Livan müharibəsi (2006)
| İkinci Livan müharibəsi | ||||
|---|---|---|---|---|
 İsrail tərəfindən Tir şəhərinin (Sur) bombalanması | ||||
| Tarix | 12 iyul 2006 - 14 avqust 2006 | |||
| Yeri | Livan ve Şimali İsrail | |||
| Səbəbi | İsrail-Livan sərhədində Hizbullah terror təşkilatı tərəfindən 8 israilli əsgərin öldürülməsi və 2 israilli əsgərin əsir alınması. Hizbullahın Şimali İsrail torpaqlarına roket və havan hücumları etməsi. | |||
| Nəticəsi |
14 avqustda atəşkəs elan edildi. Atəşkəsin ardıyca iki tərəf də zəfər elan etdi. |
|||
| Münaqişə tərəfləri | ||||
|
|
||||
| İtkilər | ||||
|
||||
|
|
||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | ||||
İkinci Livan müharibəsi — Hizbullahın hərbi qanadı ilə İsrail Silahlı Qüvvələri arasında Livan torpaqları və İsrailin şimalında 12 iyul - 14 avqust 2006 tarixləri arasında davam etmiş olan silahlı qarşıdurma.
Böhran Livanda yerləşmiş Hizbullah təşkilatının 12 iyul 2006 tarixində 2 İsrail əsgərini qaçırması və 8-ni öldürməsiylə başlamışdır. Əsgərlərin qaçırılmasına əlavə olaraq Cənubi Livandakı Hizbullah xadimlərinin İsrail torpaqlarına Katyuşa mərmiləri göndərməsi; İsrail tərəfindən Livanın bir döyüş hərəkətində ( "act of war") olduğu şəklində şərh edilmişdir. Bunun üzərinə İsrail Livana hava və quru hücumları etmiş və ölkənin limanlarını dənizdən mühasirəyə almışdır. İsrailin bu davranışına qarşılıq olaraq Hizbullah Cənubi Livandan İsrailin şimalına etdiyi mərmi hücumlarını şiddətləndirmişdir.
Bir aydan çox davam edən qarşıdurmaların ardıyca Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının qəbul etdiyi 1701 saylı qərar uyğun olaraq 14 avqustda tərəflər hücumlarını dayandırmışdır. İsrail Livana tətbiq etdiyi mühasirəni 7 sentyabr 2006 yerli saatla 18:00-a qədər qaldırmağı öhdələrinə vermişdir. Litanni çayına qədər olan Cənubi Livan torpaqlarını işğal etmiş olan İsrail Livan və UNIFIL əsgərlərinin yerləşdirilməsinə paralel olaraq qüvvələrini geri çəkmişdir.
Böhranın ilk günlərindən bəri aralıqsız davam edən İsrail hücumlarının 1.000-in üstündə vətəndaş Livanlını öldürmüş olması, İsrailin beynəlxalq sahədə çox ağır tənqidlərə hədəf olmasına səbəb olmuşdur.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Haqqları Komissiyası Başçısı Luiza Arbur böhran zamanı döyüş günahlarının işlənmiş ola biləcəyini söyləmişdir.
Böhranın başlanğıcı
İsrail ilə Livan arasındakı böhran İsrailin sahildə olan Fələstinli ailələrə atəş açması ilə başlamışdır.[2] Yaxın Şərqdəki İslam xadimləri ilə İsrail arasındakı müharibə təxminən bir ay əvvəl alovlandı. 9 iyunda İsrailin Qəzzə zolağına etdiyi bir hücumda eyni ailədən səkkiz adamı öldürməsi Fələstində iqtidarda olan Həmas təşkilatının İsrail ilə etdiyi atəşkəsi sonlandırmasına gətirib çıxarmışdır. Eyni zamanda 2006 Qəzzə böhranını başladan bu hadisə başda İslam dünyası olmaq üzrə bir çox seqmentdən reaksiya almışdır.
Hizbullahın hücumu
12 iyul 2006 günü, yerli saata görə səhər saat 09:05-də Hizbullahın xadimləri Cənubi Livandakı mövqelərdən İsrail hərbi birliklərinə və sərhəd qəsəbələrinə havan və mərmi hücumu etdilər. Daha sonra isə İsrail ordusunu bağlı iki Humvee personal daşıyıcılarına da hücumda Hizbullahın xadimləri səkkiz əsgəri öldürdü və iki dənəsini əsir aldı.
Hizbullah və Livan polisi əsir alınan İsrail əsgərlərinin Livan torpaqlarına sızmış olduğunu iddia etsələr də, İsrail bu iddiaları rədd edir.
İsrailin reaksiyası
Hizbullahın Livanda heç bir maneə ilə qarşılaşmadan var ola bilməsi və qaçan xadimlərin Livanda saxlanması səbəbiylə İsrail hökuməti bu davranışı bir döyüş elanı olaraq qəbul etmiş və Livan hökumətini məsul tutmuşdur. Hücumlardan çox sonra İsrail əsgərləri sərhədə gələrək Livanın cənubundakı yaşayış məntəqələrinə hücum etdi.
Qaçırılan əsgərləri qurtarmaq üçün təqibə başlayan İsrail birliklərindən bir Merkava tankı bir Hizbullah bombasının üzərində keçdi və bombanın partlamasıyla havaya uçdu, tankın dörd ekipajı öldü. Hizbullah hərbçiləri ilə çıxan döyüşdə günortadan sonra saat üçdə bir İsrail əsgəri öldürüldü.
Livanın bu hücumdan ötəri çox ağır bir əvəz ödəyəcəyini söyləyən İsrail Baş qərargah başçısı general-leytenant Dan Halutz "Livanı 20 il əvvəlinə geri çevirə bilərik" dedi.
Livanın münasibəti
İsrailin Beyrut hökumətini böhrandan məsul tutmasına baxmayaraq Livan Baş naziri Fuad Sinora hücumdan hökumətinin xəbəri olmadığını və Livanın məsul tutulamayacağını söyləmişdir.
Sinora beynəlxalq vasitəçilərin münaqişəni dayandırmağa çağırmasına baxmayaraq, münaqişələr hələ də davam edir.
İsrailin hücumları
İsrail Hərbi Hava Qüvvələri Hizbullah xadimləri və liderlərinin təxmin etdiyi yerlərdə hava hücumlarına başladı. Suriya və İranın Hizbullahı dəstəkləməyəcəyini iddia edən Beyrut və ətraf ərazilərdə infrastruktur və qurğulara hücum etdi.
13 iyulda hücuma məruz qalan Beyrut hava limanı zədələnib uçuşlara bağlanıb. İsrail hücumları nəticəsində xəstələr, yollar və televiziya/radio stansiyaları da məhv edildi. Livan hökuməti Livanda maliyyə zərərinin 2,5 milyard dollara yaxın olduğunu söylədi.
Hücum zamanı öldürülənlər arasında Livanda yaşayan əcnəbilər də var idi. Ancaq qısa müddətdə bir çox dövlət öz vətəndaşlarını dənizlə təhvil verdi. Bu evakuasiyaların əksəriyyətində Türkiyə əhəmiyyətli bir rol oynayır, nəql edir və yerləşdirir. Əksinə, İsrail avstraliyalıları daşıyan gəmilərdə təzyiqlər çəkir.
İsrail hava hücumları zamanı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının əlaqəli bir nəzarət qurğusunun başçısı vurdu və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 4 silahsız işçiləri həyatını itirdi. 25 iyulda reallaşan bu hücumun sonra Birləşmiş Millətlər Təşkilatının baş katibi Kofi Annan İsrailin qəsdən bu hücumu həyata keçirdiyini desə də, İsrail bu iddianı rədd etmiş və hadisədən dərin kədər duyulduğunu söyləmişdir. Hücuma baxmayaraq, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı ABŞ veto rejimi ilə İsrailə qarşı "qınama" qərarı almadı.