Лён
Лён[3] (Linum) — род кветкавых раслін сямейства Лёнавыя (Linaceae).
| Лён | |||||||||||||||
 Лён культурны (Linum usitatissimum) — тыпавы від роду Лён, Антарыа, Канада | |||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
прамежныя рангі
| |||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||
|
Linum L., (1753) | |||||||||||||||
| Тыпавы від | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Батанічнае апісанне
правіцьМае тонкае сцябло. Лісце вузкае, чаргаванае, сядзячае. Колер кветак часцей за ўсё блакітны або жоўты, радзей чырвоны. Кветкі правільныя, 5-членныя, у парасонападобных суквеццях. Плод — каробачка. Насенне багатае алеем.
Арэал
правіцьДа роду належыць каля 230 відаў. Пашыраны ў субтрапічным і ўмераным паясах Паўночнага паўшар'я. На ўсіх кантынентах культывуюць лён культурны (Linum usitatissimum) — старажытную прадзільную і алейную культуру. Вылучаюць 5 груп: лён буйнанасенны, лён-даўгунец, лён-кудравец, ці кудраш, лён прамежкавы, лён сцелісты. Найбольш вядомыя дзікарослыя лён слабільны (Linum catharticum) і лён жоўты (Linum flavum), трапляюцца на сырых лугах, сярод хмызнякоў. У культуры вырошчваецца пераважна лён-даўгунец.
Віды
правіцьРод, паводле розных дадзеных, уключае ад 100 да 200 відаў. База даных The Plant List налічвае 141 дзейсных назваў відаў роду Linum[4], некаторыя з іх[5]:
- Linum alpinum
- Linum altaicum
- Linum amurense
- Linum arboreum L.
- Linum austriacum L. — Лён аўстрыйскі
- Linum baicalense
- Linum bienne P.Mill.
- Linum campanulatum
- Linum capitatum
- Linum catharticum L. — Лён слабіцельны, ці Лёд слабільны
- Linum corymbulosum
- Linum flavum L. — Лён жоўты
- Linum grandiflorum Desf.
- Linum hirsutum L.
- Linum hypericifolium Salisb.
- Linum nervosum Waldst. et Kit.
- Linum perenne L. — Лён многагадовы
- Linum tauricum
- Linum tenuifolium L.
- Linum trigynum L.
- Linum usitatissimum L. — Лён звычайны, ці Лён культурны
Значэнне і выкарыстанне
правіцьВыкарыстоўваецца чалавекам у харчовай, лёгкай і іншых галінах прамысловасці.
Лён-даўгунец вырошчваецца ў асноўным у вільготных абласцях умеранага кліматычнага поясу. Любіць лён халаднаватае і вільготнае лета са значнай колькасцю пахмурных дзён, спрыяльныя для яго сугліністыя і супясчаныя глебы. Расце і вырошчваецца ў т. л. у Беларусі. Найбольшая канцэнтрацыя лёну ў Віцебскай вобласці, на поўначы Гродзенскай, Мінскай і Магілёўскай абласцей. Па зборы льновалакна — 43 тысяч тон у 2017 — Беларусь заняла трэцяе месца ў свеце, саступаючы Францыі і Бельгіі, апярэджваючы Расію і Вялікабрытанію.
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 75. — 160 с. — 2 350 экз.
- ↑ Linum (англ.). The Plant List. Version 1.1. (3 лістапада 2013). Праверана 29 снежня 2016.
- ↑ Паводле сайтаў ITIS і NCBI (гл. спасылкі ў картцы таксону)
Літаратура
правіць- Пярэднеў У. Лён // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).