Strollad eus an daolenn beriodek
Taolenn drovezhiek an elfennoù
Ar strolladoù eo ar bannoù.
Ar strolladoù eo ar bannoù.
Ur bann e taolenn drovezhiek an elfennoù[Y 1] eo ar pezh a anver ur strollad e kimiezh ; ur familh a lavarer ivez.
Triwec'h strollad zo, pep strollad o tiskouez an elfennoù eo damheñvel perzhioù fizikel pe gimiek gwiskad elektronek pellañ o atomoù — da lavaret eo o c'harg-kreiz, pa ouzer e vez termenet an darn vrasañ eus perzhioù kimiek un elfenn gant kelc'h-tro an elektron a zo ar pellañ eus nukleüs an atom.
Niverenniñ ar bannoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Tri doare zo da niverenniñ ar bannoù.
- Reizhiad CAS (Chemical Abstract Service) [1]
- Ur meskaj etre sifroù roman ha lizerennoù latin eo ar reizhiad CAS.
- Reizhiad IUPAC (International Union of Pure and Applied Chemistry) kozh[2]
- Heñvel ouzh ar reizhiad CAS da geñver ar sifroù roman eo ar reizhiad IUPAC kozh a veze implijet e Stadoù-Unanet Amerika, met disheñvel eo implij al lizherennoù A ha B : evit rann dehoù an daolenn e oa A, evit ar rann gleiz e oa B.
- Reizhiad IUPAC nevez
- Adal 1988 e tivizas an IUPAC ober gant sifroù arabek hepken,[3] hag e 1990 e voe ar reizhiad nevez embannet en Nomenclature of Inorganic Chemistry[4].
Ar strolladoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Setu amañ strolladoù taolenn vareadek an elfennoù hervez ar reizhiad IUPAC nevez.
| Niverennadur IUPAC 1990 | IUPAC kozh (Europa) | CAS (SUA) | Anv |
|---|---|---|---|
| Strollad 1 | IA | IA | Metaloù alkaliek, pe familh al Litiom[5] |
| Strollad 2 | IIA | IIA | Metaloù prialkaliek pe familh ar Beriliom |
| Strollad 3 | IIIA | IIIB | Lantanidoù hag Aktinidoù, pe familh ar Skandiom |
| Strollad 4 | IVA | IVB | Familh an Titaniom |
| Strollad 5 | VA | VB | Familh ar Vanadiom |
| Strollad 6 | VIA | VIB | Familh ar C'hrom |
| Strollad 7 | VIIA | VIIB | Familh ar Manganez |
| Strollad 8 | VIII | VIIIB | Familh an Houarn |
| Strollad 9 | VIII | VIIIB | Familh ar C'hobalt |
| Strollad 10 | VIII | VIIIB | Familh an Nikel |
| Strollad 11 | IB | IB | Familh ar C'houevr |
| Strollad 12 | IIB | IIB | Familh ar Zink |
| Strollad 13 | IIIB | IIIA | Familh ar Bor |
| Strollad 14 | IVB | IVA | Familh ar C'harbon |
| Strollad 15 | VB | VA | Familh an Nitrogen (pe: Azot) |
| Strollad 16 | VIB | VIA | Familh an Oksigen, anvet ivez Kalkuzennoù |
| Strollad 17 | VIIB | VIIA | Familh an Halogenoù, anvet ivez familh ar Fluor |
| Strollad 18 | Strollad 0 | VIIIA | Ar Gazoù nobl, anvet ivez familh an Heliom pe familh an Neon |
- N'eus bet roet niverenn strollad ebet d'al Lantanidoù ha d'an Aktinidoù.
Notennoù yezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh p. 56, Preder, Plomelin, 2008 (ISBN 978-2-901383-69-7) Preder
- ↑ Metaloù ardreuzat : elfennoù a gaver en trovezhioù 4 betek 7 hag ar strolladoù 3 betek 12 e taolenn vareadek an elfennoù, war-bouez 71Lu Lutesiom a zo ul lantanid ha 103Lr Lawrensiom a zo un aktinid
Notennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ Ur rann eus an American Chemical Society eo CAS (en)
- ↑ (en) IUPAC
- ↑ (en) FLUCK E. : New Notations in the Periodic Table, Pure & Applied Chemistry, Levrenn 80, Niv. 3, pp. 431-436, IUPAC, 1988
- ↑ (en) LEIGH G. J. : Nomenclature of Inorganic Chemistry: Recommendations 1990, Blackwell Science, R-U, 1990 (ISBN 978-0-632-02494-0)
- ↑ An hidrogen eo elfenn gentañ ar strollad 1, hogen n'eus ket ur metal anezhañ ; eil elfenn ar strollad 1 eo al litiom, hag ar c'hentañ metal alkaliek eo, alese anv ar familh.
Levrlennadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- (en) SCERRI Eric R. : The Periodic Table — Its Story and Its Significance, Oxford University Press, SUA, 2006 (ISBN 978-0-19-530573-9)