Cantón d'os Grisons
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
O cantón d'os Grisons (alemán Kanton Graubünden; alemán suizo Kanton Graubünda, italiano Cantone dei Grigioni; lombardo Canton Grisun, rumanche Chantun Grischun; francés Canton des Grisons), ye o mas gran y o mas oriental d'os ventiseis cantons de Suiza. Ye a mas, l'unico cantón que tien tres luengas oficials: alemán, italiano y rumanche y l'unico a on que se charra ista zaguera.
| Cantón d'os Grisons Kanton Graubünden Chantun Grischun Cantone dei Grigioni Canton Grisun Kanton Graubünda | |||||
| Cantón de Suiza | |||||
| |||||
| Entidat • País • Estato |
Cantón Suiza  Suiza
| ||||
| Capital | Coira | ||||
| Idioma oficial • Atros idiomas |
Alemán, rumanche y italiano Alemán suizo, lombardo y bavaro | ||||
| Superficie • Total |
Pos. 1 7 105.39 km² | ||||
| Población • Total (2018) • Densidat |
Pos. 15 198 379 hab. 26,14 hab/km² | ||||
| ISO 3166-2 | CH-GR | ||||
| Incorporación a la Confederación |
1803 | ||||
| Abreviadura | GR | ||||
 O cantón d'os Grisons en Suiza | |||||
| Pachina web oficial | |||||
O cantón d'os Grisons tien una población de 185.700 habitants (2003) en una superficie de 7.105 km², con una densidat de población de 26,14 hab/km².
A capital d'o cantón, que dentró en a Confederación Suiza en 1803, ye a ciudat de Coira.
Toponimia
editarO nombre d'o cantón tien o suyo orichen en a historia d'a rechión, en fer referencia a o mesmo orichen d'o cantón, naixito de l'alianza de tres ligas de pueblos y ciudaz, as clamatas Tres Ligas u Ligas Grisonas: a Liga d'a Casa de Dios, a Liga d'as Diez Churisdiccions y a Liga Gris, clamata asinas por a color d'os vestitos en ixas envueltas en a rechión. O nombre en alemán d'o cantón, Graubünden (en traducción literal Ligas Grises) contrimuestra mas clarament iste orichen etimolochico que os nombres en rumanche y en italiano.
Historia
editar
Os primers pobladors conoixitos d'a rechión son os retos, establius en a rechión arredol d'os sieglos IV aC-II aC. Os retos yeran un conchunto de pueblos alpins entre os que bi heba parlants de luengas celtas y d'o retico, luenga talment relacionada con o etrusco.
En o anyo 15 dC, os retos fuoron conquiestos por os romanos, en o marco d'as campanyas de Tiberio y Druso, os fillos adoptivos de César Augusto, contra os pueblos celtas d'os Alpes ta protecher millor o norte d'Italia d'os pueblos chermanicos. Dimpués d'a suya conquiesta fació parte d'a provincia romana de Raetia u Recia, prencipiando o proceso de romanización, pa convertir-se en a Edat Meya en os actuals rumanches u Kauderwelche.
A chermanización d'a zona se produció por a invasión d'os alamans, debant qui una dinastía local rumanche, os prencipes-bispes Victoridos, oferiban resistencia en a ciudat de Cuira. A chermanización continó en a baixa Edat Meya y contina dica os nuestros días.
Vinclos externos
editar
Se veigan as imáchens de Commons sobre o cantón d'os Grisons.- Pachina web oficial d'o cantón.
| Cantons de Suiza |
|
|---|---|
| Appenzell Rodas Exteriors | Appenzell Rodas Interiors | Argovia | Basilea-Campanya | Basilea-Ciudat | Berna | Chinevra | Friburgo | Glaris | Grisons | Jura | Lucerna | Neuchâtel | Nidwalden | Obwalden | Sankt Gallen | Schaffhausen | Schwyz | Soleura | Tesino | Turgovia | Uri | Valais | Vaud | Zug | Zúrich |
Datos: Q11925- Multimedia: Canton of Graubünden / Q11925
