Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία
Η Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία, κοινώς γνωστή ως μεσοπολεμική Πολωνία, αναφέρεται στην Πολωνία στο διάστημα του μεσοπολέμου, ανάμεσα στον Α΄ και Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1918–1939). Επίσημα γνωστή ως Δημοκρατία της Πολωνίας (πολωνικά: Rzeczpospolita Polska), μερικές φορές και ως Κοινοπολιτεία της Πολωνίας, το πολωνικό κράτος επανιδρύθηκε το 1918 ως επακόλουθο του Α΄ ΠΠ. Μετά από διάφορες περιφερειακές συγκρούσεις, τα σύνορα της Πολωνίας καθορίστηκαν το 1922.
| Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία | |||
|---|---|---|---|
| 16 Νοεμβρίου 1918–28 Σεπτεμβρίου 1939 | |||
 | |||
| |||
 | |||
| Χώρα | Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία | ||
| Πρωτεύουσα | Βαρσοβία | ||
| Ίδρυση | 16 Νοεμβρίου 1918 | ||
| Γλώσσες | Πολωνικά | ||
| Πολίτευμα | κοινοβουλευτική δημοκρατία, προεδρική δημοκρατία και μονοκομματικό πολιτικό σύστημα | ||
| Έκταση | 388.634,38972 km² (1931) | ||
| Πληθυσμός | 34.849.000 (1938) | ||
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 52°13′48″N 21°0′40″E | ||
 Σχετικά πολυμέσα | |||
| δεδομένα () | |||
.svg)
Γειτνίαζε με την Τσεχοσλοβακία, τη Γερμανία, την Ελεύθερη Πόλη του Ντάντσιχ, τη Λιθουανία, τη Λετονία, τη Ρουμανία και την ΕΣΣΔ. Είχε πρόσβαση στη θάλασσα από μια μικρή λωρίδα ακτογραμμής με κύριο λιμάνι τη Γκντίνια. Για ένα μικρό διάστημα το 1939 (Μάρτιος-Αύγουστος) συνόρευε και με την Ουγγαρία, συγκεκριμένα με το ουγγρικό κυβερνείο της Υποκαρπαθίας. Η δημοκρατία καταργήθηκε το 1939, όταν δέχθηκε εισβολή από τη Ναζιστική Γερμανία, τη Σοβιετική Ένωση και τη Σλοβακική Δημοκρατία, σηματοδοτώντας την αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το 1938, η Δεύτερη Δημοκρατία ήταν το έκτο μεγαλύτερο κράτος της Ευρώπης. Σύμφωνα με την απογραφή του 1921, ο πληθυσμός έφτανε τα 27.2 εκατομμύρια και το 1939, πριν το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αυξήθηκε περίπου στα 35.1 εκατομμύρια. Σημαντικό μέρος του πληθυσμού της χώρας αποτελούταν από μειονότητες: 13.9% Ρουθήνιοι, 10% Εβραίοι Ασκενάζι, 3.1% Λευκορώσοι, 2.3% Γερμανοί και Τσέχοι-Λιθουανοί 3.4%. Την ίδια εποχή, ένας σημαντικός αριθμός Πολωνών ζούσε εκτός των συνόρων της χώρας.
Η πολιτική κατάσταση της Δεύτερης Δημοκρατίας επισκιάστηκε από τις συγκρούσεις με τους περισσότερους γείτονές της (Ουκρανία, Τσεχοσλοβακία, Λιθουανία και Σοβιετική Ένωση), καθώς και από την επάνοδο της Ναζιστικής Γερμανίας.
Η Δεύτερη Δημοκρατία είχε μέτρια οικονομική ανάπτυξη. Οι κύριες πόλεις της μεσοπολεμικής Πολωνίας (Βαρσοβία, Κρακοβία, Πόζναν, Βίλνο, Λβοφ) έγιναν μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις και έδρα πανεπιστημίων διεθνούς φήμης καθώς και άλλων ιδρυμάτων ανώτερης εκπαίδευσης.
Παρασκήνιο
ΕπεξεργασίαΕυρισκόμενη για πάνω από ένα αιώνα διαιρεμένη μεταξύ της Αυστρίας, της Πρωσίας και της Ρωσίας, η Πολωνία επανήλθε ως κυρίαρχο κράτους στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη το 1917-1918.[1][2][3] Οι νικηφόροι σύμμαχοι επιβεβαίωσαν την πολωνική ανεξαρτησία στη Συνθήκη των Βερσαλλιών τον Ιούνιο του 1919 και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα θέματα της Διάσκεψης Ειρήνης των Παρισίων του 1919.[4] Η Πολωνία εδραίωσε την ανεξαρτησία της σε μια σειρά μαχών στους οποίους πολέμησε ο νεοσύστατος Πολωνικός Στρατός από το 1918 έως το 1921. Η τελική έκταση του ανατολικού μισού της μεσοπολεμικής επικράτειας της Πολωνίας καθορίστηκε διπλωματικά το 1922 και αναγνωρίστηκε διεθνώς από τη Κοινωνία των Εθνών.[5][6]
Τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου
ΕπεξεργασίαΣτην αρχή του Α΄ ΠΠ (1914-1918), η Γερμανία κέρδιζε σταδιακά την απόλυτη κυριαρχία στο ανατολικό μέτωπο καθώς ο Αυτοκρατορικός Ρωσικός Στρατός υποχωρούσε. Ο γερμανικός και ο αυστροουγγρικός στρατός κατέλαβαν το ρωσικό τμήμα της σημερινής Πολωνίας. Σε μια αποτυχημένη προσπάθεια ταχείας επίλυσης του Πολωνικού ζητήματος, το Βερολίνο ίδρυσε κράτος-μαριονέτα στις 5 Νοεμβρίου 1916, με Προσωρινό Συμβούλιο του Κράτους και (από τις 15 Οκτωβρίου 1917) ένα Συμβούλιο Αντιβασιλείας (Rada Regencyjna Królestwa Polskiego). Το συμβούλιο διοικούσε τη χώρα υπό γερμανικές εντολές (βλέπε επίσης: Μιττελοϊρόπα) ενώ η εκλογή βασιλιά εκκρεμούσε. Ένα μήνα πριν την παράδοση της Γερμανίας στις 11 Νοεμβρίου 1918 και το τέλος του πολέμου, το Συμβούλιο της Αντιβασιλείας διέλυσε το Συμβούλιο του Κράτους και ανακοίνωσε τη πρόθεση του για την επαναφορά του ανεξάρτητου πολωνικού κράτους (7 Οκτωβρίου 1918). Με την αξιοσημείωτη εξαίρεση του μαρξιστικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος του Βασιλείου της Πολωνίας και Λιθουανίας (SDKPiL), τα περισσότερα κόμματα υποστήριξαν αυτή τη κίνηση. Στις 23 Οκτωβρίου, το Συμβούλιο διόρισε νέα κυβέρνηση με επικεφαλής τον Γιόζεφ Σβιεζίνσκι και ξεκίνησε τη στρατολόγηση στον Πολωνικό Στρατό.[7]
Σχηματισμός της Δημοκρατίας
Επεξεργασία
Το 1918–1919, σχηματίστηκαν πάνω από 100 εργατικά συμβούλια στην επικράτεια της Πολωνίας.[8] Στις 5 Νοεμβρίου 1918, στο Λούμπλιν, ιδρύθηκε το πρώτο Σοβιέτ των Αντιπροσώπων. Στις 6 Νοεμβρίου οι σοσιαλιστές ανακήρυξαν την ανεξαρτησία της Δημοκρατίας του Τάρνομπρζεγκ στο Τάρνομπρζεγκ της Αυστριακής Γαλικίας. Την ίδια ημέρα ο σοσιαλιστής Ιγκνάτσι Ντασίνσκι όρισε μια Προσωρινή Λαϊκή Κυβέρνηση της Πολωνικής Δημοκρατίας (Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej) στο Λούμπλιν, Την Κυριακή 10 Νοεμβρίου, στις 7 π.μ., ο Γιόζεφ Πιουσούντσκι, ο οποίος είχε μόλις αποφυλακιστεί μετά από 16 μήνες κράτησης στο Μαγδεβούργο, επέστρεψε σιδηροδρομικώς στη Βαρσοβία. Ο Πιουσούντσκι, μαζί με τον στρατηγό Καζιμίερζ Σοσνκόβσκι, καλωσορίστηκαν με χαιρετισμούς στον σιδηροδρομικό σταθμό της Βαρσοβίας από τον αντιβασιλέα Ζντζισλάβ Λουμπομίρσκι και τον στρατηγό Άνταμ Κοτς. Την επόμενη ημέρα, λόγω της σχεδόν καθολικής υποστήριξης από τα πολιτικά κόμματα και της δημοτικότητάς του, το Συμβούλιο διόρισε τον Πιουσούντσκι ως Επικεφαλής των Πολωνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Στις 14 Νοεμβρίου, το Συμβούλιο διαλύθηκε και παρέδωσε την αρμοδιότητα του στον Πιουσούντσκι ως Αρχηγός Κράτους (Νατσιέλνικ Πάνστβα). Μετά από συνομιλίες με τον Πιουσούντσκι, η κυβέρνηση του Ντασίνσκι διαλύθηκε και ο Γιέντρζεϊ Μορατσέβσκι έγινε ο επικεφαλής της νέας κυβέρνησης. Το 1918, η Ιταλία ήταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε την νέα, ανεξάρτητη Πολωνία.[9]
Εκείνη την εποχή, σχηματίστηκαν τα εξής κέντρα κυβέρνησης στη Γαλικία (το κομμάιτ της νότιας Πολωνίας που προηγουμένως υπαγόταν στην Αυστρία): το Πριγκιπάτο του Τσέσυν (ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1918), η Δημοκρατία του Ζακοπάνε και η Πολωνική Επιτροπή Εκκαθάρισης (28 Οκτωβρίου). Λίγο μετά, ξέσπασε πολωνοουκρανικός πόλεμος στο Λβοβ (1 Νοεμβρίου 1918), ανάμεσα σε δυνάμεις της Στρατιωτικής Επιτροπής των Ουκρανών και άτακτες πολωνικές ομάδες φοιτητών, οι οποίες αργότερα υποστηρίχθηκαν από τον Πολωνικό Στρατό (βλέπε Μάχη του Λβοβ (1918), Μάχη του Πρζέμισλ (1918)).
Στη δυτική Πολωνία ξέσπασαν και εκεί εξεγέρσεις, υπό το λάβαρο της εξέγερσης της Μεγάλης Πολωνίας (1918-19). Τον Ιανουάριο του 1919, Τσεχοσλοβάκικες δυνάμεις επιτέθηκαν σε πολωνικές δυνάμεις στο Ζαόλζιε (βλέπε Πολωνο-Τσεχοσλοβακικός πόλεμος). Λίγο αργότερα ξεκίνησε ο Πολωνολιθουανικός πόλεμος (γύρω στο 1919-1920), ενώ τον Αύγουστο του 1919 οι Πολωνόφωνοι κάτοικοι της Άνω Σιλεσίας ξεκίνησαν μια σειρά τριών Σιλεσιανών Εξεγέρσεων. Ο Πολωνοσοβιετικός πόλεμος, η σημαντικότερη στρατιωτική σύγκρουση της εποχής, κατέληξε σε αποφασιστική πολωνική νίκη[10].
Το 1919, η κυβέρνηση της Βαρσοβίας κατέστειλε τη Δημοκρατία του Τάρνομπρζεγκ και τα εργατικά συμβούλια.
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Mieczysław Biskupski. The history of Poland. Greenwood Publishing Group. 2000. p. 51. (ISBN 0313305714)
- ↑ Norman Davies. Heart of Europe: The Past in Poland's Present. Oxford University Press. 2001. pp. 100-101. (ISBN 0192801260)
- ↑ Piotr S. Wandycz. The Lands of Partitioned Poland 1795-1918. University of Washington Press. 1974. p. 368. (ISBN 0295953586)
- ↑ MacMillan, Margaret (2007). «17: Poland Reborn». Paris 1919: Six Months That Changed the World. New York: Random House. σελ. 207. ISBN 9780307432964.
The rebirth of Poland was one of the great stories of the Paris Peace Conference.
- ↑ Mieczysław B. Biskupski. The origins of modern Polish democracy. Ohio University Press. 2010. p. 130.
- ↑ Richard J. Crampton. Atlas of Eastern Europe in the Twentieth Century. Routledge. 1997. p. 101. (ISBN 1317799518).
- ↑ Richard M. Watt, Bitter Glory: Poland and Its Fate, 1918–1939 (1998)
- ↑ «Rady Delegatów Robotniczych w Polsce». Internetowa encyklopedia PWN. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2015.
- ↑ Andrzej Garlicki (1995), Józef Piłsudski, 1867–1935.
- ↑ Norman Richard Davies, White Eagle, Red Star: the Polish-Soviet War, 1919–20 (2nd ed. 2003)