Κίτρινος πυρετός

Ο κίτρινος πυρετός είναι ιογενές λοιμώδες νόσημα, που μεταδίδεται στον άνθρωπο με τα τσιμπήματα των κουνουπιών. Συναντάται στις τροπικές περιοχές της νότιας Αμερικής και της Αφρικής, ενώ απουσιάζει από τις χώρες της Ασίας.^[1] Η θνητότητα της νόσου κυμαίνεται μεταξύ 3 και 7,5%, ενώ για το υποσύνολο των ασθενών που θα αναπτύξουν ίκτερο η θνητότητα κυμαίνεται από 20 έως 50%.^[2]

Κλινική εικόνα

Εμφανίζονται (τις περισσότερες περιπτώσεις) με ξαφνικά ρίγη και πυρετό. Ακολουθεί κεφαλαλγία, πόνος στην πλάτη, πόνοι σε όλο το σώμα, ναυτία, εμετός και κοκκίνισμα των ματιών. Ακολουθούν τρεις ημέρες όπου τα κλινικά συμπτώματα παρουσιάζουν ύφεση αλλά κατά 50% τα συμπτώματα επιστρέφουν κι η πορεία του νοσήματος περνά στη δεύτερη φάση. Ο πυρετός επανέρχεται, εμφανίζεται ίκτερος, αιμορραγίες, κυρίως αιματέμεση, υπνηλία, αδυναμία της λειτουργίας της ουροδόχου κύστεως και βραδυκαρδία. Ακολουθούν παραλήρημα, καταπληξία, κώμα, τα οποία οδηγούν το 50% των ασθενών που θα νοσήσουν στο θάνατο.

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τον κίτρινο πυρετό.

Προφυλάξεις

Τα μέτρα προφύλαξης είναι:

Εμβολιασμός των ατόμων που ταξιδεύουν ή πρόκειται να ταξιδέψουν σε χώρες που βρίσκονται εντός της επικίνδυνης ζώνης. Ορισμένες από αυτές τις χώρες, απαιτούν από τους επισκέπτες πιστοποιητικό εμβολιασμού το οποίο ισχύει από την 10η ημέρα του εμβολιασμού έως και 10 χρόνια.
Αποφυγή των τσιμπημάτων από κουνούπια.

Γενικά

Ο Κίτρινος πυρετός, γνωστός ιστορικά ως κίτρινη υποδοχή ή κίτρινή πληγή, είναι μια οξεία ιογενής νόσος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, ρίγη, απώλεια της όρεξης, ναυτία, μυϊκοί πόνοι ιδιαίτερα στην πλάτη, και πονοκεφάλους. Τα συμπτώματα βελτιώνονται συνήθως εντός πέντε ημερών. Σε μερικούς ανθρώπους μέσα σε μια ημέρα από τη βελτίωση, ο πυρετός επανέρχεται, εμφανίζονται κοιλιακοί πόνο και η ηπατική βλάβη ξεκινά προκαλώντας κίτρινο δέρμα. Εάν αυτό συμβεί, ο κίνδυνος αιμορραγίας και τα προβλήματα των νεφρών αυξάνονται επίσης.

Η νόσος προκαλείται από τον ιό του κίτρινου πυρετού και μεταδίδεται από το τσίμπημα του θηλυκού κουνουπιού. Μολύνει μόνο τους ανθρώπους, άλλα πρωτεύοντα, και διάφορα είδη κουνουπιών. Στις πόλεις, κατά κύριο λόγο μεταδίδεται από τα κουνούπια του είδους Aedes aegypti. Ο ιός είναι ένας RNA ιός του γένους φλαβοϊών. Η ασθένεια μπορεί να είναι δύσκολο να ξεχωρίσει από άλλες ασθένειες, ειδικά στα πρώτα στάδια. Για την επιβαιβέωση του ιού από ένα ύποπτο κρούσμα, είναι απαραίτητη η εξέταση αίματος

Ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο κατά του κίτρινου πυρετού υπάρχει και ορισμένες χώρες απαιτούν τον εμβολιασμο για τους ταξιδιώτες σε αυτές τις χώρες. Άλλες προσπάθειες για την πρόληψη της λοίμωξης περιλαμβάνουν τη μείωση του πληθυσμού της μετάδοσης των κουνουπιών. Σε περιοχές όπου ο κίτρινος πυρετός είναι συνήθης και ο εμβολιασμός είναι ασυνήθιστος, η νωρίς διάγνωση των περιπτώσεων και ανοσοποίηση των μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού, είναι σημαντικό για να αποφευχθούν οι εστίες μόλυνσης. Μόλις ένα άτομο μολυνθεί, η διαχείριση είναι συμπτωματική χωρίς ειδικά μέτρα αποτελεσματικά κατά του ιού. Σε άτομα με σοβαρή ασθένεια, ο θάνατος επέρχεται στο κατά το ήμισυ περίπου των άνθρωπων χωρίς θεραπεία.

Ο κίτρινος πυρετός προκαλεί 200.000 μολύνσεις και 30.000 θανάτους κάθε χρόνο, με σχεδόν το 90% από αυτά να συμβαίνουν στην Αφρική. Σχεδόν ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν σε μια περιοχή του κόσμου όπου η ασθένεια είναι συνήθης. Ο ιός είναι συνήθης στις τροπικές περιοχές της Νότιας Αμερικής και της Αφρικής, αλλά όχι στην Ασία. Από το 1980, ο αριθμός των περιπτώσεων του κίτρινου πυρετού έχει αυξηθεί. Αυτό πιστεύεται ότι οφείλεται στο γεγονός ότι πολύ περισσότεροι άνθρωποι ζουν στις πόλεις, τα άτομα μετακινούνται πολύ πιό συχνά, και στην αλλαγή του κλίματος. Η ασθένεια προέρχεται από την Αφρική και εξαπλώθηκε στη Νότια Αμερική μέσω του εμπορίου σκλάβων τον 17ο αιώνα. Από τον 17ο αιώνα, αρκετές σημαντικές εστίες της νόσου έχουν εμφανιστεί στην Αμερική, την Αφρική και την Ευρώπη. Κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, ο κίτρινος πυρετός θεωρήθηκε ως μια από τις πιο επικίνδυνες μολυσματικές ασθένειες. Ο ιός του κίτρινου πυρετού ήταν ο πρώτος ιός που ανακαλύφθηκε.

Μετάδοση

Ένα κουνούπι του είδους Aedes aegypti που μεταδίδει τον κίτρινο πυρετό.

Ο ιός του κίτρινου πυρετού κυρίως μεταδίδεται μέσω του τσιμπήματος των κουνουπιών του κίτρινου πυρετού Aedes aegypti, αλλά και άλλα κουνούπια, όπως το κουνούπι-τίγρης Aedes albopictus μπορεί επίσης να είναι φορέας αυτού του ιού. Όταν ένα θηλυκό κουνούπι καταπίνει το αίμα ενός μολυσμένου ανθρώπου ή άλλου πρωτεύοντος γίνεται φορέας του ιού. Ιοί φθάνουν το στομάχι του κουνουπιού, και εάν η συγκέντρωση του ιού είναι αρκετά υψηλή, τα ιοσωμάτια μπορούν να μολύνουν τα επιθηλιακά κύτταρα και να αναπαραχθούν εκεί. Από εκεί, να φτάσουν στην αιματοκήλη, και από εκεί στους σιελογόνους αδένες. Όταν το κουνούπι ρουφάει το επόμενο αίμα, εγχέει σάλιο του εντός του τραύματος, και ο ιός φθάνει στην κυκλοφορία του αίματος του ατόμου που τσιμπήθηκε. Η μετάδοση του ιού του κίτρινου πυρετού από ένα θηλυκό κουνούπι στα αυγά της και στη συνέχεια στις προνύμφες, χωρίς προηγούμενο γεύμα αίματος φαίνεται να παίζει ένα ρόλο σε μια αιφνίδια έκρηξη της νόσου.

Το κουνούπι του κίτρινου πυρετού είναι καλά προσαρμοσμένο στις αστικές περιοχές και μπορεί επίσης να μεταδώσει άλλες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του δάγγειου. Ο αστικός κύκλος είναι υπεύθυνος για τις μεγάλες εστίες του κίτρινου πυρετού που συμβαίνουν στην Αφρική. Εκτός από ένα ξέσπασμα το 1999 στη Βολιβία, αυτός ο αστικός κύκλος δεν υπάρχει πλέον στη Νότια Αμερική.

Εκτός από τον αστικό κύκλο, τόσο στην Αφρική όσο και τη Νότια Αμερική, μια επιδημία λύσσας είναι παρούσα, όπου τα κουνούπια του γένους Haemagogus και Sabethes (στη Νότια Αμερική) λειτουργούν ως φορείς. Στη Νότια Αμερική, η επιδημία λύσσας του αστικού κύκλου είναι σήμερα ο μόνος τρόπος που οι άνθρωποι μπορούν να μολύνουν ο ένας τον άλλο, γεγονός που εξηγεί τη χαμηλή συχνότητα του κίτρινου πυρετού στην ήπειρο. Οι άνθρωποι που μολύνονται στη ζούγκλα μπορούν να μεταφέρουν τον ιό σε αστικές περιοχές, όπου ενεργούν ως φορείς. Λόγω αυτής της επιδημία λύσσας του αστικού κύκλου, ο κίτρινος πυρετός δεν μπορεί να εξαλειφθεί.

Διάγνωση

Αν υπάρχει υποψία κίτρινου πυρετού, ο ιός δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί μέχρι έξι έως 10 ημέρες μετά την ασθένεια. Μια άμεση επιβεβαίωση μπορεί να ληφθεί με την αναστροφή μεταγραφής αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης όπου το γονιδίωμα του ιού ενισχύεται. Μία άλλη άμεση προσέγγιση είναι η απομόνωση του ιού και την ανάπτυξη του σε κυτταρική καλλιέργεια χρησιμοποιώντας πλάσμα του αίματος. Αυτό μπορεί να λάβει μία έως τέσσερις εβδομάδες.

Η βιοψία ήπατος μπορεί να ελέγξει φλεγμονή και νέκρωση των ηπατοκυττάρων και ανίχνευση ιικών αντιγόνων. Λόγω της αιμορραγικής διάθεσης των ασθενών του κίτρινου πυρετού, μια βιοψία μπορεί να συνιστάται μόνον μετά θάνατον για να επιβεβαιώσετε την αιτία του θανάτου.

Σε μια διαφορική διάγνωση, λοίμωξη με κίτρινο πυρετό πρέπει να διακρίνεται από άλλες πυρετώδεις ασθένειες όπως η ελονοσία. Άλλες ιογενείς πυρετοί αιμορραγικοί, όπως ο ιός Έμπολα, ο ιός Λάσσα, ο ιός Μάρμπουργκ, και ο ιός Χουνίν, πρέπει να αποκλειστεί ως αιτία.

Πρόληψη

Προσωπικά πρόληψη του κίτρινου πυρετού περιλαμβάνει τον εμβολιασμό, καθώς και η αποφυγή των τσιμπήματα των κουνουπιών σε περιοχές όπου ο κίτρινος πυρετός είναι ενδημικός. Θεσμικά μέτρα για την πρόληψη του κίτρινου πυρετού περιλαμβάνουν προγράμματα εμβολιασμού και μέτρα για τον έλεγχο των κουνουπιών. Τα προγράμματα για την κατανομή των κουνουπιέρων για χρήση σε σπίτια που παρέχουν μειώσεις σε περιπτώσεις τόσο ελονοσίας όσο και κίτρινου πυρετού.

Ο εμβολιασμός

Ο εμβολιασμός συνιστάται για όσους ταξιδεύουν στις πληγείσες περιοχές, επειδή οι μη ιθαγενείς άνθρωποι τείνουν να υποφέρουν σοβαρότερα την ασθένεια όταν μολύνονται. Η προστασία αρχίζει από τη δέκατη ημέρα μετά τη χορήγηση του εμβολίου στο 95% των ανθρώπων, και διαρκεί για τουλάχιστον 10 χρόνια. Περίπου το 81% των ανθρώπων που εξακολουθούν να είναι ανοσοποίητο μετά από 30 χρόνια. Το εξασθενημένο ζωντανό εμβόλιο στέλεχος 17D αναπτύχθηκε το 1937 από τον Μαξ Τάιλερ. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά εμβολιασμούς ρουτίνας για τους ανθρώπους που ζουν στις πληγείσες περιοχές μεταξύ του ένατου και του 12ου μήνα μετά τη γέννηση. Μέχρι ένα στους τέσσερις ανθρώπους βιώνουν τον πυρετό, πόνους, και τοπική ευαισθησία και ερυθρότητα στο σημείο της ένεσης.

Παραπομπές

↑ «CDC Yellow Fever». Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2010.
↑ Monath TP (April 2008). «Treatment of yellow fever». Antiviral Res. 78 (1): 116–24. doi:10.1016/j.antiviral.2007.10.009. PMID 18061688. https://www.semanticscholar.org/paper/5d541f45472d7ef4bb047480667dd48be1ecfb34.

[urlCDC_Yellow_Fever-1] «CDC Yellow Fever». Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2010.

[pmid18061688-2] Monath TP (April 2008). «Treatment of yellow fever». Antiviral Res. 78 (1): 116–24. doi:10.1016/j.antiviral.2007.10.009. PMID 18061688. https://www.semanticscholar.org/paper/5d541f45472d7ef4bb047480667dd48be1ecfb34.

[1]

[2]