Aafang vo dè 1990er Johr hèt d Bundesbaan vomeert Baanaalaagè an Brivateigètümer vokauft. So sin großi Deil vom Duttlinger Baanhof hüt in Brivatbsitz, ebbèso s EG vom Baanhof Immèdingè, wo im Johr 2014 abgsää von è baar Diènschträum in brivati Händ übbergangè isch. S Empfangsgebäude vom Baanhof Scheer isch komplètt vokauft worrè. Zuè nèrè Stilllegung vo Deile vo dè Donaudalbaan isch es abber nit chò. Zum Ysatz sin i dè 1950er un 1960er Johr vo allem èn voaaltetè un in kurzè Abschtänd wechselndè Beschtand vo Dampflokomotyvè vo unterschidlicher Hèrkumpft chò. Bis 1955 hèt diè Württèbärgischi C iren Diènscht vosää, wo ab 1953 mee un mee vo dè Bayrischè S 3/6 abglöst worrè isch, wo bis 1961 irèn Diènscht uff dè Donaudalbaan vorrichtet hèt un aaschlièßend vo dè Baureiè 03 ersetzt worrè isch. D Baureiè 03 isch bis 1971 im Ysatz blibbè, abber schu ab 1966 suksessyv durch diè diselbedribbeni Baureiè V 200 abglöst worrè.

S Empfangsgebäude vom Baanhof Duttlingè, wo Aafang vo dè 1990er Johr deilwys vokauft worrè isch

Bis 1963 isch diè T 5 für d Beschpannung vo dè Naavokeersleischtungè vo Bedütig gsi, wa ab 1961 mee un mee d DR 64 übbernõ hèt. S Güètervokeersuffchò isch wiè schu vor èm Zweitè Wältchrièg minim gsi un isch bis 1976 normalerwys durch d DR 50 bewältigèt worrè. Ab 1969 hèt diè diselbedribbeni V 90 d Baureiè 50 schrittwys abglöst. Sit dè 1950er Johr sin abber voeinzelt au Diseldrybwägè im Personèvokeer zum Ysatz chò. Als èrschtes Diselfaarzüüg hèt dè VT 60 d Donaudalbaan befaarè. Ab 1961 sin diè i dè 1970er Johr dominyrendè Uerdinger-Schinnèbus-Einheitè dezuè chò. Selli sin bis 1995 uff dè Donaudalbaan vokeert, sin abber ab 1988 zuènèmmend durch d DB 628 ersetzt worrè sin, wo bis zum Aafang vom neuè Johrdausend èn Großdeil vom Bedryb uff dè Donaudalbaan erfüllt hèn un in gringem Umfang bis hüt im Ysatz sin. D V 160 hèt ab 1966 vill vo dè langlaufendè Züüg übbernõ, ab 1975 isch d DB 218 dezuè chò.

Am 25. Dezembèr 1959 sin uff dè Donaubrugg bi Guètèschtei d Personèzüüg P 3400 un P 3421 frontal zämmè dätscht. Ursache isch gsi dass beidi Lokfüürer wiè au d Zugfüürer übbersää hèn, dass wegè dè Weihnachtsfièrtig nõch èm Sunntigsfaarblaan gfaarè worrè isch un si sellèwäg z Thyrgartè d Chrützung mit èm Gegèzug hättet abwartè müèsè. Bi sellèm Frontalzämmèschtoß uff dè Brugg isch dè èrscht Wagè von einè Zug uffgschtigè un hèt dè Füürerschtand vo dè stòò blibbènè Tenderlok 75 048 vodruggt. Dè Lokfüürer isch ums Läbbè chò, drei witeri Ysèbaaner sin schwèr voletzt worrè. Nu wegè dè relativ gringè Gschwindigkeit vo beidnè Züüg isch keins vo beidnè Faarzüüg vo dè Brugg abbèkait.

Dè Faarblaan vo dè 1950er Johr hèt im Bedryb glichè, wo s scho vor 1945 gää hèt. Durchgängigi Züüg vo Ulm nõch Frankrych hèr sin allerdings èbbèso wägghait wiè ab 1953 dirèkti Züüg vo Münchè übber Ulm nõch Fryburg, wo ab 1954 mit èm Kleber-Exprèss übber Memmingè–Aulèdorf–Herbertingè un nit übber Ulm gfüürt worrè sin.

Ringzug im Bedrybswärch vo dè HzL dirèkt a dè Donaudalbaan z Immèdingè

Bewǜrtschaftet worrè isch kein vo dènnè Züüg mee. S Eilzug-Aagebot isch bis i d 1980er Johr öppè stabyl blibbè, woby sich d Durchschnittsgschwindigkeit vo dè Eilzüüg bis i d 1980er Johr uff 70 Kilometer bro Stund erhöht hèt. Diè Dütsch Bundesbaan hèt d Naavokeersaagebot uff dèrrè Streggi abber no bis zum Aafang vo dè 1990er Johr uusdünnt. 1988 hèt d Bundesbaan èn Tagtfaarblaan uff dè Donaudalbaan ygfüürt, wo abber durch è baar ußerhalb vom Tagt vokeerendi Züüg voschtärkt worrè isch. D Züüg hèn vo dört wäg als RegionalSchnellBaanè (RSB) firmyrt un im Zwei-Stundè-Tagt vo Ulm bis Donaueschingè un witer übber d Höllèdalbaan bis Neuschtadt im Hochschwarzwald vokeert, wo mò uff elegtrisch bedribbèni Züüg gu Fryburg hèt umschtygè muè. 1996 hèt diè Dütsch Baan AG dè Zwei-Stundè-Tagt uff dè Relation Neuschtadt–Ulm no durch ebbèfalls im Zwei-Stundè-Tagt vokeerendi Züüg vo Sigmaringè uff Ulm voschtärkt, so dass zwǜschè Sigmaringè un Ulm sitdèmm èn Stundè-Tagt gildet. Im Johr 2003 isch dè Abschnitt zwǜschè Immendingè un Fridingè ußerdèmm i s Ringzug-Konzèpt integryrt worrè, so dass au diè weschtlichi Donaudalbaan nõch dè Aagebotsvoschlechterungè i dè Bundesbaan-Zit i dè Gnuss vo besserè Baanaabindigè chò isch. Bis 2004 hèt diè Dütsch Baan AG dè Abschnitt zwǜschè Tybingè, Sigmaringè un Ulm/Aulèdorf für dè Neigetechig-Vokeer uusbaut, wodurrè d Züüg vo dè Donaudalbaan ab Inzigkoffè dè Vorteil vo dè schnèllèrè Faarzitè uusnutzè chönned.

Bedryb

Personèvokeer

Dè Donaudalbaan-Abschnitt Immendingè–Fridingè als Deil vom Ringzug-Sischteem

Regional-Exprèss vo Ulm nõch Donaueschingè/Neuschtadt am Haltepungt Beuron

Ringzug in Dreifachtragtion am Donaudalbaan-Haltepungt Duttlingè Zèntrum

S vokeerèd im Zwei-Stundè-Tagt Interregio-Exprèss-Züüg (einzeln au RE-Züüg) zwǜschè Immendingè un Ulm. Selli Züüg faarèd ab Immendingè übber d Schwarzwaldbaan un d Höllèdalbaan witer uff Neuschtadt im Schwarzwald. Zitvosetzt dezuè bediènèd Regional-Exprèss-Züüg ebbèfalls im Zwei-Stundè-Tagt dè Abschnitt vo Sigmaringè gu Ulm, asè git s zwǜschè Sigmaringè un Ulm èn Stundè-Tagt. Im Abschnitt vo Ehingè nõch Ulm voschtärkèd stündlich faarendi Regionalbaan-Züüg sebbèn Stundè-Tagt nomòl. D Regionalbaanè wörrèd ab Ulm übber d Illerdalbaan uff Memmingè durrèbundè. Uff dè Deilschtreggi zwǜschè Ehingè un Ulm hèrrscht somit mit zwei Züüg bro Stund pro Richtig èn zimli dichtè Vokeer. Ähnlich dicht isch dè Vokeer au zwǜschè Herbertingè un Sigmaringè, wo d Züüg vo dè Zollèrèalbbaan, wo im Abschnitt Sigmaringè–Aulèdorf stündlich vokeerèd, im Stundè-Tagt d Regional-Exprèss-Züüg Neuschtadt–Ulm un Sigmaringè–Ulm ergänzèd.

Uff dè Deilschtreggi Immendingè–Fridingè isch d Donaudalbaan i s Ringzug-Konzèpt integryrt. S vokeerèd Züüg vo dè Hohenzollerischè Landesbaan vo Rottwyl übber d Gäubaan bis Duttlingè, witer übber d Donaudalbaan nõch Immendingè un vo dört uus übber d Aitrachdalbaan bis uff Zollhuus-Blummbärg. Selli Züüg wörred wärchtigs im Stundè-Tagt gfaarè. Am Wuchèènd bschtòt èn Zwei-Stundè-Tagt. Zwǜschè Fridingè un Duttlingè isch dè Ringzug-Vokeer abber mit 6 Zugpärli am Wärchtig nit votagtet. Am Wuchèènd ruèt dè Ringzug-Vokeer zwǜschè Duttlingè un Fridingè vollschtändig. Zwǜschè Mai un Oktobèr faart a dè Wuchèèndè abber dè Naturpark-Exprèss zwǜschè Gammertingè, Sigmaringè, Duttlingè un Blummbärg, wodurrè zuèsätzlich Kapazidätè für d Faarradmitnaam vofuègbar sin.

Alli Züüg uff dè Donaudalbaan mit Uusnaam vo dè Ringzüüg sowiè èm Naturpark-Exprèss, wo d Hohenzollerischè Landesbaan (HzL) bedrybt, bedrybèt Dochtergsellschaftè vo dè Dütschè Baan. D Durchschnittgschwindigkeit vo dè langlaufendè Züüg vo Neuschtadt gu Ulm bedrait uff dè Donaudalbaan zur Zit widder unter 70 Kilometer bro Stund un isch i dè letschtè Johrzeent nimmi aagschtigè.

Güètervokeer

Güèterzug z Huusè im Dal, im Hintergrund s Schloss Wèrèwàg

D HzL bedrybt è bitzeli Güètervokeer übber witi Deil vo dè Streggi. Zwǜschè Sigmaringèdorf un Ulm bruucht d HzL d Streggè bsundere für Salztranspört. Fèrner transportyrt d HzL Güèter für s Tanklager vo dè Tyczka Totalgaz z Sigmaringè, für s Hammerwärch Fridingè, s Sägewärch Börsig, ebbèfalls z Fridingè, sowiè für s Schredderwärch z Hèrbèrtingè. Zemènt wörrèd vo Dotterhuusè uss Ganzzüüg i d Schwiz transportyrt.

Im Raamè vom Ysèbaa-basyrtè Claas-Logischtikkonzèpt wörred Claas-Brodukt uss èm Wärch Bad Saulgau übber Mengè uff dè Donaudalbaan transportyrt. Nennenswärt isch dè Güètervokeer dõgegè im Alb-Donau-Chreis, wo vo allem d Zemèntwärch Schwenk z Allmèdingè sowiè HeidelbärgCemènt z Schèlklingè d Donaudalbaan für Transpört bruuchèd. Ebbèso wicklèd s Sappi-Wärch z Ehingè un d Firma Boonacker-Sischteeme z Rottèacker erheblichi Deil vo Transpört übber d Donaudalbaan ab.

Faarzüüg

Naturpark-Exprèss im Baanhof Duttlingè

D Interregio-Exprèss-Züüg zwǜschè Neuschtadt un Ulm sowiè d RE-Züüg zwǜschè Ulm un Sigmaringè wörrèd vo allem mit Züüg vo dè DB 611 gfaarè, allerdings wörrèd d Umläuf gèrn au vo Drybwägè vo dè DB 628 odder Wendezuggarniturè gfaarè, wo mit dè DB 218 un n-wagen zämmègsetzt sin. D Ringzüüg sin èbbèso wiè d Regionalbaanè zwǜschè Tybingè un Aulèdorf un èn Deil vo dè Regionalbaanè zwǜschè Ehingè un Memmingè Stadler-Regio-Shuttles. Zwǜschè Ehingè un Memmingè chunnt abber nebbè dè Regio-Shuttles au d DB 628 zum Ysatz. Diè Interregio-Exprèss-Züüg vo dè Zollèrèalbbaan vo Stuègètt übber Sigmaringè nõch Aulèdorf, wo zwǜschè Sigmaringè un Herbertingè d Donaudalbaan befaarèd, sin ebbèfalls Faarzüüg vo dè Baureiè DB 611 im Ysatz. Dè Naturpark-Exprèss vokeert dõgegè mit zwei NE-81-Drybwägè un eim zwǚschè dinnè kupplètè ehemòligè Poschtwagè für d Faarradmitnaam. Dè Güètervokeer bediènet vorwigend Lokomotyvè vo dè Baureiè DB V 90.

Blaanigè

Innerschtädtischè Volauf vo dè vorgschlagènè Stadtbaan Duttlingè

Obwoll infolg vo dè Kürzung vo dè Regionalisyrungsmittel 2006 dè Donaudalabschnitt vo Inzigkoffè nõch Duttlingè kurzfrischtig sogar als stilllegigsgfôrdèt goltè hèt, cha s Bschtò vo dè Streggi hüt als gsicherèt geltè. Für è baar Streggèabschnitt bschtôn sogar Uubaublään. Im weschtlichè Streggèabschnitt zwǜschè Donaueschingè un Immendingè isch bsunders d Uffnaam is Ringzug-Netz i dè Diskussion. Zwǜschè Sigmaringè un Ulm setzèd d Streggèaaliger dõdruff, mittels Neigetechnig Högschtgschwindigkeitè vo 160 Kilometer bro Stund z erreichè un asè Sigmaringè mit Ulm in unter einèrè Stund Faarzit z vobindè. Au isch è Ertüchtigung für dè Neigetechnig-Vokeer zwǜschè Sigmaringè un Duttlingè im Gschprôôch, wo d Faartzitè uff sellèm Streggèabschnitt stark vokürzè chönnt. D Studiè Bodan Rail 2020, wo s Potenzial vom Baanvokeer im Boddèsee-Gränzgebièt zwǜschè Süddütschland, Vorarlbärg, dè Nordschwiz un Lièchtèschtei untersucht, prognoschtizyrt uff dè Donaudalbaan zwǜschè Duttlingè un Ulm è Vodrei- bis Vovirfachig vo dè Faargaschtzaalè bis 2020, wenn d Reisezit uff dèrrè Streggi bsundere mit Hǜlf vo dè Neigetechnig reduzyrt wörrè cha.

Ulmer Hauptbaanhof: Knotèpungt von èrè möglichè S-Baan Ulm/Neu-Ulm

Chürzeri Faarzitè un è Voschièbig vo dè Zugchrützig zwǜschè Duttlingè un Sigmaringè wärèd au d Voruussetzig für s Modell von èrè Stadtbaan Duttlingè, wo sit 2006 diskutyrt wörd. Mit sèllem Modell würdi d Donaudalbaan, wo z Duttlingè witgehend durch d Innèschtadt, Woangebièt un durch Induschtrygebièt volauft, als innerschtädtischi Baan bruucht wärdè. D Städt un Gmeindè öschtlich vo Duttlingè, wo bis hüt kaum vom Ringzug brofityrèd, wärè eso a Duttlingè aabundè.

Sit dè 1990er Johr wörd d Regio-S-Baan Donau-Iller diskutyrt. Selli sièt dè Bau von èrè z Ehingè vo dè Altschtreggi abzwygendè un im Lauf vo dè Donau folgendè Neubauschtreggi nõch Erbach a dè Südbaan vor. Uff sellèrè Streggi vokeerèt nu no d Regional-Exprèss-Züüg zwǜschè Ulm, Sigmaringè un Neuschtadt (Schwarzwald), wa für selli Züüg è dütlich kürzeri Reisezit bedütet het. Uff dè bevölkerungsrycherè Altschtreggi vo Ehingè übber Blaubeurè un Schelklingè würd, wiè uff allnè anderè Bschtandsschtreggè um Ulm ummè, èn S-Baan-Vokeer ygfüürt wörrè. Vokeersblaaner hèn èn d Baukoschtè von èrè neuè Donaudalbaan zwǜschè Ehingè un Erbach mit 75 Millionè Euro voaaschlagt. Wôrend dè Regionalvoband Donau-Iller selli S-Baan-Blään un dè Streggèneubau forcyrt, isch d Landesregyrig vo Baddè-Württèbärg im Johr 2007 dèmm Vorhabbè ablèènend gegèübber gschtandè, zmòl dè Fokus uff sellèrè Sitè uff èm Brojèkt Stuègètt 21 lyt. I dè aktuellè Blaanigè vo dè Regio-S-Baan isch selli Idee abber nimmi witervofolgt worrè. Als Ersatz sött d Donaudalbaan südlich vo Ehingè zweigleisig uusbaut wörrè un dõdemit leischtungsfähiger wörrè.

Im Kursbuèch vo dè Dütschè Baan

Ringzug-Vokeer uff dè Donaudalbaan, vo dè Dütschè Baan dè Kursbuèchschtreggi 743 zuègordnet

D Donaudalbaan lõt sich nit ènèrè einzigè Kursbuèchschtreggi (KBS) im Kursbuèch vo dè Dütschè Baa zuèordnè.

• D KBS 755 deggt zwar d Donaudalbaan in irer ganzè Längi ab, bezèt abber au großi Deil vo dè Höllèdaalbaan mit yy. Uff dè andrè Sitè füürt di KBS 755 abber vill Vokeer vo dè Donaudalbaan wiè zum Byschpill d Züüg vo Ehingè–Ulm–Memmingè odder diè au uff dè Donaudalbaan vokeerendè Ringzüüg nit mit uff, asè isch dè Donaudalbaan-Vokeer au uff andri Kursbuèchschtreggè vodeilt.
• D KBS 756 bezièt dõdeby dè komplètte Donaudalbaan-Vokeer im Abschnitt Ehingè–Ulm mit yy. Drübber usè isch abber au dè komplètte Vokeer vo dè Baanschtreggi Neu-Ulm–Memmingè sowiè dè Vokeer vo dè Neggar-Alb-Baan uff èm Oschtalb-Donau-Abschnitt Münsingè–Schèlklingè mit uffgfüürt.
• D KBS 759.2, wo eigèntlich dè Schwôbischè Albbaan gwidmet isch, bezièt ebbèfalls Deilvokeer vo dè Donaudalbaan im Abschnitt Schèlklingè–Ulm mit yy.
• D KBS 766, wo dè Vokeer vo dè Zollèrèalbbaan abdeggt, beinhaltet au Deil vom Donaudalbaan-Vokeer un handlèt im Abschnitt Hèrbèrtingè–Sigmaringè dè Gsamtvokeer vo dè Zollèrèalbbaan un dè Donaudalbaan ab.
• D KBS 743, wo Deil vo dè Gäubaan, dè Donaudalbaan un dè Gsamtvokeer vo dè Wuètèdalbaan abdeggè duèt, stellt im Abschnitt Fridingè–Immèdingè dè Vokeer vo dè Donaudalbaan dar. Dõ findet sich au diè uff dè Donaudalbaan vokeerendè Ringzüüg widder.
• D KBS 740, d Tabèllè vo dè Gäubaan, umfasst im Abschnitt Immèdingè–Duttlingè Züüg vo dè Donaudalbaan.

Literadur

• Willi Hermann u. a.: Die Donautalbahn (Gesammelte Aufsätze zur Fridinger Geschichte, Bd. 16, hrsg. vom Heimatkreis Fridingen e. V.). Tuttlingen: Typodruck, 2004. (nicht eingesehen)
• Richard Leute: 100 Jahre Donautalbahn; in: „Tuttlinger Heimatblätter“ (1988), S. 8–26. (Auch in anderen Ausgaben der Tuttlinger Heimatblätter findet das Thema Donautalbahn über Jahrzehnte hinweg Beachtung.)
• Hans-Wolfgang Scharf: Die Eisenbahn im Donautal und im nördlichen Oberschwaben. EK-Verlag, Freiburg [Breisgau] 1997, ISBN 3-88255-765-6 (vergriffen, Hauptquelle, auf welcher dieser Artikel ganz überwiegend beruht.)
• Zweckverband Ringzug Schwarzwald-Baar-Heuberg (Hrsg.), Der 3er Ringzug: Eine Investition für die Zukunft der Region Schwarzwald-Baar-Heuberg, Villingen-Schwenningen 2006. (u. a. Beschreibung aller Donautalbahn-Betriebsstellen zwischen Immendingen-Zimmern und Fridingen)

Weblinggs

 Commons: Donautalbahn (Baden-Württemberg) – Sammlig vo Multimediadateie

• Streggèbeschrybig uff www.ulmereisenbahnen.de (Fahrzüügysatz, Bilder)
• Sitè zuè dè Dunnel zwùschè Ulm un Sigmaringè
• Sitè zuè dè Dunnel zwùschè Inzigkofè un Duttlingè
• Uuszùg uss èm Kursbuèch vo dè Dütschè Rychsbaan 1944/45 – Vokeer Donaudalbaan

Fuèßnotè

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Donautalbahn_(Baden-Württemberg)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.