Μάχη της Περσίδας πύλης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

| μέροςτου= Εκστρατεία[[Πόλεμοι του ΑλέξανδρουΜεγάλου στην ΑσίαΑλεξάνδρου]]

| έκβαση= ΤακτικήΝίκη νίκητων του μακεδονικού στρατούΕλλήνων

| μαχόμενος1= Μακεδονικός[[Συνέδριο στρατός και σύμμαχοιΚορίνθου]]

| αρχηγός1= Αλέξανδρος Γ´, Παρμενίων, Φιλώτας

| απώλειες1= Βαριές απώλειες, άγνωστος ο τελικός αριθμός

Η μάχη στην Περσίδα πύλη είναι τμήμα της οριστικής κατάλυσης της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών και θεμελιώνεται πάνω στην κυριαρχία των [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|ΜακεδόνωνΕλλήνων]] σε δύο πόλεις οικονομικά κέντρα, όπως η [[Βαβυλώνα]], και τα [[Σούσα]] και άλλες δύο πόλεις αρχαία κέντρα της δυναστείας των Αχαιμενιδών, την [[Περσέπολη]], και τα [[Εκβάτανα]], που νομιμοποιούσαν την εξουσία του Αλέξανδρου σε όλη την αυτοκρατορία.

Η Βαβυλώνα και τα Σούσα παραδόθηκαν αμαχητί. Παρά τις αξιοσημείωτες ανακαλύψεις του επιστημονικού του επιτελείου<ref>Μία από τις ανακαλύψεις που έκαναν οι άνδρες του Αλέξανδρου στη Βαβυλώνα, ήταν το [[αστρονομία|αστρονομικό]] [[ημερολόγιο]] στον ναό του υπέρτατου θεού (Βήλου ή Μαρντούκ) Επί αιώνες οι ιερείς κατέγραφαν συστηματικά τα ουράνια φαινόμενα που παρατηρούσαν. Ένας από τους ιερείς ο Κιντίνου, ήταν ο πρώτος που έδωσε ακριβές μήκος του έτους (365 ημέρες, 5 ώρες, 44 λεπτά, 12.52 δευτερόλεπτα, αντί για 48 λεπτά, 45.17 δευτερόλεπτα) και πρότεινε αναμόρφωση του ημερολογίου. Οι αναφορές αυτές μαζί με άλλες των βαβυλώνιων αστρονόμων μεταφράστηκαν στα [[Αρχαία ελληνική γλώσσα|Ελληνικά]] και ο ιστορικός της αυλής του Αλέξανδρου Καλλισθένης της Ολύνθου τις έστειλε στον θείο του [[Αριστοτέλης|Αριστοτέλη]]. Η νέα γνώση εφαρμόστηκε άμεσα. Ο αστρονόμος [[Κάλλιππος της Κυζίκου]] επανυπολόγισε το μήκος του σεληνιακού μήνα και πρότεινε νέο ημερολόγιο, στο οποίο χρησιμοποιούσε μεγαλύτερο σεληνιακό μήνα. Η νέα εποχή του ξεκίνησε στις 28 Ιουνίου 330, οκτώ μήνες μετά την αιχμαλωσία της Βαβυλώνας. Για την εξαιρετική πολιτισμική προσφορά της Βαβυλώνας στην αστρονομία βλ. Rochberg Francesca 1991, «The Cultural Locus of Astronomy in Late Babylonia» στο ''Grazer Morgenlandischen Symposion'' (23-27 September).</ref>, παρόλο που ο Αλέξανδρος προσπάθησε να πάρει με το μέρος του τον τοπικό πληθυσμό στη Βαβυλώνα<ref>Παραδίδεται ότι προσέφερε θυσία στον θεό της πόλης [[Βήλος|Βήλο]], γεγονός το οποίο είχε θετική απήχηση στον τοπικό πληθυσμό. Ο συμβολισμός τούτης της κίνησης είχε κυρίως να κάνει με την αποδοχή του Αλέξανδρου ως βασιλέα, καθώς ο Βήλος σύμφωνα με αρχαία παράδοση της περιοχής, τη νομιμότητα της εξουσίας του βασιλέα. Προκειμένου μάλιστα να εξασφαλίσει τη συνεργασία των αρχών και την αποδοχή του τοπικού πληθυσμού, διέταξε να ανοικοδομηθούν τα ιερά, που είχε καταστρέψει ο [[Ξέρξης]] πριν από ενάμιση αιώνα περίπου. Τούτη η ενέργεια ικανοποιούσε μεν το θρησκευτικό συναίσθημα του λαού, αλλά φαίνεται πως έβλαπτε τα συμφέροντα του ιερατείου. Στρατιωτικός διοικητής της Βαβυλώνας ανέλαβε ο Αγάθων με 700 Μακεδόνες και 300 μισθοφόρους. Κάτω από αυτές τις συνθήκες αποδοχής και αλληλοσεβασμού ο Αλέξανδρος διατήρησε τον Μαζαίο στο αξίωμα του σατράπη και επιπλέον του παραχώρησε το δικαίωμα να κόβει κατ’ εξαίρεσιν δικό του νόμισμα. Για την καταστροφή των ιερών βλ. [[Αρριανός]] 7. 17.1-4 και [[Διόδωρος ο Σικελιώτης|Διόδωρος]] 17 112.3.</ref>, η επαφή του [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|μακεδονικού]] στρατού με τους κατοίκους και ιδιαίτερα τις γυναίκες στη Βαβυλώνα κατά την περίοδο της εκεί ανάπαυσής του υπήρξε τουλάχιστον ατυχής<ref>Κατά παράδοσιν του [[Ηρόδοτος|Ηρόδοτου]] της Αλικαρνασσού, που είχε γράψει ότι οι γυναίκες της Βαβυλώνας ήταν υποχρεωμένες να υπηρετούν ως πόρνες τη θεά της αγάπης. Αυτό φυσικά δεν ήταν αληθές, ωστόσο οι άνδρες του Αλέξανδρου βολικά πίστευαν πως το έθιμο εξακολουθούσε και συμπεριφέρονταν ανάλογα. Τούτο διαφαίνεται καλύτερα στις απόψεις του Κούρτιου (V 1.36-38), που προσπαθώντας να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την προκατειλημμένη στάση της ιστορίας απέναντι στους Πέρσες, που θέλησε να δικαιολογήσει τους βιαστές Μακεδόνες και λοιπούς.</ref>.

Περί τα τέλη του [[331 π.Χ.|331 ΠΚΕ]] ο στρατός ξεκίνησε με κατεύθυνση την [[πρωτεύουσα]] της περσικής αυτοκρατορίας, τα Σούσα, που είχαν οικειοθελώς υποταχθεί στον Μακεδόνα Φιλόξενο και ένα τμήμα ψιλών<ref>Ο ταμίας των φόρων της [[Μ. Ασία|Μ. Ασίας.]] Βλ. Αρριανός 3. 6.4.</ref>. Ο Φιλόξενος είχε ήδη ενημερώσει τον Αλέξανδρο ότι οι θησαυροί ήταν ασφαλείς και ότι ο σατράπης της πόλης [[Αβουλίτης]] επιθυμούσε να παραδοθεί δίχως αντίσταση. Κατόπιν πορείας είκοσι ημερών, ο Αλέξανδρος εισήλθε στα Σούσα και έγινε κύριος των θησαυρών οι οποίοι υπήρχαν στην πόλη. Οι αρχαίες πηγές αναφέρουν ότι στην κυριότητα του [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|Μακεδόνα]] βασιλιά περιήλθαν 50.000 αργυρά [[τάλαντο|τάλαντα]]<ref>Αρριανός 3. 16.7.</ref>, πολυτελή σκεύη και πολύτιμα αντικείμενα τα οποία ανήκαν στον [[Δαρείος Γ' της Περσίας|Δαρείο]], σωροί [[Πορφύρα (όστρακο)|πορφύρας]] και ελληνικά λάφυρα από την εποχή της εκστρατείας του Ξέρξη, μαζί με τους χάλκινους ανδριάντες των τυραννοκτόνων Αρμόδιου και Αριστογείτονα, που έστειλε στην [[αρχαία Αθήνα|Αθήνα]]<ref>Αρριανός 3. 16.7-8.</ref>. Ωστόσο, ο Αλέξανδρος βιάζεται να κινηθεί για τις βασιλικές πόλεις της Περσίδας, πόλεις αναπόσπαστα δεμένες με την κυριαρχία επί της Περσίας. Τακτοποιεί γρήγορα τα της Σουσιανής, παραχωρεί στη μάνα και τα παιδιά του Δαρείου ως μόνιμη κατοικία τα ανάκτορα και τη βασιλική αυλή, καθώς και λόγιους για να μάθειμάθουν τα Ελληνικά<ref>Διόδωρος 17.</ref>.

Με την είσοδο προς την ορεινή περιοχή διάπλατα ανοιγμένη, ο Αλέξανδρος απέστειλε τον [[ΠαρμενίωναςΠαρμενίων|Παρμενίωνα]] με τους βαρύτερα οπλισμένους, τους Θεσσαλούς [[ιππικό|ιππείς]] και τα μεταγωγικά από τον αμαξιτό δρόμο, ενώ ο ίδιος ακολούθησε μαζί με τους Μακεδόνες [[πεζικό|πεζούς]], το ιππικό, τους Αγριάνες, τους σαρισσοφόρους και τους τοξότες έναν συντομότερο και δυσκολότερο συνάμα δρόμο, ως τις Περσίδες Πύλες<ref>Αρριανός 3. 18.2.</ref>, οι οποίες αποτελούσαν και το φυσικό πέρασμα ανάμεσα στην Περσίδα και τη [[Σουσιανή]].

Κατόπιν, κατά το ξημέρωμα επιτέθηκε στο ανυποψίαστο στρατόπεδο του Αριοβαρζάνη, καθώς οι Πέρσες θεωρούσαν αδύνατο να επιτεθούν οι εχθροί μέσα στη θύελλα, ενώ ταυτόχρονα επιτέθηκε στο τείχος ο [[Κρατερός (στρατηγός)|Κρατερός]]. Η συνδυασμένη και επίθεση από δύο πλευρές και η τρίτη παρουσία του [[Πτολεμαίος Α΄ Σωτήρ|Πτολεμαίου]] απώθησε τους υπερασπιστές του τείχους, που το εγκατέλειψαν. Οι περισσότεροι σφαγιάστηκαν στη μάχη ή σκοτώθηκαν πέφτοντας στους γκρεμούς κατά την πανικόβλητη φυγή τους. Ο Αριοβαρζάνης διέφυγε στα βουνά με λιγοστούς ιππείς, ενώ παραδίδεται πως ο Λύκιος πληροφοριοδότης αμείφθηκε αδρά.