Βικιπαίδεια

Γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές 2017

Γενικές εκλογές για την 19η Ομοσπονδιακή Βουλή

Στις 24 Σεπτεμβρίου 2017 διεξήχθησαν οι Γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές για τα μέλη της 19ης Συνέλευσης του Μπούντεσταγκ.

Γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές 2017
2013 ←
 24 Σεπτεμβρίου 2017
 → 2021
Οι 709 έδρες στο Μπούντεσταγκ
Οι 355 έδρες χρειάστηκαν για την πλειοψηφία
Συμμετοχή 46.976.341 (76,2%)
Αύξηση 4,7 π.μ.
  Πρώτο κόμμα Δεύτερο κόμμα Τρίτο κόμμα
 
Επικεφαλής Άνγκελα Μέρκελ Μάρτιν Σουλτς Αλεξάντερ Γκάουλαντ
Άλις Βάιντελ
Κόμμα Ένωση SPD AfD
Προηγούμενες
εκλογές 		311 έδρες, 41,5% 193 έδρες, 25,7% 0 έδρες, 4,7%
Έδρες 246 153 94
Αλλαγή στις
έδρες 		Μείωση 65 Μείωση 40 Αύξηση 94
Λαϊκή ψήφος 15.317.344 9.539.381 5.878.115
Ποσοστό 32,9% 20,5% 12,6%
Μεταβολή Μείωση 8,6 π.μ. Μείωση 5,2 π.μ. Αύξηση 7,9 π.μ.
  Τέταρτο κόμμα Πέμπτο κόμμα Έκτο κόμμα
 

Επικεφαλής Κρίστιαν Λίντνερ Ντίτμαρ Μπάρτς
Ζάρα Βάγκενκνεχτ 		Κάτριν Γκέρινγκ-Έκαρτ
Τζεμ Έζντεμιρ
Κόμμα FDP Η Αριστερά Πράσινοι
Προηγούμενες
εκλογές 		0 έδρες, 4,8% 64 έδρες, 8,6% 63 έδρες, 8,4%
Έδρες 80 69 67
Αλλαγή στις
έδρες 		Αύξηση 80 Αύξηση 5 Αύξηση 4
Λαϊκή ψήφος 4.999.449 4.297.270 4.158.400
Ποσοστό 10,7% 9,2% 8,9%
Μεταβολή Αύξηση 5,9 π.μ. Αύξηση 0,6 π.μ. Αύξηση 0,5 π.μ.

Αριστερά: τα αποτελέσματα των εκλογών με το πλειοψηφικό σύστημα.
Δεξιά: τα αποτελέσματα των εκλογών με το σύστημα αναλογικής εκπροσώπησης.
Απερχόμενος Καγκελάριος

Άνγκελα Μέρκελ
Ένωση

Εκλεγμένος Καγκελάριος

Άνγκελα Μέρκελ
Ένωση

Η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση / Χριστιανοκοινωνική Ένωση (CDU/CSU), υπό την ηγεσία της Άνγκελα Μέρκελ, διατήρησε προβάδισμα σε διψήφιο ποσοστό απέναντι στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) στις δημοσκοπήσεις μετά από τις εκλογές του 2013, εκτός από μια περίοδο το 2017 που ακολούθησε την επιλογή του Μάρτιν Σουλτς ως ηγέτη του SPD.

Η πρώτη δημοσκόπηση μετά το κλείσιμο της κάλπης στις 18:00 έδειξε ότι η Ένωση συγκέντρωσε το 33% των ψήφων, το ΣΔΚ πέτυχε το χειρότερο αποτέλεσμά του συγκεντρώνοντας μόνο το 20% των συνολικών ψήφων ενώ η Εναλλακτική για τη Γερμανία - η οποία δεν είχε προηγουμένως εκπροσωπηθεί στην ομοσπονδιακή Βουλή - κατέκτησε το 13% των ψήφων.[1]

Στις 24 Οκτωβρίου τα μέλη του νέου Μπούντεσταγκ συνεδρίασαν για πρώτη φορά και εξέλεξαν για Πρόεδρο τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Η Άνγκελα Μέρκελ επανεξελέγη Καγκελάριος της Γερμανίας.[2]

Ιστορία

Επεξεργασία

Στις προηγούμενες ομοσπονδιακές εκλογές, το 2013, η κυβέρνηση που συγκροτήθηκε από την ΧΔΕ/ΧΣΕ και το Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα απέτυχε να λάβει την πλειοψηφία των εδρών. Το FDP δεν κατάφερε να λάβει πάνω από το 5% των ψήφων και έτσι για πρώτη φορά στην ιστορία του δεν εκπροσωπήθηκε στην ομοσπονδιακή Βουλή. Αντιθέτως η CDU/CSU πέτυχαν το καλύτερο αποτέλεσμά τους από το 1990, λαμβάνοντας σχεδόν το 42% των ψήφων και περίπου το 50% των εδρών. Τα δύο κόμματα διαπραγματεύτηκαν με επιτυχία με τους Σοσιαλδημοκράτες για να σχηματίσουν για τρίτη φορά έναν μεγάλο συνασπισμό.[3]

Τον Μάρτιο του 2017 το SDP επέλεξε τον Μάρτιν Σουλτς, πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ως αρχηγό του κόμματος και υποψήφιο για την καγκελαρία. Η στήριξη στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα αρχικά αυξήθηκε αλλά η ΧΔΕ ξανακέρδισε το προβάδισμα με δημοσκοπήσεις που έδειχναν γενικά ένα προβάδισμα του 13-16% έναντι των σοσιαλδημοκρατών. Τον Μάιο του 2017 το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα έχασε το μεγάλο κρατίδιο της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας στις κρατικές εκλογές.

Ημερομηνίες

Επεξεργασία

Σύμφωνα με το γερμανικό δίκαιο, η νέα Ομοσπονδιακή Βουλή μπορεί να εκλεγεί σε μια Κυριακή ή σε μια εθνική αργία μέσα σε ένα διάστημα 46-48 μηνών μετά την πρώτη συνεδρίαση της Ομοσπονδιακής Βουλής (άρθρο 39 §1 του βασικού νόμου).[4] Τον Ιανουάριο του 2017 ο τότε πρόεδρος Γιοάχιμ Γκάουκ προγραμμάτισε τις εκλογές για τις 24 Σεπτεμβρίου 2017.[5]

Μετά τις εκλογές, η 19η Ομοσπονδιακή Βουλή πρέπει να πραγματοποιήσει την πρώτη της συνεδρίαση εντός 30 ημερών. Μέχρι αυτήν την πρώτη συνεδρίαση, τα μέλη της 18ης Ομοσπονδιακής Βουλής θα παραμείνουν στην εξουσία (άρθρο 39 § 1 και 2 του βασικού νόμου).[4]

Εκλογικό σύστημα

Επεξεργασία

Τα μέλη του Μπούντεσταγκ εκλέγονται με μικτό εκλογικό σύστημα. Α' ψήφος: Τα 299 μέλη εκλέγονται με πλειοψηφικό σύστημα από 299 μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες, δηλαδή ο υποψήφιος που θα συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους κερδίζει τη μία έδρα της περιφέρειας. Β' ψήφος: Τουλάχιστον 299 μέλη εκλέγονται με σύστημα αναλογικής εκπροσώπησης από 16 πολυεδρικές περιφέρειες, και η κατανομή των εδρών γίνεται με σύστημα Σαιντ-Λαγκού. Το εκλογικό όριο, για είσοδο ενός κόμματος στο Μπούντεσταγκ, είναι 5% για το σύστημα αναλογικής εκπροσώπησης και 3 έδρες για το πλειοψηφικό σύστημα. Έστω ότι ένα πολιτικό κόμμα κέρδισε περισσότερες έδρες με το πλειοψηφικό (Α') από όσες δικαιούται βάσει της αναλογικής εκπροσώπησης (Β'), τότε θα του επιτραπεί να κρατήσει τις «παραπανίσιες έδρες». Σύμφωνα με τον Ομοσπονδιακό Εκλογικό Νόμο που ισχύει από το 2013, αν κάποια κόμματα κερδίσουν «παραπανίσιες έδρες» τότε στα υπόλοιπα κόμματα θα δοθούν «έδρες εξισορρόπησης», ώστε να πληρούνται οι αναλογίες της αναλογικής εκπροσώπησης των κομμάτων στο κοινοβούλιο.[6] Συνεπώς, το Μπούντεσταγκ θα αποτελείται από τουλάχιστον 598 μέλη, συν τα πρόσθετα μέλη που θα μπουν στο κοινοβούλιο με έδρες «παραπανίσιες» ή «εξισορρόπησης».

 
Ψηφοδέλτιο με δύο στήλες: Α' και Β'

Η προσέλευση στην ψηφοφορία δεν ήταν υποχρεωτική. Δικαίωμα ψήφου είχαν όλοι οι Γερμανοί πολίτες ηλικίας άνω των 18 ετών. Τα ψηφοδέλτια είχαν δύο στήλες. Η πρώτη (Α') ήταν κατάλογος με τα ονόματα των υποψηφίων που διεκδικούν έδρα με το πλειοψηφικό σύστημα, και ο εκλογέας έπρεπε να ψηφίσει έναν υποψήφιο. Η δεύτερη (Β') στήλη ήταν κατάλογος με κλειστές λίστες υποψηφίων των κομμάτων που διεκδικούν έδρες αναλογικής εκπροσώπησης, και ο εκλογέας έπρεπε να ψηφίσει ένα κόμμα. Δηλαδή, κάθε υποψήφιος έπρεπε να ρίξει δύο ψήφους, μία Α' και μία Β'.

Οι εκλογείς είχαν τη δυνατότητα να ψηφίσουν μέσω ταχυδρομείου με επιστολική ψήφο.[7]

Κατά την περίοδο μεταξύ των εκλογών, οι έδρες που κενώθηκαν πληρώνονται από υποψήφιο του ίδιου κόμματος. Οι έδρες ανεξάρτητων που κενώθηκαν, πληρώνονται με ειδικές εκλογές που διεξάγονται στην περιφέρειά τους.

Συμμετοχές: Πολιτικά κόμματα - Συμμαχίες

Επεξεργασία

Στις εκλογές συμμετείχαν 48 κόμματα, από τα οποία τα 34 για την Β' ψήφο (αναλογική εκπροσώπηση) και τα 14 για την Α' ψήφο (πλειοψηφικό σύστημα). Ο συνολικός αριθμός υποψηφίων ήταν 4.828, από τους οποίους οι 1.400 (29%) ήταν γυναίκες. Οι 1.674 ήταν υποψήφιοι για Α' και Β' ψήφο, οι 2.269 μόνο για Β' και οι 885 μόνο για Α΄.[8]

Κόμμα Επικεφαλής Πολιτική Ιδεολογία – Θέση Προηγ.
έδρες 		Παρ.
  Συμμαχία ΧΔΕ/ΧΚΕ (CDU/CSU)

Christlich Demokratische Union Deutschlands

Christlich-Soziale Union in Bayern

 
  		Άνγκελα Μέρκελ



Χορστ Ζέεχοφερ

Κεντροδεξιά, Χριστιανοδημοκρατία, Φιλελεύθερος συντηρητισμός, Ευρωπαϊσμός 311
  Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας
Sozialdemokratische Partei Deutschlands 		  Μάρτιν Σουλτς Κεντροαριστερά, Σοσιαλδημοκρατία, Ευρωπαϊκός φεντεραλισμός 193
  Η Αριστερά
Die Linke 		 
  		Ντίτμαρ Μπάρτς



Ζάρα Βάγκενκνεχτ

Αριστερά ως ακροαριστερά, δημοκρατικός σοσιαλισμός, αντιμιλιταρισμός, αντικαπιταλισμός, αριστερός λαϊκισμός 64
  Συμμαχία '90/Οι Πράσινοι
Bündnis 90/Die Grünen or Grüne 		 
  		Κάτριν Γκέρινγκ-Έκαρτ



Τζεμ Έζντεμιρ

Κεντροαριστερά, πράσινη πολιτική, αριστερός φιλελευθερισμός, Ευρωπαϊκός φεντεραλισμός 63
  Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα
Freie Demokratische Partei 		  Κρίστιαν Λίντνερ Κέντρο ως κεντροδεξιά, φιλελευθερισμός, οικονομικός φιλελευθερισμός, Ευρωπαϊκός φεντεραλισμός [9]
  Εναλλακτική για τη Γερμανία
Alternative für Deutschland (AfD) 		 
  		Αλεξάντερ Γκάουλαντ



Άλις Βάιντελ

Δεξιά ως ακροδεξιά, Εθνικός συντηρητισμός, Ευρωσκεπτικισμός, Γερμανικός εθνικισμός, αντιμετανάστευση, άρνηση της κλιματικής αλλαγής, Ισλαμοφοβία [10]
Ελεύθεροι Ψηφοφόροι
Freie Wähler (FW) 		  Χούμπερ Άιβανερ Κέντρο, Συντηρητισμός, Φιλελευθερισμός [11]
  Το ΚΟΜΜΑ (Die PARTEI)
Κόμμα Εργασίας, Κράτους Δικαίου, Φιλόζωων, Αξιοκρατίας και Δημοκρατικών Πρωτοβουλιών 		  Μάρτιν Σόνεμπορν Ακραίος κεντρισμός, πολιτική σάτιρα, αντιφασισμός, Ευρωπαϊσμός, ανθρωπισμός [12]
  Φιλοζωικό Κόμμα
Tierschutzpartei 		 
 
  		Ματίας Έμπνερ



Ρόμπερτ Γκάμπελ



Σάντρα Λουκ

Κεντροαριστερά, Φιλοζωία, Δικαιώματα των ζώων, πράσινη πολιτική, πασιφισμός [13]
  Εθνικοδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας
Nationaldemokratische Partei Deutschlands 		  Φρανκ Φραντς Ακροδεξιά, Νεοναζισμός, Πανγερμανισμός, αντισημιτισμός, αντιπαγκοσμιοποίηση [14]
  Κόμμα Πειρατών Γερμανίας
Piratenpartei Deutschland 		  Πάτρικ Σίφερ Κόμμα Πειρατών, Κοινωνικός φιλελευθερισμός [15]
  Οικολογικό Δημοκρατικό Κόμμα
Ökologisch-Demokratische Partei (ÖDP) 		  Γκαμπριέλα Σίμερ-Γκούρεζ Πράσινη πολιτική, οικολογικός συντηρητισμός, Κριτική αποανάπτυξη [16]
  Συμμαχία για το Βασικό Εισόδημα
Bündnis Grundeinkommen (BGE) 		  Σουζάν Βιστ Βασικό άνευ όρων εισόδημα [17]
  V-Κόμμα³ (V-Partei³)
Κόμμα για Αλλαγή, Υγιεινή Διατροφή και Χορτοφαγία
Partei für Veränderung, Vegetarier und Veganer 		  Ρόλαντ Βέγκνερ Δικαιώματα των ζώων, προστασία του περιβάλλοντος [18]
  Γερμανικό Κέντρο
Deutsche Mitte 		  Κρίστοφ Χούρστελ [19]
  Δημοκρατία εν Κινήσει
Demokratie in Bewegung 		  Γιούλια Μπέερχολντ Κοινωνικός φιλελευθερισμός, Ευρωπαϊσμός [20]
  Κόμμα της Βαυαρίας
Bayernpartei 		Φλόριαν Βέμπερ Ρεζιοναλισμός, Φιλελεύθερος συντηρητισμός, Χριστιανοδημοκρατία, φεντεραλισμός [21]
  Γερμανική Συμμαχία Δημοκρατών
Allianz Deutscher Demokraten 		Ρέμζι Άρου [22]
Φιλοζωική Συμμαχία
Tierschutzallianz 		Γιόζεφ Φασλ[23] Φιλοζωία [24]
  Μαρξιστικό-Λενινιστικό Κόμμα
Marxistisch–Leninistische Partei Deutschlands 		Στέφαν Ένγκελ[25] Ακροαριστερά, Κομμουνισμός, Μαρξισμός-Λενινισμός, Αντιρεβιζιονισμός, Μαοϊσμός, Σταλινισμός [26]
  Κόμμα Ερευνών για την Υγεία
Partei für Gesundheitsforschung 		  Φέλιξ Βερτ[27] επιστημονικές έρευνες για την υγεία [28]
  Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα
Deutsche Kommunistische Partei 		Πάτρικ Κομπέλε Ακροαριστερά, Κομμουνισμός, Μαρξισμός-Λενινισμός [29]
  Ανθρώπινος Κόσμος (Menschliche Welt)
Υγεία και Ευημερία για Όλους 		  Μιχαήλ Μόριτζ Πνευματικότητα, Φιλοζωία,

Προυτ[30][31]

[32]
  Λογικό Κόμμα
Partei der Vernunft 		Φρίντριχ Ντομίνικους Ελευθερισμός, Ευρωσκεπτικισμός [33]
  Οι Γκρίζοι – Για όλες τις Γενιές
Die Grauen – Für alle Generationen 		Μιχαήλ Σουλτς [34]
  Από τώρα και στο εξής ...
... Δημοκρατία μέσω Δημοψηφίσματος
Ab jetzt … Demokratie durch Volksabstimmung 		Χέλμουτ Φλεκ Άμεση δημοκρατία, Εθνικός συντηρητισμός [35]
Κίνημα Αλληλεγγύης για τα Δικαιώματα
των Πολιτών
Bürgerrechtsbewegung Solidarität 		  Χέλγκα Ζεπ-Λαρούς Κίνημα ΛαΡούς [36]
  Κόμμα Ανθρωπιστών
Partei der Humanisten 		Φίλιπ Σάουμπ[37] Κοσμικισμός, ανθρωπισμός, φιλελευθερισμός, προοδευτισμός [38]
Κόμμα των Κήπων του Μαγδεβούργου
Magdeburger Gartenpartei 		Ρόλαντ Ζάντερ [39]
Οι Αστοί. Ένα Χιπ Χοπ Κόμμα
Die Urbane. Eine HipHop Partei 		Ραφαέλ Χίλεμπραντ Κοινωνική δικαιοσύνη, τοπικισμός, Κοινωνικός φιλελευθερισμός [40]
  Η Δεξιά
Die Rechte 		  Κρίστιαν Βορχ[41] Ακροδεξιά, Νεοναζισμός, Αντισημιτισμός [42]
Σοσιαλιστικό Κόμμα Ισότητας
Sozialistische Gleichheitspartei 		Ούλριχ Ρίπερτ Ακροαριστερά, Τροτσκισμός, Κομμουνισμός, Σοσιαλισμός [43]
  Ορεινό, το Πάνω Κόμμα
Bergpartei, die Überpartei 		Γιαν Τάιλερ Μετααριστερός αναρχισμός, Ντανταϊσμός, Οικοαναρχισμός [44]
  Ανεξάρτητοι για
Δημοκρατία κοντά στον Πολίτη
Unabhängige für bürgernahe Demokratie 		Βέρνερ Φίσερ Άμεση δημοκρατία [45]
  Βιολετί
Die Violetten 		Μιχαήλ Μπεντέλε
–-–
Ιρένε Γκαρσία 		Πνευματικότητα, Άμεση δημοκρατία, Βασικό άνευ όρων εισόδημα [46]
  Συμμαχία Χ – Χριστιανοί για τη Γερμανία
Bündnis C – Christen für Deutschland 		Κάριν Χίπεν[47] Χριστιανοδημοκρατία, Συντηρητισμός, Χριστιανικός φονταμενταλισμός [48]
  Κόμμα Νοικάρηδων
Mieterpartei 		[49]
  Νεοφιλελεύθεροι
Neue Liberale 		  Κρίστιαν Μπέτκε Κέντρο ως κεντροαριστερά, Κοινωνικός φιλελευθερισμός, Προοδευτισμός, Ευρωπαϊκός φεντεραλισμός [50]
  Γερμανικό Οικογενειακό Κόμμα
Familienpartei Deutschlands 		Χέλμουτ Γκέουκινγκ Συντηρητισμός [51]
Γυναικείο Φεμινιστικό Κόμμα
Feministische Partei Die Frauen 		Φεμινισμός [52]
Ενότητα
Die Einheit 		Ντιμίτρι Ρέμπελ Επαναπατρισμός μεταναστών

Προεκλογική περίοδος

Επεξεργασία
 
Η Καγκελάριος Μέρκελ σε προεκλογική εκδήλωση στη Χαίδελβέργη (5 Σεπτεμβρίου 2017).

ΧΔΕ/ΧΣΕ: Η Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, στις 20 Νοεμβρίου 2016, ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να διεκδικήσει την επανεκλογή της, για μια τέταρτη θητεία, στις εκλογές του επόμενου έτους. [53] Στις αρχές του 2017 ο αρχηγός της Βαυαρικής Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης, ο Χορστ Ζέεχοφερ, επιβεβαίωσε ότι η Μέρκελ θα είναι η υποψήφια Καγκελάριος για την Συμμαχία ΧΔΕ/ΧΣΕ.[54] Συνθήματα της εκστρατείας τους ήταν: «10.000 ιδέες για τη Γερμανία», και «Για μία Γερμανία όπου ζούμε καλά και περνάμε καλά».[55][56] Κορυφαίοι υποψήφιοι της συμμαχίας ήταν: ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο Γιοακίμ Χέρμαν, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Πέτερ Αλτμάιερ, ο Τόμας ντε Μεζιέρ, η Μόνικα Γκρούτερς.[57]

 
Η Κάτια Κίπινγκ, η προεδρίνα της Αριστεράς, στο Κάσσελ. (9 Σεπτεμβρίου).

Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα: Στις 19 Μαρτίου 2017, ο Μάρτιν Σουλτς διαδέχθηκε τον Ζίγκμαρ Γκάμπριελ στην προεδρία του κόμματος, και ήταν ο υποψήφιος Καγκελάριος στις εκλογές.[58] Το εκλογικό τους πρόγραμμα αποφασίστηκε τον Ιούνιο σε ένα συνέδριο στο Ντόρτμουντ, και είχε θέμα: «Είναι καιρός για περισσότερη δικαιοσύνη».[59] Κορυφαίοι υποψήφιοι του κόμματος ήταν: ο Χάικο Μάας, η Αντρέα Νάλες, η Εύα Χογκλ.[57]

Η Αριστερά: Στα τέλη του 2016 η ηγεσία του κόμματος, οι Κάτια Κίπινγκ και Μπερντ Ρίξινγκερ, εξέλεξαν τους Ζάρα Βάγκενκνεχτ και Ντίτνμαρ Μπαρτς για να ηγηθούν στις εκλογές ως κορυφαίοι υποψήφιοι. Το εκλογικό τους πρόγραμμα αποφασίστηκε τον Ιούνιο σε ένα συνέδριο στο Αννόβερο και είχε τίτλο: «Κοινωνικό. Δίκαιο. Ελεύθερο. Για όλους. Το μέλλον για το οποίο αγωνιζόμαστε».[60][61] Άλλοι κορυφαίοι υποψήφιοι του κόμματος ήταν: ο Κλάους Ερνστ, η Πέτρα Πάου.

 
Ο Μάρτιν Σούλτς (ΣΔΚ) σε ομιλία στο Λούντβιχσχαφεν. (13 Σεπτεμβρίου)

Συμμαχία '90/Οι Πράσινοι: Στις προκριματικές εκλογές του κόμματος, τα 60.000 μέλη του κόμματος κλήθηκαν να εκλέξουν τους δύο κορυφαίους υποψήφιους που θα ηγηθούν στις εκλογές. Κέρδισαν οι Κάτριν Γκέρινγκ-Έκαρτ και Τζεμ Έζντεμιρ. [62][63] Το εκλογικό τους πρόγραμμα, που αποφασίστηκε τον Ιούνιο σε ένα συνέδριο στο Βερολίνο, είχε τίτλο: «Το μέλλον φτιάχνεται με γενναία καρδιά».[64] Άλλοι κορυφαίοι υποψήφιοι της συμμαχίας ήταν: ο Ρόμπερτ Χάμπεκ, η Αναλένα Μπάερμποκ.

Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα: Ο Κρίστιαν Λίντνερ ήταν αρχηγός και κορυφαίος υποψήφιος του κόμματος σε αυτές τις εκλογές.[65] Το εκλογικό πρόγραμμα του κόμματος αποφασίστηκε τον Απρίλιο, στο 68ο τακτικό του συνέδριο στο Βερολίνο, είχε τίτλο: «Ας μην περιμένουμε άλλο», και συνέχιζε με συνθήματα όπως: «Το μέλλον αρχίζει σήμερα», «Πιστεύουμε στο λαό, σε όλους σ'αυτή τη χώρα».[66][67][68] Κορυφαίοι υποψήφιοι του κόμματος ήταν η Νικόλα Μπέερ, Τόμας Κέμεριχ.

 
Ο Κρίστιαν Λίντνερ, η Νικόλα Μπέερ, και άλλοι Ελεύθεροι Δημοκράτες στο Κάσσελ (12 Σεπτεμβρίου).

Εναλλακτική για τη Γερμανία: Τον Απρίλιο, σε ένα κομματικό συνέδριο στην Κολωνία, οι Άλις Βάιντελ και Αλεξάντερ Γκάουλαντ εκλέχθηκαν για να ηγηθούν στις εκλογές ως κορυφαίοι υποψήφιοι.[69][70] Στο ίδιο συνέδριο αποφασίστηκε το εκλογικό τους πρόγραμμα.[71] Άλλοι κορυφαίοι υποψήφιοι του κόμματος ήταν: η Βεατρίκη φον Στορχ.

 
Ο Τσεμ Έζντεμιρ των Πράσινων σε ομιλία του στο Μάνχαϊμ. (12 Σεπτεμβρίου).

Άλλα κόμματα: Το Φιλοζωικό Κόμμα είχε 9 υποψήφιους για Α' ψήφο και 69 για Β' ψήφο. Το εκλογικό τους πρόγραμμα είχε τίτλο: «Ειλικρινής πολιτική για όλους – Εναλλακτικές στα Αδιέξοδα».[72][73] Η Συμμαχία για το Βασικό Εισόδημα είχε υποψήφιους μόνο για τη Β' ψήφο.[74] Υποψήφιος Καγκελάριος για Το ΚΟΜΜΑ ήταν ο Σερντάρ Σομούντσου.[75] Το Κόμμα Πειρατών ανακοίνωσε το εκλογικό του πρόγραμμα στα τέλη Ιουνίου.[76] Το Κόμμα Ερευνών για την Υγεία συμμετείχε για πρώτη φορά στις ομοσπονδιακές εκλογές.[77] Το νεοσύστατο κόμμα των Γκρίζων εστίασε στη μέριμνα για τους ηλικιωμένους και τις οικογένειες.[78]

Τηλεοπτικά ντιμπέιτ

Επεξεργασία

Στις 30 Αυγούστου στο κανάλι Sat1 παρουσιάστηκε ένα ντιμπέιτ με τους κορυφαίους υποψήφιους των κομμάτων: Πράσινοι, Αριστερά, Ελεύθερο Δημοκρατικό και Εναλλακτική. Το ντιμπέιτ της Μέρκελ και του Σουλτς, της 3ης Σεπτεμβρίου, παρουσιάστηκε από τα κανάλια Das Erste, ZDF, RTL και Sat1. [79][80] Στις 4 Σεπτεμβρίου το ZDF πρόβαλλε ένα ντιμπέιτ μεταξύ των υποψηφίων των κομμάτων: Χριστιανοκοινωνική Ένωση Βαυαρίας, Η Αριστερά και Συμμαχία '90/Οι Πράσινοι.[81] Την ίδια ημέρα το Das Erste παρουσίασε έναν γύρο συζητήσεων με τους: Ζάρα Βάγκενκχεχτ (Αριστερά), Τζεμ Έζντεμιρ (Πράσινοι), Γιοακίμ Χέρμαν (ΧΔΕ), Κρίστιαν Λίντνερ (Ελεύθερο Δημοκρατικό) και Άλις Βάιντελ (Εναλλακτική).[82] Τρεις ημέρες πριν τις εκλογές, στις 21 Σεπτεμβρίου, τα κανάλια Das Erste και ZDF παρουσίασαν ένα γύρο συζητήσεων με τους κορυφαίους υποψήφιους όλων των κομμάτων που εκπροσωπούνταν στο Μπούντεσταγκ.[83]

Δημοσκοπήσεις

Επεξεργασία

Στο γράφημα απεικονίζονται τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων που έγιναν κατά την περίοδο από τις εκλογές του 2013 μέχρι τις τρέχουσες εκλογές του 2017.

 
      Χριστιανοδημοκρατική Ένωση -       Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα -       Αριστερά -       Πράσινοι -       Ελεύθεροι Δημοκράτες -       Εναλλακτική για τη Γερμανία

Αποτελέσματα δημοσκοπήσεων

Επεξεργασία

Εποπτεία

Επεξεργασία

Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) έστειλε μία ομάδα ειδικών, 3-5 άτομα, για να ελέγξουν αν οι εκλογές ήταν δίκαιες, αν υπήρχε ισότητα ευκαιριών κατά την προεκλογική εκστρατεία και στη χρηματοδότηση, και αν τα μέσα ενημέρωσης ήταν αντικειμενικά ή αν είχαν την τάση να «στιγματίζουν» τα κόμματα που έμειναν εκτός κοινοβουλίου.[84] Έκριναν ότι οι εκλογές ήταν διαφανείς και αυθεντικές.[85] Ο ΟΑΣΕ έστειλε, επίσης, μία ομάδα 56 μελών που επόπτευσε 260 εκλογικά κέντρα την ημέρα των εκλογών.[86][87] Οι διεθνείς παρατηρητές σχολίασαν ότι το ποσοστό της γυναικείας συμμετοχής, που ήταν λιγότερο από 30%, θα έπρεπε να αυξηθεί.[88] Κυρίως στο κόμμα Εναλλακτική που η γυναικεία συμμετοχή ήταν μόνο 10,6%.

Αποτελέσματα

Επεξεργασία

Στις εκλογές 7 κόμματα κέρδισαν έδρες. Από τα εκλεγμένα μέλη οι 218 (30,75%) ήταν γυναίκες. Για τα 262 μέλη ήταν η πρώτη θητεία στη Βουλή.[8]

Η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση / Χριστιανοκοινωνική Ένωση (CDU/CSU), υπό την ηγεσία της Άνγκελα Μέρκελ, κέρδισε το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων με 33%, παρότι άνω του 8% ήταν η μετακίνηση των ψηφοφόρων τους σε άλλα κόμματα. Οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) σημείωσαν τα χειρότερα αποτελέσματα από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς έμειναν στο 20% των ψήφων. Τρίτο κόμμα στη Βουλή έγινε η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) με ποσοστό 12,6% και επέστρεψαν στη Βουλή οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP) με ποσοστό 10,7% των ψήφων. Η Αριστερά και οι Πράσινοι επίσης εισήλθαν στη Βουλή, της οποίας οι 709 έδρες κατανεμήθηκαν ως εξής: CDU/CSU με 246 έδρες (200 CDU και 46 CSU), SPD 153, AfD 94. FDP 80, Η Αριστερά (Linke) 69 και οι Πράσινοι 67. Προκειμένου να υπάρξει πλειοψηφία απαιτούνται τουλάχιστον 355 έδρες. Για δεύτερη συνεχή φορά, το CDU/CSU συμφώνησαν στον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού με το SPD και δημιουργήθηκε ένας μείζων συνασπισμός, ο 4ος στην μεταπολεμική γερμανική ιστορία. Η νέα κυβέρνηση ανέλαβε καθήκοντα στις 14 Μαρτίου 2018. Νωρίτερα, απέτυχε η απόπειρα του CDU/CSU να σχηματιστεί ένας "συνασπισμός Τζαμάικα" με τους Πράσινους και τους Ελεύθερους Δημοκράτες, καθώς οι τελευταίοι διαφώνησαν για μεταναστευτικά και ενεργειακά θέματα.

Ψήφοι (Α'+Β')
ΧΔΕ/ΧΣΕ
  
 35.1%
ΣΔΚ
  
 22.6%
Εναλ.
  
 12.1%
ΕΔΚ
  
 8.9%
Αριστ.
  
 8.9%
Πράσινοι
  
 8.5%
Άλλα
  
 4.0%
Έδρες
ΧΔΕ/ΧΣΕ
  
 34.7%
ΣΔΚ
  
 21.6%
Εναλ.
  
 13.3%
ΕΔΚ
  
 11.3%
Αριστ.
  
 9.7%
Πράσινοι
  
 9.4%
 
ΧΔΕ/ΧΣΕ
 
Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα
 
Εναλλακτική
 
Ελεύθεροι Δημοκράτες
 
Αριστερά
 
Πράσινοι
Η ένταση του χρώματος είναι ανάλογη της εκλογικής δύναμης ενός κόμματος. Αποτελέσματα των Β' ψήφων.
 
Η προσέλευση των ψηφοφόρων ανά περιφέρεια απεικονίζεται ανάλογη της έντασης του χρώματος.[89]
 
Κόμμα A'
Εκλογ. περιφέρειες 		B'
Κομματικές λίστες 		Σύνολο
εδρών 		+/–
Ψήφοι % Έδρες Ψήφοι % Έδρες
Χριστιανοδημοκρατική Ένωση 14.030,751 30,2 185 12.447.656 26,8 15 200 −55
Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας 11.429.231 24,6 59 9.539.381 20,5 94 153 −40
Εναλλακτική για τη Γερμανία 5.317.499 11,5 3 5.878.115 12,6 91 94 +94
Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα 3.249.238 7,0 0 4.999.449 10,7 80 80 +80
Η Αριστερά 3.966.637 8,6 5 4.297.270 9,2 64 69 +5
Συμμαχία '90/Οι Πράσινοι 3.717.922 8,0 1 4.158.400 8,9 66 67 +4
Χριστιανοκοινωνική Ένωση Βαυαρίας 3.255.487 7,0 46 2.869.688 6,2 0 46 −10
Ελεύθεροι Ψηφοφόροι 589.056 1,3 0 463.292 1,0 0 0 0
το ΚΟΜΜΑ 245.659 0,5 0 454.349 1,0 0 0 0
Φιλοζωικό Κόμμα 22.917 0,0 0 374.179 0,8 0 0 0
Εθνικοδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας 45.169 0,1 0 176.020 0,4 0 0 0
Κόμμα Πειρατών Γερμανίας 93.196 0,2 0 173.476 0,4 0 0 0
Οικολογικό Δημοκρατικό Κόμμα 166.228 0,4 0 144.809 0,3 0 0 0
Συμμαχία για το Βασικό Εισόδημα – – – 97.539 0,2 0 0 νέο
V-Κόμμα³ 1.201 0,0 0 64.073 0,1 0 0 νέο
Γερμανικό Κέντρο – – – 63.203 0,1 0 0 νέο
Δημοκρατία εν Κινήσει – – – 60.914 0,1 0 0 νέο
Κόμμα της Βαυαρίας 62.622 0,1 0 58.037 0,1 0 0 0
Γερμανική Συμμαχία Δημοκρατών – – – 41.251 0,1 0 0 νέο
Φιλοζωική Συμμαχία 6.114 0,0 0 32,221 0,1 0 0 νέο
Μαρξιστικό-Λενινιστικό Κόμμα της Γερμανίας 35.760 0,1 0 29.785 0,1 0 0 0
Κόμμα Ερευνών για την Υγεία 1.537 0,0 0 23.404 0,1 0 0 νέο
Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα 7.517 0,0 0 11.558 0,0 0 0 νέο
Ανθρώπινος Κόσμος 2.205 0,0 0 11.661 0,0 0 0 νέο
Οι Γκρίζοι 4.300 0,0 0 10.009 0,0 0 0 νέο
Κίνημα Αλληλεγγύης 15.960 0,0 0 6.693 0,0 0 0 0
Κόμμα Ανθρωπιστών – – – 5.991 0,0 0 0 νέο
Κόμμα των Κήπων του Μαγδεβούργου 2.570 0,0 0 5.617 0,0 0 0 νέο
Από τώρα και στο εξής...
...Δημοκρατία μέσω Δημοψηφίσματος		 6.316 0,0 0 9.631 0,0 0 0 0
Οι Αστοί. Ένα Χιπ Χοπ Κόμμα 772 0,0 0 3.032 0,0 0 0 νέο
Η Δεξιά 1.142 0,0 0 2.054 0,0 0 0 νέο
Σοσιαλιστικό Κόμμα Ισότητας 903 0,0 0 1.291 0,0 0 0 0
Ορεινό, το Πάνω Κόμμα 672 0,0 0 911 0,0 0 0 νέο
Λογικό Κόμμα 242 0,0 0 533 0,0 0 0 0
Βιολετί 2.176 0,0 0 – – – 0 0
Συμμαχία Χ – Χριστιανοί για τη Γερμανία 1,717 0,0 0 – – – 0 νέο
Νεοφιλελεύθεροι 884 0,0 0 – – – 0 νέο
Ενότητα 371 0,0 0 – – – 0 νέο
Γερμανικό Οικογενειακό Κόμμα 506 0,0 0 – – – 0 0
Γυναίκες 439 0,0 0 – – – 0 νέο
Κόμμα Νοικάρηδων 1,352 0,0 0 – – – 0 νέο
Άλλα 100,889 0,2 0 – – – 0 –
Ανεξάρτητοι 2,458 0,0 0 – – – 0 0
Άκυρα/λευκά 586.726 – – 460,849 – – – –
Σύνολο 46.976.341 100 299 46.976.341 100 410 709 +78
Εγγεγραμμένοι/προσέλευση 61.688.485 76,2 – 61.688.485 76,2 – – –
Πηγή: Bundeswahlleiter

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ «Germany heads to the polls». DW. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2017. 
  2. ↑ «New Parline: Germany Bundestag 2017 elections». New Parline: the IPU’s Open Data Platform (beta) (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2020. [νεκρός σύνδεσμος]
  3. ↑ «Bundesregierung: Die Große Koalition ist besiegelt» (στα German). Die Zeit. 16 Δεκεμβρίου 2013. ISSN 0044-2070. http://www.zeit.de/politik/deutschland/2013-12/grosse-koalition-unterzeichnung-koalitionsvertrag. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2016. 
  4. ↑ 4,0 4,1 «Art 39 GG – Einzelnorm». Gesetze-im-internet.de. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2017. 
  5. ↑ «Bundespräsident Gauck fertigt Anordnung über Bundestagswahl aus». Bundespraesident.de. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2017. 
  6. ↑ «IPU PARLINE database: GERMANY (Deutscher Bundestag), Electoral system». archive.ipu.org. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2020. 
  7. ↑ «Brief nicht abgeschickt? So können Sie Ihre Stimme noch per Briefwahl abgeben» (στα Γερμανικά). 24 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2020. 
  8. ↑ 8,0 8,1 «New Parline election statistics». New Parline: the IPU’s Open Data Platform (beta) (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. [νεκρός σύνδεσμος]
  9. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  10. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  11. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  12. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  13. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  14. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  15. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  16. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  17. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  18. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  19. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  20. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  21. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  22. ↑ «Επίσημη ιστοσελίδα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2020. 
  23. ↑ Portrait: Alliance for Human Rights, Animal and Nature Conservation
  24. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  25. ↑ Στέφαν Ένγκελ
  26. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  27. ↑ Πρόεδρος
  28. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  29. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  30. ↑ Prout
  31. ↑ Sarkar, Shrii Prabhat Rainjan. PROUT - A New Sunrise in a New World. Lulu.com. ISBN 978-1-105-25263-1. 
  32. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  33. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  34. ↑ «Επίσημη ιστοσελίδα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2020. 
  35. ↑ «Ιστολόγιο κόμματος». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2020. 
  36. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  37. ↑ «Kandidat Philipp Immanuel Schaub (Die Humanisten), Landesliste». WDR.de (στα Γερμανικά). 25 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2020. 
  38. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  39. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  40. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  41. ↑ «Στη Γερμανία, μετά την «Αριστερά», η «Δεξιά» | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2020. 
  42. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  43. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  44. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  45. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  46. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  47. ↑ Karin Heepen
  48. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  49. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  50. ↑ «Επίσημη ιστοσελίδα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2020. 
  51. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  52. ↑ Επίσημη ιστοσελίδα
  53. ↑ «Merkel will kandidieren». Christlich Demokratische Union Deutschlands (στα Γερμανικά). 20 Νοεμβρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  54. ↑ «Seehofer: Merkel wird gemeinsame Kanzlerkandidatin der Union» (στα Γερμανικά). 29 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  55. ↑ «10.000 Ideen für Deutschland». Christlich Demokratische Union Deutschlands (στα Γερμανικά). 16 Μαΐου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  56. ↑ «Regierungsprogramm 2017-2021». Christlich Demokratische Union Deutschlands (στα Γερμανικά). 3 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  57. ↑ 57,0 57,1 «Sonderheft Wahlbewerber / Die Wahlbewerberinnen und Wahlbewerber für die Wahl zum 19. Deutschen Bundestag» (PDF). 
  58. ↑ SPIEGEL, DER. «Martin Schulz: Mit 100 Prozent zum Parteichef der SPD gewählt - DER SPIEGEL - Politik». www.spiegel.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  59. ↑ «Wahlprogramm der SPD - Bundestagswahl 2017». www.bundestagswahl-bw.de (στα Γερμανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  60. ↑ «DIE LINKE». DIE LINKE. Archiv Wahlen (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  61. ↑ «Langfassung desWahlprogramms zur Bundestagswahl 2017» (PDF). 
  62. ↑ Hamburg, Hamburger Abendblatt- (18 Ιανουαρίου 2017). «Katrin Göring-Eckardt und Cem Özdemir bilden Spitzenduo der Grünen». www.abendblatt.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  63. ↑ «Katrin Göring-Eckardt und Cem Özdemir gewinnen die Urwahl- BÜNDNIS 90/DIE GRÜNEN Bundespartei». web.archive.org. 16 Φεβρουαρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  64. ↑ «Grünes Wahlprogramm zur Bundestagswahl 2017: Zukunft wird aus Mut gemacht». BÜNDNIS 90/DIE GRÜNEN (στα Γερμανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  65. ↑ «FDP setzt für Wahljahr 2017 auf Christian Lindner | Südwest Presse Online». web.archive.org. 1 Δεκεμβρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  66. ↑ «68. Ord. Bundesparteitag». Freie Demokraten - FDP (στα Γερμανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  67. ↑ «Die Zukunft beginnt heute». Freie Demokraten - FDP (στα Γερμανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  68. ↑ «SCHAUEN WIR NICHT LÄNGER ZU» (PDF). 
  69. ↑ «Weidel und Gauland: Ungleiches Spitzenduo führt AfD in den Bundestagswahlkampf» (στα γερμανικά). FAZ.NET. ISSN 0174-4909. https://www.faz.net/1.4983992. Ανακτήθηκε στις 2020-06-04. 
  70. ↑ «Parteien: AfD wählt ungleiches Spitzenduo: Gauland und Weidel | ZEIT ONLINE». web.archive.org. 24 Απριλίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  71. ↑ «Wahlprogramm der Alternative für Deutschland» (PDF). 26 Σεπτεμβρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  72. ↑ «Bundestagswahl 2017». Partei Mensch Umwelt Tierschutz (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  73. ↑ «Wahlprogramm zur Bundestagswahl 2017 der Partei Mensch Umwelt Tierschutz - Partei Mensch Umwelt Tierschutz». web.archive.org. 28 Σεπτεμβρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  74. ↑ «Public meeting of the Federal Election Commission on July 7, 2017: #BGE is selectable». 
  75. ↑ «Kabarettist Somuncu will Bundeskanzler werden». merkur.de (στα Γερμανικά). 2 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  76. ↑ «Bundestagswahl 2017/Wahlprogramm – Piratenwiki». wiki.piratenpartei.de. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  77. ↑ «Wahlprogramm der Partei für Gesundheitsforschung für die Bundestagswahl 2017». Partei für Gesundheitsforschung (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  78. ↑ «Die Grauen – Für alle Generationen Parteiprogramm 2017» (PDF). web.archive.org. 30 Ιουλίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  79. ↑ «TV-Duell zur Bundestagswahl: Merkel und Schulz einigen sich mit Sendern» (στα γερμανικά). FAZ.NET. ISSN 0174-4909. https://www.faz.net/1.5090810. Ανακτήθηκε στις 2020-06-04. 
  80. ↑ «Bundestagswahl im Fernsehen: Nur ein TV-Duell Merkel gegen Schulz» (στα γερμανικά). FAZ.NET. ISSN 0174-4909. https://www.faz.net/1.4986999. Ανακτήθηκε στις 2020-06-04. 
  81. ↑ «Schlagabtausch - Der TV-Dreikampf von Linken, Grünen und CSU». www.zdf.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  82. ↑ «Der Fünfkampf nach dem TV-D... - Bundestagswahl 2017 - ARD | Das Erste». www.daserste.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  83. ↑ GmbH, DWDL de. «ARD und ZDF planen Diskussion mit allen großen Parteien». DWDL.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  84. ↑ «ZEIT ONLINE | Lesen Sie zeit.de mit Werbung oder imPUR-Abo. Sie haben die Wahl». www.zeit.de. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  85. ↑ «OSZE-Beobachter: Bundestagswahl lief transparent und ohne Manipulation». www.handelsblatt.com (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  86. ↑ Amt, Auswärtiges. «Mission Bundestagswahl: OSZE-Wahlbeobachter in Deutschland». Auswärtiges Amt (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  87. ↑ «Wahlsystem in Deutschland: Strengere Regeln, bevor es zu spät ist | faktenfinder.tagesschau.de». web.archive.org. 13 Οκτωβρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2020. 
  88. ↑ Baum, Carla (2017-09-27). «Bundestagswahl 2017: Frauenanteil im neuen Bundestag schrumpft erheblich». DIE WELT. https://www.welt.de/politik/deutschland/article169078778/Diese-Fraktionen-haben-den-geringsten-Frauenanteil.html. Ανακτήθηκε στις 2020-06-04. 
  89. ↑ «Interaktive Karten zur Bundestagswahl 2017 in Deutschland». wahlatlas.net. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2020. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γερμανικές_ομοσπονδιακές_εκλογές_2017&oldid=10778482"