Türkiyə Silahlı Qüvvələri üçün mənbəyə bax

{{Silahlı qüvvə
| ölkə               = Türkiyə
| orijinal ad        = {{dil-tr|Türk Silahlı Kuvvetleri}}
| şəkil              = 
| cari forma         =
| dağılıb            = 
| daxildir           = {{nowrap|
* {{flagicon image|Flag of Turkish Land Forces Command.svg||size=23px}}[[Türkiyə Quru Qoşunları|Hərbi Quru Qoşunları]]
* {{flagicon image|Flag of Turkish Naval Forces Command.PNG||size=23px}}[[Türk Dəniz Qüvvələri|Hərbi Dəniz Qüvvələri]]
* {{flagicon image|Flag of Turkish Air Force Command.svg||size=23px}}[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri|Hərbi Hava Qüvvələri]]
* {{flagicon image|Flag of Turkish General Command of Gendarmerie.svg||size=23px}} [[Jandarma (Türkiyə)|Jandarma]]
* {{flagicon image|Flag of Turkish Coast Guard Commander.svg||size=23px}} [[Türkiyə Sahil Mühafizə Xidməti|Sahil Mühafizə]]
}}
| qərargah           = {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Bakanlıklar]], [[Çanqaya]], [[Ankara]]
| uçuş saatı         =
| sayt               = [http://www.tsk.tr/ www.tsk.tr]
<!-- Rəhbərlik -->
| vəzifədəki şəxs    = [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]]
| vəzifə   = Baş komandir
| vəzifədəki şəxs1   = Hulusi AKAR
| vəzifə1             = Milli Müdafiə naziri
| vəzifədəki şəxs2  = Hulusi Akar
| vəzifə2       = Baş qərargahın rəhbəri
<!-- İnsan gücü -->
| yaş                = 20
| əsgərlik müddəti   = 6-12 ay
| əsgər məlumatları  = <!--məlumatın alındığı il (varsa)-->2019
| əsgər yaşı         = 
| mövcuddur          =
| mövcuddur f        =
| uyğun              =
| uyğun f            =
| hər il əsgərlik yaşına çatan = 1.411.811 (2023)
| hər il əsgərlik yaşına çatan qadın   =
| aktiv              = 1.000.000~
| sıralanmış         =
| ehtiyyat           =
| məbləğ             = 19 milyard dollar
| ÜDM faizi          = 2,2%
<!-- Sənaye -->
| yerli təchizatçılar = {{nowrap|
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[MKEK]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[ASELSAN]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[BMC (Turkey)#Military|BMC]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[FNSS Defence Systems|FNSS]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[GIRSAN]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[TISAS]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[Havelsan]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[Transvaro]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[Turkish Aerospace Industries|TAI]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[Otokar]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[Roketsan]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[TÜBİTAK]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[Gölcük Naval Shipyard]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg||size=23px}} [[Akdal Arms]]<br>}}
| xarici təchizatçılar  = {{nowrap|
* {{USA}}
* {{DEU}}
* {{GBR}}
* {{ITA}}
* {{KOR}}
* {{GRC}}
* {{FRA}}
* {{ESP}}
* {{CHN}}
* {{CHE}}
* {{RUS}}
* {{ISR}}
* {{AUS}}
* {{NLD}}
* {{NOR}}
* {{SWE}}
* {{IRN}}
* {{CUB}}
* {{AUT}}
* {{BLR}}
* {{HUN}}
* {{BGR}}
* {{BEL}}
* {{ZAF}}
* {{SGP}}
* {{SRB}}
* {{TWN}}
* {{CAN}}
* {{PHL}}
* {{UKR}}
* {{PAK}}
* {{BRA}}
* {{IND}}
* {{GEO}}
* {{AZE}}
* {{ROU}}
* {{MDA}}
* {{DNK}}
* {{IDN}}
* {{ARG}}
* {{CHL}}
* {{PRT}}
* {{SAU}}
* {{MAR}}
* {{DZA}}
* {{TUN}}
* {{LBY}}
* {{JOR}}
* {{SDN}}
* {{EGY}}
* {{LBN}}
* {{ARE}}
* {{PER}}
* {{MEX}}
* {{FIN}}
* {{ALB}}
* {{VNM}}
* {{POL}}
* {{HRV}}
* {{COL}}
* {{ECU}}
* {{LUX}}
* {{ETH}}
* {{TCD}}
* {{NER}}
* {{NGA}}
* {{MYS}}
* {{BIH}}
* {{BRN}}
* {{MKD}}
* {{LKA}}
* {{THA}}
* {{AFG}}
* {{RWA}}
* {{BDI}}
* {{VEN}}
* {{MLI}}
* {{MNG}}
* {{KEN}}
* {{BHR}}
* {{DJI}}
* {{SOM}}
* {{BEN}}
* {{SVN}}
* {{SEN}}
* {{COD}}
* {{COG}}
* {{BFA}}
* {{CIV}}
* {{GHA}}
* {{GIN}}
* {{QAT}}
* {{OMN}}
* {{UGA}}
* {{GMB}}
}}
| idxal              = $1,540 milyar (2014)<ref name="TRT">{{cite web|url=http://www.trthaber.com/haber/ekonomi/turkiyenin-ihracati-artti-ithalati-azaldi-219261.html|title=Türkiye'nin ihracatı arttı ithalatı azaldı|publisher=TRT News|accessdate=30 November 2015|archive-date=3 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151203014409/http://www.trthaber.com/haber/ekonomi/turkiyenin-ihracati-artti-ithalati-azaldi-219261.html|url-status=live}}</ref>
| ixrac              = $1,647  milyar (2014)<ref name="AnadoluAgency">{{cite web|url=http://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turk-savunma-sanayi-ihracatta-hiz-kesmedi/85731|title=Türk savunma sanayi ihracatta hız kesmedi|publisher=Anadolu Agency Newspaper|accessdate=9 January 2015|author=Ramazan Ercan|archive-date=5 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151005213516/http://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turk-savunma-sanayi-ihracatta-hiz-kesmedi/85731|url-status=live}}</ref>
<!-- Əlaqədar mövzular -->
| tarix              =
| rütbələr           =
}}
'''Türkiyə Silahlı Qüvvələri''' ({{Dil-tr|Türk Silahlı Kuvvetleri}}, TSK) — [[Türkiyə|Türkiyə Respublikası]]nı qorumaq məsuliyyəti daşıyan ordu. [[Türkiyə Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]], [[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri|Hərbi Hava Qüvvələri]] və [[Türk Dəniz Qüvvələri|Hərbi Dəniz Qüvvələri]]ndən ibarətdir. [[Jandarma (Türkiyə)|Jandarma]] və [[Türkiyə Sahil Mühafizə Xidməti|Sahil Mühafizə]] isə sülh dövründə daxili təhlükəsizlik qüvvələrinin tərkib hissəsi hesab olunur və [[Türkiyə Cümhuriyyəti Daxili İşlər Nazirliyi|Daxili İşlər Nazirliyi]]nə tabedir. Müharibə şəraitində isə həmin qurumlar da Ordu və hərbi dəniz qüvvələrinin tabeçiliyi altında fəaliyyət göstərir. [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] bütün silahlı qüvvələrin Ali Baş Komandanı hesab olunur.

Silahlı Qüvvələrin hazırkı [[Türkiyə Respublikası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahı|Baş Qərargah rəisi]] general Yaşar Gülərdi. Silahlı Qüvvələrə komandanlıq etmək və şəxsi heyətin döyüş hazırlığı, kəşfiyyat, əməliyyatlar, təşkilatlanma, təlim və lojistik xidmətlərlə əlaqədar siyasət və proqramların işlənib hazırlanması Baş Qərargahın məsuliyyətinə daxildir. Bundan əlavə olaraq, Baş Qərargah Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin [[NATO]] üzvü olan və başqa müttəfiq ölkələrlə hərbi sahədə əlaqələrini koordinasiya edir.

Ordunun müasir tarixi [[Osmanlı İmperiyası]]nın dağılmasından sonrakı dövrə təsadüf edir. Türkiyə Silahlı Qüvvələri [[Atatürkçülük]] ideologiyasının xüsusilə də mühafizəkar aspektlərini özü üçün əsas götürmüşdür. [[Türkiyə]] 18 fevral 1952-ci ildə [[NATO]] üzvü olduqdan sonra silahlı qüvvələrin hərtərəfli modernizasiyası işlərinə başlamışdır. Bu təşkilata qoşulduqdan sonra [[Türkiyə]] Ordusu döyüş əməliyyatlarında müttəfiq qoşunlara dəstək vermək məqsədilə [[Koreya müharibəsi|Koreya]]ya göndərilmiş və müharibənin bəzi hissələrində vacib rol oynamışdır. 1980-ci illərin sonlarına doğru silahlı qüvvələrdə ikinci yenidənqurma işləri başladılmışdır. Türkiyə Silahlı Qüvvələri [[Avropa Zirvəsi]]nin nəzarəti altında təşkil olunan Avropa İttifaqı Döyüş Qruplarında iştirak etmişdir. TSQ, həmçinin [[Aİ]] və [[NATO]]-nun təşəbbüsü ilə təşkil olunan Avropa korpusuna da şəxsi heyət göndərmişdir.

[[Türkiyə Silahlı Qüvvələri]] 639,551 nəfərlik hərbi, mülki və yarımhərbi şəxsi heyəti ilə [[NATO]]-nun tərkibində [[ABŞ Silahlı Qüvvələri]]ndən sonra ikinci ən böyük hərbi güc hesab olunur.<ref name=aktifhaber>{{cite web|url=http://www.tsk.tr/3_basin_yayin_faaliyetleri/3_4_tskdan_haberler/2015/tsk_haberler_77.html#haber13|title=News From Turkish Armed Forces|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105231107/http://www.tsk.tr/3_basin_yayin_faaliyetleri/3_4_tskdan_haberler/2015/tsk_haberler_77.html|archivedate=5 noyabr 2015|work=Turkish Armed Forces|publisher=tsk.tr|accessdate=25 aprel 2018}}</ref> [[Türkiyə]] [[Belçika]], [[Almaniya]], [[İtaliya]] və [[Niderland]]la birlikdə NATO-nun nüvə paylaşımı proqramına daxil olan beş ölkədən biridir.<ref>{{cite web|url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,618550,00.html|title=Der Spiegel: ''Foreign Minister Wants US Nukes out of Germany'' (10 April 2009)|work=Der Spiegel|date=30 mart 2009|accessdate=25 aprel 2018|archive-date=14 February 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120214122303/http://www.spiegel.de/international/germany/0%2C1518%2C618550%2C00.html|url-status=live}}</ref> Bu proqrama uyğun olaraq 90 ədəd [[B61 nüvə bombası]] [[İncirlik Hərbi Hava Bazası|İncirlik aviabazası]]nda saxlanılır. Bu bombalardan 40-ı potensial nüvə münaqişəsi zamanı [[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]]nin istifadəsi üçün nəzərdə tutulmuşdur, lakin bunlardan istifadə etmək üçün mütləq NATO-nun icazəsi lazımdır.<ref>{{cite web|url=http://www.nrdc.org/nuclear/euro/euro_pt1.pdf|title=NRDC: U.S. Nuclear Weapons in Europe|publisher=Natural Resources Defense Council, 2005|format=PDF|author=Hans M. Kristensen|accessdate=25 aprel 2018|archive-date=2011-01-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20110101060355/http://www.nrdc.org/nuclear/euro/euro_pt1.pdf|url-status=dead}}</ref>

== Tarixi ==
{{Main|Türkiyənin hərb tarixi}}

=== İstiqlaliyyət müharibəsi ===
{{main|Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi}}

[[Birinci dünya müharibəsi]]nin başa çatmasından sonra bir çox Osmanlı hərbçisi [[Türk Milli Hərəkatı|milli hərəkat]]da iştirak etmək məqsədilə [[Rumeli]]ndən [[Kiçik Asiya|Anadoluya]] doğru hərəkət etdi. İstiqlaliyyət müharibəsi ərzində, 3 may 1920-ci ildə [[Fevzi Çaxmaq|Mustafa Fevzi Çaxmaq Paşa]] [[Ankara Hökuməti]]nin Milli müdafiə naziri, [[İsmət İnönü]] isə Baş Qərargah rəisi vəzifəsinə təyin olunmuşdur. Lakin, 3 avqust 1921-ci il tarixində Eskişehir-Kütahya döyüşündəki uğursuzluqdan sonra İsmət Paşa vəzifəsini tərk etdi və [[Sakarya meydan döyüşü|Sakarya döyüşü]] başlamazdan az əvvəl [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]] ordunun Ali Baş Komandanı vəzifəsinə təyin olundu. Türkiyə 1922-ci ildə İstiqlaliyyət müharibəsində qalib gəldi.

=== İkinci dünya müharibəsi ===
{{main|İkinci Qahirə konfransı}}

Türkiyə İkinci dünya müharibəsinin son mərhələsinə qədər neytrallığını qoruyub saxlamışdır. Türkiyə müharibənin əvvəllərində Böyük Britaniya və Fransa ilə qarşılıqlı yardım müqaviləsi imzaladı. Lakin, Fransanın Nasist Almaniyası tərəfindən işğal olunmasından sonra Türkiyə hökuməti həm [[Antihitler koalisiyası]], həm də [[Berlin-Roma-Tokio oxu]] ilə eyni məsafəli əlaqələr saxlamağa çalışdı. Müharibə ərzində Almaniyanın [[Balkan yarımadası|Balkan ölkələri]]ni işğal etməsi nəticəsində [[Frakiya]] və [[Egey dənizi]]nin şərqində yerləşən adalarda Türkiyə ilə [[Nasist Almaniyası]] arasında yeni sərhəd xətti meydana gəldi. Bunun nəticəsi olaraq, 18 iyun 1941-ci ildə Türkiyə ilə Almaniya arasında "Dostluq və hücum etməmə" barədə saziş imzalandı.

[[Böyük Vətən müharibəsi|Alman-Sovet müharibəsi]]nin başlaması ilə birlikdə türk hökuməti general-leytenant Ali Fuat Erdenin başçılığı altında Almaniyaya hərbi müşahidəçilərdən ibarət nümayəndə heyəti göndərdi. Alman qoşunlarının [[Qafqaz]]dan geri çəkilməsindən sonra Türkiyə hökuməti Antihitler koalisiyası ilə daha da yaxınlaşdı və 30 yanvar 1943-cü ildə Türkiyənin cənubunda yerləşən Yenicə qatar stansiyasında İsmət İnönü ilə [[Vinston Çörçil]] arasında gizli görüş keçirildi. Bu görüşmə zamanı Türkiyənin Antihitler koalisiyası tərəfdən müharibəyə qoşulması müzakirə olundu. [[Kursk döyüşü]]nün başlamasına günlər qalmış, 1943-cü ilin iyul ayında general Cəmil Cahit Toydəmirin başçılığı altında olan nümayəndə heyəti almanların nəzarəti altında olan [[Belqrad]] şəhərinə gəldi və burada 503-cü ağır tank batalyonunun təlimlərini izlədi, həmçinin onların təchizatı ilə tanış oldu.<ref>Johannes Glasneck, Inge Kircheisen, ''Türkei und Afghanistan'', Dt. V. d. Wissenschaften, 1968, [https://books.google.com/books?id=4U_RAAAAMAAJ&q=Toydemir+1943+Kursk&dq=Toydemir+1943+Kursk&hl=tr&ei=acL9TMr3G9HzcYzZuKMG&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCUQ6AEwAA p. 139.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160502051054/https://books.google.com/books?id=4U_RAAAAMAAJ&q=Toydemir+1943+Kursk&dq=Toydemir+1943+Kursk&hl=tr&ei=acL9TMr3G9HzcYzZuKMG&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCUQ6AEwAA |date=2016-05-02 }}</ref> Kursk döyüşünün uğursuzluqla başa çatmasından sonra Türkiyə hökuməti 1943-cü ilin dekabrında [[İkinci Qahirə konfransı]]nda iştirak etdi. Bu konfrans zamanı [[Franklin Ruzvelt]], [[Vinston Çörçil]] və [[İsmət İnönü]] tərəfindən Türkiyənin Antihitler koalisiyası ilə mümkün əməkdaşlığı barədə razılığa gəlindi. [[Yalta konfransı]]nda yalnız Almaniya və Yaponiyaya qarşı formal olaraq müharibədə iştirak edən ölkələrin 1 mart 1945-ci il tarixindən etibarən [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]na qoşulacağına icazə veriləcəyinin açıqlanmasından sonra, 23 fevral 1945-ci ildə Türkiyə Antihitler koalisiyasına qoşuldu, [[Nasist Almaniyası|Almaniya]] və [[Yaponiya imperiyası|Yaponiya]]ya qarşı müharibə elan etdi.

=== Koreya müharibəsi ===
Türkiyə [[BMT]]-nin üzvü olaraq [[Koreya müharibəsi]]ndə iştirak etdi və bir türk briqadasını birbaşa döyüşlərdə iştirak etməsi məqsədilə [[Cənubi Koreya]]ya göndərdi. Həmin briqada müharibə ərzində 731 nəfər itki verdi. Türkiyə 18 fevral 1952-ci ildə [[NATO]]-ya üzv qəbul olundu. Koreya hökuməti burada döyüşmüş və həlak olmuş türk hərbçilərinin xatirəsinə müharibə memorialı hazırladı.

=== Kipr ===
{{Main|Kipr böhranı}}

20 iyul 1974-cü ildə elə həmin il Kiprdə baş vermiş dövlət çevrilişinə cavab olaraq Türkiyə Silahlı Qüvvələri həm dənizdən, həm də havadan adaya hücum əməliyyatına başladı. Hərbi qarşıdurma Türkiyənin [[Kipr]] adasının şimalını ələ keçirməsi ilə nəticələndi və burada [[Kipr türkləri]]nin yerli hökuməti təşkil olundu.<ref>{{cite web|url=http://www.mfa.gov.tr/how-did-the-situation-change-after-july-1974-_.en.mfa|title=From Rep. of Turkey Ministry of Foreign Affairs|publisher=|accessdate=27 aprel 2018|archive-date=2016-07-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20160716092035/http://www.mfa.gov.tr/how-did-the-situation-change-after-july-1974-_.en.mfa|url-status=live}}</ref> Türk qoşunları adaya iki mərhələdə hücuma keçdi və bu hücum nəticəsində adanın təqribən 37%-i türklərin nəzarəti altına keçdi.<ref name=Gis>{{cite book |title=Divided Cyprus: Modernity, History, and an Island in Conflict |year=2006 |url=https://archive.org/details/dividedcyprusmod00papa |last= Welz |first= Gisela |publisher= Indiana University Press |isbn= 0-253-21851-9|page= [https://archive.org/details/dividedcyprusmod00papa/page/n2 2]}}</ref><ref>{{cite book |author=Carpenter, Ted Galen |title=NATO's Empty Victory: A Postmortem on the Balkan War |url=https://archive.org/details/natosemptyvictor00carp_0 |publisher=[[Cato Institute]] |location=Washington, D.C |year=2000 |page= [https://archive.org/details/natosemptyvictor00carp_0/page/36 36]|isbn=1-882577-85-X |oclc= |doi= |accessdate=}}</ref><ref>{{cite book |author=Carpenter, Ted Galen |title=Peace and Freedom: Foreign Policy for a Constitutional Republic |url=https://archive.org/details/peacefreedomfore0000carp |publisher=Cato Institute |location=Washington, D.C |year=2002 |page=[https://archive.org/details/peacefreedomfore0000carp/page/187 187] |isbn=1-930865-34-1 |oclc= |doi= |accessdate=}}</ref> Həmin hissədə [[Şimali Kipr Türk Respublikası]]nın əsası qoyuldu.

=== Kürd-türk münaqişəsi ===
Türkiyə Silahlı Qüvvələri 1980-ci illərdən bəri [[PKK]] terror təşkilatı ilə mübarizə aparmaqdadır.<ref>{{cite web|url=http://english.peopledaily.com.cn/200512/20/eng20051220_229424.html|title=People's Daily Online  -- NATO chief declares PKK terrorist group|publisher=|accessdate=27 aprel 2018|archive-date=2014-10-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20141019180937/http://english.peopledaily.com.cn/200512/20/eng20051220_229424.html|url-status=live}}</ref> Həmin terror təşkilatının lideri olan Abdullah Öcalan 1999-cu ildə [[Nayrobi]] şəhərində tutularaq Türkiyəyə gətirilmiş və vətənə xəyanət etdiyinə görə ömürlük həbs cəzası almışdır.

=== Bosniya və Kosovoda müharibə ===
{{Main|Bosniya müharibəsi|Kosovo müharibəsi}}

Türkiyə NATO-nun rəhbərliyi altında [[Bosniya]] və [[Kosovo]]da təşkil olunan sülhməramlı missiyalarda iştirak etmişdir. Hal-hazırda 402 nəfər türk hərbçisi [[Kosovo]]da xidmət edir.

== Tərkibi ==

=== Baş qərargah ===
{{Əsas|Türkiyə Respublikası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahı}}
Baş qərargah Türk Silahlı Qüvvətlərini idarə edən və istiqamətləndirən Türkiyədəki ən üst səviyyə əsgəri vahiddir. Bu, döyüşdə Baş komandirlik vəzifəsini Respublika başçısı adına yerinə yetirər. Qüvvətlərə əmr/əmrə etmək, döyüşə hazırlanmasında personal, xəbər alma, hərəkat, quruluşlanma, təhsil-təhsil və məntiqi xidmət qanunları və proqramları Baş qərargah Başçılığının məsuliyyətləridir.

=== Quru qoşunları ===
{{Əsas|Türkiyə Quru Qoşunları}}
Türk Quru qüvvələri, Türk Silahlı Qüvvələrinin ən böyük vahididir. Tərkibində 4 Ordu, 14 Kolordu, 8 Mexanikləşdirilmiş Diviziya, 11 Zirehli Briqada, 23 Mekanize Piyada Briqadas(n)ı, 15 Motoatıcı Piyada Briqadas(n)ı, 8 Komando Briqadas(n)ı, 4 İnsani Kömək Briqadas(n)ı, 5 Topçu Briqadas(n)ı var. Ayrıca [[Şimali Kipr Türk Respublikası]]nda "Kipr Türk Barış Qüvvələri" adı altında təxminən bir kolordu səviyyəsində təxminən 60.000 nəfər şəxsi heyət saxlamaqdadır. Konstitusiya ilə təyin edilmiş olan Türkiyə Respublikasının qorunması və gözlənilməsi ilə əlaqədar özünə verilən vəzifələri yerinə yetirər. Türk Quru Qüvvətindəki əsgər (ər və erbaş) sayının 550.000 üstündə olduğu sanılmaqdadır.

=== Jandarma ===
Döyüş və fövqəladə hallar xaricində Daxili İşlər Nazirliyinə bağlıdır. Türkiyə sahəsinin 92%-i jandarma bölgəsidir.

=== Hərbi Dəniz Qüvvələri ===
{{Əsas|Türk Dəniz Qüvvələri}}
[[Türk Dəniz Qüvvələri]], Türkiyəni dənizdən gələcək təhdidlərə qarşı müdafiə etmək və ölkənin dənizlə əlaqəli mənfəətlərini qorumaq və nəzarət etməklə vəzifəli qüvvədir. Hərbi Dəniz Qüvvələri 27 fırkateyn, 14 sualtı gəmi, 9 korvet, 108 hücum kateri, 23 mərmi hücum gəmisi, 102 Sahil Təhlükəsizlik Gəmisi və 21 Mina Gəmisi ilə [[Qaradəniz|Qara dəniz]], [[Egey dənizi]] və [[Aralıq dənizi]]ndə hörmət edilən bir gücdür. 55.000 aktiv işlə/çalışanı ilə personal sayı baxımında dünyanın 8. böyük dəniz qüvvəsidir. Lakin invanter baxımından bu sıralama dəyişir. Bu güc, invanter baxımından 3. yerdədir. Donanma Komandirliyi, Şimal Dəniz Sahə Komandirliyi, Cənub Dəniz Sahə Komandirliyi, Dəniz Təhsil və Təhsil Komandirliyi olmaq üzrə dörd ana ast komandirlikdən meydana gələr.

=== Sahil Təhlükəsizlik ===
Vəzifəsi dəniz səlahiyyət sahələrində milli və beynəlxalq hüququ təsirli etmək, can və mal təhlükəsizliyini təmin etməkdir. 1 yanvar 1985-ci ildə Daxili İşlər Nazirliyinə bağlanan komandirlik; bu tarixdən əvvəl Jandarma Ümumi Komandirliyinə bağlı idi. 5.070 aktiv personala sahib təşkilat TSK-da diviziya səviyyəsində təmsil edilməkdədir.

=== Hərbi Hava Qüvvələri ===
{{Əsas|Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri}}
[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri|Hərbi hava Qüvvələri]] Türk Silahlı Qüvvələrinin 2-ci ən böyük qüvvəsidir. 1911-ci ildə qurulan və hal-hazırda inventarında 1000-dən çox təyyarə saxlayan qüvvə barışda [[Türk Hava Sahəsi]]ni müdafiə, döyüşdə isə quru və dəniz qüvvələrinə dəstək verir.

=== Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr ===
Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr və ya xalq arasındakı adı ilə [[Bordo Bereli|Bordo Beretlilər]]. Keçmiş adı Xüsusi Hərb Dairəsi olub. Türk Silahlı Qüvvələrinin zabit və gizir heyətindən ibarət, istənilən hava şəraitində, istənilən yerdə, maneəsiz xidmət keçmək üçün yaradılan bu qoşun növünün əsas vəzifəsi daxili və xarici təhlükəsizliyi təmin etməkdir. Bu qoşunlar TSK-da olan başqa heç bir qüvvəyə tabe olmadan birbaşa Türkiyə Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahına tabedir.

== Muzeylər ==

=== Hərbiyə Əsgəri Muzeyi ===
Əsgəri Muzey, İstanbulun Hərbiyə səmtində olan, 54.000 m²lik bir alan/sahə üzərində qurulu/təşkilatı 18.600 m²lik binasıyla bir strukturlar kompleksidir. Geniş bir sahəyə yayılan Məktəbi Hərbiyə binası, Osmanlı Dövlətinə zabit yetişdirmək məqsədiylə qurulmuş və 1862də tikilmişdir.

=== İstanbul Dəniz Muzeyi ===
Türkiyənin dənizçilik sahəsində ən böyük əsgəri muzeyidir. Kolleksiyasında təxminən 20.000 ədəd/adət əsər var. Dəniz Qüvvələri Komandirliyinə bağlı olan İstanbul Dəniz Muzeyi Türkiyədə qurulan ilk əsgəri muzeydir. 1897-ci ildə, dövrün Dəniz Naziri Həsən Hüsnü Paşanın əmrləri ilə Limanı Komandirədə (Osmanlı Dövlət Limanı Kasımpaşa, İstanbulda) kiçik bir binada "Muzey və Kitabxana İdarəsi" adı ilə qurulmuşdur.

=== İstanbul Havaçılıq Muzeyi ===
[[Fayl:İstanbul 5411.jpg|thumb|200px|İstanbul Havaçılıq Muzeyi]]
[[İstanbul Havaçılıq Muzeyi]], Yeşilköydə əsgəri aerodrom bitişiyində iştirak edən və Türk hava qüvvələrinə aid təyyarələrin sərgiləndiyi muzeydir. I. Dünya Döyüşü sonunda, ən köhnəsi 1912-ci ilə aid olmaq üzrə müxtəlif dövlətlərə aid təyyarələr ilə anqarlarda 1-ci dünya müharibəsi zamanı almanlar tərəfindən verilən hər tip təyyarəden bir, iki və üç ədəd tapılması Hava Qüvvələri Müfəttişliyi tərəfindən bir hava muzeyi qurma qərarı alınmasına səbəb olmuşdur. 16 oktyabr 1985 tarixində ziyarətə açılmışdır.

== Akademiyalar ==

=== Əsgəri Tibb Akademiyası ===
Gülhane Əsgəri Tibb Akademiyası, Türk Silahlı Qüvvətlərinə sağlamlıq elmləri sahəsində əsgəri personal yetişdirən bir komandirlikdir. Ankara Ətlikdə var. Akademiya bu hissələrdən meydana gəlməkdədir:
* Gülhane Əsgəri Tibb Fakültəsi (GATA)
* Sağlamlıq Elmləri İnstitutu
* Sağlamlıq Ehtiyat zabit Peşə Yüksək Məktəbi

== Həmçinin bax ==
* [[İncirlik Hərbi Hava Bazası]]
* [[Türkiyə]]

== Qeydlər ==
{{reflist|group=nb}}

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı|2}}

== Xarici keçidlər ==
* [http://www.msb.gov.tr/ www.msb.gov.tr] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20091027232146/http://www.msb.gov.tr/ |date=2009-10-27 }}
* {{rəsmi saytı|www.tsk.tr/}}
** [http://www.kkk.tsk.tr/ www.kkk.tsk.tr]
** [http://www.hvkk.tsk.tr/ www.hvkk.tsk.tr] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180901092931/https://www.hvkk.tsk.tr/ |date=2018-09-01 }}
** [http://www.dzkk.tsk.tr/ www.dzkk.tsk.tr]
** [http://www.jandarma.gov.tr/ www.jandarma.gov.tr]
** [http://www.sahilguvenlik.gov.tr/ www.sahilguvenlik.gov.tr]
* [http://www.turkishnavy.net/ www.turkishnavy.net]
{{İstinad siyahısı}}
{{Türkiyə mövzularda}}
{{Avropa ölkələri orduları}}{{Xarici keçidlər}}
[[Kateqoriya:Türkiyə Silahlı Qüvvələri|*]]