Βικιπαίδεια

Ζαν-Ζακ Ρουσσώ

Ελβετός φιλόσοφος, συγγραφέας, πολιτικός θεωρητικός, και αυτοδίδακτος συνθέτης

Ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ (Jean-Jacques Rousseau, 28 Ιουνίου 1712 - 2 Ιουλίου 1778) ήταν Ελβετός φιλόσοφος, συγγραφέας και συνθέτης του 18ου αιώνα. Οι πολιτικές ιδέες του Ρουσσώ επηρέασαν την ανάπτυξη της κομμουνιστικής και σοσιαλιστικής θεωρίας, του διεθνισμού, του πατριωτισμού και της εθνικής συνείδησης.

Ζαν-Ζακ Ρουσσώ
Γέννηση28 Ιουνίου 1712
Γενεύη, Ελβετία
Θάνατος2 Ιουλίου 1778 (66 ετών)
Ερμεμονβίλ, Γαλλία
ΠερίοδοςΔιαφωτισμός (Φιλοσοφία των Νεότερων Χρόνων)
ΠεριοχήΔυτική φιλοσοφία
ΣχολήΚοινωνικό συμβόλαιο, Ρομαντισμός
Κύρια ΕνδιαφέρονταΠολιτική, Εκπαίδευση, Ηθική, Θρησκεία, Μουσική, Βοτανική
Αξιοσημείωτες ΙδέεςΚοινωνικό συμβόλαιο
ΕπιδράσειςΠλούταρχος, Νικολό Μακιαβέλι, Τόμας Χομπς, Ρενέ Ντεκάρτ, Τζων Λοκ
ΕπηρέασεΙμμάνουελ Καντ, Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος, Μαίρη Γουόλστονκραφτ, Φρίντριχ Σίλερ, Γκέοργκ Βίλχελμ Φρήντριχ Χέγκελ, Γεωργία Σάνδη, Κλοντ Λεβί-Στρος, Τζον Ρωλς, Εμίλ Ντιρκέμ
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ζωή και έργο

Επεξεργασία

Ο Ρουσσώ γεννήθηκε και μεγάλωσε στη θρησκευτικά καλβινιστική Γενεύη. Ο πατέρας του, Ισαάκ Ρουσσώ, ήταν ωρολογοποιός. Οι πρόγονοι του ήταν Ουγενότοι πρόσφυγες από τη Γαλλία, οι οποίοι βρήκαν καταφύγιο στη Γενεύη. Η μητέρα του Ρουσσώ, Σουζάννα Μπερνάρ[1], η οποία ήταν κόρη ενός προτεστάντη ιερέα, πέθανε εννιά μέρες μετά τη γέννηση του Ρουσσώ, και έτσι ο ίδιος έμεινε ορφανός.[2]

Σε ηλικία 10 ετών εγκαταλείφθηκε από τον πατέρα του, και έτσι ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ γνώρισε δύσκολα παιδικά χρόνια. Στη συνέχεια της ζωής του πέρασε δύο χρόνια με έναν πάστορα, ως το 1724. Μετά ο θείος του τον τοποθέτησε ως μαθητευόμενο γραφέα σε ένα δικαστικό γραφείο, και το 1725 έγινε μαθητευόμενος ενός χαράκτη.

Ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ εγκαταλείπει τη γενέτειρα του Γενεύη σε ηλικία 16 ετών, το 1728. Είναι ο εφημέριος του Κονφινιόν που τον στέλνει στη βαρώνη Μαντάμ ντε Βαράνς, πρόσφατα προσηλυτισμένη στον καθολικισμό. Αυτή με τη σειρά της τον στέλνει στο Τορίνο της Ιταλίας, όπου ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ ασπάζεται τον καθολικισμό.[3]

Τον επόμενο χρόνο ο Ρουσσώ επιστρέφει στο σπίτι της βαρώνης, την οποία πλέον θεωρεί μητέρα του. Το 1730 ταξιδεύει με τα πόδια ως το Νεσατέλ, όπου διδάσκει μουσική. Μέχρι το 1739 περιπλανιέται σε διάφορα μέρη στην Ελβετία, ενώ μάλιστα η βαρώνη γίνεται και ερωμένη του. Το ίδιο έτος συγγράφει και το πρώτο του βιβλίο, Le verger de Madame la baronne de Warens.

  • Το 1742 βρίσκεται στο Παρίσι όπου γράφει ως το 1743 δύο δοκίμια σχετικά με τη μουσική και αναπτύσσει σχέσεις με τον Διαφωτιστή Ντενί Ντιντερό.
  • Το 1745 γνωρίζει μία υπηρέτρια πανδοχείου, με την οποία θα αποκτήσει πέντε παιδιά.
  • Το 1749 γράφει για την Εγκυκλοπαίδεια όλα τα άρθρα που αφορούσαν τη μουσική.
  • Το 1750 συμμετέχει σε έναν διαγωνισμό της Ακαδημίας της Ντιζόν (Académie de Dijon), και η διατριβή του Διατριβή σχετικά με τις τέχνες και τις επιστήμες, στην οποία υποστηρίζει ότι η πρόοδος συνεπάγεται διαφθορά και εκφυλισμό, κερδίζει το πρώτο βραβείο.
  • Το 1755, σε έναν άλλον διαγωνισμό της ίδιας Ακαδημίας, απαντάει με το πρώτο μεγάλο έργο του Διατριβή για την προέλευση και τις βάσεις της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων. Το έργο αυτό όμως προκάλεσε έντονες αντιδράσεις κατά του Ρουσσώ.[4]

Απόψεις του Ρουσσώ

Επεξεργασία

Οι φορείς της εκτελεστικής εξουσίας δεν είναι αφέντες του λαού, μα υπάλληλοί του. Ο λαός πρέπει να μπορεί να τους διορίζει και να τους απολύει όποτε θέλει. Δεν υπάρχει θέμα να συμβληθούν με το λαό, πρέπει να τον υπακούσουν.

Έργα του Ζαν Ζακ Ρουσσώ και ελληνικές εκδόσεις

Επεξεργασία
  • Discours sur les sciences et les arts, 1750
    1. Λόγος περί επιστημών και τεχνών, μετάφραση Τάσος Μπέτζελος, Αθήνα, Νήσος, 2012, ISBN 9789609535304
    2. Λόγος περί των επιστημών και των τεχνών, μετάφραση-επιμέλεια Κ. Κουτσαντώνης, 24 γράμματα, 2018, ISBN 9786185302405
  • Le Devin du Village (Ο μάγος του χωριού, όπερα), 1752
  • Narcisse ou l’Amant de lui-même (κωμωδία), 1752
    Νάρκισσος, ή ο εραστής του εαυτού του, μετάφραση Στέργια Κάββαλου, πρόλογος Κώστας Γεωργουσόπουλος, Ηριδανός, 2011, ISBN 9789603352310
  • Discours sur l'origine et les fondements de l'inégalité parmi les hommes (Διατριβή για την προέλευση και τις βάσεις της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων), 1754
    1. Η κοινωνική ανισότητα, μετάφραση-σχόλια Στάθης Πρωταίος, Αθήνα, Δαρεμάς, 1963.
    2. Πραγματεία περί της καταγωγής και των θεμελίων της ανισότητας ανάμεσα στους ανθρώπους, μετάφραση Μέλπω Αλεξίου-Καναγκίνη – Κώστας Σκορδύλης, Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1992, 1999 (2η έκδοση), 2010, ISBN 9789602246306
    3. Λόγος περί της καταγωγής και των θεμελίων της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων, επιμέλεια Στέλλα Τόκου, Αθήνα, Αγγελάκης, 2021, ISBN 9789606161773
  • Discours sur l'économie politique, 1755
    Λόγος περί πολιτικής οικονομίας, μετάφραση Κατερίνα Γεωργοπούλου, επιμέλεια Θανάσης Γκιούρας, πρόλογος Διονύσης Γράβαρης, Αθήνα, Σαββάλας, 2004, ISBN 9789604230594
  • Lettre à d'Alembert sur les spectacles, 1758
    Επιστολή στον Ντ’ Αλαμπέρ, περί των θεαμάτων, μετάφραση-σημειώσεις Γιώργος Μητρόπουλος, επιμέλεια-πρόλογος Γιώργος Μανιάτης, Αθήνα, Στάχυ, 2001, ISBN 9789608032729
  • Julie ou la Nouvelle Héloïse (Ιουλία ή Η νέα Ελοΐζα), 1761
  • Émile ou De l'éducation (Αιμίλιος, ή Περί Αγωγής), 1762
    1. Μετάφραση Στέλλα Βουρδουμπά, Αθήνα, Δαρεμάς, χ.χ.
    2. Μετάφραση Πολυτίμη Γκέκα, Επιμέλεια Γιάννης Σπανός, 2 τόμοι, Αθήνα, Πλέθρον, 2001, 2002, 2007, 2010, ISBN 9789603480808 και ISBN 9789603480815
  • Du contrat social ou principes du droit politique (Περί του κοινωνικού συμβολαίου ή αρχές του πολιτικού δικαίου), 1762
    1. Το κοινωνικό συμβόλαιο, μετάφραση Δανάη Κουχτσόγλου, Δαρεμάς, χ.χ.
    2. Το κοινωνικό συμβόλαιο. Αρχές πολιτικού δικαίου, μετάφραση Φώντας Κονδύλης, Αθήνα Δαμιανός, 1986, ISBN 9789602281925
    3. Μετάφραση Δ. Π. Κωστελένος, Αθήνα, Δαμιανός, χ.χ.
    4. Αθήνα, DeAgostini Hellas, 2004.
    5. Το κοινωνικό συμβόλαιο, ή αρχές πολιτικού δικαίου, μετάφραση Βασιλική Γρηγοροπούλου – Αλφρέδος Σταϊνχάουερ, επιμέλεια Βασιλική Γρηγοροπούλου, Αθήνα, Πόλις, 2005 (3η έκδοση), 2012, ISBN 9789604350483
    6. Το κοινωνικό συμβόλαιο, Αγγελάκης, 2021, ISBN 9789606161766
    • Χειρόγραφο της Γενεύης, το κοινωνικό συμβόλαιο πριν το κοινωνικό συμβόλαιο, μετάφραση Αλφρέδος Σταϊνχάουερ – Λευτέρης Χουντουλίδης, Έρμα, 2019, ISBN 9786188420960
  • Lettres écrites de la montagne, 1764
    Γράμματα από το βουνό, μετάφραση Κατερίνα Κέη, επιμέλεια Αλέξανδρος Χρύσης – Αντώνης Δημητρίου, πρόλογος Αλέξανδρος Χρύσης, Αθήνα, Στάχυ, 2002, ISBN 9789608032767
  • Les Confessions, 1770, δημοσιεύτηκε 1782[5]
    Οι εξομολογήσεις του Ζαν Ζακ Ρουσσώ, μετάφραση Αλεξάνδρα Παπαθανασοπούλου, επιμέλεια Χρήστος Δάρρας, 2 τόμοι, Αθήνα, Ιδεόγραμμα, 1997, ISBN 9789607158048
  • Project de constitution pour la Corse, 1772
    Σχέδιο Συντάγματος για την Κορσική. Στοχασμοί για τη διακυβέρνηση της Πολωνίας και τη σχεδιαζόμενη μεταρρύθμισής της, μετάφραση Κατερίνα Κέη, εισαγωγή-επιμέλεια Αλέξανδρος Χρύσης, Αθήνα, Πολύτροπον, 2006, ISBN 9789608354395
  • Essai sur l'origine des langues, δημοσιεύτηκε 1781
    Δοκίμιο περί καταγωγής των γλωσσών, όπου γίνεται λόγος περί μελωδίας και μουσικής μιμήσεως, μετάφραση Κωστής Παπαγιώργης, Αθήνα, Καστανιώτης, 1998, 2001, ISBN 9789600322644
  • Rêveries du promeneur solitaire, ημιτελές, δημοσιεύτηκε 1782[6]
    Οι ονειροπολήσεις του μοναχικού οδοιπόρου, μετάφραση Νίκος Σημηριώτης, πρόλογος Ζακ Βουαζίν, Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, 1989, 1990, ISBN 9789602081273
  • Émile et Sophie, ou les Solitaires, ημιτελές, δημοσιεύτηκε μετά θάνατον
    Αιμίλιος και Σοφία, ή οι μοναχικοί, μετάφραση Δέσποινα Σαραφίδου, επιμέλεια-πρόλογος Μαρία Σωτηράκου, Αθήνα, Ροές, 2010, ISBN 9789602833155

- Δοκίμια φιλοσοφίας, διαλογισμοί - στοχασμοί, μετάφραση Φώντας Κονδύλης, Γιάννης Καρούζος, Ελένη Καλκάνη, επιμέλεια Γιάννα Δαμιανού, πρόλογος Νίκος Δαμιανός, Δαμιανός, 2010, ISBN 9789605840044

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Μαμάκη, Ζερμαίν, «Βολταίρος και Ρουσσώ. Το προανάκρουσμα της Γαλλικής Επανάστασης», Νέα Εστία 126 (1989), 50-56.
  • Δημήτρης Κιτσίκης, Jean-Jacques Rousseau et les origines françaises du fascisme. Nantes: Ars Magna Editions, 2006
  • Δημήτρης Κιτσίκης Φύση καὶ κοινωνία. Ἐπιστολὴ πρὸς Βολταῖρο γιὰ τὸν φυσικὸ νόμο καὶ γιὰ τὴν καταστροφὴ τῆς Λισσαβῶνος,τοῦ Ζάν-Ζὰκ Ῥουσσῶ" [Nature and Society. Bilingual French and Greek text]. Εἰσαγωγή-Μετάφραση Δημήτρης Κιτσίκης. Αθήνα, Ἐξοδος, 2020,109 σελίδες, (ISBN 978-618-84162-8-4)
  • Δημήτρης ΚιτσίκηςΖάν-Ζὰκ Ῥουσσῶ καὶ ἐπιστημονικὸς φασισμός. Αθήνα, Ἔξοδος, 2O21,151 σελίδες (ISBN 978-618-85028-5-7)
  • Starobinski, Jean, Ζαν-Ζακ Ρουσώ. Η διαφάνεια και το εμπόδιο. Μετάφρ. Κωστής Παπαγιώργης. "Ελληνικά Γράμματα", Αθ. 2005.
  • Starobinski, Jean, Ο Ρουσσώ απαντά στον Βολταίρο. Ο λόγος περί επιστημών και τεχνών. Μετάφρ. Ράνια Πολυκανδριώτη – Άννα Ταμπάκη. "Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών", Αθ. 2002.
  • Wokler, Robert: Ρουσσώ. Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε. Μετάφρ. Παναγιώτης Πανταζάκος. "Ελληνικά Γράμματα", Αθ. 2006
  • Barth, Hans, «Ἡ ἰδέα τῆς ἀλλοτρίωσης τοῦ ἀνθρώπου στὸν Ρουσώ», Εὐθύνη, 72 (1977), σσ. 630-633

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ DURANT, WILL & ARIEL (1968). ΒΛΑΧΟΣ, ΠΑΝΟΣ, επιμ. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. I'. Aφοι Συροπούλοι & Κ. Κουμουνδουρέας. σελ. 14. "Εγεννήθηκα εις την Γενεύην το 1712, από πατέρα τον Ισαάκ Ρουσσώ και μητέρα την Σουζάνναν Μπερνάρ, πολίτας". 
  2. ↑ . «iep.utm.edu/rousseau/». 
  3. ↑ . «plato.stanford.edu/entries/rousseau/». 
  4. ↑ . «college.columbia.edu/core/content/jean-jacques-rousseau». 
  5. ↑ . «gallica.bnf.fr/ark:/ Les confessions de J.-J. Rousseau. Tome 1». 
  6. ↑ . «gallica.bnf.fr/ark:/Les Rêveries du promeneur solitaire/par J. J. Rousseau». 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ζαν-Ζακ_Ρουσσώ&oldid=10742913"