Германскія мовы
Герма́нскія мовы — адна з групаў індаэўрапейскай моўнай сям’і. Ва ўсім сьвеце носьбітамі германскіх моваў зьяўляюцца каля 559 мільёнаў чалавек.
| Германская галіна | |
| Народнасьць | германскія народы |
|---|---|
| Арэал | Заходняя, Цэнтральная, Паўночная Эўропа, Паўночная Амэрыка, Аўстралія, Новая Зэляндыя, Акіянія, шэраг краінаў Афрыкі й Азіі |
| Лінгвістычная клясыфікацыя | Індаэўрапейская сям’я
|
| Склад | |
| Колькасьць носьбітаў | блізу 550 млн чал. |
| ISO 639-5: | gem |
 Краіны, дзе германскія мовы зьяўляюцца роднай мовай большасьці насельніцтва Краіны, дзе германскія мовы маюць афіцыйны статус, але зьяўляюцца мовай меншасьці | |
Зялёным паказаныя нідэрляндзкая ды нямецкая мовы
Аранжавым паказаная ангельская мова
Блакітным паказаныя паўночнагерманскія мовы
Германская галіна моваў складаецца з трох групаў:
- паўночнай (дацкая, швэдзкая, нарвэская, ісьляндзкая, фарэрская мовы)
- заходняй (нямецкая, ніжненямецкая, ангельская, нідэрляндзкая, ідыш, флямандзкая, афрыкаанс, фрыская мовы, скотс)
- усходняй (гоцкая, бургундзкая, вандальская, гепідзкая, герульская мовы) — усе мовы гэтай падгрупы мёртвыя.
У лінгвістыцы прынятае меркаваньне пра паходжаньне ўсіх германскіх моваў ад колішняй адзінай прагерманскай мовы, якая ў сваю чаргу паходзіць ад праіндаэўрапейскае мовы. Разьвіцьцё германскіх моваў зьвязанае зь міграцыяй германскіх плямёнаў. Першапачаткова яны насялялі поўдзень Скандынаўскага паўвостраву, паўвостраў Ютляндыя і тэрыторыю сучаснага Шлезьвіг-Гальштайну.
Ад астатніх індаэўрапейскіх моваў германскія адрозьніваюцца некаторымі рысамі. Сярод такіх адрозьненьняў у фанэтыцы — перасоўваньне зычных (закон Грыма). Прыкладам закону Грыма можа быць пераход гуку /t/, які захаваўся ў беларускім «тры» да гуку /θ/ у ангельскім «three». Для германскіх моваў характэрная вялікая ступень аналітызму (асабліва ў ангельскай, швэдзкай ды афрыкаанс). У пабудове сказу характэрны фіксаваны парадак словаў. У лексыцы прысутнічаюць запазычаньні з кельцкіх, лацінскай, грэцкай моваў, а таксама больш позьнія з францускай. Найбольшая ступень захаванасьці ўласнагерманскай лексыкі — у ісьляндзкай мове, дзе амаль няма запазычаньняў.
Найстарэйшым помнікам германскага пісьменства зьяўляюцца фрагмэнты гоцкага перакладу Бібліі, зробленага ў IV стагодзьдзі.
Гісторыю разьвіцьця германскіх моваў прынята падзяляць на тры этапы:
- старажытны (ад узьнікненьня пісьма да 11 стагодзьдзя) — разгалінаваньне на асобныя мовы.
- сярэдні (12 стагодзьдзе — 15 стагодзьдзе) — разьвіцьцё пісьменства.
- новы (з 16 стагодзьдзя да сучаснасьці) — фармаваньне нацыянальных моваў.
Самай распаўсюджанай германскай мовай сёньня ёсьць ангельская, яна мае найбольшую колькасьць носьбітаў.