Γραμμομόριο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το moleμολ είναι η ποσότητα ύλης ενός σώματος που περιέχει τόσες στοιχειώδεις οντότητες όσα είναι τα [[άτομο|άτομα]] σε 0,012 [[Χιλιόγραμμο|χιλιόγραμμα]] καθαρού ισοτόπου [[άνθρακας|άνθρακα]]-12 (¹²C).

Στην ποσότητα αυτή του άνθρακα-12 (¹²C) περιέχονται 6,02214199×10²³ άτομα άνθρακα. Ο αριθμός αυτός ονομάζεται [[αριθμός AvogadroΑβογκάντρο]], αποτελεί φυσική σταθερά και συμβολίζεται με Ν_Α. Το moleμολ είναι η ποσότητα Ν_Α διακεκριμένων, ομοίων μεταξύ τους, στοιχειωδών οντοτήτων (ατόμων, [[Μόριο|μορίων]], [[ιόν]]των, [[Ηλεκτρόνιο|ηλεκτρονίων]], στοιχειωδών [[Ηλεκτρικό φορτίο|φορτίων]], [[Φωτόνιο|φωτονίων]] κ.τ.λ).

== Εκφράσεις που συνδέονται με το moleμολ ==

Στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία εμφανίστηκαν πολλές εκφράσεις που είχαν σαν βάση το moleμολ. Οι παρακάτω εκφράσεις τείνουν σήμερα να εξαλειφθούν και να αντικατασταθούν από ισοδύναμες εκφράσεις που περιέχουν τον όρο moleμολ.

* [[Γραμμοάτομο]] (gr-at) – moleμολ ατόμων

* Γραμμομόριο (mole) – moleμολ μορίων

* Γραμμοϊόν (gr-ion) – [[moleμολ ιόντων]]

* Γραμμοϊσοδύναμο ή ισοδύναμο βάρος (gr-eq) – [[moleμολ στοιχειωδών φορτίων]] (ή ηλεκτρονίων)

1 molμολ ατόμων είναι η ποσότητα ενός [[Χημικό στοιχείο|στοιχείου]] που περιέχει 6,02214199×10²³ άτομα του στοιχείου. Το moleμολ ατόμων έχει μάζα σε [[Γραμμάριο|γραμμάρια]] όσο η σχετική ατομική μάζα Α_r ([[ατομικό βάρος]]) του στοιχείου.

1 moleμολ μορίων είναι η ποσότητα ενός στοιχείου ή μίας μοριακής [[Χημική ένωση|χημικής ένωσης]] που περιέχει 6,02214199×10²³ μόρια του στοιχείου ή της χημικής ένωσης. Στην περίπτωση των ιοντικών χημικών ενώσεων το moleμολ της χημικής ένωσης περιέχει ν×6,02214199×10²³ θετικά ή αρνητικά ιόντα, όπου (ν) ο συντελεστής αναλογίας του ιόντος στη γραφή του [[Μοριακός τύπος|μοριακού τύπου]] της ένωσης. Το mole μορίων έχει μάζα σε γραμμάρια όσο η σχετική μοριακή μάζα Μ_r ([[μοριακό βάρος]]) του στοιχείου ή της χημικής ένωσης.

1 moleμολ ιόντων είναι η ποσότητα απλών ή σύνθετων ιόντων που περιέχει 6,02214199×10²³ ιόντα. Το moleμολ ιόντων έχει μάζα σε γραμμάρια όσο η σχετική ατομική μάζα Α_r του στοιχείου (για τα απλά ιόντα) ή η σχετική μοριακή μάζα Μ_r του σύνθετου ιόντος.

1 molμολ στοιχειωδών φορτίων είναι ποσότητα στοιχείου, χημική ένωσης ή ιόντος ικανό να παρέχει 6,02214199×10²³ στοιχειώδη θετικά η αρνητικά φορτία κατά τη διάρκεια μίας χημικής μεταβολής. Το mole στοιχειωδών φορτίων ενός στοιχείου ή μίας χημικής ένωσης έχει μάζα σε γραμμάρια όσο η σχετική ατομική ή μοριακή μάζα αντίστοιχα διαιρεμένη με τον αριθμό φορτίων που το άτομο ή το μόριο παρέχει στη συγκεκριμένη χημική μεταβολή.

== Εκφράσεις σχετικές με το moleμολ ==

* [[Γραμμομοριακός όγκος]] V_m είναι ο όγκος ενός moleμολ μορίων ενός αερίου. Στις [[Κανονικές Συνθήκες Πίεσης και Θερμοκρασίας|Πρότυπες (ή Κανονικές) Συνθήκες]] [[θερμοκρασία]]ς και [[πίεση]]ς ο γραμμομοριακός [[όγκος]] ενός [[Ιδανικό αέριο|ιδανικού αερίου]] είναι 22,4 [[Λίτρο|λίτρα]].

* {{anchor|Γραμμομοριακή μάζα}} [[Γραμμομοριακή μάζα]] M ενός στοιχείου ή μίας χημικής ένωσης είναι η μάζα ενός moleμολ μορίων της και μετριέται στο S.I.διεθνές σύστημα μονάδων σε kg/molκιλά ανά μολ. Η γραμμομοριακή μάζα είναι 1000 φορές μικρότερη από τη σχετική μοριακή μάζα (μοριακό βάρος) Μ_r.

* [[Συγκέντρωση διαλύματος|Συγκέντρωση]] C ενός διαλύματος (Molarity) είναι τα molesμολ διαλυμένης ουσίας που περιέχονται σε όγκο V ενός λίτρου διαλύματος. Η συγκέντρωση συνήθως μετριέται σε mol/Lμολ ανά λίτρο.

Στις αρχές του 20^ου αιώνα αρχίζει να γίνεται με σαφήνεια ο διαχωρισμός μεταξύ της έννοιας του μορίου και της έννοιας του ατόμου. Έτσι προκύπτει η αναγκαιότητα για τον ποσοτικό προσδιορισμό ενός μακροσκοπικού μεγέθους που θα δείχνει πόσα στοιχειώδη σωματίδια περιέχονται σε μία «ποσότητα ουσίας». Ο Τζορτζ Γκόριν αναφέρει ότι ο πρώτος που εισάγει την έννοια του moleμολ ως μονάδα μέτρησης της «ποσότητας μίας ουσίας» είναι ο [[Βίλχελμ Όστβαλντ]] που το 1900 αναφέρει: [. . . das in Grammen augedruckte [. . .] Molekulargewicht eines Stoffes soll fortan ein Mol heissen] (Το αναγόμενο σε γραμμάρια μοριακό βάρος θα ονομάζεται Molμολ από εδώ και πέρα). Ο ίδιος αργότερα συνδέει το moleμολ και με τον γραμμομοριακό όγκο του ιδανικού αερίου σε συνθήκες STP: [eine solche Menge irgendeines Gases, welche das Volum von 22412 cm³ im Normalzustand einnimt nennt man ein Mol]" (μία τέτοια ποσότητα ιδανικού αερίου που καταλαμβάνει όγκο 22.412 dm³ σε κανονικές συνθήκες θα ονομάζεται 1 molμολ). Ο Όστβαλντ προτιμάει τον όρο moleμολ (moles: μεγάλη μάζα) για να εκφράσει την έννοια «gram-molecule» που χρησιμοποιείται στην εποχή του καθώς η λέξη «molecule» προϊδεάζει ότι πρόκειται για μικρή μάζα.

Ο ορισμός του moleμολ μέχρι τα μέσα του εικοστού αιώνα διχάζει τους φυσικούς και τους χημικούς. Η διεθνής ένωση φυσικών IUPAC το ορίζει σαν την ποσότητα ατόμων που περιέχονται σε 16 γραμμάρια του ισοτόπου του οξυγόνου-16 (¹⁶Ο) ενώ η διεθνής ένωση χημικών IUPAC το ορίζει σαν την ποσότητα ατόμων που περιέχονται σε 16 γραμμάρια οξυγόνου (σύνηθες μείγμα ισοτόπων). Η διαφορά μεταξύ των δύο αυτών ορισμών είναι βέβαια πολύ μικρή αλλά ικανή να επιφέρει σύγχυση στις αναφορές των πειραματικών μετρήσεων. Το 1960 οι δύο ενώσεις συμφωνούν στο σημερινό ορισμό του moleμολ και το 1971 γίνεται δεκτός από το 14^ο συνέδριο μέτρων και σταθμών (CGPM). Το 1980 το CIPM διευκρινίζει ότι στον ορισμό του mole τα άτομα του άνθρακα-12 (¹²C) θα πρέπει να είναι ελεύθερα από χημικούς δεσμούς και στη θεμελιώδη ενεργειακή τους κατάσταση.

Πολλές από τις ιδιότητες των υλικών σωμάτων δεν στηρίζονται στη μάζα ή στον όγκο που καταλαμβάνουν αυτά αλλά στην ποσότητα των διακεκριμένων σωματίων που περιέχουν, ανεξάρτητα από το είδος τους, τη μάζα τους ή τον όγκο που καταλαμβάνουν. Έτσι ο ορισμός μίας συγκεκριμένης ποσότητας σωματίων ήταν αναγκαίος για την εκτίμηση των τιμών των ιδιοτήτων αυτών και για την εξεύρεση των ποσοτικών σχέσεων που τις περιγράφουν. Ο προσδιορισμός της ποσότητας της ύλης με τον αριθμό των molesμολ (διεθνές σύμβολο n) εμφανίζεται ως αναγκαιότητα σε περιπτώσεις όπως:

Οι συντελεστές της χημικής εξίσωσης κάθε αντίδρασης δείχνουν τον αριθμό των μορίων (ή διακεκριμένων σωματίων) που συμμετέχουν σε αυτή και κατ’ επέκταση την αναλογία των molesμολ με την οποία οι ουσίες συμμετέχουν στην αντίδραση. Έτσι στην παρακάτω αντίδραση [[καύση]]ς:

<small>όπου P: η πίεση του αερίου, V ο όγκος του, n oο αριθμός των molesμολ, Τ η απόλυτη θερμοκρασία και R η παγκόσμια σταθερά των αερίων</small>.

Η [[εσωτερική ενέργεια]] ενός αερίου είναι ανάλογη του αριθμού των molesμολ που περιέχει.

<small>όπου Q η [[θερμότητα]], n ο αριθμός των molesμολ, ΔT η μεταβολή της θερμοκρασίας και C η [[γραμμομοριακή ειδική θερμότητα]] του σώματος</small>.

* [http://www1.bipm.org/en/si/base_units/ Διεθνές Γραφείο Μέτρων και Σταθμών ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120716202131/http://www.bipm.org/en/si/base_units/ |date=2012-07-16 }}