Sind əyaləti: Redaktələr arasındakı fərq

Sind əyaləti
Sind əyaləti
	سنڌ; سندھ
Bayraq	Gerb
	24°52′12″ şm. e. 67°03′00″ ş. u.HGYO
Ölkə	Pakistan;
İnzibati mərkəz	Kəraçi
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	14 avqust 1947
Sahəsi	140.914 km²;
Saat qurşağı	UTC+05:00;
Əhalisi
Əhalisi	55.245.497 nəf.;
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu	PK-SD
	Rəsmi sayt
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixə interaktiv şəkildə baxın

← Əvvəlki redaktə

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun

VizualVikimətn

Sətirdə

Səhifəsinin 15:33, 13 may 2024 tarixinə olan son versiyası

Sind əyaləti—Pakistanın 4 böyük bölgəsindən biri. Mərkəzi Kəraçi şəhəridir.

Tarixi

Əsas məqalə: Sind tarixi

Hazırda Pakistanın ərazisi olan Sind əyaləti Məhəmməd ümmətinin Hindistanda fəth etdiyi birinci əyaləti idi. Sind hakimi böyük şücaətlə müqavimət göstərib. Amma bir dəfə ona deyirlər ki, işğalçılar öz dualarını birağızdan oxuyur, onlar dua edəndə adama elə gəlir, ibadət edən bircə nəfərdi. Hakimin canını qorxu alır. O başa düşür ki, dünyada təzə bir güc peyda olub, bu, müsəlmanların fəxr etdiyi həmin xalq birliyinin gücüdür. Belə qardaşlıq ideyası insanlara hakim kəsilir.

Hindistanda feodal dağınıqlığı 6 əsr (VI–XII əsrlər) davam etdi. VIII əsrin əvvəllərində ərəblər Hindistana hücum etdilər. Feodal dağınıqlığı, ara müharibələri, sürətlə hərəkət edən ərəb süvariləri Hindistanın işğalını asanlaşdırdı. VIII əsrin əvvəllərində ərəb sərkərdəsi Məhəmməd ibn Qasimin qoşunu Sind əyalətini, Hind çayının sahillərini tutdu. Ərəblər Qərbi Hindistanı işğal etdilər. Burada iki ərəb əmirliyi yarandı: Mənsurə (Sindin cənubunda) və Multan əmirlikləri.

Sind və Nadir şah

Hindistanda 57 gün qaldıqdan sonra 1 ramazan 1152 (2 dekabr 1739)-ci ildə bərabərində yüklü miqdarda sərvətlə Dehlidən ayrılan Nadir Avşar, Kabilə çatmıştı. Ancaq o, birdənbirə geri dönərək Sind hakimi Xudayar xan Abbasiyə qarşı hərəkətə keçmişdi.^[2]

Nadir 6 gün Kabildə qaldıqdan sonra o tərəfin hakimiyyətini Nasir xana tapşırdı və göstəriş verdi ki, Hindistandan gətirilən xəzinəni Herata aparsınlar. Bir qədər qabaq Nadir Sind və Zəmindar hakimi Miyan Nurməhəmməd Xudayar xan Abbasiyə əmr göndərmişdiki, Kabilə gəlib onunla görüşsün. Öz qüdrətinə arxayın olan Xudayar xan fikirləşmişdi ki, Nadir uzun səfər yorğunluğu nəticəsində onu təqib edə bilməyəcək, odur ki, əmrə qulaq asmayıb Kabilə gəlmədi.^[3]

Nadir şah özü isə Kabuldan Sind vilayətinə yollandı ki, bu vilayəti də itaət altına gətirsin. "Aləm Ara-ye Naderi"də bildirilir ki, Nadir şah hələ Hindistanda olarkən Məhəmməd şah, Sind hakimlərinin üzüdönüklüyü haqqında ona məlumat vermiş və onların yola gətirilməsini xahiş etmişdi. Mənbədə o da bildirilir ki, Nadir şah Hindistandan qoşunları ilə birbaşa Sində yollandı.^[4]

"Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi"də, habelə digər mənbə və tədqiqat əsərlərində isə Nadir şahın Kabuldan Sində tərəf hərəkətə başladığı bildirilir. "Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi"də təsdiq olunur ki, Sind hakimi Xudayar xan Abbasi hətta Hindistanın fəth edilməsindən sonra belə Nadir şaha itaət etməyə meyl göstərmədi. Əksinə, ətrafına topladığı qoşunların sayını artırmaqla özünün müstəqil hakimliyini qoruyub saxlamaq istəyirdi. Onun bu iddialığı heç şübhəsiz ki, Nadir şahı qane etmirdi və Türküstana yürüş etməzdən əvvəl Sind hakimini də itaət altına gətirməyi qərarlaşdırdı. Qış mövsümünün olması Sind yürüşünü mürəkkəbləşdirsə də Nadir şah bu qərarından dönmədi. Mövcud olan məlumatlara görə, Nadir şah əvvəlcə bu məsələni sülh yolu ilə həll etməyə çalışdı və bu məqsədlə Sind hakimi Xudayar xanı Kabula dəvət etdi. Xudayar xan bununla razılaşıb öz itaətini bildirsəydi daha həmin vilayətə qoşun çəkməyə də ehtiyac qalmazdı. Amma Xudayar xan imtina etdi və Kabula gəlmədi. Çox güman ki, Xudayar xan qış dövründə dağlıq ərazilərə hərəkət etmək çətinliyinə görə, Nadir şahın Sində yürüş edəcəyinə inanmırdı. Lakin onun höcətliyi Nadir şahı məcbur etdi ki, Sində doğru hərəkətə başlasın.^[5]

Nadir şah Sində doğru iki istiqamətdən hücuma başladı. Bir tərəfdən Fars bəylərbəyi Məhəmməd Tağı xana göstəriş verdi ki, tabeliyində olan Fars, Kerman və ətraf məntəqələrin qoşunları ilə Sind çayının mənsəbindən yuxarıya doğru hərəkətə başlasın. Piyada qüvvələri və artilleriya quru yolu ilə Sində doğru irəliləməli idi. Nadir şah özü isə dekabr ayının 8-də artilleriyası və bir neçə alayı ilə Bənkeş və Direcat yolu ilə Sində doğru irəlilədi. Bəzi tədqiqatçılar Sində doğru hərəkət edən Nadir şah qoşunlarının 50 min nəfər olduğunu göstərirlər.^[6]

Onların ifadəsindən sonra aydın oldu ki, Nadir şah qoşunlarının hərəkətindən xəbər tutan kimi Sind hakimi Xudayar xan da ( "Aləm Ara-ye Naderi"də Kiya Nasir adlanır) vilayət paytaxtı olan Xudaabadı tərk edib dağlara üz tutdu. Ailəsini və yaxınlarını özü ilə aparan Xudayar xan Nadir şahın qəzəbinə tuş gəlməyəcəyinə əmin olmaq üçün Ömərkut qalasına sığınmağı qərara aldı.Bu qala Sinddən 40 mənzillik bir məsafədə yerləşirdi. Ora aparan yol üzərində su və ərzaq mənbələri, hətta yaşayış məntəqələri belə yox idi. Xudayar xanın əyanları və yaxınları da bu uzaq səfərə çıxmağın son dərəcə təhlükəli olduğunu bildirirdilər. Lakin Nadir şahın qəzəbi və qorxusu Xudayar xanı məcbur etdi ki, Sinddən qaçıb Ömərkut qalasına sığınsın. Xudayar xan ona əmin idi ki, özü çətin yolun ağırlığına dözsə də, Nadir şah qoşunu ilə belə bir marşrutla irəliləməyə cəsarət etməz.^[7]

Nadir şah bu xəbəri eşidən kimi qarşıdakı yolun bütün çətinliyinə baxmayaraq hərəkət etməyi qərara aldı. Yolun çətinliyi üzündən o, bütün qoşunu özü ilə aparmağa ehtiyac görmədi. Qoşunun bir hissəsini, o cümlədən bütün yükləri oğlu Nəsrulla mirzəni nəzarəti altında Larkan adlanan məntəqədə saxladı və bir neçə alayla özü Xudayar xanın təqibinə başladı.Sind çayının və eləcə də qalın meşələrin keçilməsi üçün Nadir şah 7 gün vaxt itirməli oldu və yeddi günün tamamında Şəhdadpur adlanan məntəqəyə yetişdi. Burada qısa müddətli istirahətdən sonra Ömərkuta doğru hərəkət davam etdirildi. Nadir şaha məlum idi ki, Ömərkut yolu boyu yalnız hər 4–5 mənzildən sonra bir su quyusuna rast gəlmək olar ki, həmin quyunun suyu da Nadir şah qoşunlarının ehtiyacını ödəyə bilməz. Ona görə Nadir şah əmr etdi ki, hər bir döyüşçü özü ilə əlavə bir at götürsün və həmin atlara 3–4 tuluq su yüklənsin. Eyni zamanda Nadir şah qarşıdakı yolun sürətlə qət edilməsi üçün lazımi göstərişləri verdi. "Aləm Ara-ye Naderi"yə görə, son dayanacaqdan hərəkət edən Nadir yalnız 9 gündən sonra Ömərkt qalasına çata bildi.^[8]

"Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi" və bir sıra tədqiqat əsərləri bildirirlər ki, Nadir şah Şəhdadpurdan 1740-cı il fevralın 26-da hərəkət etdi və bir gün sonra Ömərkut qalasına çatdı.^[9] Hər halda o, məlumdur ki, Ömərkuta yetişmək üçün böyük əziyyətlərə qatlaşmalı oldu və Xudayar xan qəfil şəkildə bu qalada yaxalandı. Mövcud olan məlumata görə, Xudayar xan həmişəki adəti üzrə səhər yuxusundan qalxıb qaladan kənara baxanda Nadir şah qoşunlarının mühasirəsində olduğunu gördü.Xudayar xan yenə qaladan qaçmağa cəhd göstərsə də bu ona müyəssər olmadı və qılıncını boynundan asıb təslim olmaq üçün Nadir şahın hüzuruna yollandı. Nadir şah onu da, onun tayfasının əhalisini də bağışladı və Xudayar xanın malik olduğu zəngin xəzinəni ələ keçirdi. Nadir şah onun xanlığına toxunmadı və Xudaabada geri qayıtmağı tapşırdı. Özü isə bir müddətdən sonra Larkana, qoşununun bir hissəsi ilə Nəsrulla Mirzənin dayandığı məntəqəyə döndü. Onun Larkana dönüşü artıq 1740-cı ilin Novruz bayramı günlərinə təsadüf edirdi. Nadir şah qoşunu ilə Novruz bayramını məhz burada qeyd etdi.^[10]

Kəlhorlar sülaləsi

Əsas məqalə: Kəlhorlar sülaləsi

Talpurlar sülaləsi

Əsas məqalə: Talpurlar sülaləsi

Talpur tayfası —bəlucların böyük qollarından biridir. Bəlucların şəhadətinə görə talpurlar Əmir Həmzənin (ona salamlar olsun) törəmələridir. O qədər məlumdur ki, Hindistan şahı Məhəmməd Əkbərin şahlığı zamanında, təqribən hicri 995 (1587-ci il miladi) -ci ildə ərəblərin ölkəsində yerləşən Hələb şəhərindən köçüb Bəlucistana gəldilər. Buranı özlərinə dolanışıq məskəni seçdilər.^[11]

Coğrafiyası

İqlimi

İqtisadiyyatı

Qaleriya

Faiz Mahal, Kairpur
Ranikot qalası, dünyanın en büyük kalesidir
Karaçidə Cinnahın qəbri
Çaukhandi türbəsi
Keenjhar gölü, Thatta
Mohenco-daro
Sukkurda İndus çayı
Bakri Varo Gölü, Kairpur
Manora Yarımadası
Pakistan Milli muzeyi
Kirthar Milli Parkı

İstinadlar

↑ ¹ ² ArchINFORM (alm.). 1994.
↑ Minorsky, ‘‘Nadir’’, s.25–26; Dowson, ‘‘ Hıstory of India’’, s.92.
↑ Məhəmməd Hüseyn Qüddusi, Nadir şah, Bakı, "Gənclik", 1998, səh.82.
↑ Mirzа Mehdi хаn Аstrаbаdi. Tаriхi-Nаdiri. Təbriz-1268 h.,
↑ Lockhart L., Nadir-Shah, L., 1938. c.191
↑ Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi … s. 436–436, 442; Moqtəder Q., … s.90; Larudi N., …s. 190
↑ Aləm Ara-ye Naderi, c.II, … s. 756–757
↑ Yenə orada, s.759
↑ Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi … s. 438; Локкарт Л., … C..194
↑ Larudi N….. s.191; Локкарт Л., … c.195
↑ Худадад-хан, Сущность истории Синда, Москва, Наука. 1989, стр. 43.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

[_9567f281961ed6eb-1] ¹ ² ArchINFORM (alm.). 1994.

[2] Minorsky, ‘‘Nadir’’, s.25–26; Dowson, ‘‘ Hıstory of India’’, s.92.

[3] Məhəmməd Hüseyn Qüddusi, Nadir şah, Bakı, "Gənclik", 1998, səh.82.

[4] Mirzа Mehdi хаn Аstrаbаdi. Tаriхi-Nаdiri. Təbriz-1268 h.,

[5] Lockhart L., Nadir-Shah, L., 1938. c.191

[6] Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi … s. 436–436, 442; Moqtəder Q., … s.90; Larudi N., …s. 190

[7] Aləm Ara-ye Naderi, c.II, … s. 756–757

[8] Yenə orada, s.759

[9] Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi … s. 438; Локкарт Л., … C..194

[10] Larudi N….. s.191; Локкарт Л., … c.195

[11] Худадад-хан, Сущность истории Синда, Москва, Наука. 1989, стр. 43.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

@@ Sətir 1: / Sətir 1: @@
+{{İnzibati vahid}}
-[[Şəkil:Sindh in Pakistan (claims hatched).svg|right|thumb|250px|Sind əyaləti]]
 '''Sind əyaləti'''—[[Pakistan]]ın 4 böyük bölgəsindən biri. Mərkəzi [[Kəraçi]] şəhəridir.
@@ Sətir 7: / Sətir 7: @@
 Hazırda [[Pakistan]]ın ərazisi olan Sind əyaləti Məhəmməd ümmətinin [[Hindistan]]da fəth etdiyi birinci əyaləti idi. Sind hakimi böyük şücaətlə müqavimət göstərib. Amma bir dəfə ona deyirlər ki, işğalçılar öz dualarını birağızdan oxuyur, onlar dua edəndə adama elə gəlir, ibadət edən bircə nəfərdi. Hakimin canını qorxu alır. O başa düşür ki, dünyada təzə bir güc peyda olub, bu, müsəlmanların fəxr etdiyi həmin xalq birliyinin gücüdür. Belə qardaşlıq ideyası insanlara hakim kəsilir.
-Hindistanda feodal dağınıqlığı 6 əsr (VI-XII əsrlər) davam etdi. [[VIII əsr]]in əvvəllərində [[ərəblər]] Hindistana hücum etdilər. Feodal dağınıqlığı, ara müharibələri, sürətlə hərəkət edən ərəb süvariləri Hindistanın işğalını asanlaşdırdı. VIII əsrin əvvəllərində ərəb sərkərdəsi Məhəmməd ibn Qasimin qoşunu Sind əyalətini, [[Hind çayı]]nın sahillərini tutdu. Ərəblər Qərbi Hindistanı işğal etdilər. Burada iki ərəb əmirliyi yarandı: Mənsurə (Sindin cənubunda) və Multan əmirlikləri.
+Hindistanda feodal dağınıqlığı 6 əsr (VI–XII əsrlər) davam etdi. [[VIII əsr]]in əvvəllərində [[ərəblər]] Hindistana hücum etdilər. Feodal dağınıqlığı, ara müharibələri, sürətlə hərəkət edən ərəb süvariləri Hindistanın işğalını asanlaşdırdı. VIII əsrin əvvəllərində ərəb sərkərdəsi Məhəmməd ibn Qasimin qoşunu Sind əyalətini, [[Hind çayı]]nın sahillərini tutdu. Ərəblər Qərbi Hindistanı işğal etdilər. Burada iki ərəb əmirliyi yarandı: Mənsurə (Sindin cənubunda) və Multan əmirlikləri.
 === Sind və Nadir şah ===
-Hindistanda 57 gün qaldıqdan sonra 1 ramazan 1152 ([[2 dekabr]] [[1739]])-ci ildə bərabərində yüklü miqdarda sərvətlə [[Dehli]]dən ayrılan [[Nadir şah Qırxlı-Avşar|Nadir Avşar]], [[Kabil]]ə çatmıştı.
+Hindistanda 57 gün qaldıqdan sonra 1 ramazan 1152 (2 dekabr 1739)-ci ildə bərabərində yüklü miqdarda sərvətlə [[Dehli]]dən ayrılan [[Nadir şah Qırxlı-Avşar|Nadir Avşar]], [[Kabil]]ə çatmıştı.
-Ancaq o, birdənbirə geri dönərək Sind hakimi [[Xudayar xan Abbasi]]yə qarşı hərəkətə keçmişdi.<ref>Minorsky, ‘‘Nadir’’, s.25-26; Dowson, ‘‘ Hıstory of India’’, s.92.</ref>
+Ancaq o, birdənbirə geri dönərək Sind hakimi [[Xudayar xan Abbasi]]yə qarşı hərəkətə keçmişdi.<ref>Minorsky, ‘‘Nadir’’, s.25–26; Dowson, ‘‘ Hıstory of India’’, s.92.</ref>
 Nadir 6 gün Kabildə qaldıqdan sonra o tərəfin hakimiyyətini Nasir xana tapşırdı və göstəriş verdi ki, Hindistandan gətirilən xəzinəni [[Herat]]a aparsınlar. Bir qədər qabaq Nadir Sind və Zəmindar hakimi Miyan Nurməhəmməd Xudayar xan Abbasiyə əmr göndərmişdiki, Kabilə gəlib onunla görüşsün. Öz qüdrətinə arxayın olan Xudayar xan fikirləşmişdi ki, Nadir uzun səfər yorğunluğu nəticəsində onu təqib edə bilməyəcək, odur ki, əmrə qulaq asmayıb Kabilə gəlmədi.<ref>Məhəmməd Hüseyn Qüddusi, Nadir şah, Bakı, "Gənclik", 1998, səh.82.</ref>
-Nadir şah özü isə Kabuldan Sind vilayətinə yollandı ki, bu vilayəti də itaət altına gətirsin. “Aləm Ara-ye Naderi”də bildirilir ki, Nadir şah hələ Hindistanda olarkən Məhəmməd şah, Sind hakimlərinin üzüdönüklüyü haqqında ona məlumat vermiş və onların yola gətirilməsini xahiş etmişdi. Mənbədə o da bildirilir ki, Nadir şah Hindistandan qoşunları ilə birbaşa Sində yollandı.<ref>Mirzа Mehdi хаn Аstrаbаdi. Tаriхi-Nаdiri. Təbriz-1268 h.,</ref>
+Nadir şah özü isə Kabuldan Sind vilayətinə yollandı ki, bu vilayəti də itaət altına gətirsin. "Aləm Ara-ye Naderi"də bildirilir ki, Nadir şah hələ Hindistanda olarkən Məhəmməd şah, Sind hakimlərinin üzüdönüklüyü haqqında ona məlumat vermiş və onların yola gətirilməsini xahiş etmişdi. Mənbədə o da bildirilir ki, Nadir şah Hindistandan qoşunları ilə birbaşa Sində yollandı.<ref>Mirzа Mehdi хаn Аstrаbаdi. Tаriхi-Nаdiri. Təbriz-1268 h.,</ref>
-“Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi”də, habelə digər mənbə və tədqiqat əsərlərində isə Nadir şahın Kabuldan Sində tərəf hərəkətə başladığı bildirilir. “Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi”də təsdiq olunur ki, Sind hakimi
+"Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi"də, habelə digər mənbə və tədqiqat əsərlərində isə Nadir şahın Kabuldan Sində tərəf hərəkətə başladığı bildirilir. "Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi"də təsdiq olunur ki, Sind hakimi
 Xudayar xan Abbasi hətta Hindistanın fəth edilməsindən sonra belə Nadir şaha itaət etməyə meyl göstərmədi. Əksinə, ətrafına topladığı qoşunların sayını artırmaqla özünün müstəqil hakimliyini qoruyub
 saxlamaq istəyirdi. Onun bu iddialığı heç şübhəsiz ki, Nadir şahı qane etmirdi və Türküstana yürüş etməzdən əvvəl Sind hakimini də itaət altına gətirməyi qərarlaşdırdı. Qış mövsümünün olması Sind yürüşünü
 mürəkkəbləşdirsə də Nadir şah bu qərarından dönmədi. Mövcud olan məlumatlara görə, Nadir şah əvvəlcə bu məsələni sülh yolu ilə həll etməyə çalışdı və bu məqsədlə Sind hakimi Xudayar xanı Kabula dəvət etdi. Xudayar xan bununla razılaşıb öz itaətini bildirsəydi daha həmin vilayətə qoşun çəkməyə də ehtiyac qalmazdı. Amma Xudayar xan imtina etdi və Kabula gəlmədi. Çox güman ki, Xudayar xan qış dövründə dağlıq ərazilərə hərəkət etmək çətinliyinə görə, Nadir şahın Sində yürüş edəcəyinə inanmırdı. Lakin onun höcətliyi Nadir şahı məcbur etdi ki, Sində doğru hərəkətə başlasın.<ref>Lockhart L., Nadir-Shah, L., 1938. c.191</ref>
-Nadir şah Sində doğru iki istiqamətdən hücuma başladı. Bir tərəfdən [[Fars]] [[bəylərbəyi]] Məhəmməd Tağı xana göstəriş verdi ki, tabeliyində olan Fars, Kerman və ətraf məntəqələrin qoşunları ilə Sind çayının mənsəbindən yuxarıya doğru hərəkətə başlasın. Piyada qüvvələri və artilleriya quru yolu ilə Sində doğru irəliləməli idi. Nadir şah özü isə dekabr ayının 8-də artilleriyası və bir neçə alayı ilə Bənkeş və Direcat yolu ilə Sində doğru irəlilədi. Bəzi tədqiqatçılar Sində doğru hərəkət edən Nadir şah qoşunlarının 50 min nəfər olduğunu göstərirlər.<ref>Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi ... s. 436-436, 442; Moqtəder Q., ... s.90; Larudi N., ...s. 190</ref>
+Nadir şah Sində doğru iki istiqamətdən hücuma başladı. Bir tərəfdən [[Fars]] [[bəylərbəyi]] Məhəmməd Tağı xana göstəriş verdi ki, tabeliyində olan Fars, Kerman və ətraf məntəqələrin qoşunları ilə Sind çayının mənsəbindən yuxarıya doğru hərəkətə başlasın. Piyada qüvvələri və artilleriya quru yolu ilə Sində doğru irəliləməli idi. Nadir şah özü isə dekabr ayının 8-də artilleriyası və bir neçə alayı ilə Bənkeş və Direcat yolu ilə Sində doğru irəlilədi. Bəzi tədqiqatçılar Sində doğru hərəkət edən Nadir şah qoşunlarının 50 min nəfər olduğunu göstərirlər.<ref>Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi … s. 436–436, 442; Moqtəder Q., … s.90; Larudi N., …s. 190</ref>
-Onların ifadəsindən sonra aydın oldu ki, Nadir şah qoşunlarının hərəkətindən xəbər tutan kimi Sind hakimi Xudayar xan da ( “Aləm Ara-ye Naderi”də Kiya Nasir adlanır) vilayət paytaxtı olan Xudaabadı tərk edib dağlara üz tutdu. Ailəsini və yaxınlarını özü ilə aparan Xudayar xan Nadir şahın qəzəbinə tuş gəlməyəcəyinə əmin olmaq üçün [[Ömərkut qalası]]na sığınmağı qərara aldı.Bu qala Sinddən 40 mənzillik bir məsafədə yerləşirdi. Ora aparan yol üzərində su və ərzaq mənbələri, hətta yaşayış məntəqələri belə yox idi. Xudayar xanın əyanları və yaxınları da bu uzaq səfərə çıxmağın son dərəcə təhlükəli olduğunu bildirirdilər. Lakin Nadir şahın qəzəbi və qorxusu Xudayar xanı məcbur etdi ki, Sinddən qaçıb Ömərkut qalasına sığınsın. Xudayar xan ona əmin idi ki, özü çətin yolun ağırlığına dözsə də, Nadir şah qoşunu ilə belə bir marşrutla irəliləməyə cəsarət etməz.<ref>Aləm Ara-ye Naderi, c.II, ... s. 756-757</ref>
+Onların ifadəsindən sonra aydın oldu ki, Nadir şah qoşunlarının hərəkətindən xəbər tutan kimi Sind hakimi Xudayar xan da ( "Aləm Ara-ye Naderi"də Kiya Nasir adlanır) vilayət paytaxtı olan Xudaabadı tərk edib dağlara üz tutdu. Ailəsini və yaxınlarını özü ilə aparan Xudayar xan Nadir şahın qəzəbinə tuş gəlməyəcəyinə əmin olmaq üçün [[Ömərkut qalası]]na sığınmağı qərara aldı.Bu qala Sinddən 40 mənzillik bir məsafədə yerləşirdi. Ora aparan yol üzərində su və ərzaq mənbələri, hətta yaşayış məntəqələri belə yox idi. Xudayar xanın əyanları və yaxınları da bu uzaq səfərə çıxmağın son dərəcə təhlükəli olduğunu bildirirdilər. Lakin Nadir şahın qəzəbi və qorxusu Xudayar xanı məcbur etdi ki, Sinddən qaçıb Ömərkut qalasına sığınsın. Xudayar xan ona əmin idi ki, özü çətin yolun ağırlığına dözsə də, Nadir şah qoşunu ilə belə bir marşrutla irəliləməyə cəsarət etməz.<ref>Aləm Ara-ye Naderi, c.II, … s. 756–757</ref>
 Nadir şah bu xəbəri eşidən kimi qarşıdakı yolun bütün çətinliyinə baxmayaraq hərəkət etməyi qərara aldı. Yolun çətinliyi üzündən o, bütün qoşunu özü ilə aparmağa ehtiyac görmədi. Qoşunun bir hissəsini,
 o cümlədən bütün yükləri oğlu Nəsrulla mirzəni nəzarəti altında Larkan adlanan məntəqədə saxladı və bir neçə alayla özü Xudayar xanın təqibinə başladı.Sind çayının və eləcə də qalın meşələrin keçilməsi
 üçün Nadir şah 7 gün vaxt itirməli oldu və yeddi günün tamamında Şəhdadpur adlanan məntəqəyə yetişdi. Burada qısa müddətli istirahətdən sonra Ömərkuta doğru hərəkət davam etdirildi. Nadir şaha məlum
-idi ki, Ömərkut yolu boyu yalnız hər 4-5 mənzildən sonra bir su quyusuna rast gəlmək olar ki, həmin quyunun suyu da Nadir şah qoşunlarının ehtiyacını ödəyə bilməz. Ona görə Nadir şah əmr etdi ki, hər bir
+idi ki, Ömərkut yolu boyu yalnız hər 4–5 mənzildən sonra bir su quyusuna rast gəlmək olar ki, həmin quyunun suyu da Nadir şah qoşunlarının ehtiyacını ödəyə bilməz. Ona görə Nadir şah əmr etdi ki, hər bir
-döyüşçü özü ilə əlavə bir at götürsün və həmin atlara 3-4 tuluq su yüklənsin. Eyni zamanda Nadir şah qarşıdakı yolun sürətlə qət edilməsi üçün lazımi göstərişləri verdi. “Aləm Ara-ye Naderi”yə görə, son dayanacaqdan hərəkət edən Nadir yalnız 9 gündən sonra Ömərkt qalasına çata bildi.<ref>Yenə orada, s.759</ref>
+döyüşçü özü ilə əlavə bir at götürsün və həmin atlara 3–4 tuluq su yüklənsin. Eyni zamanda Nadir şah qarşıdakı yolun sürətlə qət edilməsi üçün lazımi göstərişləri verdi. "Aləm Ara-ye Naderi"yə görə, son dayanacaqdan hərəkət edən Nadir yalnız 9 gündən sonra Ömərkt qalasına çata bildi.<ref>Yenə orada, s.759</ref>
-“Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi” və bir sıra tədqiqat əsərləri bildirirlər ki, Nadir şah Şəhdadpurdan [[1740]]-cı il fevralın 26-da hərəkət etdi və bir gün sonra Ömərkut qalasına çatdı.<ref>Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi ... s. 438; Локкарт Л., ... C..194</ref> Hər halda o, məlumdur ki, Ömərkuta yetişmək üçün böyük əziyyətlərə qatlaşmalı oldu və Xudayar xan qəfil şəkildə bu qalada yaxalandı. Mövcud olan məlumata görə, Xudayar xan həmişəki adəti üzrə səhər yuxusundan qalxıb qaladan kənara baxanda Nadir şah qoşunlarının mühasirəsində olduğunu gördü.Xudayar xan yenə qaladan qaçmağa cəhd göstərsə də bu ona müyəssər olmadı və qılıncını boynundan asıb təslim olmaq üçün Nadir şahın hüzuruna yollandı. Nadir şah onu da, onun tayfasının əhalisini də bağışladı və Xudayar xanın malik olduğu zəngin xəzinəni ələ keçirdi. Nadir şah onun xanlığına toxunmadı və Xudaabada geri qayıtmağı tapşırdı. Özü isə bir müddətdən sonra Larkana, qoşununun bir hissəsi ilə Nəsrulla Mirzənin dayandığı məntəqəyə döndü. Onun Larkana dönüşü artıq 1740-cı ilin [[Novruz bayramı]] günlərinə təsadüf edirdi. Nadir şah qoşunu ilə Novruz bayramını məhz burada qeyd etdi.<ref>Larudi N..... s.191; Локкарт Л., ... c.195</ref>
+"Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi" və bir sıra tədqiqat əsərləri bildirirlər ki, Nadir şah Şəhdadpurdan 1740-cı il fevralın 26-da hərəkət etdi və bir gün sonra Ömərkut qalasına çatdı.<ref>Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi … s. 438; Локкарт Л., … C..194</ref> Hər halda o, məlumdur ki, Ömərkuta yetişmək üçün böyük əziyyətlərə qatlaşmalı oldu və Xudayar xan qəfil şəkildə bu qalada yaxalandı. Mövcud olan məlumata görə, Xudayar xan həmişəki adəti üzrə səhər yuxusundan qalxıb qaladan kənara baxanda Nadir şah qoşunlarının mühasirəsində olduğunu gördü.Xudayar xan yenə qaladan qaçmağa cəhd göstərsə də bu ona müyəssər olmadı və qılıncını boynundan asıb təslim olmaq üçün Nadir şahın hüzuruna yollandı. Nadir şah onu da, onun tayfasının əhalisini də bağışladı və Xudayar xanın malik olduğu zəngin xəzinəni ələ keçirdi. Nadir şah onun xanlığına toxunmadı və Xudaabada geri qayıtmağı tapşırdı. Özü isə bir müddətdən sonra Larkana, qoşununun bir hissəsi ilə Nəsrulla Mirzənin dayandığı məntəqəyə döndü. Onun Larkana dönüşü artıq 1740-cı ilin [[Novruz bayramı]] günlərinə təsadüf edirdi. Nadir şah qoşunu ilə Novruz bayramını məhz burada qeyd etdi.<ref>Larudi N….. s.191; Локкарт Л., … c.195</ref>
 === Kəlhorlar sülaləsi ===
@@ Sətir 40: / Sətir 40: @@
 {{Əsas|Talpurlar sülaləsi}}
-Talpur tayfası —[[bəluclar]]ın böyük qollarından biridir. Bəlucların şəhadətinə görə talpurlar Əmir Həmzənin (ona salamlar olsun) törəmələridir. O qədər məlumdur ki, Hindistan şahı Məhəmməd Əkbərin şahlığı zamanında, təqribən hicri 995 ([[1587]]-ci il miladi) -ci ildə [[ərəblər]]in ölkəsində yerləşən [[Hələb]] şəhərindən köçüb [[Bəlucistan]]a gəldilər. Buranı özlərinə dolanışıq məskəni seçdilər.<ref>Худадад-хан, Сущность истории Синда, Москва,   Наука. 1989, стр. 43.</ref>
+Talpur tayfası —[[bəluclar]]ın böyük qollarından biridir. Bəlucların şəhadətinə görə talpurlar Əmir Həmzənin (ona salamlar olsun) törəmələridir. O qədər məlumdur ki, Hindistan şahı Məhəmməd Əkbərin şahlığı zamanında, təqribən hicri 995 (1587-ci il miladi) -ci ildə [[ərəblər]]in ölkəsində yerləşən [[Hələb]] şəhərindən köçüb [[Bəlucistan]]a gəldilər. Buranı özlərinə dolanışıq məskəni seçdilər.<ref>Худадад-хан, Сущность истории Синда, Москва, Наука. 1989, стр. 43.</ref>
 == Coğrafiyası ==
@@ Sətir 51: / Sətir 51: @@
 <center>
 <gallery>
-Şəkil:FaizMahal.jpg|Faiz Mahal, [[Kairpur]]
+Fayl:FaizMahal.jpg|Faiz Mahal, [[Kairpur]]
-Şəkil:Ranikot Fort 07a.jpg|[[Ranikot qalası]], dünyanın en büyük kalesidir
+Fayl:Rani Kort Wall & Forte View.jpg|[[Ranikot qalası]], dünyanın en büyük kalesidir
-Şəkil:Tomb Jinnah.jpg|Karaçidə Cinnahın qəbri
+Fayl:PK Karachi asv2020-02 img52 Mazar-e-Quaid.jpg|Karaçidə Cinnahın qəbri
-Şəkil:Chaukundi1.JPG|[[Çaukhandi türbəsi]]
+Fayl:PK Chaukhandi Necropolis near Karachi asv2020-02 img08.jpg|[[Çaukhandi türbəsi]]
-Şəkil:Keenjhar Lake Thatta.jpg|Keenjhar gölü, Thatta
+Fayl:PK Keenjhar Lake near Thatta asv2020-02 img1.jpg|Keenjhar gölü, Thatta
-Şəkil:Mohenjodaro Sindh.jpeg|[[Mohenco-daro]]
+Fayl:Mohenjodaro Sindh.jpeg|[[Mohenco-daro]]
-Şəkil:Sukkur on the Indus.jpeg|Sukkurda İndus çayı
+Fayl:Sukkur on the Indus.jpeg|Sukkurda İndus çayı
-Şəkil:Bakirwarolake.jpg|Bakri Varo Gölü, Kairpur
+Fayl:Bakirwarolake.jpg|Bakri Varo Gölü, Kairpur
-Şəkil:Manora Beach 1100641.JPG|Manora Yarımadası
+Fayl:PK Manora near Karachi asv2020-02 img5.jpg|Manora Yarımadası
-Şəkil:Khi National Museum.jpg|[[Pakistan Milli muzeyi]]
+Fayl:PK Karachi asv2020-02 img32 National Museum.jpg|[[Pakistan Milli muzeyi]]
-Şəkil:Kirthar National Park.jpg|[[Kirthar Milli Parkı]]
+Fayl:PK Kirthar NP asv2020-02 img18.jpg|[[Kirthar Milli Parkı]]
 </gallery>
 </center>
@@ Sətir 75: / Sətir 75: @@
 [[Kateqoriya:Pakistan coğrafiyası]]
 [[Kateqoriya:Pakistan tarixi]]
+[[Kateqoriya:Pakistan əyalətləri]]
+[[Kateqoriya:Sind əyaləti]]

Pakistan vilayətləri
Vilayətlər	Bəlucistan • Şimali-Qərb Sərhəd əyaləti • Pəncab • Sind • Azad Cammu və Kəşmir
"Ərazi"	İslamabad
"Muxtar bölgələr"	Azad Kəşmir • Gilgit-Baltistan

Sind əyaləti: Redaktələr arasındakı fərq

Səhifəsinin 15:33, 13 may 2024 tarixinə olan son versiyası

Mündəricat