Gweld cod am Uwch Gynghrair Montenegro

{{Infobox football league
| logo       = T-com Prva CFL.gif
| caption    = Logo swyddogol 2007-2018
| pixels     = 150
| country    = {{flagicon|MNE}}
| confed     = UEFA
| founded    = 2006–07 
| teams      = 10
| relegation = Ail Adran Montenegro
| levels     = 1 
| domest_cup = Cwpan Montenegro
| confed_cup = [[Cynghrair y Pencampwyr UEFA]]<br>[[Cynghrair Europa UEFA]]
| champions  = FK Sutjeska Nikšić
| season     = 2018–19
| most successful club = FK Sutjeska Nikšić (4 teitl)
| most_appearances = ''Miloš Lakić'' (389)
| top_goalscorer = ''Admir Adrović'' (93 gôl)
| tv         = RTCG, Arena Sport
| website    = [http://fscg.me fscg.me]
| current    = 2019–20
}}
Y '''Prva crnogorska fudbalska liga''' ([[Yr wyddor Gyrilig]]: ''Прва лига Црне Горе'';  ynganiad: pr̂ːvaː t͡srnǒɡorskaː fûdbaːlskaː lǐːɡa) talfryrir fel '''Prva CFL''' neu '''1. CFL'''neu, ar lafar, ''Prva Liga'' yw Uwch Gynghrair [[Montenegro]], ei gyfieithiad llythrennol yw "Cynghrair Gyntaf Montenegro". Fe'i sefydlwyd yn 2006 gan [[Cymdeithas Bêl-droed Montenegro|Gymdeithas Bêl-droed Montenegro]]. Mae 10 tîm yn cymryd rhan yn y gynghrair hon. Mae enillydd Cynghrair Gyntaf Montenegro yn cychwyn y cymwysterau ar gyfer [[Cynghrair y Pencampwyr UEFA]] o'r ail rownd. Mae'r tîm ail a thrydydd safle ac enillydd Cwpan Montenegro yn chwarae yn rowndiau rhagbrofol [[Cynghrair Europa UEFA]]. Mae'r tîm sydd wedi'i osod ddiwethaf yn cael ei israddio yn uniongyrchol i Ail Gynghrair Montenegro, ac mae'r ddau arall yn chwarae yn gemau chwarae Cynghrair Gyntaf Montenegro.

Mae Montenegro yn arddel y arfer [[Iwgoslafia|Iwgoslafaidd]] o enw ei phrif adran yn "Prva" fel a geir yn [[Uwch Gynghrair Slofenia|Slofenia]], [[Uwch Gynghrair Croatia|Croatia]] a [[Uwch Gynghrair Gogledd Macedonia|Macedonia]].

==Hanes==
Ffurfiwyd Cynghrair Prva Crnogorska yn 2006 o dimau Montenegro yr hen gynghrair ar y cyd â Serbia ac o glybiau cyn gynghrair genedlaethol Montenegro. Cynhaliwyd gêm gyntaf y gynghrair newydd ar 11 Awst 2006 rhwng FK Rudar Pljevlja a FK Budućnost Podgorica a daeth i ben gyda buddugoliaeth 2-0 i FK Budućnost Podgorica, tîm o'r brifddinas. Tîm FK Budućnost Podgorica oedd Herbstmeister, a oedd dri phwynt ar y blaen i'r archifdy FK Zeta Golubovci, ond a orchfygodd ac a enillodd y bencampwriaeth gyntaf iddynt eu hunain yn y pen draw.

===Cyn annibyniaeth===
[[Delwedd:Fk Sutjeska Niksic.png|de|Arwyddlun FK Sutjeska Niksic, clwb mwyaf llwyddiannus y Prva Liga]]
Sefydlwyd gwladwriaeth newydd Teyrnas Iwgoslafia wedi'r [[Rhyfel Byd Cyntaf]] ac er i [[Montenegro]] fod yn wlad annibynnol cyn y Rhyfel fe ymunwyd â'r wladwriaeth newydd gan golli ei theulu brenhinol er iddi gadw, i ddechrau, ei peth o'i hunaniaeth.<ref>https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/montenegro</ref>

Chwaraeodd clybiau Montenegro ym Mhencampwriaeth Bêl-droed Montenegro a ffurfiwyd ym 1922.<ref name="vijesti1">{{cite web|url=http://www.vijesti.me/sport/traume-odrastanja-crnogorskog-fudbala-878350|title=Traume odrastanja crnogorskog fudbala|website=Vijesti.me|accessdate=17 September 2017|archive-date=2016-03-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20160311152210/http://www.vijesti.me/sport/traume-odrastanja-crnogorskog-fudbala-878350|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.monitor.co.me/index.php?option=com_content&view=article&id=3552:fudbal-u-crnoj-gori-do-drugog-svjetskog-rata-i-loven--prvi-fudbalski-klub&catid=2429:broj-1130&Itemid=3659 |title=FUDBAL U CRNOJ GORI DO DRUGOG SVJETSKOG RATA (I): Lovćen – prvi fudbalski klub |website=Monitor.co.me |date=2012-06-15 |accessdate=2017-01-19}}</ref><ref>{{cite web |url=http://barinfo.me/text.php?kategorija=12&id=5382 |title=BARinfo - Naši klubovi drugačijeg imena |website=Barinfo.me |date= |accessdate=2017-01-19 |archive-date=2015-02-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150206205746/http://barinfo.me/text.php?kategorija=12&id=5382 |url-status=dead }}</ref> Er gwaethaf presenoldeb Pencampwriaeth Bêl-droed Iwgoslafia ledled y wlad, ni chymerodd timau Montenegrin ran ynddo. Cynhaliwyd Pencampwriaeth Bêl-droed Montenegro tan ddechrau'r [[Ail Ryfel Byd]].

Ymhlith y timau mwyaf llwyddiannus yn y cyfnod hwnnw roedd SK Crnogorac Cetinje (10 teitl), GSK Balšić Podgorica (7), FK Lovćen Cetinje (5), FK Budućnost Podgorica (4) ac FK Arsenal Tivat (1). Tra roedd SK Crnogorac a GSK Balšić yn chwarae’r holl dymhorau, gwaharddwyd gwaith FK Buducnost a FK Lovćen ym 1935, gan eu bod yn cael eu cydnabod fel clybiau gweithwyr gan lywodraeth Teyrnas Iwgoslafia a ddaeth yn fwy fwy asgell dde yn ystod yr 1930au.

Ar ôl yr [[Ail Ryfel Byd]] a ffurfio Gweriniaeth Ffederal Sosialaidd Iwgoslafia dan arweiniad [[Tito]], daeth y gynghrair uchaf yn Gynghrair Gyntaf Iwgoslafia. Caniatawyd i dimau Montenegro gymryd rhan yn strwythur y gynghrair genedlaethol, gyda Chynghrair Gweriniaeth Montenegro yn gweithredu fel adran haen is gyda dyrchafiad a disgyniad rhwng system gynghrair Iwgoslafia. Y clybiau amlycaf o Montenegro yn y cyfnod hwn oedd FK Buducnost a FK Sutjeska.

Roedd FK Budućnost ymhlith sylfaenwyr Cynghrair Gyntaf Iwgoslafia ac yn aelod o'i dymor agoriadol. Yn ystod y rhan fwyaf o oes SFRY, chwaraeodd FK Buducnost yn Prva Lifa, tra mai'r tîm arall o Montenegro yn yr haen uchaf oedd FK Sutjeska. Chwaraeodd timau eraill yn Ail Gynghrair Iwgoslafia neu rengoedd is. FK Lovćen, a chwaraeodd ddwywaith yng ngemau rhagbrofol y Gynghrair Gyntaf, ond heb lwyddiant ar ddiwedd ymgyrchoedd.

Ffurfiwyd Gweriniaeth Ffederal Iwgoslafia Iwgoslafia ym 1992 yn dilyn ymadawiad [[Croatia]] a [[Slofenia]] o'r weriniaeth. Chwaraeodd timau Serbia a Montenegro yn y gynghrair hon, er iddi gael ei henwi'n Gynghrair Gyntaf Iwgoslafia. Yn 2003 newidiwyd enw Gweriniaeth Ffederal Iwgoslafia i Gydfferedarliaeth "Serbia a Montenegro" a dilynodd y gynghrair bêl-droed yr un drefn. Chwaraeodd clybiau Montenegro yn y Gynghrair Gyntaf gyda chlybiau Serbia rhwng 1992 a 2006. Roedd FK Buducnost, FK Sutjeska, FK Rudar, FK Mogren, FK Zeta, FK Kom a FK Buducnost gyntaf yng Nghynghrair Gyntaf Iwgoslafia/Serbia a Montenegro.

===Ar ôl annibyniaeth===
[[Delwedd:Fk Buducnost Logo.png|de|Arwyddlun FK Budućnost, un o glybiau mwyaf llwyddiannus y Prva Liga]]
Yn 2006, ar ôl refferendwm Annibyniaeth, ymranodd Montenegro oddi ar Serbia. Yn dilyn hynny, sefydlwyd Prva Liga - Cynghrair Gyntaf Montenegro, sef yr Uwch Gynghrair. Ar y tymor agoriadol, cynhwyswyd 3 tîm oedd wedi chwarae yn Prva Liga Cynghrair Serbia a Montenegro, saith o'r Ail Gynghrair Serbia a Montenegro, a dau o Gynghrair Gweriniaeth Montenegro.

Yn nhymor 2006-2017, roedd y gynghrair yn cynnwys 12 clwb, a chwaraeodd 33 gêm yn ystod y tymor. O dymor 2017-18 gostyngwyd nifer y clybiau yn y Gynghrair i 10, gyda chystadleuaeth 36 wythnos o hyd.

Erbyn hyn, cymerodd 19 o wahanol glybiau ran yng Nghynghrair Gyntaf Montenegrin. Y rhai mwyaf llwyddiannus oedd FK Sutjeska gyda phedwar teitl a FK Buducnost tri theitl cenedlaethol. Enillodd dau deitl FK Rudar a FK Mogren. Enillwyr eraill oedd FK Zeta ac OFK Titograd gydag un teitl.

===Pencampwyr Prva Liga Montenegro===

{| class="wikitable" style="font-size:90%
|-
! Clwb
! Tref
! Pencampwyr
! Ail
! Blwyddyn
|-
| '''[[FK Sutjeska Nikšić|FK Sutjeska]]''' 
|[[Nikšić]]
| <center>'''4'''</center>
| <center>1</center>
| 2012–13, 2013–14, 2017–18, 2018–19
|-
| '''[[FK Budućnost Podgorica|FK Budućnost]]''' 
|[[Podgorica]]
| <center>'''3'''</center>
| <center>8</center>
| 2007–08, 2011–12, 2016–17
|-
| '''FK Rudar Pljevlja''' 
|Pljevlja
| <center>'''2'''</center>
| <center>1</center>
| 2009–10, 2014–15
|-
| '''FK Mogren''' 
|Budva
| <center>'''2'''</center>
| <center>-</center>
| |2008–09, 2010–11 
|-
| '''FK Zeta'''
|Golubovci
| <center>'''1'''</center>
| <center>2</center>
| 2006–07
|-
| '''OFK Titograd'''
|[[Podgorica]]
| <center>'''1'''</center>
| <center>-</center>
| 2015–16
|-
| '''FK Lovćen'''
|[[Cetinje]]
| <center>-</center>
| <center>1</center>
| 
|}

==Gemau Darbi==
Mae'r brif gystadleuaeth yng Nghynghrair Gyntaf Montenegrin rhwng Buducnost a Sutjeska, a elwir yn aml yn [[Darbi]] Montenegro. Chwaraewyd gêm cyntaf o'r darbi mewn cystadlaethau swyddogol ym 1932,<ref>{{cite web|url=http://www.exyufudbal.in.rs/tabele/11-sezone-tabele-kraljevina/64-1932-1933#cetinjski-podsavez-jesen-1932|title=1932-1933|website=Exyufudbal.in.rs|accessdate=17 September 2017|archive-date=2017-11-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20171105143150/http://www.exyufudbal.in.rs/tabele/11-sezone-tabele-kraljevina/64-1932-1933#cetinjski-podsavez-jesen-1932|url-status=dead}}</ref> a hyd heddiw chwaraeodd dau glwb yng nghystadlaethau haen uchaf SFR Iwgoslafia, FR Iwgoslafia ac, yn yr oes newydd, yng Nghynghrair Gyntaf Montenegro.

Cystadleuaeth draddodiadol arall rhwng FK Buducnost a FK Lovćen Cetinje, oherwydd bod dau glwb yn chwarae gemau pwysig ers y 1920au. Ychwanegir at yr awch gan fod Buducnost yn dod o'r brifddinas, Podgorica, tra mai Lovćen yw'r prif glwb o'r hen brifddinas frenhinol, Cetinje.

==Dolenni==
*[http://www.fscg.co.me Gwefan Swyddogol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140831150929/http://www.fscg.co.me/ |date=2014-08-31 }} 
*[http://www.fifa.com/associations/association=mne/index.html Gwybodaeth ar wefan FIFA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100327192532/http://www.fifa.com/associations/association=mne/index.html |date=2010-03-27 }}
*[http://www.uefa.com/memberassociations/association=mne/index.html Gwybodaeth ar wefan UEFA]

==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}

{{Cynghreiriau UEFA}}

{{eginyn pêl-droed}}

[[Categori:Cynghreiriau pêl-droed cenedlaethol|Montenegro]]
[[Categori:Pêl-droed yn Ewrop]]
[[Categori:Pêl-droed ym Montenegro]]