Пруская акадэмія навук

Уваход у будынак Берлінскай дзяржаўнай бібліятэкі на Унтэр-дэн-Ліндэн

Пруская акадэмія навук (ням.: Preußische Akademie der Wissenschaften), таксама названая Берлінская акадэмія навук — акадэмія, заснаваная ў Берліне 11 ліпеня 1700 года.

Гісторыя

Указ пра стварэнне акадэміі падпісаў прускі курфюрст Фрыдрых I, арганізацыя яе праходзіла пры актыўным удзеле Лейбніца, які таксама стаў яе першым прэзідэнтам. У момант заснавання акадэмія атрымала назву «Навуковае таварыства курфюрста Брандэнбургскага» (ням.: Kurfürstlich Brandenburgische Societät der Wissenschaften), прапанаваную Лейбніцам. Курфюрст адмовіўся фінансаваць дзейнасць акадэміі, але наўзамен падаў ёй манапольнае права на выданне календароў у Брандэнбургу.

У 1701 годзе Фрыдрых стаў каралём Прусіі, і акадэмія была адпаведна пераназвана ў Прускае каралеўскае навуковае таварыства (ням.: Königlich Preußische Sozietät der Wissenschaften). Таварыства атрымала для навуковых даследаванняў абсерваторыю (1709), анатамічны тэатр (1717), батанічны сад (1718). У 1710 годзе быў прыняты яго статут, які дзейнічаў да 1830 года. Навуковая рэпутацыя таварыства доўгі час была нізкай, часткова з-за невялікага фінансавання.

У 1744 годзе, ужо ў часы кіравання Фрыдрыха II, назва была зменена на Каралеўская акадэмія навук (ням.: Königliche Akademie der Wissenschaften). Фінансаванне акадэміі значна палепшылася, яна была пашырана і забяспечана лабараторыяй (1753), для ўдзелу і кіраўніцтва акадэміяй былі запрошаны першакласныя навукоўцы. У XIX стагоддзі Пруская акадэмія ўжо была аўтарытэтнай навуковай установай.

У XX стагоддзі пры нацыстах акадэмія падверглася расавай чыстцы. Пасля вайны ў 1946 годзе яна аднавіла сваю дзейнасць, але атрымала новую назву - Германская акадэмія навук (ням.: Deutsche Akademie der Wissenschaften,), а з 1972 года яна стала называцца Акадэміяй навук ГДР (ням.: Akademie der Wissenschaften der DDR). Пасля аб'яднання Германіі акадэмія стала называцца Берлінска-Брандэнбургскай акадэміяй навук (1992).

Вядомыя члены акадэміі

• Готфрыд Вільгельм Лейбніц — 1700
• Якаб Герман — 1701
• Дзмітрый Кантэмір — 1714
• Джавані дэ Палені — 174?
• Леанард Эйлер — 1741
• П'ер Луі дэ Маперцюі — 1742
• Жан Лерон Даламбер — 1745
• Шарль Луі дэ Мантэск’ё, замежны член — 1746
• Вальтэр — каля 1750
• Дэні Дзідро, замежны член — 1751
• Іаган Генрых Ламберт — 1763
• Готхальд Эфраім Лесінг, замежны член — 1769
• Франц Карл Ахард — 1782
• Імануіл Кант — 1786
• Аляксандр фон Гумбальт — 1786
• Фрыдрых Шлеермахер — 1810
• Браты Грым, Якаб і Вільгельм — 1840
• Карл Густаў Якаб Якобі — 1844
• Эліяс Лёнрат — 1850
• Густаў Адольф Кенгат — 1852
• Карл Веерштрас — 1856
• Герман Гельмгольц, член-карэспандэнт — 1857; замежны член — 1870; правадзейны член — 1871
• Карл Людвіг Гротэфенд — нямецкі археолаг, усходазнавец, нумізмат, архіварыус і гісторык.
• Тэадор Момзен — 1857
• Максіміліян Дункер — 1881
• Фердынанд Георг Фробеніус — 1893
• Макс Планк — 1894
• Вольдэмар Фойгт — 1900
• Карл Шварцшыльд — 1912
• Альберт Эйнштэйн — 1914
• Макс фон Лаўэ — 1919
• Ота Ган — 1924

Прэміі

Акадэмія ўручае прэміі, сярод якіх медаль Гельмгольца.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Пруская акадэмія навук
• History of the Academy of the Sciences Архівавана 29 красавіка 2009. (ням.)