Razlika između verzija stranice "1989."
[pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
No edit summary |
|||
(Nije prikazana 30 međuverzija 12 korisnika) | |||
Red 1:
{{godina}}
[[Datoteka:1989_Events_Collage.png|mini|300x300piksel|Slijeva, u smjeru kazaljke na satu: [[Potres Loma Prieta 1989|potres]] pogađa [[Zaljevsko područje San Franciska|područje zaljeva San Franciska]], ubivši 63 osobe; podnese se prijedlog dokumenta za [[World Wide Web]] ; naftni tanker ''[[Exxon Valdez]]'' se nasukao u zalivu [[Zaliv princa Williama|Prince William Sound]] [[Aljaska|na Aljasci]], uzrokujući veliko [[Exxon Valdez izlivanje nafte|izlijevanje nafte]]; [[pad Berlinskog zida]] započinje propast [[Komunizam|komunizma]] u [[Istočna Evropa|istočnoj Evropi]] i najavljuje [[Reunifikacija Njemačke|ponovno ujedinjenje Nemačke]] ; [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjene Države]] [[Invazija Sjedinjenih Država na Panamu|napadaju]] [[Panama|Panamu]] da svrgnu [[Manuel Noriega|Manuela Norijegu]] ; [[Baltic Way|Baltički put]] je doveo do nezavisnosti [[Baltičke države|baltičkih država]] [[Estonija|Estonije]], [[Latvija|Letonije]] i [[Litvanija|Litvanije]] od [[Sovjetski Savez|Sovjetskog Saveza]]; tribine [[Stadion Hillsborough|Hillsborough stadiona]] u [[Sheffield]]u, [[Yorkshire]], gdje se dogodila [[Hillsborough katastrofa|katastrofa Hillsborough]]; [[Protesti i masakr na Trgu Tjenanmen 1989|studenti demonstriraju]] na [[Trg Tiananmen|trgu Tiananmen]] u [[Peking]]u; mnogi su ubijeni od strane snaga [[Komunistička partija Kine|kineske komunističke partije]].]]
'''1989. ([[Rimski brojevi|MCMLXXXIX]])''' je bila prekretnica u političkoj historiji sa "[[Revolucije 1989.|Revolucijama 1989.]]" koje su okončale komunizam u [[Istočni blok|istočnom bloku]] Evrope, počevši od Poljske i Mađarske, sa eksperimentima u podjeli vlasti koji su došli do vrhunca otvaranjem [[Berlinski zid|Berlinskog zida]] u novembru, [[Baršunasta revolucija]] u Čehoslovačkoj i rušenje komunističke diktature u Rumuniji u decembru; pokret je okončan u decembru 1991. [[Raspad Sovjetskog Saveza|raspadom Sovjetskog Saveza]]. Revolucije protiv komunističkih vlada u Istočnoj Evropi uglavnom su uspjele, ali je ove godine kineska vlada ugušila [[Protesti i masakr na Trgu Tjenanmen 1989|proteste na Trgu Tjenanmen 1989.]] u [[Peking]]u.
{{Godina u drugim kalendarima}}
Bila je to godina prvih [[Brazilski predsednički izbori 1989|brazilskih predsjedničkih izbora]] u 29 godina, od kraja [[Vojna diktatura u Brazilu|vojne vlade]] [[1985.|1985. godine]] koja je vladala zemljom više od dvadeset godina, i označila završnu tačku procesa redemokratizacije.
[[FW de Klerk|F. W. de Klerk]] je izabran za [[Predsjednik države Južne Afrike|državnog predsjednika Južne Afrike]], a njegov režim je postepeno razbio sistem [[Apartheid|aparthejda]] u narednih pet godina, što je kulminiralo [[Opći izbori u Južnoj Africi 1994|izborima 1994.]] koji su doveli lidera [[Afrički nacionalni kongres|Afričkog nacionalnog kongresa]] [[Nelson Mandela|Nelsona Mandelu]] na vlast.
Prvi komercijalni [[Internetski servisni provajder|provajderi Internet usluga]] pojavili su se ove godine,<ref>{{Cite web|url=http://www.sublimeip.com/company/about/history/|title=Company History|publisher=Sublime IP|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810222922/http://www.sublimeip.com/company/about/history/|archive-date=10. 8. 2014|url-status=dead|access-date=19. 8. 2014}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://archive.wired.com/wired/archive/7.08/dl_timeline.html|title=Wired 7.08: Harmonic Convergence|magazine=Wired|publisher=Archive.wired.com|date=4. 1. 2009|access-date=19. 8. 2014|archive-date=21. 4. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140421105300/http://archive.wired.com/wired/archive/7.08/dl_timeline.html|url-status=live}}</ref> kao i prvi pisani prijedlog za [[World Wide Web]] i prve internetske veze Novog Zelanda, Japana i Australije. Prve bebe rođene nakon [[Preimplantaciona genetska dijagnoza|preimplantacijske genetske dijagnoze]] začete su krajem 1989. godine.<ref>{{Cite news|url=http://articles.latimes.com/1990-07-31/news/mn-1192_1_genetic-defect|title=Genetic Defect Screened Out; Healthy Twins Born|work=LA Times|access-date=14. 11. 2015|archive-date=7. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307100906/http://articles.latimes.com/1990-07-31/news/mn-1192_1_genetic-defect}}</ref>
== Događaji ==
* Nakon ostavke vlade Branka Mikulića, novi predsjednik Saveznog izvršnog vijeća, [[Ante Marković]], iznosi svoj ekonomski program: “Program u središtu mora imati čovjeka, njegova prava, njegovu motivaciju. Mora se temeljiti na maksimalnom razvoju sloboda i demokracije, na pluralizmu interesa, pa i političkom pluralizmu, ali i na jedinstvu koje proizlazi iz zajedništva naših naroda i narodnosti”.
Line 7 ⟶ 13:
=== Januar ===
* [[4. januar]]
* [[16. januar]]
* [[10. januar]]
* [[17. januar]]
* [[7. januar]]
* [[20. januar]]
* [[24. januar]]
=== Februar ===
* [[2. februar]]
* [[3. februar]]
** [[3. februar]]
* [[7. februar]] – Počelo 24. [[Svjetsko prvenstvo u biatlonu 1989.|svjetsko prvenstvo]] u [[biatlon]]u u muškoj konkurenciji i 6. [[Svjetsko prvenstvo u biatlonu 1989.|prvenstvo]] u ženskoj konkurenciji, u [[Austrija|austrijskom]] gradu [[Feistritz]]u;
* [[
* [[14. februar]] – Firma ''Union Carbide'' se složila da plati $470 miliona dolara [[Indija|indijskoj]] vladi za štetu pričinjenoj [[1984]]. u [[Bhopal nesreća|nesreći koja se desila u Bhopalu]]. ** [[14. februar]]
** [[14. februar]]
* [[15. februar]]
* [[20. februar]]
* [[24. februar]]
* [[27. februar]]
* [[28. februar]]
=== Mart ===
[[Datoteka:Exval.jpeg|mini|200p|The ''[[Exxon Valdez]]'']]
* [[1. mart]]
** [[Policijski sat]] je uveden na [[Kosovo|Kosovu]] gdje se nastavljaju protesti na navodnu zastrašenost [[Srbi|srpske]] manjine
** [[Louis Wade Sullivan]] počinje svoj mandat kao [[Američki sekretar za trgovinu]], radeći pod američkim predsjednikom [[George H. W. Bush]]om
** [[James D. Watkins]] počinje svoj mandat kao [[Američki sekretar za energiju]], radeći pod američkim predsjednikom [[George H. W. Bush]]om
** [[Politieke Partij Radicalen]], [[Pacifistisch Socialistische Partij]], [[Communistische Partij Nederland]] i [[Evangelische Volks partij]] udružuju se i formiraju stranku [[Groenlinks]](Zeleno-lijevi)
* [[2. mart]]
* [[4. mart]]
** [[Purley željeznička nesreća]] - 5 mrtvih, 94 ranjenih
** Održani prvi izbori u ACT ([[Australian Capital Territory]]-u)
* [[7. mart]]
* [[9. mart]]
* [[14. mart]]
** Kršćanski general [[Michel Aoun]] objavljuje "Rat oslobođanja", da bi [[Libanon]] očistio od [[Sirija|sirijskih]] snaga i njenih saveznika.
* [[15. mart]]
* [[18. mart]]
* [[20. mart]]
* [[23. mart]]
** [[Asteroid]] širok 300 m promašuje [[Zemlja (planeta)|Zemlju]] za 500,000
* [[24. mart]]
* [[27. mart]]
* [[28. mart]]
=== April ===
* [[4. april]]
* [[7. april]]
* [[9. april]]
* [[15. april]]
* [[19. april]]
* [[20. april]]
* [[21. april]]
=== Maj ===
* [[6. maj]]
* [[8. maj]]
* [[23.
=== Juni ===
* [[1. juni]]
* [[4. juni]]
** Željeznička nesreća: eksplozija prirodnog gasa blizu Ufa, [[Rusija]], ubila je 645 osoba. Nesreća se desila kada su dva voza išli u suprotne smjerove i jedan od njih je bacio varnicu na obližnji odvod prirodnog gasa.
* [[8. juni]]
* [[13. juni]]
* [[14. juni]]
* [[22. juni]]
* [[28. juni]]
=== Juli ===
Line 90 ⟶ 97:
=== Novembar ===
* [[9. novembar]]
* [[17. novembar]]
* [[22. novembar]]
* [[24. novembar]]
* [[28. novembar]]
=== Decembar ===
* [[25. decembar]] – Predsjednik [[Nicolae Ceauşescu]] osuđen na smrtnu kaznu, pad komunizma u [[Rumunija|Rumuniji]].
== 1989. u temama ==
{{Proširiti sekciju}}
==
* [[14. februar]]
* [[
* [[
* [[18. april]] – [[Bojan Bogdanović]], [[Hrvatska|hrvatski]] i bosanskohercegovački profesionalni [[košarka]]š
* [[23. juli]] - [[Daniel Radcliffe]], britanski glumac▼
* [[
* [[18. juni]] – [[Anna Veith]] (rođ. Fenninger), [[Austrija|austrijska]] alpska skijašica
* [[
* [[19. juli]] – [[Rune Velta]], [[Norveška|norveški]] [[skijaš-skakač]]
== [[Smrt|Umrli]] ==▼
* [[21. august]] – [[Judd Trump]], engleski [[snuker]]aš
* [[13. septembar]] – [[Thomas Müller (nogometaš)|Thomas Müller]], njemački [[nogomet]]aš
* [[7. januar]] - [[Hirohito]], japanski car▼
* [[
* [[27. oktobar]] – [[Marcel Eckardt]], [[Njemačka|njemački]] [[snuker]]ski [[Spisak snukerskih sudija|sudija]]
* [[3. juni]] - [[Ruhollah Khomeini]], iranski političar i ajatolah▼
* [[
* [[13. decembar]] – [[Taylor Swift]], [[SAD|američka]] [[Pjevanje|pjevačica]] i tekstopisac
* [[28. septembar]] - [[Ferdinand Marcos]], filipinski političar i predsjednik Filipina (od 1965 do 1986)▼
* [[
* [[15. oktobar]] - [[Danilo Kiš]], ex-jugoslavenski pisac i lektor▼
* [[5. novembar]] - [[Adem Čejvan]], bosanskohercegovački pozorišni i filmski glumac▼
* [[12. februar]] – [[Thomas Bernhard]], austrijski pisac
* [[27. februar]] – [[Konrad Lorenz]], [[Austrija|austrijski]] [[Zoologija|zoolog]], [[Etologija|etolog]] i [[Ornitologija|ornitolog]]
* [[26. april]] – [[Lucille Ball]], američka glumica
* [[19. juni]] – [[Betti Alver]], estonska pjesnikinja
* [[4. juli]] – [[Lejla Mammadbegova]], azerbejdžanska i sovjetska pilotkinja
* [[4. septembar]] – [[Georges Simenon]], belgijski književnik
▲* [[28. septembar]]
* [[6. oktobar]] – [[Bette Davis]], američka glumica
* [[25. decembar]] – [[Nicolae Ceaușescu]], predsjednik Rumunije
== [[Nobelova nagrada|Nobelove nagrade]] ==
Line 141 ⟶ 160:
** [[Trygve Haavelmo]], [[Norveška]]
== Reference ==▼
{{Refspisak}}
{{Normativna kontrola}}
{{commonscat|1989}}
▲== Reference ==
|