Φωκίων: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ clean up |
|||
(23 ενδιάμεσες εκδόσεις από 12 χρήστες δεν εμφανίζονται) | |||
Γραμμή 1:
{{πληροφορίες προσώπου}}
Ο '''Φωκίων''' (402 -
Θεωρούνταν ο χρηστότερος δημόσιος άνδρας της εποχής του, δίκαιος, έντιμος, γενναίος, αφιλοκερδής και
Στα 84 του χρόνια ο Φωκίων, θύμα των μεταξύ των [[Διάδοχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου|Διαδόχων]] διαμαχών, της κυριαρχίας των δημαγωγών και της επιπολαιότητας των Αθηναίων, καταδικάστηκε σε θάνατο για προδοσία και ήπιε το κώνειο. Λαμπρή του εικόνα διέσωσε ο [[Πλούταρχος]].
== Η αρχή της σταδιοδρομίας ==
Ο Πλούταρχος υποθέτει ότι η καταγωγή του Φωκίωνα δεν ήταν ταπεινή, όπως ισχυρίζονταν διάφοροι προγενέστεροί του, γιατί μαθήτευσε στον [[Πλάτων
Το 376 έγινε η [[ναυμαχία της Νάξου]] κατά την οποία οι Αθηναίοι νίκησαν τους Λακεδαιμόνιους για πρώτη φορά ύστερα από την καταστροφή των [[Αιγός Ποταμοί|Αιγός Ποταμών]] και ανέκτησαν την κατά θάλασσαν κυριαρχίαν. Καθοριστική ήταν η συμβολή του Φωκίωνα, στον οποίον ο Χαβρίας είχε αναθέσει την αριστερή πτέρυγα. Το όνομά του δοξάστηκε και η πόλη άρχισε να βλέπει στο πρόσωπό του ένα μελλοντικό ηγέτη.<ref
Κατόπιν ο Χαβρίας τον έστειλε να συλλέξει τις εισφορές των νησιωτικών συμμάχων, θέτοντας
Ο Φωκίων πήρε δύο γυναίκες. Για την πρώτη γνωρίζουμε μόνο ότι ήταν αδελφή του γλύπτη [[Κηφισόδοτος|Κηφισόδοτου]]. Η δεύτερη ήταν αντάξια σε σωφροσύνη και απλότητα με τον Φωκίωνα.<ref>Πλούταρχος ''Φωκίων'' 19</ref> Απέκτησε ένα γιο, τον Φώκο, που δεν διακρίθηκε, βρήκε όμως τους κατηγόρους του πατέρα του και τους τιμώρησε.<ref name="Πλούταρχος Φωκίων 38">Πλούταρχος ''Φωκίων'' 38</ref>
== Φωκίων και Φίλιππος ==
Το 349 στρατεύματα του [[Φίλιππος Β΄|Φιλίππου Β΄]] εισέβαλαν στην [[Εύβοια]] εγκαθιστώντας τυράννους κι ο Φωκίων εστάλη να τα αντιμετωπίσει. Παρά
Το 342 ο Φωκίων οργάνωσε βοήθεια προς τα [[Μέγαρα]] και προσέδεσε την πόλη στο άρμα της Αθήνας,<ref>Πλούταρχος ''Φωκίων'' 15</ref> ενώ το 341 εξεστράτευσε πάλι στην Εύβοια. <br />
Το 339 ο Φίλιππος επιτέθηκε στον Ελλήσποντο και οι Βυζάντιοι ζήτησαν βοήθεια από την Αθήνα. Οι ρήτορες και οι δημαγωγοί επέβαλαν στρατηγό τον [[Χάρης ο Αθηναίος|Χάρη]], ο οποίος επέδειξε ανάρμοστη συμπεριφορά και οι ρήτορες τώρα έπεισαν τον λαό ότι κακώς εστάλη βοήθεια. Τότε ο Φωκίων είπε στους Αθηναίους πως δεν πρέπει να οργίζονται με τους συμμάχους που δεν έδειχναν εμπιστοσύνη αλλά με τους στρατηγούς που δεν ενέπνεαν εμπιστοσύνη. Ο δήμος μετεστράφη και πάλι, κι έστειλε στον Ελλήσποντο
Όταν η σύγκρουση με τον Φίλιππο οξύνθηκε και γενικεύτηκε, ο Φωκίων, έχοντας καταλάβει ενδεχομένως το αναπότρεπτο της επικράτησής του, τάχθηκε υπέρ της ειρήνης. Τις παραμονές της [[
Μετά την ολέθρια έκβαση της μάχης της Χαιρωνείας, έκανε διμέτωπο αγώνα αφ’ ενός κατά των ταραχοποιών που ήθελαν να συνεχίσουν τον πόλεμο με στρατηγό τον τυχοδιώκτη Χαρίδημο και αφ’ ετέρου κατά του ηγέτη της φιλομακεδονικής παράταξης ρήτορα [[Δημάδης|Δημάδη]] που ήθελε την εν λευκώ υπογραφή συνθήκης. Απέτρεψε
Όταν πέθανε ο Φίλιππος, ο Φωκίων απέτρεψε τους πανηγυρισμούς των Αθηναίων λέγοντας ότι η δύναμη των αντιπάλων τους μειώθηκε απλώς κατά ένα άτομο.
== Φωκίων και Αλέξανδρος ==
Το 335 φημολογήθηκε ότι ο [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρος]] σκοτώθηκε πολεμώντας κατά των Ιλλυριών. Η [[Θήβα]] επαναστάτησε αμέσως και ο αναβρασμός στην Αθήνα ήταν μεγάλος. Στον Δημοσθένη που μιλούσε με τα χειρότερα λόγια για τον Αλέξανδρο, ο Φωκίων είπε : ''«Δημιουργείς άνεμο στην πόλη, κοντά σε τόσο μεγάλη πυρκαγιά»''. Ο Αλέξανδρος κατέβηκε αστραπιαία, κατέλαβε και ισοπέδωσε
Από τότε ο Αλέξανδρος τιμούσε εξαιρετικά τον Φωκίωνα. Και ως απόδειξη της εκτίμησής του τού έστειλε κάποτε εκατό τάλαντα, γιατί, έλεγε μόνο αυτόν θεωρούσε καλόν και έντιμο. ''«Ας με αφήσει λοιπόν και να φαίνομαι και να είμαι έντιμος»'' απάντησε ο Φωκίων. Οι απεσταλμένοι, έχοντας δει
Το 324 έφτασε στην Αθήνα ο [[Άρπαλος του Μαχάτα|Άρπαλος]], ο ταμίας του Αλεξάνδρου –μαζί με το ταμείο. Διέφθειρε τους πάντες πλην Φωκίωνος. Κι ενώ οι πάντες κατηγορούσαν τον Άρπαλο για ν’ αποσείσουν τις υπόνοιες, μόνο ο Φωκίων κάπως τον υπερασπίστηκε και μάλιστα φρόντισε για το παιδί του όταν ο Άρπαλος πέθανε.
== Ο [[Λαμιακός πόλεμος]] ==
Το 323 έφτασε στην Αθήνα η είδηση του θανάτου του Αλέξανδρου. Οι αντιμακεδόνες ρήτορες και στρατιωτικοί ξεσήκωναν τον λαό σε επανάσταση με εμπρηστικούς λόγους <ref>Διόδωρος 18.10</ref> ενώ ο Δημάδης προσπαθούσε να τον συγκρατήσει λέγοντας πως αν ήταν νεκρός ο Αλέξανδρος, θα είχε γεμίσει όλη η οικουμένη από
Στρατηγός αυτού του πολέμου ψηφίστηκε ο [[Λεωσθένης (στρατηγός)|Λεωσθένης]], με τον οποίο, καθώς και με τους αντιμακεδόνες ρήτορες, ο Φωκίων είχε συνεχείς συγκρούσεις. Όταν διαμαρτυρήθηκε για τον πόλεμο, ο Λεωσθένης τον ρώτησε τί είχε κάνει τόσα χρόνια για τους Αθηναίους ως στρατηγός. ''«Μεγάλο καλό»'' απάντησε ο Φωκίων. ''«Να ενταφιάζονται οι πολίτες στα δικά τους νεκροταφεία»''. Κι άλλη φορά του είπε : ''«Τα λόγια σου, νεαρέ μου, μοιάζουν με κυπαρίσσια. Επιβλητικά και ψηλά αλλά χωρίς καρπούς»''. Στον [[Υπερείδης|Υπερείδη]], που τον ρώτησε πότε επί τέλους θα συμβουλεύσει τους Αθηναίους να πολεμήσουν, απάντησε ''«Όταν αρχίσουν να συνεισφέρουν οι πλούσιοι και σταματήσουν να κλέβουν το δημόσιο χρήμα οι ρήτορες»''.<br />
Όταν ο Λεωσθένης ολοκλήρωσε την προετοιμασία του, η πόλη εντυπωσιάστηκε και κάποιοι ζήτησαν
Η απαισιοδοξία του φάνηκε αρχικά να διαψεύδεται. Ο Λεωσθένης νίκησε τους Βοιωτούς συμμάχους των Μακεδόνων κ’ ύστερα, στις Θερμοπύλες, τον ίδιο τον [[Αντίπατρος|Αντίπατρο]], που κατέβηκε από
Από τον νικηφόρο στόλο των Μακεδόνων μια δύναμη αποβιβάστηκε στον Ραμνούντα και λεηλατούσε τα παράλια της Αττικής. Ο μόνος διαθέσιμος στρατηγός ήταν ο Φωκίων κι ανέλαβε να τους αντιμετωπίσει
Τέλος, έφτασε ο [[Κρατερός (στρατηγός)|Κρατερός]], όνομα λαμπρό, με πολλές ενισχύσεις. Στην [[μάχη της Κραννώνας|Κραννώνα]] της Θεσσαλίας το καλοκαίρι του 322 οι Μακεδόνες νίκησαν και οι σύμμαχοι διαλύθηκαν. Ο Αντίπατρος κι ο Κρατερός βάδισαν κατά της Αθήνας. Ο Δημοσθένης, ο Υπερείδης και οι άλλοι αντιμακεδόνες εγκατέλειψαν την πόλη κι έντρομος ο δήμος έστειλε πρέσβεις στον Αντίπατρο τον Φωκίωνα και τον Δημάδη. ''«Αν μ’ ακούγατε όταν σας συμβούλευα, δεν θα τα είχαμε αυτά τώρα»'' είπε ο Φωκίων αναλαμβάνοντας την αποστολή.
Συνάντησε τον Αντίπατρο στην ακρόπολη της Θήβας, την Καδμεία, και πριν απ’ όλα ζήτησε να μη προχωρήσει άλλο αλλά όλες οι συνομιλίες και συμφωνίες να γίνουν εκεί,
Ο Φωκίων προσπάθησε να περισώσει ό,τι ήταν δυνατόν. Κατόρθωσε να πείσει τον Αντίπατρο να εξοριστούν οι δευτερεύοντες αντιμακεδόνες στην Πελοπόννησο και όχι, όπως προβλεπόταν αρχικά, εκτός της μεταξύ [[Ακρωτήριο Ταίναρο|Ταινάρου]] και [[Κεραύνια όρη|Κεραυνίων ορέων]] χώρας, εκτός Ελλάδος δηλαδή.<ref name="Πλούταρχος Φωκίων 29">Πλούταρχος ''Φωκίων'' 29</ref> Αλλά όταν ζήτησε από τον Αντίπατρο να μην εγκατασταθεί Μακεδονική φρουρά
Τον Σεπτέμβριο του 322 άρχισε η εφαρμογή των όρων της συνθήκης. Μακεδονική φρουρά κατάλαβε
== Ο Φωκίων ηγέτης της Αθήνας ==
Κατά τον Πλούταρχο, ενόσω ζούσε ο Αντίπατρος, ο Φωκίων υπήρξε υποδειγματικός ηγέτης. Κατόρθωσε
Ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς Μένυλλος ήταν μετριοπαθής και φίλος του Φωκίωνα.<ref>Πλούταρχος ''Φωκίων'' 28, 30</ref> Τα πράγματα από οικονομικής απόψεως πήγαιναν καλά για τους Αθηναίους.<ref name="Διόδωρος 18.18"/> Παρ’ όλα αυτά δυσφορούσαν και ζητούσαν από τον Φωκίωνα να μεσιτεύσει στον Αντίπατρο ώστε να αποσυρθεί η φρουρά. Ο Φωκίων το απέφευγε είτε γιατί δεν πίστευε ότι θα πείσει τον Αντίπατρο είτε γιατί θεωρούσε ότι η φρουρά είχε συνετίσει τους Αθηναίους. Τότε ανάλαβε την αποστολή ο Δημάδης, που πήγε με τον γιο του
== Η διάσταση Πολυπέρχοντα–Κασσάνδρου
Στις αρχές του 319 ο Αντίπατρος πέθανε, έχοντας ορίσει αντιβασιλέα («Επιμελητή των βασιλέων») και στρατηγό αυτοκράτορα τον ηλικιωμένο [[Πολυπέρχων|Πολυπέρχοντα]]. Ο γιος του Αντίπατρου [[Κάσσανδρος]] δεν το ανέχθηκε και άρχισε τις ενέργειες για ν’ ανατρέψει την κατάσταση. Έστειλε αμέσως στην Αθήνα τον πιστό του Νικάνορα που ανέλαβε φρούραρχος της Μουνυχίας πριν γίνει γνωστός ο θάνατος του Αντίπατρου. Όταν τελικά ο θάνατος μαθεύτηκε, πολλοί Αθηναίοι κατηγορούσαν τον Φωκίωνα ότι ήταν εν γνώσει του γεγονότος και το είχε αποσιωπήσει. Ο Φωκίων αδιαφόρησε για τις κατηγορίες και κατόρθωσε ώστε ο Νικάνωρ να φέρεται με ηπιότητα και να ευεργετεί μάλιστα τους Αθηναίους.<ref>Πλούταρχος ''Φωκίων'' 31</ref> <br />
Σχηματίστηκαν τώρα δύο συνασπισμοί των Διαδόχων : Ο Πολυπέρχων και η βασιλική οικογένεια, ο [[Ευμένης ο Καρδιανός|Ευμένης]] και τα υπολείμματα των οπαδών του [[Περδίκκας|Περδίκκα]] αφ’ ενός και οι Αντίγονος, [[Πτολεμαίος]], Κάσσανδρος αφ’ ετέρου.<ref>Διόδωρος 18.49 και 55</ref> <br />
Για να εξουδετερώσει την επιρροή του Κάσσανδρου στην Ελλάδα, ο Πολυπέρχων εξέδωκε διάταγμα με το οποίο καταργούνταν τα ολιγαρχικά πολιτεύματα που είχε επιβάλει ο Αντίπατρος μετά τον Λαμιακό πόλεμο, και ανακαλούνταν οι εξόριστοι.<ref>Διόδωρος 18.56, όπου και το κείμενο του διατάγματος – Πλούταρχος ''Φωκίων'' 32</ref> <br />
Παρά την ολιγαρχική του σύνθεση, ο δήμος απαίτησε από τον Νικάνορα να αποχωρήσει από
Τότε έφτασε στην Αττική ο γιος του Πολυπέρχοντα Αλέξανδρος ακολουθούμενος από τους εξόριστους, τους στερημένους από τα πολιτικά τους δικαιώματα και από ξένους. Συγκροτήθηκε ''«εκκλησία παμμιγής και άτακτος»'' που καθήρεσε τον Φωκίωνα. Ο Αλέξανδρος πάντως διαπραγματευόταν φανερά με τον Νικάνορα ερήμην των Αθηναίων και ήταν βέβαιο ότι ήθελε
Ο Φωκίων συνάντησε τον Αλέξανδρο και του συνέστησε να μη παραδώσει τα φρούρια στους Αθηναίους πριν καταπολεμηθεί ο Κάσσανδρος. Εν τω μεταξύ ο ρήτορας (συκοφάντης κατά Πλούταρχον) Αγνωνίδης, που είχε ευεργετηθεί από τις περί εξορίστων ρυθμίσεις του Φωκίωνα,<ref name="Πλούταρχος Φωκίων 29"/> κατηγόρησε τον Φωκίωνα και τους λοιπούς ολιγαρχικούς για προδοσία. Κάποιοι ολιγαρχικοί έφυγαν ενώ ο Φωκίων με άλλους κατέφυγαν στον Αλέξανδρο. Αυτός τους δέχτηκε με ευμένεια και τους έστειλε στον πατέρα του, γράφοντάς του ότι δεν έπρεπε να πάθουν τίποτα ο Φωκίων και οι σύντροφοί του γιατί συμφωνούσαν μαζί του και υπόσχονταν συνεργασία.<ref>Διόδωρος 18.66</ref> Συγχρόνως η –δημοκρατική πλέον– εκκλησία έστειλε πρεσβεία στον Πολυπέρχοντα κατηγορώντας τον Φωκίωνα και τους ολιγαρχικούς.<br />
Κατηγορούμενοι και κατήγοροι συνάντησαν τον Πολυπέρχοντα
== Η δίκη ==
[[Image:Burial of Phocion.jpg|320px|right|thumb|''[[Τοπίο με την ταφή του Φωκίωνα|Η ταφή του Φωκίωνα]]'' του [[Νικολά Πουσέν]] (1648). Κάρντιφ, National Museum]]
[[Image:The ashes of phocion collected by his widow 1648.jpg|320px|right|thumb|''[[Η χήρα του Φωκίωνα περισυλλέγει τις στάχτες του]]'' του [[Νικολά Πουσέν]] (1648). Λίβερπουλ, Walker Art Gallery]].
Στις αρχές Μαΐου του 318 μακεδονικό απόσπασμα έφερε τους κατηγορούμενους στο μεγάλο θέατρο του Διονύσου για να δικαστούν. Οι νέοι δημοκρατικοί άρχοντες γέμισαν την εκκλησία με πλήθος από το οποίο δεν έλειπαν στερημένοι από τα πολιτικά τους δικαιώματα, ξένοι, δούλοι, ακόμα και γυναίκες. Διαβάστηκε επιστολή του βασιλιά [[Φίλιππος Γ΄ της Μακεδονίας|Φίλιππου του Αρριδαίου]] που δήλωνε ότι αυτός μεν διαπίστωσε ότι οι κατηγορούμενοι ήταν προδότες, άφηνε όμως στους Αθηναίους την απόφαση, μια και τώρα ήταν ελεύθεροι και αυτόνομοι. Ύστερα διαβάστηκε το κατηγορητήριο που έλεγε πως ο Φωκίων και οι άλλοι ήταν υπεύθυνοι για την υποδούλωση της πατρίδας και την κατάλυση της δημοκρατίας μετά τον Λαμιακό πόλεμο. <br />
Τέλος, ήρθε η ώρα της απόφασης. Κάποιοι πρότειναν να βασανιστούν οι κατηγορούμενοι πριν θανατωθούν αλλά ο Αγνωνίδης, που πρωτοστατούσε
Πηγαίνοντας προς την φυλακή ο όχλος τους λοιδορούσε αλλά το πρόσωπο του Φωκίωνα ήταν απαθές όπως ήταν και όταν εκλεγόταν στρατηγός. Στον γιο του Φώκο άφησε παραγγελία να μη κρατά κακία στους Αθηναίους. Κι όταν είχαν πιει το φαρμάκι όλοι οι άλλοι και δεν έμεινε για τον Φωκίωνα, ο δήμιος ζήτησε χρήματα για ν’αγοράσει όσο ακόμα χρειαζόταν. Ο Φωκίων παρακάλεσε τότε ένα φίλο του να δώσει τα χρήματα λέγοντας : ''«Ούτε να πεθάνει μπορεί κανείς στην Αθήνα, αν δεν πληρώσει»''.<ref>Πλούταρχος ''Φωκίων'' 36</ref> Οι νεκροί ρίχτηκαν άταφοι πέρα από τα σύνορα της Αττικής.<ref>Πλούταρχος ''Φωκίων'' 37 – η σχετική αφήγηση στον Διόδωρο 18.64–67</ref> <br />
Λίγο καιρό αργότερα τα γεγονότα ανάγκασαν τους Αθηναίους να μετανιώσουν. Έστησαν τότε χάλκινο ανδριάντα στον Φωκίωνα και κήδεψαν τα οστά του –που τα είχε θάψει κρυφά η γυναίκα του στο σπίτι τους– με δημόσια δαπάνη. Ο Αγνωνίδης καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε.
== Αποτίμηση ==
Η προσωνυμία με την οποία ο Φωκίων έμεινε στην Ιστορία είναι «χρηστός».<ref>Διόδωρος 17.15 – Πλούταρχος ''Φωκίων'' 10 – Κορνήλιος Νέπως ''Phocion'' 1 ("bonus")</ref> Η αφιλοκέρδεια και η απλότητά του ήταν παροιμιώδεις. Το ίδιο και η πραότητα και η δικαιοσύνη του.<ref name="Πλούταρχος Φωκίων 14"/> Βοηθούσε ακόμα και τους αντιπάλους του. Όταν κατηγορήθηκε επειδή υπερασπίστηκε στο δικαστήριο έναν φαύλο, απάντησε ότι οι έντιμοι δεν χρειάζονται βοήθεια.
Κανείς δεν τον είδε να γελά ή να κλαίει, να λούζεται σε δημόσια λουτρά ή να είναι ντυμένος με πολυτέλεια. Στις εκστρατείες βάδιζε ξυπόλυτος και γυμνός –στρατηγός ων– κι όταν έριχνε ένα μανδύα πάνω του σήμαινε πως έκανε βαρυχειμωνιά.<ref name="Πλούταρχος Φωκίων 4"/> Καταδεχτικός και φιλάνθρωπος, έδειχνε σκυθρωπός και τα πυκνά του φρύδια ήταν αντικείμενο αστειοτήτων. ''«Αυτά τα φρύδια'' [δηλ. η σκυθρωπή του όψη] ''δεν σας λύπησαν ποτέ»'' είπε κάποτε. ''«Αλλά τα γέλια κάποιων άλλων πολλές φορές έκαναν την πολιτεία να κλάψει»''.<ref name="Πλούταρχος Φωκίων 5">Πλούταρχος ''Φωκίων'' 5</ref> <br />
Αλλά όσο σοβαρός ήταν άλλο τόσο πνεύμα είχε. 'Οταν ένας φυλακισμένος συκοφάντης παρακάλεσε να τον δει, πήγε στη φυλακή. Στους φίλους του που προσπαθούσαν να τον εμποδίσουν, ο Φωκίων είπε : ''«Αφήστε με. Σε ποιο άλλο μέρος μπορεί κανείς να τον δει με περισσότερη ευχαρίστηση;»'' <ref name="Πλούταρχος Φωκίων 10">Πλούταρχος ''Φωκίων'' 10</ref> <br />
Οι πολιτικές του πεποιθήσεις ήταν οπωσδήποτε συντηρητικές. Ο Φωκίων έβλεπε ως παραμόρφωση της αθηναϊκής πολιτικής ζωής το ότι οι ρήτορες (Δημοσθένης, [[Λυκούργος (ρήτορας)|Λυκούργος]], Υπερείδης) δημηγορούσαν ασταμάτητα και πρότειναν νόμους επί νόμων, ενώ οι στρατηγοί (Λεωσθένης, Χάρης) φρόντιζαν να ισχυροποιηθούν με
Αλλά η όλη του πολιτεία δείχνει ότι, αν και νομιμόφρων, δεν ήταν θιασώτης του δημοκρατικού πολιτεύματος. Η δράση του ήταν ένας συνεχής αγώνας με τον δήμο, τον οποίο προσπαθούσε να τιθασεύσει και να συνετίσει και ο οποίος προσέτρεχε σ’ αυτόν κάθε φορά που παρουσιαζόταν ανάγκη, παρά
Σαράντα πέντε φορές εξελέγη στρατηγός κι ούτε σε μια ψηφοφορία παραβρισκόταν. Έστελναν και τον φώναζαν για να τον χειροτονήσουν. Δεν κολάκευε τον δήμο ποτέ. Οι λόγοι του ξεσήκωναν θύελλα στην εκκλησία. Όταν κάποτε ήρθε χρησμός από τους [[Δελφοί|Δελφούς]] που έλεγε πως ένας μόνο διαφωνεί με όλη την πόλη, ο Φωκίων σηκώθηκε και είπε στους Αθηναίους να μη κοπιάζουν, αυτός ήταν, γιατί τίποτα δεν ενέκρινε απ’ όσα γίνονταν. Και κάποια φορά που οι Αθηναίοι έτυχε να τον ακούν αδιαμαρτύρητα και επιδοκιμαστικά, στράφηκε προς τους φίλους του απορημένος και ρώτησε : ''«Μήπως είπα τίποτα κακό και δεν το κατάλαβα;»''<ref>Πλούταρχος ''Φωκίων''
Οι λόγοι του ήταν υποδείγματα περιεκτικότητας και συντομίας. Κάποτε που τον ρώτησαν στο θέατρο γιατί ήταν σκεφτικός, απάντησε : ''«Σκέφτομαι τί να περικόψω από τον λόγο μου».''
Αναφέρθηκαν ήδη συγκρούσεις του με τον Δημοσθένη. Κάποτε ο ρήτορας του είπε : ''«Θα σε σκοτώσουν οι Αθηναίοι αν εκμανούν»'', κι ο Φωκίων ''«Κι εσένα αν βάλουν μυαλό»''.<ref name="Πλούταρχος Φωκίων 9">Πλούταρχος ''Φωκίων'' 9</ref> Όταν σηκωνόταν να μιλήσει ο Φωκίων, ο Δημοσθένης έλεγε στους φίλους του ''«Νά η κοπίδα των λόγων μου»''.<ref name="Πλούταρχος Φωκίων 5"/> <br />
Ως ολιγαρχικός ήταν κι αυτός φιλολάκων. Έστειλε τον γιο του
Αν και στρατηγός ήταν μονίμως υπέρ των ειρηνικών διευθετήσεων. Σε μια διαφορά με τους Βοιωτούς, οι Αθηναίοι ήθελαν πόλεμο αντί διαιτησίας κι ο Φωκίων συμβούλευσε να πολεμήσουν με τα λόγια, στα οποία ήταν καλύτεροι, κι όχι με τα όπλα στα οποία ήταν κατώτεροι.<ref name="Πλούταρχος Φωκίων 9"/> Η κατευθυντήρια αρχή της πολιτικής του ήταν : «Ή θα είσαι δυνατός ή θα είσαι φίλος των δυνατών».<ref>Πλούταρχος ''Φωκίων''
Ίσως η εν γένει στάση του να μπορούσε να θεωρηθεί αντίθετη στα αθηναϊκά συμφέροντα. Αλλά είχε κατανόησει ότι η Αθήνα δεν ήταν πια δυνατή.
Ο [[Διόδωρος Σικελιώτης]] και ιδίως ο Πλούταρχος διέσωσαν λαμπρή την εικόνα του Φωκίωνα. Δεδομένου ότι έγραψαν διακόσια τουλάχιστον χρόνια από τον θάνατό του, μπορούμε να υποθέσουμε βάσιμα ότι η γνώμη για τον Φωκίωνα είχε πια αποκρυσταλλωθεί. Δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι αν όσα γράφουν, ειδικά ο Πλούταρχος, ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή είναι προσαρμογές και επινοήσεις κατά το πρότυπο των θουκυδίδειων δημηγοριών, αλλά είναι βέβαιο ότι το τέλος του Φωκίωνα ''«θύμισε στους Έλληνες αυτό του [[Σωκράτης|Σωκράτη]], γιατί ολόιδια ήταν η αμαρτία και η δυστυχία που βρήκε την πόλη»''.<ref name="Πλούταρχος Φωκίων 38"/>
== Παραπομπές ==
{{ παραπομπές}}
==Πηγές==
* [https://el.wikisource.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BF%CE%B9_%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%BF%CE%B9/%CE%A6%CF%89%CE%BA%CE%AF%CF%89%CE%BD Πλούταρχος, ''Βίοι Παράλληλοι ''Φωκίων'']
* [https://el.wikisource.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BF%CE%B9_%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%BF%CE%B9/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CF%82 Πλούταρχος, ''Βίοι Παράλληλοι ''Δημοσθένης'']
* [https://el.wikisource.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BF%CE%B9_%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%BF%CE%B9/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82 Πλούταρχος, ''Βίοι Παράλληλοι ''Δημήτριος'']
* [https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7/%CE%99%CE%97 Διόδωρος Σικελιώτης, ''Βιβλιοθήκη Ιστορική'', βιβλίο ΙΗ΄]
<br>{{Πλούταρχος}}
{{authority control}}
[[Κατηγορία:Αρχαίοι Έλληνες στρατηγοί]]
|