Izvorni kôd stranice Jugoslavenska narodna armija

{{Infokutija nacionalna vojska
| naziv                                   = Jugoslavenska narodna armija
| slika                                   = [[Datoteka: Logo of the JNA.svg|131px]] [[Datoteka: Emblem of the Yugoslav People's Army (1991-1992).svg|131px]]
| opis_slike                              = Grb JNA: lijevo (1951-1991); desno (1991-1992)
| država                                  =
| utemeljena                              =
| grane                                   =
| štab                                    =
| vrhovni komadant                        = 
| načelnik štaba                          =
| ministar odbrane                        =
| vojno sposobni                          = 
| broj raspoloživih za vojnu službu       = 100.000 <ref name="gs"/>
| broj sposobnih za vojnu službu          = 
| broj godišnje stasalih za vojnu službu  =
| aktivan sastav                          = 
| rezervni sastav                         = 450.000 (1993.) <ref name="gs"/>
| vojni budžet                            = 14.8 [[bilion]]a [[Jugoslavenski dinar|YUD]] (1989.)<ref name="theodora">[http://www.theodora.com/wfb1990/yugoslavia/yugoslavia_military.html Yugoslavia Defense Forces - 1990]''theodora.com'',pristupljeno 21.11.2014 {{en simbol}}</ref>
| procent BDP-a                           = 4.6% (1989.)<ref name="theodora"/>
| domaći proizvođači                      =
| strani dobavljači                       =
}}
'''Jugoslavenska narodna armija''' (''Jugoslovenska narodna armija'', JNA) bila je dio oružanih snaga [[SFRJ]] do njenog raspada.

Svoje korijene JNA vuče iz narodnooslobodilačke borbe i Partizanskih odreda Jugoslavije (POJ). Uskoro se formira Dobrovoljačka vojska Jugoslavije koja ubrzo postaje Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije ([[NOVJ]]), a 1. marta 1945. NOVJ je preimenovana u Jugoslavensku armiju.Povodom proslave desetgodišnjice razvoja 22. decembra 1951. Jugoslavenska armija je preimenovana u Jugoslavensku narodnu armiju, čime je i formalno naglašen njen narodni, socijalistički i revolucionarni karakter.1969. dolazi do stvaranja [[Teritorijalna odbrana|Teritorijalne odbrane]] SFRJ.

Pred kraj 80-ih pojačava se srbizacija JNA te ona početkom 90-ih postaje oruđe politike [[Velika Srbija|Velike Srbije]] predsjednika [[Slobodan Milošević|Slobodana Miloševića]] i učestvuje u ratovima u [[Slovenija|Sloveniji]], [[Hrvatska|Hrvatskoj]] i [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]].<ref name="fmso">Timothy L. Sanz, [http://fmso.leavenworth.army.mil/documents/yugomr.htm The Yugoslav Peoples's Army: Between Civil War and Disintegration] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060217030047/http://fmso.leavenworth.army.mil/documents/yugomr.htm |date=17 Februar 2006 }}''fmso.leavenworth.army.mil'';objavljeno decembar 1991,pristupljeno 21.11.2014 {{en simbol}}</ref>

JNA je službeno ukinuta krajem maja 1992. kada iz njeznih ostataka nastaju [[Vojska Jugoslavije]] i [[VRS|Vojska Republike Srpske]].

== Organizacija ==
[[Datoteka:Vojnici docekuju Tita u Pirotu.jpg|mini|lijevo|Vojnici dočekuju maršala Tita u [[Pirot]]u [[1965.]] godine.]]
JNA se tokom svoga postojanja u jednom trenutku smatrala za četvrtu vojnu silu Evrope (po nekim naknadnim mišljenjima bila je osma, nakon SSSR-a, V.Britanije, Francuske, Njemačke, Turske, Španije i Italije), i sastojala se od kopnenih snaga, vazduhoplovstva i mornarice. Snage JNA su bile organizovane u četiri vojne regije. Regije su se dalje dijelile u distrikte koji su bili odgovorni za administrativne poslove kao što je regrutacija, te pravljenje i održavanje vojnih instalacija. Regije su bile: beogradska, zagrebačka, skopaljska i vojnopomorska oblast Split. Ukupna vojna sila iznosila je oko 180,000 vojnika, od čega su više od 100,000 bili regruti.<ref name="gs">[http://www.globalsecurity.org/military/world/serbia/mod.htm Ministry of Defense]''globalsecurity.org'',pristupljeno 21.11.2014 {{en simbol}}</ref>

Početkom 1990-ih godina, armija je gotovo završila sa opširnom reformom svoje strukture. Ukinute su stare pješačke divizije, a ustanovljena je brigada kao najveća operativna jedinica. Promjene u strukturi su omogućavale veću fleksibilnost i pokretljivost, kao i taktičku prednost pred napadačem, jer su ukinute velike i teško pokretljive jedinice.

=== Period 1968-1987 ===
Do reorganizacije "Jedinstvo" JNA je bila podijeljena na 6 Armija (ili Vojnih oblasti) kopnene vojske čije su se zone odgovornosti poklapale, s izuzetkom [[SR Crna Gora|SR Crne Gore]], [[Socijalistička Autonomna Pokrajina Kosovo|SAP Kosova]], [[SAP Vojvodina|SAP Vojvodine]] koji su imali korpuse, s republičkim granicama.<ref>{{Harv|Kadijević|str. 60-77}}</ref> Ovakvo objašnjenje daje [[Veljko Kadijević]] u svojoj knjizi ''Moje viđenje raspada'' koji je bio u funkciji posljednjeg Saveznog ministra odbrane. Prema [[Ilija Radaković|Iliji Radakoviću]], bivšem načelniku Generalštaba, raspored je bio sljedeći:<ref name=":0">{{cite web |last1=Radaković |first1=Ilija |title=SUŠTINA I SMISAO NAPADA NA KONCEPCIJU OPŠTENARODNE ODBRANE |url=http://www.znaci.net/00001/23_3_4.htm |access-date=2. 8. 2019}}</ref>

* 1. Armija (Niš) i 2. Armija (Beograd) - SR Srbija, SAP Vojvodina i Kosovo (izuzev nekoliko garnizona na jugu Srbije koji su potpadali 3. Armiji)
* 3. Armija (Skoplje) - SR Makedonija
* 5. Armija (Zagreb) - SR Slovenija u pravcu Trst-Rijeka,
* 7. Armija (Sarajevo) - SR Bosna i Hercegovina, dio SR Hrvastke (Istočna Slavonija do linije Našice-Slavonski brod-vinkovačka depresija)
*9. Armija (Ljubljana) - SR Slovenija
*Vojnopomorska oblast - Cijelu akvatoriju i dio kopnene teritorije četiri savezne republike.
*Ratnovazduhoplovstvo i Protiv-vazdušna odbrana (RV i VPO) pokrivale su cijelu teritoriju SFRJ

=== Period 1987-1991 ===
U periodu od 1987-1991  sprovodena je [[reorganizacija "Jedinstvo"]] čiji je glavni pokretač admiral [[Branko Mamula]]. Nakon vježbe "Sloga-83" Mamula će u jednom referatu iznijeti nedostatke tadašnje odganizacije.<ref>{{Harv|Šadinlija|str. 51}}</ref> Prema historičaru [[Davor Marijan|Davoru Marijan]]<nowiki/>u reorganizacija nije izvedena do kraja, a samom njom, bi se vratila centralizacija na nivo iz 1960-tih.<ref>{{Cite journal|last=Marijan|first=Davor|date=2003.|title="Jedinstvo" - Posljednji ustroj JNA|url=https://hrcak.srce.hr/file/4445|journal=Polemos 6|language=hr|doi=|issn=1331-5595|access-date=2. 8. 2019}}</ref> Ovo je izazvalo određeni otpor kod republičkih rukovodstava, prije svega iz SR Slovenije.<ref>{{Harv|Kadijević|str. 62}}</ref>

Od šest armija nastaju četiri vojišta:<ref name=":0" />

* Centralno (Beograd) - spajanje 1. i 7. Armije
* Sjeverozapadno (Zagreb) - spajanje 5. i 9. Armije
* Jugoistočno (Skoplje) - spajanje 2. i 3. Armije
* Jadransko-pomorska (Split) - Ratna mornarica

=== Kopnene snage ===

==== Pješadija ====

JNA je 1990. raspolagala sa oko 180.000 vojnika (100.000 [[regrut]]a) redovnog sastava. Broj [[rezervist]]a je do 1993. porastao na 450.000.<ref name="gs"/>

==== Oklopno-mehanizovane snage ====

JNA je 1992. raspolagala s oko 800-900 [[tenk]]ova.<ref name="guide"/>

==== Artiljerija ====

Od teških oružja JNA je raspolagala sa oko 1400 [[top]]ova i [[haubica]].

=== Vazdušne snage ===

JNA je 1990. raspolagala sa oko 400-750 [[borbeni avioni|borbenih aviona]] i 200 [[helikopter]]a. U sastavu vazdušnih snaga bilo je oko 32.000 vojnika.<ref name="gs"/><ref name="guide">[http://www.history.navy.mil/library/online/bosnia.htm A Soldier’s Guide Bosnia-Herzegovina] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140330052159/http://www.history.navy.mil/library/online/bosnia.htm |date=30. 3. 2014 }}''history.navy.mil'',pristupljeno 21.11.2014 {{en simbol}}</ref>

=== Mornarica ===

U sastavu pomorskih snaga bilo je oko 10.000 vojnika.<ref name="gs"/>

== Činovi u JNA ==

U JNA su postojali sljedeći činovi <ref name="specijalac">[http://www.specijalac.net/jugoslovenska-narodna-armija-jna-1941-1991/ Jugoslovenska Narodna Armija – JNA (1941-1991)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140705043253/http://www.specijalac.net/jugoslovenska-narodna-armija-jna-1941-1991 |date=5 Juli 2014 }}, objavljeno 4. 1.2014; pristupljeno:15.11.2014</ref>:

{|class="prettytable" cellpadding="6" align="center" 
!width="20%" |
!width="30%" |Jugoslovenska armija, Vojna policija 
!Jugoslovensko vazduhoplovstvo i<br /> protiv vazdušna odbrana
!Jugoslovenska mornarica
|-
|rowspan="1"|<center>'''Vrhovni komadant'''<center>
|colspan="3"|<center>'''Maršal Jugoslavije'''<center>
|-
|rowspan="5"|<center>'''Generali'''<center>
|colspan="3"|<center>'''General J.N.A.'''<center>
|-
|colspan="2"|<center>'''General armije'''<center>
|<center>'''Admiral flote'''<center>
|-
|<center>'''General-pukovnik'''<center>
|<center>'''General-pukovnik'''<center>
|<center>'''Admiral'''<center>
|-
|<center>'''General-potpukovnik '''<center>
|<center>'''General-potpukovnik '''<center>
|<center>'''Vice-admiral'''<center>
|-
|<center>'''General-major'''<center>
|<center>'''General-major'''<center>
|<center>'''Kontra-admiral'''<center>
|-
|rowspan="3" |<center>'''Viši oficiri'''<center>
|<center>'''Pukovnik'''<center>
|<center>'''Pukovnik'''<center>
|<center>'''Kapetan bojnog broda'''<center>
|-
|<center>'''Potpukovnik'''<center>
|<center>'''Potpukovnik'''<center>
|<center>'''Kapetan fregate'''<center>
|-
|<center>'''Мајоr'''<center>
|<center>'''Мајоr'''<center>
|<center>'''Kapetan korvete'''<center>
|-
|rowspan="4" |<center>'''Niži oficiri'''<center>
|<center>'''Kapetan prve klase'''<center>
|<center>'''Kapetan prve klase'''
|<center>'''Poručnik bojnog broda'''<center>
|-
|<center>'''Kapetan'''<center>
|<center>'''Kapetan'''<center>
|<center>'''Poručnik fregate'''<center>
|-
|<center>'''Poručnik'''<center>
|<center>'''Poručnik'''<center>
|<center>'''Poručnik korvete'''<center>
|-
|<center>'''Potporučnik'''<center>
|<center>'''Potporučnik'''<center>
|<center>'''Potporučnik'''<center>
|-
|rowspan = "2" |<center>'''Viši podoficirski činovi'''<center>
|<center>'''Zastavnik prve klase'''<center>
|<center>'''Zastavnik prve klase'''<center>
|<center>'''Zastavnik prve klase'''<center>
|-
|<center>'''Zastavnik'''<center>
|<center>'''Zastavnik'''<center>
|<center>'''Zastavnik'''<center>
|-
|rowspan = "4" |<center>'''Niži podoficirski činovi'''<center>
|<center>'''Stariji vodnik prve klase'''<center>
|<center>'''Stariji vodnik prve klase'''<center>
|<center>'''Stariji vodnik prve klase'''<center>
|- 
|<center>'''Stariji vodnik'''<center>
|<center>'''Stariji vodnik'''<center>
|<center>'''Stariji vodnik'''<center>
|-
|<center>'''Vodnik prve klase'''<center>
|<center>'''Vodnik prve klase'''<center>
|<center>'''Vodnik prve klase'''<center>
|-
|<center>'''Vodnik'''<center>
|<center>'''Vodnik'''<center>
|<center>'''Vodnik'''<center>
|-
|rowspan= "3" |<center> '''Vojnički činovi'''<center>
|<center>'''Mlađi vodnik'''<center>
|<center>'''Mlađi vodnik'''<center>
|<center>'''Mlađi vodnik'''<center>
|-
|<center>'''Desetar'''<center>
|<center>'''Desetar'''<center>
|<center>'''Desetar'''<center>
|-
|<center>'''Razvodnik'''<center>
|<center>'''Razvodnik'''<center>
|<center>'''Razvodnik'''<center>
|}

I prije raspada Jugoslavije neki činovi su se nalazili van upotrebe:

* Maršal Jugoslavije (Josip Broz Tito, čin ukinut 1980)
* General J.N.A. (ukinut 1974., predviđen za saveznog sekretara nacionalne odbrane)

== Naoružanje ==
* [[M79 ručni bacač raketa]]
== Zanimljivosti ==

* U JNA je korišten [[srpskohrvatski jezik]] (ekavica za naredbe) i [[latinica]], tako da su se svi građani SFRJ stariji od 18 godina sposobni za služenje vojnog roka služili tim jezikom.<ref name="sh">[http://www.vecernji.hr/hrvatska/snjezana-kordic-nijedan-jezik-nije-cist-940788 Snježana Kordić: Srpsko-hrvatski jezik nema veze s Jugoslavijom]''vecernji.hr'';objavljeno 25. 5.2014,pristupljeno 21.11.2014 {{hr simbol}}</ref><ref>Dejan Novačić, [http://www.danas.rs/dodaci/vikend/gde_je_nestao_srpskohrvatski_jezik.26.html?news_id=259445 Gde je nestao srpskohrvatski jezik]''danas.rs'';objavljeno 25. 5.2014,pristupljeno 21.11.2014 {{sr simbol}}</ref>
* Osim Pravila službe, Glavni akt u JNA je bio Zakon o službi u oružanim snagama koji je regulirao sva pitanja odnosa unutar OS, prava i dužnosti, napredovanja, zdravstvenog i penzijskog osiguranja itd.
* Korespodencija između ustanova i jedinica JNA sa ustanovama van JNA kao i sa građanima vođena je na jeziku na kojem je dopis došao u jedinicu ili ustanovu JNA.

== Također pogledajte ==
* [[Jugoslavenski partizani]]
* [[OZNA]]
* [[KOS]]
* [[Oružane snage Bosne i Hercegovine]]
* [[Oružane snage Republike Hrvatske]]
* [[Teritorijalna odbrana]]
* [[Vojska Republike Makedonije]]

==Literatura==
*{{cite book|last1=Šadinlija|first1=Mesud|title=Teritorijalna odbrana Bosne i Hercegovine 1986-1992|date=2012|publisher=Univerzitet u Sarajevu, Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti|location=Sarajevo|isbn=978-9958-740-89-3|ref=harv}}
*{{cite book||last1=Kadijević |first1=Veljko |title=Moje viđenje raspada |date=1993 |publisher=Politika |location=Beograd |isbn=86-7607-047-4|ref=harv}}

== Reference ==
{{reference}}

== Vanjski linkovi ==
{{Commonscat|Yugoslav People's Army}}
* [http://www.vojska.net/srp/oruzane-snage/jugoslavija/ Jugoslavenska narodna armija]
* [http://www.vojska.net/eng/armed-forces/yugoslavia/ Jugoslavenska narodna armija] {{en simbol}}
* [https://web.archive.org/web/20051025074515/http://www.leksikon-yu-mitologije.net/kategorija.php?id=38 Leksikon YU mitologije - JNA]
* [https://web.archive.org/web/20130621024021/http://jna-sfrj.forum-aktiv.com/ Nepolitična stranica bivših pripadnika JNA]
* [http://www.radista.info/basic/JNA/jna.htm Jugoslavenska narodna armija]
* [http://www.globalsecurity.org/military/world/serbia/army-ypa.htm Yugoslav Peoples Army (YPA) ] {{en simbol}}

[[Kategorija:Vojska]]
[[Kategorija:Jugoslavenska narodna armija|*]]
[[Kategorija:Oružane snage SFRJ]]