Gerry Adams

Gwleidydd Gwyddelig a llywydd plaid Sinn Féin yw Gerard "Gerry" Adams (Gwyddeleg: Gearóid Mac Ádhaimh) (ganed 6 Hydref, 1948).

Gerry Adams
Ganwyd	6 Hydref 1948  Belffast
Dinasyddiaeth	Gwyddel
Alma mater	St. Mary's Christian Brothers' Grammar School, Belfast St Finian's Primary School Belleville High School
Galwedigaeth	gwleidydd, hunangofiannydd
Swydd	Teachta Dála, Leader of Sinn Féin, Aelod o Senedd 55 y Deyrnas Unedig, Aelod o 54ain Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 53ain Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 52ain Senedd y Deyrnas Unedig, Member of the 3rd Northern Ireland Assembly, Member of the 2nd Northern Ireland Assembly, Member of the 1st Northern Ireland Assembly, Member of the 1982–1986 Northern Ireland Assembly, Aelod o 50fed Llywodraeth y DU, Aelod o 49fed Llywodraeth y DU, Teachta Dála
Plaid Wleidyddol	Sinn Féin
Gwefan	http://www.sinnfein.ie/contents/20204

Bywyd cynnar

Ganed Gerry Adams yn y Falls Road yng ngorllewin Belffast, i deulu o genedlaetholwyr Gwyddelig.

Gyrfa wleidyddol

Wedi gadael yr ysgol, ymunodd â Sinn Féin a Fianna Éireann yn 1964. Dechreuodd y llywodraeth Brydeinig garcharu cenedlaetholwyr Gwyddelig heb achos llys yn Awst 1971, ac ym mis Mawrth 1972 carcharwyd Adams. Gollyngwyd ef yn rhydd ym mis Mehefin i gymryd rhan mewn trafodaethau cyfrinachol yn Llundain, ond ym mis Gorffennaf 1973 carcharwyd ef eto yn Long Kesh.

Gerry Adams yn 2007

Yn 1983 etholwyd ef yn llywydd Sinn Féin, ac fe'i etholwyd yn Aelod Seneddol dros y blaid, y cyntaf ers y 1950au. Yn unol â pholisi ei blaid, ni chymerodd ei sedd yn San Steffan. Ar 14 Mawrth 1984, clwyfwyd ef yn ddifrifol pan geisiodd rhai o aelodau'r UFF ei ladd. Collodd ei sedd yn San Steffan i Joe Hendron o'r SDLP yn etholiad 1992, ond enillodd hi yn ôl yn 1997.

Yn wahanol i arweinwyr blaenorol Sinn Féin, roedd Adams yn barod i roi blaenoriaeth i ymgyrchoedd gwleidyddol ac i drafod â phleidiau eraill. Ar ddechrau’r 1990au bu trafodaethau rhwng Gerry Adams a John Hume, arweinydd y Social Democratic and Labour Party (SDLP). Daeth arweinydd newydd yr UUP, David Trimble, a’i blaid ef i mewn i drafodaethau rhwng y pleidiau, ac ar 10 Ebrill 1998, arwyddwyd Cytundeb Belffast rhwng wyth plaid, ond heb gynnwys plaid Ian Paisley, y Democratic Unionist Party (DUP).

Yn etholiad Cynulliad Gogledd Iwerddon ym mis Tachwedd 2003, o'r pleidiau cenedlaethol, Sinn Féin a enillodd y nifer fwyaf o seddi, gyda’r SDLP yn colli cefnogaeth. Gwelwyd yr un patrwm yn Etholiad Cyffredinol y Deyrnas Unedig 2005. Ym mis Hydref, 2006, wedi trafodaethau yn St Andrews yn yr Alban, cafwyd Cytundeb St Andrews rhwng y pleidiau, yn cynnwys y DUP. Ar 8 Mai 2007 daeth Ian Paisley, arweinydd y DUP, yn Brif Weinidog Gogledd Iwerddon a Martin McGuinness o Sinn Féin yn Ddirprwy Brif Weinidog.

Cyhoeddiadau

• Falls Memories, 1982
• The Politics of Irish Freedom, 1986
• A Pathway to Peace, 1988
• An Irish Voice
• Cage Eleven, 1990
• The Street and Other Stories, 1992
• Free Ireland: Towards a Lasting Peace, 1995
• Before the Dawn, 1996, Brandon Books, ISBN 0-434-00341-7
• Selected Writings
• Who Fears to Speak...?, 2001(Arg. gwreiddiol 1991), Beyond the Pale Publications, ISBN 1-900960-13-3
• An Irish Journal, 2001, Brandon Books, ISBN 0-86322-282-X
• Hope and History, 2003, Brandon Books, ISBN 0-86322-330-3
• A Farther Shore, 2005, Random House
• An Irish Eye, 2007, Brandon Books

Senedd y Deyrnas Unedig
Rhagflaenydd: Gerry Fitt	Aelod Seneddol dros Orllewin Belffast 1983 – 1992	Olynydd: Joe Hendron
Rhagflaenydd: Joe Hendron	Aelod Seneddol dros Orllewin Belffast 1997 – 2011	Olynydd: Paul Maskey
Cynulliad Gogledd Iwerddon
Rhagflaenydd: sedd newydd	Aelod Cynulliad Deddfwriaethol dros Orllewin Belffast 1998 – 2010	Olynydd: Pat Sheehan
Swyddi gwleidyddol pleidiol
Rhagflaenydd: Ruairí Ó Brádaigh	Llywydd Sinn Féin 1983 – presennol	Olynydd: deiliad