Owain ap Gruffudd (Owain Goch)

Owain ap Gruffudd
Ganwyd	13 g  Tywysogaeth Cymru
Bu farw	1282  Gwynedd
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	teyrn
Blodeuodd	1260
Swydd	Teyrnas Gwynedd
Tad	Gruffudd ap Llywelyn Fawr
Mam	Senana
Llinach	Llys Aberffraw

Roedd Owain ap Gruffudd, a adnabyddir hefyd fel Owain Goch (bu farw cyn 1282), yn frawd i Llywelyn ap Gruffudd a Dafydd ap Gruffudd ac yn dywysog ar ran o Wynedd am gyfnod.

Bywgraffiad

Owain oedd mab hynaf Gruffudd ap Llywelyn, mab Llywelyn Fawr a'i wraig Senana. Carcharwyd ef gyda'i dad yng Nghastell Cricieth gan ei ewythr Dafydd ap Llywelyn yn 1239, ac aeth i Loegr gyda'i dad ddwy flynedd yn ddiweddarach. Yng nghytundeb Woodstock yn 1247 mynnodd y brenin Harri III o Loegr ei fod yn cael rhan o deyrnas Gwynedd. Yn 1254 ymunodd â Dafydd yn erbyn ei frawd Llywelyn, ond gorchfygodd Llywelyn y ddau ym mrwydr Bryn Derwin a chymerodd diroedd Owain oddi arno a'i garcharu. Bu yng ngharchar am flynyddoedd, efallai yng Nghastell Dolbadarn ger Llanberis, ond yn 1277 gorfodwyd Llywelyn gan frenin Lloegr i'w ryddhau a rhoi tiroedd iddo yn Llŷn. Credir iddo farw cyn 1282.

Ceryddwyd Llywelyn gan nifer o'r beirdd cyfoes am gadw ei frawd yng ngharchar, er enghraifft Hywel Foel ap Griffri, sy'n cyfeirio at Owain fel Gŵr ysydd yn nhŵr yn hir westai. Bardd arall a ganodd i Owain Goch, ond cyn yr helynt, oedd y Prydydd Bychan.

Llinach

Llywelyn Fawr 1173-1240

Gruffudd ap Llywelyn Fawr 1200-1244

Dafydd ap Llywelyn 1215-1246

Owain Goch ap Gruffydd d. 1282

Llywelyn ap Gruffudd (Llywelyn yr Ail) 1223-1282

Dafydd ap Gruffydd 1238-1283

Rhodri ap Gruffudd 1230-1315

Y Dywysoges Gwenllian 1282-1337

Llywelyn ap Dafydd 1267-1287

Owain ap Dafydd 1265-1325

Gwladys (m. 1336 yn Sixhills)

Tomas ap Rhodri 1300-1363

Owain Lawgoch 1330-1378