Ροντό

Το ροντό (γαλλ. rondeau, ιτ. rondo) είναι μουσικός όρος, που αναφέρεται σε μουσική φόρμα, αλλά και σε χαρακτηριστικό μουσικό είδος. Η καταγωγή του έλκεται από την Ιταλία του 18ου αιώνα και ανάγεται στη λέξη ριτορνέλλο (από το ρήμα ritornare που σημαίνει επιστρέφω), που υποδεικνύει την επιστροφή στο αρχικό θέμα ή μοτίβο. Η τυπική δομή του ριτορνέλλο στη Μπαρόκ μουσική είναι ΑΒΑΓΑΒΑ (όπου Α δηλώνει το αρχικό θέμα και Β, Γ διακριτές ενότητες εντός του ίδιου κομματιού)· από το παραπάνω είναι εύκολα κατανοητή η λειτουργία του Α, που επιστρέφει μετά από την έκθεση κάθε νέας ενότητας, και που δικαιολογεί το όνομα ριτορνέλλο.

Στη φόρμα ροντό (ή κυκλική φόρμα), το αρχικό θέμα (ή ρεφραίν) αντιπαραβάλλεται με εντονότερα θέματα, οι ενότητες των οποίων συχνά ονομάζονται επεισόδια. Η δομή της δεν διαφέρει πάρα πολύ απ' αυτήν του ριτορνέλλο, όπως φαίνεται και από τις ακόλουθες αλληλουχίες: ΑΒΑ, ΑΒΑΓΑ, ΑΒΑΓΑΔΑ· προφανώς η διαφορά συνίσταται στο ότι δεν είναι εξίσου συμμετρικό (στο ριτορνέλλο έχουμε επανάληψη του Β), αλλά και στο ότι η εκάστοτε επιστροφή του Α μπορεί να είναι ελαφρά παραλλαγμένη, συνήθως με καλλωπισμούς. Μια ακόμη διαφορά είναι ότι στη φόρμα ροντό, το αρχικό θέμα (Α) επιστρέφει πάντα ολόκληρο και στην ίδια τονικότητα.

Στην κλασική εποχή της μουσικής το ροντώ συνυφαίνεται με τη φόρμα σονάτας, αποτελώντας τη φόρμα σονάτας ροντώ. Σ' αυτή την περίπτωση το αρχικό θέμα επανεμφανίζεται στην ανάπτυξη, αλλά και στην επανέκθεση, όπως φαίνεται και στον παρακάτω συγκριτικό πίνακα:

Φόρμα Σονάτας:

[A B']έκθ. [Γ"]ανάπτ. [A B]επαν.

Φόρμα Σονάτας-ροντώ:

[A B']έκθ. [A Γ"]ανάπτ. [A B]επαν.

Ο τόνος (') δηλώνει ότι η εν λόγω ενότητα είναι στη βαθμίδα της δεσπόζουσας, ενώ ο διπλός τόνος (") τις απομακρυσμένες τονικότητες.

Το ροντό ως μουσικό είδος αναφέρεται κυρίως σε γρήγορα και ζωρά κομμάτια (Αλέγκρο), ενώ σε πολλά απ' αυτά δημώδεις μελωδίες αποτελούν την κύρια θεματολογία. Τα περισσότερα ροντώ είναι γραμμένα στη ομώνυμη φόρμα, η οποία δεν εφαρμόζεται απαραίτητα μόνο σ' αυτά· τυπικό παράδειγμα αποτελεί το Ροντώ σε Λα ελάσσονα (Κ.511) του Μότσαρτ.

Το ροντό δεν πρέπει να συγχέεται με τη μεσαιωνική ποιητική και κατ' επέκταση μουσική φόρμα (Μεσαιωνικό ροντώ), αν και οι δύο όροι είναι συγγενείς.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Rondo and Ritornello Forms in Tonal Music
• Rondo form in traditional marches from Limoux' carnival
• http://www.karmina.cz/mp3/cd7/09.mp3
• «Rondo». New International Encyclopedia. 1905. 
• Rines, George Edwin, επιμ. (1920). «Rondeau». Encyclopedia Americana.  (Αγγλικά)