Перайсці да зместу

Парычы: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўка
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
→Вядомыя асобы: вікіфікацыя
 
(Не паказана 12 прамежкавых версій 5 удзельнікаў)
Радок 55: Радок 55:
|мова сайта 4 =
|мова сайта 4 =
|мова сайта 5 =
|мова сайта 5 =
|add1n = [[Рака]]
|add1 = [[Бярэзіна]]
|add2n = [[Аўтобус]]ная станцыя
|add2 = Парычы
|add3n =
|add3 =
|OpenStreetMap = 242979064
|OpenStreetMap = 242979064
}}
}}
Радок 66: Радок 60:


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
Вядомыя з [[1639]] г. як [[сяло]], цэнтр дзяржаўнага «двара» (маёнтка) у [[Бабруйскае староства|Бабруйскім старостве]] [[Рэчыцкі павет (Вялікае Княства Літоўскае)|Рэчыцкага павета]] [[Менскае ваяводства|Менскага ваяводства]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], [[Рэч Паспалітая]] ({{lang-pl|Parycze}})<ref name="Kiernažycki"/>. Паводле вопісу [[1684]] г. — цэнтр [[войт]]аўства ў тым самым старостве<ref name="belarda"/>.
Вядомыя з [[1639]] года як [[сяло]], цэнтр дзяржаўнага «двара» (маёнтка) у [[Бабруйскае староства|Бабруйскім старостве]] [[Рэчыцкі павет (Вялікае Княства Літоўскае)|Рэчыцкага павета]] [[Менскае ваяводства|Менскага ваяводства]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], [[Рэч Паспалітая]] ({{lang-pl|Parycze}})<ref name="Kiernažycki"/>. Паводле вопісу 1684 года — цэнтр [[войт]]аўства ў тым самым старостве<ref name="belarda"/>.


З [[1793]] г., пасля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|II-га падзелу Рэчы Паспалітай]] — у [[Расійская Імперыя|Расійскай Імперыі]], цэнтр воласці [[Бабруйскі павет|Бабруйскага павета]] [[Мінская губерня|Мінскай губерні]] (у [[1795]]—[[1796]] гг. называлася Мінскім наместніцтвам). З [[5 красавіка]] [[1797]] г. з’яўляліся ўладаннем адмірала П. І. Пушчына і яго нашчадкаў. Дзейнічаў [[храм]], які ў [[1798]] г. быў пераведзены з [[Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква|грэка-каталіцтва]] ў [[Беларуская Праваслаўная Царква|праваслаўе]]. У [[1800]] г. у [[мястэчка|мястэчку]] Парычы — 111 сялян і 18 шляхціцаў<ref name="Masliukoŭ"/>.
З 1793 года, пасля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] — у [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], цэнтр воласці [[Бабруйскі павет|Бабруйскага павета]] [[Мінская губерня|Мінскай губерні]] (у 1795—1796 гадах называлася Мінскім намесніцтвам). З 5 красавіка 1797 года з’яўляліся ўладаннем адмірала П. І. Пушчына і яго нашчадкаў. Дзейнічаў [[храм]], які ў 1798 года быў пераведзены з [[Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква|грэка-каталіцтва]] ў [[Беларуская Праваслаўная Царква|праваслаўе]]. У 1800 годзе ў [[мястэчка|мястэчку]] Парычы — 111 сялян і 18 шляхціцаў<ref name="Masliukoŭ"/>.


У [[1819]] г. замест ранейшага храма быў пабудаваны новы, асвечаны ў імя Святога Духа (метрычныя кнігі захоўваліся з [[1801]] г.); у [[1863]] г. ўзведзена таксама царква ў імя Св. роўнаапостальнай Марыі Магдаліны пры Парыцкім жаночым вучылішчы духоўнага ведамства (будынкі не захаваліся)<ref name="pamiać"/>.
У 1819 годзе замест ранейшага храма быў пабудаваны новы, асвечаны ў імя Святога Духа (метрычныя кнігі захоўваліся з 1801 года); у 1863 годзе ўзведзена таксама царква ў імя Св. роўнаапостальнай Марыі Магдаліны пры Парыцкім жаночым вучылішчы духоўнага ведамства (будынкі не захаваліся)<ref name="pamiać"/>.


З [[25 сакавіка]] [[1918]] года Парычы — у абвешчанай [[БНР|Беларускай Народнай Рэспубліцы]]; з [[1 студзеня]] [[1919]] — у [[БССР|Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]], з [[27 лютага]] 1919 — у [[Літбел|Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]]. З [[31 ліпеня]] 1920 — зноў у адноўленай БССР, якая ўваходзіла з [[30 снежня]] [[1922]] да [[26 снежня]] [[1991]] ў [[СССР]], з [[19 верасня]] 1991 — [[Рэспубліка Беларусь]].
З 25 сакавіка 1918 года Парычы — у абвешчанай [[БНР|Беларускай Народнай Рэспубліцы]]; з 1 студзеня 1919 года — у [[БССР|Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]], з 27 лютага 1919 года — у [[Літбел|Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]]. З 31 ліпеня 1920 года — зноў у адноўленай БССР, якая ўваходзіла з 30 снежня 1922 года да 26 снежня 1991 года ў [[СССР]], з 19 верасня 1991 года — [[Рэспубліка Беларусь]].


У [[1921]] г. Мінская губерня была скасавана, а яе паветы (у тым ліку Бабруйскі) сталі ўваходзіць непасрэдна ў БССР. [[20 жніўня]] [[1924]] года воласці (у тым ліку Парыцкая) і паветы скасаваны. З [[24 ліпеня]] 1924 г. мястэчка Парычы — цэнтр утворанага раёна, які ўваходзіць у Бабруйскую акругу (існавала да [[26 ліпеня]] [[1930]] года), а затым: з [[20 лютага]] [[1938]] года — у [[Палеская вобласць|Палескую]], з [[20 красавіка]] [[1944]] — у Бабруйскую, з [[8 студзеня]] [[1954]] — у [[Гомельская вобласць|Гомельскую вобласць]].
У 1921 годзе Мінская губерня была скасавана, а яе паветы (у тым ліку Бабруйскі) сталі ўваходзіць непасрэдна ў БССР. 20 жніўня 1924 года воласці (у тым ліку Парыцкая) і паветы скасаваны. З 24 ліпеня 1924 года мястэчка Парычы — цэнтр утворанага раёна, які ўваходзіць у [[Бабруйская акруга|Бабруйскую акругу]] (існавала да 26 ліпеня 1930 года), а затым: з 20 лютага 1938 года — у [[Палеская вобласць|Палескую]], з 20 красавіка 1944 года — у [[Бабруйская вобласць|Бабруйскую]], з 8 студзеня 1954 года — у [[Гомельская вобласць|Гомельскую вобласць]].


У 1925 годзе большую частку жыхароў складалі яўрэі (у 1926 годзе — 71,4 %). Працавалі 2 паравыя млыны, электрастанцыя, тэлефонная станцыя, 7-гадовая школа. У 1929 годзе арганізаваны калгас «Кастрычнік», працавалі маслазавод (з 1932 года), друкарня, паравы млын, лесапільня, металаапрацоўчая, трыкатажная (у 1932 годзе — 36 рабочых), кравецкая, шавецкая і мэблевая (у 1932 годзе — 5 , смалярня, крухмальны завод, гамарня, прамкамбінат. Выдавалася раённая газета (з 1932 года). У 1932 годзе адкрылася першая ў Беларусі транспартная авіялінія Мінск — Глуск — Парычы — Мазыр, мястэчка стала прымаць транспартныя самалёты.
⚫
[[27 верасня]] [[1938]] г. мястэчкі як тып населеных пунктаў былі скасаваны; м. Парычы ператворана ў гарадскі пасёлак.


⚫
27 верасня 1938 года мястэчкі як тып населеных пунктаў былі скасаваны; м. Парычы ператворана ў гарадскі пасёлак.
⚫
[[9 чэрвеня]] [[1960]] г. цэнтр раёна перанесены ў г. п. Шацілкі; [[29 ліпеня]] [[1961]] года гар. п. Шацілкі пераўтвораны ў горад [[Светлагорск]], Парыцкі раён перайменаваны ў Светлагорскі<ref name="belarda-2"/>.

У час Другой сусветнай вайны 26 чэрвеня 1941 года створаны знішчальны батальён (камандзір М. І. Траян), які 28 чэрвеня 1941 года знішчыў групу дыверсантаў, якія спрабавалі спаліць мост праз Бярэзіну. У пачатку ліпеня 1941 года нямецкія войскі захапілі Парычы, але мясцовы і Рэчыцкі знішчальныя атрады разам з падраздзяленнямі Чырвонай Арміі 12 ліпеня 1941 года выбілі захопнікаў і ўтрымлівалі пасёлак да канца ліпеня. Яўрэяў пасёлка сагналі ў гета, якое існавала 2 месяца і 18 кастрычніка 1941 года ўсіх забілі — 1700 чалавек. Дзейнічала патрыятычнае падполле (кіраўнік І. І. Еўдакімаў). З верасня 1943 года па ліпень 1944 года ля пасёлка партызанскай брыгадай № 99 імя Гуляева пад камандаваннем [[Уладзімір Кірылавіч Якавенка|У. К. Якавенкі]] вялася партызанская вайна. Райцэнтр Парычы быў вызвалены 26 чэрвеня 1944 года часткамі 105-га стралковага корпуса ([[75-я гвардзейская стралковая дывізія|75-й гвардзейскай стралковай дывізіяй]]) пры падтрымцы 17-й танкавай брыгады 1-га танкавага корпуса і Дняпроўскай ваеннай флатыліі з удзелам партызан. У баях за вызваленне Парычаў і навакольных вёсак загінулі ў 1943—1944 гадах 877 савецкіх салдат, у іх ліку Герой Савецкага Саюза [[Ніканор Андрэевіч Лявухін|Н. А. Лявухін]] (пахаваны ў брацкай магіле, у скверы на беразе Бярэзіны).

⚫
9 чэрвеня 1960 года цэнтр раёна перанесены ў гарадскі пасёлак Шацілкі; 29 ліпеня 1961 года гарадскі пасёлак Шацілкі пераўтвораны ў горад [[Светлагорск]], Парыцкі раён перайменаваны ў Светлагорскі<ref name="belarda-2"/>.


== Геаграфія ==
== Геаграфія ==
Знаходзіцца на [[Раўніна|раўніне]] Гомельскае [[Палессе]], сярэдняя [[тэмпература]] [[паветра]] [[Студзень|студзеня]] −6,6 ºС, [[Ліпень|ліпеня]] 18,4 ºС, ападкаў 602 [[Міліметр|мм]]/год. Прыстань і паромная пераправа на [[Рака Бярэзіна|р. Бярэзіна]] (басейн [[Дняпро|Дняпра]]). За 33 [[км]] ад [[горад|г.]] [[Светлагорск]]а, 31 км ад [[Чыгуначная станцыя|чыгуначнай станцыі]] Светлагорск на лініі [[Жлобін]] — [[Калінкавічы]]; на [[Аўтамабільныя дарогі Беларусі|аўтамабільнай дарозе]] [[Бабруйск]] — Калінкавічы<ref name="atlas"/>.
Знаходзіцца на [[Раўніна|раўніне]] Гомельскае [[Палессе]], сярэдняя [[тэмпература]] [[паветра]] [[Студзень|студзеня]] −6,6 °C, [[Ліпень|ліпеня]] 18,4 °C, ападкаў 602 мм/год. Прыстань і паромная пераправа на [[Бярэзіна|р. Бярэзіна]] (басейн [[Дняпро|Дняпра]]). За 33 км ад г. [[Светлагорск]]а, 31 км ад чыгуначнай станцыі Светлагорск на лініі [[Жлобін]] — [[Калінкавічы]]; на [[Аўтамабільныя дарогі Беларусі|аўтамабільнай дарозе]] [[Бабруйск]] — Калінкавічы<ref name="atlas"/>.


== Насельніцтва ==
== Насельніцтва ==
Радок 94: Радок 92:
== Славутасці ==
== Славутасці ==
* [[Здудзіцкі каменны крыж]]
* [[Здудзіцкі каменны крыж]]
* Будынак бальніцы (драўляны, 2-я пал. 19 ст.)
* Будынак бальніцы (драўляны, другая палова XIX стагоддзя)
* [[Будынак былога жаночага вучылішча (Парычы)|Будынак былога жаночага вучылішча]] ([[1881]] г.)
* [[Будынак былога жаночага вучылішча (Парычы)|Будынак былога жаночага вучылішча]] (1881 год)
* [[Дом лесапрамыслоўца (Парычы)|Дом лесапрамыслоўца]] (пач. 20 ст.).
* [[Дом лесапрамыслоўца (Парычы)|Дом лесапрамыслоўца]] (пачатак XX стагоддзя).
* [[Брацкая магіла (Парычы)|Брацкая магіла]]
* [[Брацкая магіла (Парычы)|Брацкая магіла]]


Радок 102: Радок 100:


=== Ураджэнцы ===
=== Ураджэнцы ===
* [[Абрам Захаравіч Лежнёў|Абрам Зелікавіч Гарэлік]] (псеўданімм — Абрам Лежнёў; 1893—1938) — саветскі крытык і літаратуравед.
* [[Джэйкаб Беймель]] (1879—1944) — амерыканскі кантар, хормайстар, музыказнаўца.
* [[Джэйкаб Беймель]] (1879—1944) — амерыканскі кантар, хормайстар, музыказнаўца.
* [[Генрых Рувімавіч Левін]] (1914—2003) — гісторык. Доктар гістарычных навук, прафесар<ref>https://portalus.ru/modules/biographies/rus_readme.php?subaction=showfull&id=1625130746&archive=&start_from=&ucat=&</ref>.
* [[Ліпман Ізраілевіч Ляндрэс]] (1906—?)<ref>https://sea-writer.ucoz.ru/index/vot_pridet_vojna_bolshaja_okonchanie/0-449</ref>
* [[Іван Аляксеевіч Марчанка]] (1892—1968) — матэматык, педагог. Доктар матэматычных навук, прафесар<ref>https://esu.com.ua/article-64057</ref>
* [[Усевалад Яўгенавіч Мігай]] (1927—1994) — член Саюза журналістаў СССР.
* [[Усевалад Яўгенавіч Мігай]] (1927—1994) — член Саюза журналістаў СССР.
* [[Міхаіл Міхайлавіч Мітраховіч]] (нар. 1952) — вучоны. Доктар тэхнічных навук, прафесар. Заслужаны дзеяч навукі і тэхнікі Украіны<ref>https://esu.com.ua/article-68996</ref>.
* [[Мікалай Антонавіч Міцкевіч]] (1901—1954) — беларускі тэатральны дзеяч.
* [[Мікалай Антонавіч Міцкевіч]] (1901—1954) — беларускі тэатральны дзеяч.
* [[Аляксандр Мікалаевіч Пастушэня]] (нар. 1954) — доктар псіхалагічных навук, [[прафесар]].
* [[Аляксандр Мікалаевіч Пастушэня]] (нар. 1954) — доктар псіхалагічных навук, [[прафесар]].
Радок 109: Радок 112:
* [[Сіман Залманавіч Рагінскі]] (1900—1970) — савецкі [[фізікахімік]].
* [[Сіман Залманавіч Рагінскі]] (1900—1970) — савецкі [[фізікахімік]].
* [[Уладзімір Васілевіч Трацэўскі]] (нар. 1936) — беларускі архітэктар, гісторык архітэктуры.
* [[Уладзімір Васілевіч Трацэўскі]] (нар. 1936) — беларускі архітэктар, гісторык архітэктуры.
* {{нп5|Меір Хадаш||he|מאיר חדש}}
* [[Генадзь Міхайлавіч Шары]] (нар. 1941) — беларускі архітэктар.
* [[Генадзь Міхайлавіч Шары]] (нар. 1941) — беларускі архітэктар.
* {{нп5|Цвія Швіг||he|צביה שוויג}}


=== Жыхары ===
=== Жыхары ===
* Міхаіл Іванавіч Пушчын (1800—1869) — генерал-маёр, сябра [[Аляксандр Сяргеевіч Пушкін|А. С. Пушкіна]].
* Міхаіл Іванавіч Пушчын (1800—1869) — генерал-маёр, сябра [[Аляксандр Сяргеевіч Пушкін|А. С. Пушкіна]].
* [[Абрам Ехілявіч Баскін|Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) Баскін]] (1894—1838) — намеснік валаснога камісара ў Парычах у [[1918]]—[[1919]] гг., народны камісар працы БССР у [[1931]]—[[1933]] гг.<ref name="marakou"/>
* [[Абрам Ехілявіч Баскін|Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) Баскін]] (1894—1838) — намеснік валаснога камісара ў Парычах у 1918—1919 гадах, народны камісар працы БССР у 1931—1933 гадах<ref name="marakou"/>.


== Галерэя ==
== Галерэя ==
Радок 122: Радок 127:
</gallery></center>
</gallery></center>


== Гл. таксама ==
== Заўвагі ==
* [[Пасёлкі гарадскога тыпу Гомельскай вобласці]]
* [[Пасёлкі гарадскога тыпу Беларусі]]

== Зноскі ==
{{Reflist|refs=
{{Reflist|refs=
<ref name="P">[http://www.pravo.by/pdf/2007-159/2007-159(027-028).pdf Постановление Государственного комитета по имуществу Республики Беларусь от 11.06.2007 № 38 «О внесении изменений и дополнений в Инструкцию по транслитерации географических названий Республики Беларусь буквами латинского алфавита» // Национальный правовой интернет-портал Республики Беларусь.] {{ref-ru}}</ref>
<ref name="P">[http://www.pravo.by/pdf/2007-159/2007-159(027-028).pdf Постановление Государственного комитета по имуществу Республики Беларусь от 11.06.2007 № 38 «О внесении изменений и дополнений в Инструкцию по транслитерации географических названий Республики Беларусь буквами латинского алфавита» // Национальный правовой интернет-портал Республики Беларусь.]{{ref-ru}}</ref>
<ref name="2017-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2017}}</ref>
<ref name="2017-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2017}}</ref>
<ref name="NNP">{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласць|}}</ref>
<ref name="NNP">{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласць|}}</ref>
<ref name="Kiernažycki">[[Канстанцін Іванавіч Кернажыцкі|КЕРНАЖЫЦКІ, К.]] [[Валочная памера|Аграрная рэформа]] ў Бабруйскім старостве і [[Эканоміка|эканамічнае]] становішча яго [[насельніцтва]] з [[17 стагоддзе|17]] да паловы [[19 стагоддзе|19 ст.]] [[Мінск|Мн.]], [[1931]].</ref>
<ref name="Kiernažycki">[[Канстанцін Іванавіч Кернажыцкі|КЕРНАЖЫЦКІ, К.]] Аграрная рэформа ў Бабруйскім старостве і эканамічнае становішча яго насельніцтва з 17 да паловы 19 ст. {{Мн.}}, 1931.</ref>
<ref name="belarda">[http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=86 РАССАДЗІН С. Я., РЫЗНАОКІ Г. М., ПЕТУХОЎ А. В. Надваконныя ўпрыгожванні ў мястэчку Парычах: сімволіка драўляных кружаваў // Рэгіянальны партал — Светлагорск]</ref>
<ref name="belarda">[http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=86 РАССАДЗІН С. Я., РЫЗНАОКІ Г. М., ПЕТУХОЎ А. В. Надваконныя ўпрыгожванні ў мястэчку Парычах: сімволіка драўляных кружаваў // Рэгіянальны партал — Светлагорск]</ref>
<ref name="Masliukoŭ">МАСЛЮКОУ Т. Якое яно, мінулае? // Светлагорскія навіны. 1991. 26 сакавіка. С. 3.</ref>
<ref name="Masliukoŭ">МАСЛЮКОУ Т. Якое яно, мінулае? // Светлагорскія навіны. 1991. 26 сакавіка. С. 3.</ref>
<ref name="pamiać">ГРАБЯНЧУК І. В. З гісторыі праваслаўных цэркваў // Памяць: Светлагорск. Светлагорскі раён. У 2-х кн. [[Кніга|Кн.]] [[Лік 2|2]]. Мн., [[2004]], с. 693 — 694. ISBN 985-01-0255-1.</ref>
<ref name="pamiać">ГРАБЯНЧУК І. В. З гісторыі праваслаўных цэркваў // Памяць: Светлагорск. Светлагорскі раён. У 2-х кн. Кн. 2. Мн., 2004, с. 693 — 694. ISBN 985-01-0255-1.</ref>
<ref name="belarda-2">[http://svetlahorsk.belarda.org/info/local_info/dakumenty Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 29 ліпеня 1961 г. «Аб пераўтварэнні гарадскога пасёлка Шацілкі ў горад раённага падпарадкавання і перайменаванні Парыцкага раёна Гомельскай вобласці».]</ref>
<ref name="belarda-2">[http://svetlahorsk.belarda.org/info/local_info/dakumenty Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 29 ліпеня 1961 г. «Аб пераўтварэнні гарадскога пасёлка Шацілкі ў горад раённага падпарадкавання і перайменаванні Парыцкага раёна Гомельскай вобласці».]</ref>
<ref name="atlas">Гомельская [[Вобласць, геаграфія|область]]. [[Геаграфія Беларусі|Общегеографический]] атлас. [[Мінск|Мн.]], [[2005]], с. 1. ISBN 985-6625-22-Х. {{ref-ru}}</ref>
<ref name="atlas">Гомельская область. Общегеографический атлас. {{Мн.}}, 2005, с. 1. ISBN 985-6625-22-Х.{{ref-ru}}</ref>
<ref name="marakou">[http://www.marakou.org/en/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-iii-kniga-i/index_27023.html Баскін Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) / МАРАКОЎ Л. Рэпрэсаваныя грамадскія i культурныя дзеячы Беларусі]</ref>
<ref name="marakou">[http://www.marakou.org/en/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-iii-kniga-i/index_27023.html Баскін Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) / МАРАКОЎ Л. Рэпрэсаваныя грамадскія i культурныя дзеячы Беларусі]</ref>
}}
}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/Беларусь: энцыклапедычны даведнік (1995)|Парычы|565}}


== Спасылкі ==
== Спасылкі ==
{{Commonscat-inline|Paryčy|Парычы}}
{{Commonscat-inline|Paryčy|Парычы}}
* [http://www.gsu.by/pages/vakolica/publications.html ПЕТУХОВ А. В. Конфессиональная ситуация в местечке Паричи и окрестностях в первой половине XIX века // Творчество молодых, 2008: сборник научных работ студентов и аспирантов (25 мая 2008 г., г. Гомель). В 2 ч. Ч. 2. Гомель, 2008, с. 59. {{ref-ru}}]
* [http://www.gsu.by/pages/vakolica/publications.html ПЕТУХОВ А. В. Конфессиональная ситуация в местечке Паричи и окрестностях в первой половине XIX века // Творчество молодых, 2008: сборник научных работ студентов и аспирантов (25 мая 2008 г., г. Гомель). В 2 ч. Ч. 2. Гомель, 2008, с. 59. {{ref-ru}}]
* [http://www.gsu.by/pages/vakolica/publications.html МУРАШКО М. Н., ПЕТУХОВ А. В. М. Пущина — организатор православного женского образования в местечке Паричи // История христианской церкви и христианские ценности восточных славян: материалы межвузовской научно-практической конференции студентов и магистрантов (22—23 октября 2008 г., г. Гомель). Гомель, 2009, с. 34 — 36. {{ref-ru}}]
* [http://www.gsu.by/pages/vakolica/publications.html МУРАШКО М. Н., ПЕТУХОВ А. В. М. Пущина — организатор православного женского образования в местечке Паричи // История христианской церкви и христианские ценности восточных славян: материалы межвузовской научно-практической конференции студентов и магистрантов (22—23 октября 2008 г., г. Гомель). Гомель, 2009, с. 34 — 36.]{{ref-ru}}
* [http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=0186 ПЕТУХОЎ А. В. Парыцкі рэгіён па матэрыялах фамільнага фонду Пушчыных у ІРЛІ РАН: да гісторыі стварэння фонду.]
* [http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=0186 ПЕТУХОЎ А. В. Парыцкі рэгіён па матэрыялах фамільнага фонду Пушчыных у ІРЛІ РАН: да гісторыі стварэння фонду.]


Радок 149: Радок 153:
{{Светлагорскі раён}}
{{Светлагорскі раён}}
{{Гомельская вобласць}}
{{Гомельская вобласць}}
{{Бібліяінфармацыя}}


[[Катэгорыя:Парычы| ]]
[[Катэгорыя:Парычы| ]]

Актуальная версія на 20:22, 13 сакавіка 2024

Гарадскі пасёлак
Парычы
Заезны двор на Майскай плошчы
Заезны двор на Майскай плошчы
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Краіна
Статус
Вобласць
Раён
Сельсавет
Каардынаты
Старшыня сельсавета
Аляксандр Фёдаравіч Цалко
Першая згадка
Гарадскі пасёлак з
Вышыня цэнтра
135 м[1]
Водныя аб’екты
Насельніцтва
  • ▼1 818 чал. (1 студзеня 2024)[2]
Нацыянальны склад
Канфесійны склад
Часавы пояс
Тэлефонны код
Паштовы індэкс
247413 (руск.)
Аўтамабільны код
3
СААТА
3250852906
Парычы на карце Беларусі ±
Парычы (Беларусь)
Парычы
Парычы (Гомельская вобласць)
Парычы

Па́рычы[3] (трансліт.: Paryčy[4], руск.: Паричи) — гарадскі пасёлак у Светлагорскім раёне Гомельскай вобласці. Адміністрацыйны цэнтр Парыцкага сельсавета. Насельніцтва 1 816 чал. (2017)[5].

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]

Вядомыя з 1639 года як сяло, цэнтр дзяржаўнага «двара» (маёнтка) у Бабруйскім старостве Рэчыцкага павета Менскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага, Рэч Паспалітая (польск.: Parycze)[6]. Паводле вопісу 1684 года — цэнтр войтаўства ў тым самым старостве[7].

З 1793 года, пасля другога падзелу Рэчы Паспалітай — у Расійскай імперыі, цэнтр воласці Бабруйскага павета Мінскай губерні (у 1795—1796 гадах называлася Мінскім намесніцтвам). З 5 красавіка 1797 года з’яўляліся ўладаннем адмірала П. І. Пушчына і яго нашчадкаў. Дзейнічаў храм, які ў 1798 года быў пераведзены з грэка-каталіцтва ў праваслаўе. У 1800 годзе ў мястэчку Парычы — 111 сялян і 18 шляхціцаў[8].

У 1819 годзе замест ранейшага храма быў пабудаваны новы, асвечаны ў імя Святога Духа (метрычныя кнігі захоўваліся з 1801 года); у 1863 годзе ўзведзена таксама царква ў імя Св. роўнаапостальнай Марыі Магдаліны пры Парыцкім жаночым вучылішчы духоўнага ведамства (будынкі не захаваліся)[9].

З 25 сакавіка 1918 года Парычы — у абвешчанай Беларускай Народнай Рэспубліцы; з 1 студзеня 1919 года — у Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы, з 27 лютага 1919 года — у Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы. З 31 ліпеня 1920 года — зноў у адноўленай БССР, якая ўваходзіла з 30 снежня 1922 года да 26 снежня 1991 года ў СССР, з 19 верасня 1991 года — Рэспубліка Беларусь.

У 1921 годзе Мінская губерня была скасавана, а яе паветы (у тым ліку Бабруйскі) сталі ўваходзіць непасрэдна ў БССР. 20 жніўня 1924 года воласці (у тым ліку Парыцкая) і паветы скасаваны. З 24 ліпеня 1924 года мястэчка Парычы — цэнтр утворанага раёна, які ўваходзіць у Бабруйскую акругу (існавала да 26 ліпеня 1930 года), а затым: з 20 лютага 1938 года — у Палескую, з 20 красавіка 1944 года — у Бабруйскую, з 8 студзеня 1954 года — у Гомельскую вобласць.

У 1925 годзе большую частку жыхароў складалі яўрэі (у 1926 годзе — 71,4 %). Працавалі 2 паравыя млыны, электрастанцыя, тэлефонная станцыя, 7-гадовая школа. У 1929 годзе арганізаваны калгас «Кастрычнік», працавалі маслазавод (з 1932 года), друкарня, паравы млын, лесапільня, металаапрацоўчая, трыкатажная (у 1932 годзе — 36 рабочых), кравецкая, шавецкая і мэблевая (у 1932 годзе — 5 , смалярня, крухмальны завод, гамарня, прамкамбінат. Выдавалася раённая газета (з 1932 года). У 1932 годзе адкрылася першая ў Беларусі транспартная авіялінія Мінск — Глуск — Парычы — Мазыр, мястэчка стала прымаць транспартныя самалёты.

27 верасня 1938 года мястэчкі як тып населеных пунктаў былі скасаваны; м. Парычы ператворана ў гарадскі пасёлак.

У час Другой сусветнай вайны 26 чэрвеня 1941 года створаны знішчальны батальён (камандзір М. І. Траян), які 28 чэрвеня 1941 года знішчыў групу дыверсантаў, якія спрабавалі спаліць мост праз Бярэзіну. У пачатку ліпеня 1941 года нямецкія войскі захапілі Парычы, але мясцовы і Рэчыцкі знішчальныя атрады разам з падраздзяленнямі Чырвонай Арміі 12 ліпеня 1941 года выбілі захопнікаў і ўтрымлівалі пасёлак да канца ліпеня. Яўрэяў пасёлка сагналі ў гета, якое існавала 2 месяца і 18 кастрычніка 1941 года ўсіх забілі — 1700 чалавек. Дзейнічала патрыятычнае падполле (кіраўнік І. І. Еўдакімаў). З верасня 1943 года па ліпень 1944 года ля пасёлка партызанскай брыгадай № 99 імя Гуляева пад камандаваннем У. К. Якавенкі вялася партызанская вайна. Райцэнтр Парычы быў вызвалены 26 чэрвеня 1944 года часткамі 105-га стралковага корпуса (75-й гвардзейскай стралковай дывізіяй) пры падтрымцы 17-й танкавай брыгады 1-га танкавага корпуса і Дняпроўскай ваеннай флатыліі з удзелам партызан. У баях за вызваленне Парычаў і навакольных вёсак загінулі ў 1943—1944 гадах 877 савецкіх салдат, у іх ліку Герой Савецкага Саюза Н. А. Лявухін (пахаваны ў брацкай магіле, у скверы на беразе Бярэзіны).

9 чэрвеня 1960 года цэнтр раёна перанесены ў гарадскі пасёлак Шацілкі; 29 ліпеня 1961 года гарадскі пасёлак Шацілкі пераўтвораны ў горад Светлагорск, Парыцкі раён перайменаваны ў Светлагорскі[10].

Геаграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Знаходзіцца на раўніне Гомельскае Палессе, сярэдняя тэмпература паветра студзеня −6,6 °C, ліпеня 18,4 °C, ападкаў 602 мм/год. Прыстань і паромная пераправа на р. Бярэзіна (басейн Дняпра). За 33 км ад г. Светлагорска, 31 км ад чыгуначнай станцыі Светлагорск на лініі Жлобін — Калінкавічы; на аўтамабільнай дарозе Бабруйск — Калінкавічы[11].

Насельніцтва

[правіць | правіць зыходнік]
Год Колькасць
1938 3 700
1995 2 900
2008 2 300
Год Колькасць
2009 2 109
2016 1 833 [12]
2017 1 816 [13]
Год Колькасць
2019 1 923
2020 1 900 [14]
2021 1 907 [15]
Год Колькасць
2022 1 852 [16]
2023 1 839 [17]
2024 1 818 [2]

Эканоміка

[правіць | правіць зыходнік]

Прадпрыемствы будаўнічых матэрыялаў, лясной, харчовай прамысловасці; бальніца; сярэдняя школа.

Рэлігія

[правіць | правіць зыходнік]

Дзейнічае праваслаўны храм у імя Святой міраносіцы роўнаапостальнай Марыі Магдаліны (вул. Кастрычніцкая, 1).

Славутасці

[правіць | правіць зыходнік]

Вядомыя асобы

[правіць | правіць зыходнік]

Ураджэнцы

[правіць | правіць зыходнік]

Жыхары

[правіць | правіць зыходнік]

Галерэя

[правіць | правіць зыходнік]

Заўвагі

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
  2. ↑ а б Численность населения на 1 января 2024 г. и среднегодовая численность населения за 2023 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Белстат, 2024.
  3. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4 (DJVU).
  4. ↑ Постановление Государственного комитета по имуществу Республики Беларусь от 11.06.2007 № 38 «О внесении изменений и дополнений в Инструкцию по транслитерации географических названий Республики Беларусь буквами латинского алфавита» // Национальный правовой интернет-портал Республики Беларусь. (руск.)
  5. ↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
  6. ↑ КЕРНАЖЫЦКІ, К. Аграрная рэформа ў Бабруйскім старостве і эканамічнае становішча яго насельніцтва з 17 да паловы 19 ст. Мн., 1931.
  7. ↑ РАССАДЗІН С. Я., РЫЗНАОКІ Г. М., ПЕТУХОЎ А. В. Надваконныя ўпрыгожванні ў мястэчку Парычах: сімволіка драўляных кружаваў // Рэгіянальны партал — Светлагорск
  8. ↑ МАСЛЮКОУ Т. Якое яно, мінулае? // Светлагорскія навіны. 1991. 26 сакавіка. С. 3.
  9. ↑ ГРАБЯНЧУК І. В. З гісторыі праваслаўных цэркваў // Памяць: Светлагорск. Светлагорскі раён. У 2-х кн. Кн. 2. Мн., 2004, с. 693 — 694. ISBN 985-01-0255-1.
  10. ↑ Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 29 ліпеня 1961 г. «Аб пераўтварэнні гарадскога пасёлка Шацілкі ў горад раённага падпарадкавання і перайменаванні Парыцкага раёна Гомельскай вобласці».
  11. ↑ Гомельская область. Общегеографический атлас. Мн., 2005, с. 1. ISBN 985-6625-22-Х. (руск.)
  12. ↑ http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/demografiya_2/metodologiya-otvetstvennye-za-informatsionnoe-s_2/index_4945/
  13. ↑ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2017.
  14. ↑ Численность населения на 1 января 2020 г. по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2020.
  15. ↑ Численность населения на 1 января 2021 г. и среднегодовая численность населения за 2020 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2021.
  16. ↑ Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.
  17. ↑ Численность населения на 1 января 2023 г. и среднегодовая численность населения за 2022 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2023.
  18. ↑ https://portalus.ru/modules/biographies/rus_readme.php?subaction=showfull&id=1625130746&archive=&start_from=&ucat=&
  19. ↑ https://sea-writer.ucoz.ru/index/vot_pridet_vojna_bolshaja_okonchanie/0-449
  20. ↑ https://esu.com.ua/article-64057
  21. ↑ https://esu.com.ua/article-68996
  22. ↑ Баскін Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) / МАРАКОЎ Л. Рэпрэсаваныя грамадскія i культурныя дзеячы Беларусі

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Парычы // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 565. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Парычы&oldid=4693185"