Νάρκη

Η νάρκη είναι ειδικό εκρηκτικό μηχάνημα (συσκευή) με εγκιβωτισμένη εκρηκτική ύλη, που χρησιμοποιείται ως αμυντικό ή επιθετικό όπλο προκειμένου να σκοτώσει ή να τραυματίσει προσωπικό του εχθρού (νάρκες κατά προσωπικού) ή να επιφέρει καταστροφή ή ακινητοποίηση σε εχθρικά οχήματα και άρματα (αντιαρματικές) ή σε πλοία (νάρκες θαλάσσης) και που είναι δυνατό να εκραγεί μετά από ενέργειες του θύματος ή με τη διέλευση ορισμένου χρονικού διαστήματος ή με ελεγχόμενα μέσα. Οι νάρκες διακρίνονται κυρίως ανάλογα α) του χώρου που προορίζονται σε νάρκες ξηράς και νάρκες θαλάσσης β) του τρόπου ενεργοποίησής τους και γ) του σκοπού χρήσης τους σε αμυντικές ή επιθετικές.

Ο χώρος στον οποίο τοποθετούνται οι νάρκες για χρήση ονομάζεται ναρκοπέδιο ή πεδίο ναρκών. Η νάρκη είναι πολεμικό όπλο που έχει πλέον απαγορευτεί με διεθνείς συνθήκες, καθώς οι απώλειες και οι τραυματισμοί που προκαλεί στον άμαχο πληθυσμό θεωρούνται δυσανάλογες προς τον στρατιωτικό σκοπό που εξυπηρετούν.

Νάρκες Ξηράς

Κατηγορίες ναρκών ξηράς (ανάλογα του σκοπού για τον οποίο προορίζονται):

Κατά Προσωπικού (Κ/Π)
Αντιαρματικές (Α/Τ)

Οι νάρκες κατά προσωπικού (Κ/Π) έχουν ως στόχο να προκαλέσουν απώλειες στο προσωπικό του εχθρού, δηλαδή να σκοτώσουν ή να τραυματίσουν, στοχεύοντας στη μείωση του ηθικού των εχθρικών μονάδων. Οι Κ/Π νάρκες χωρίζονται ανάλογα με τον τρόπο δράσης τους σε νάρκες εκρηκτικού κύματος και σε θραυσματοβόλους. Τα αποτελέσματα μιας νάρκης εκρηκτικού κύματος οφείλονται στο εκρηκτικό κύμα που παράγεται με την πυροδότησή της. Τα αποτελέσματα μιας θραυσματοβόλου νάρκης οφείλονται στα θραύσματα που προκαλούντα από την έκρηξή της και που εκτοξεύονται προς όλες τις κατευθύνσεις.

Οι θραυσματοβόλες νάρκες χωρίζονται περαιτέρω σε στατικές νάρκες, νάρκες εκπηδούντος σώματος και νάρκες οριζόντιας δράσης.

Οι στατικές νάρκες εκρήγνυνται επί τόπου όταν κάποιος ασκήσει σε αυτές πίεση.
Οι νάρκες εκπηδούντος σώματος, όταν τεθούν σε λειτουργία, εκτοξεύουν στον αέρα μία θήκη που περιέχει την εκρηκτική ύλη που όταν φτάσει σε ύψος περίπου ενός μέτρου εκρήγνυται.
Οι νάρκες οριζόντιας δράσης διασκορπίζουν όγκο μεταλλικών θραυσμάτων προς μια κατεύθυνση και υπό γωνία 60 μοιρών.

Οι αντιαρματικές νάρκες (Α/Τ) έχουν ως στόχο να ακινητοποιήσουν ή να καταστρέψουν εχθρικά οχήματα και θωρακισμένα άρματα καθώς και να προκαλέσουν απώλειες στο προσωπικό που τα επανδρώνει. Οι Α/Τ νάρκες είναι συνήθως μεγαλύτερες σε όγκο από τις Κ/Π και φέρουν μεγαλύτερα ποσά εκρηκτικών υλών (Η τυπική Α/Τ νάρκη διαθέτει γόμωση ΤΝΤ βάρους 12 λιβρών). Για να εκραγούν απαιτούν μεγαλύτερη πίεση σε σχέση με τις νάρκες κατά προσωπικού, δηλαδή δεν εκρήγνυνται όταν τις πατά άνθρωπος, αλλά όχημα.

Κύρια τμήματα ναρκών ξηράς

Οι περισσότερες νάρκες ξηράς έχουν τα ακόλουθα μέρη:

Πυροδοτικό μηχανισμό
Πυροκροτητή
Προωθητικό γέμισμα
Κυρίως γέμισμα
Σώμα ή θήκη

Προκειμένου να είναι δυσχερής η απομάκρυνση μιας νάρκης, χρησιμοποιείται ειδικός μηχανισμός, ο οποίος προκαλεί έκρηξή της με τη μετακίνησή της (παγιδευμένη νάρκη). Σε ένα τακτικό ναρκοπέδιο συνήθως παγιδεύεται ένα ποσοστό από 5% έως 20% των ναρκών. Σε πρόχειρο ναρκοπέδιο το ποσοστό αυτό ποικίλλει από 50% και άνω.

Η ανίχνευση των ναρκών είναι δυνατή με συσκευή εντοπισμού μετάλλων. Ωστόσο, για να συμβεί κάτι τέτοιο, πρέπει το περίβλημα (σώμα) της νάρκης να είναι μεταλλικό. Η τεχνολογία σήμερα έχει επιτρέψει την κατασκευή σώματος από πλαστικό (πλαστικές νάρκες), οι οποίες δεν ανιχνεύονται. Ο εντοπισμός και η εξουδετέρωση των ναρκών ξηράς είναι αντικείμενο του Μηχανικού και, ιδιαίτερα, των ειδικών μονάδων που αυτό διαθέτει και ονομάζονται Τάγμα(τα) Εξουδετέρωσης Ναρκών Ξηράς (ΤΕΝΞ). Η διαδικασία αυτή ονομάζεται ναρκαλιεία (έστω και αν γίνεται στην ξηρά).

Τρόποι Λειτουργίας

Ο πυροδοτικός μηχανισμός αποτρέπει την λειτουργία της νάρκης, μέχρι να έρθει σε επαφή ή να επηρεαστεί από τον στόχο της. Από τη στιγμή της όπλισης της νάρκης, ο πυροδοτικός μηχανισμός ενεργοποιείται με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω τρόπους:

Άσκηση πίεσης(συμπεριλαμβάνεται ο τρόπος με ράβδο)
Έλξη σύρματος παγιδεύσεως
Απελευθέρωση τάσης ή αποκοπή σύρματος παγιδεύσεως
Απελευθέρωση πίεσης
Πάροδος ορισμένου χρονικού διαστήματος(λειτουργία με χρονοδιακόπτη)
Κύματα (ηλεκτρικά, ηχητικά, δονήσεις, μαγνητική επιρροή, ηλεκτρομαγνητικές συχνότητες, υπέρυθρες ακτίνες).

Για την όπλιση της νάρκης πρέπει να τοποθετηθεί πρώτα ο πυροδοτικός μηχανισμός, να ρυθμιστεί κατάλληλα, και να απεμπλακεί το σύστημα ασφάλισης (συνήθως αφαιρώντας τις περόνες ασφαλείας). Το καψύλλιο είναι το πρώτο μέρος του πυροδοτικού μηχανισμού που ενεργοποιείται για να συνεχιστεί η έκρηξη. Περιέχει πυρίτιδα χαμηλής εκρηκτικότητας αλλά μεγάλης ευαισθησίας. Η ενεργοποίησή του μπορεί να είναι:

Μηχανική: Ένα ελατήριο οδηγεί τον επικρουστήρα επάνω στον πυροδοτικό μηχανισμό.
Χημική: Μια μικρή δεξαμενή συγκεκριμένου χημικού στοιχείου «σπάει», και αυτό αντιδρά χημικά με ένα άλλο, ώστε να παραχθεί θερμότητα για να λειτουργήσει ο πυροκροτητής.
Με τριβή: Ενεργοποιούνται τα συστατικά μέσα στο καψύλλιο με τη βοήθεια της τριβής. Η φλόγα ενεργοποιεί τον πυροκροτητή.
Ηλεκτρική: Κλείνει ένα ηλεκτρικό κύκλωμα το οποίο ενεργοποιεί έναν ηλεκτρικό πυροκροτητή.

Είναι δυνατόν μία νάρκη να λειτουργεί με περισσότερους του ενός διαφορετικούς τύπους πυροδοτικών μηχανισμών.

Νάρκες θαλάσσης

Οι νάρκες θαλάσσης απετέλεσαν και συνεχίζουν να αποτελούν ένα από τα πλέον καταστρεπτικά όπλα του κατά θάλασσα πολέμου. Πρόκειται για αυτόματους υποβρύχιους μηχανισμούς που εκρήγνυνται είτε δι' επαφής, με πρόσκρουση ή μαγνητική έλξη, είτε εξαιτίας πιέσεως από διερχόμενο πλοίο, είτε και με την απλή ακρόαση διέλευσης πλοίου.

Δείτε επίσης

Βιβλιογραφία

Παπαθανάσης, Ηλίας: «Νάρκες: Η απειλή που αντιπροσωπεύουν και η προοπτική κατάργησής τους», Περισκόπιο της Επιστήμης, τεύχος 212 (Δεκέμβριος 1997), σσ. 32-42