ἀρίζηλος

Αρχαία ελληνικά (grc)

γένη →	αρσενικό & θηλυκό		θηλυκό		ουδέτερο
↓ πτώσεις	ενικός
ονομαστική	ὁ/ἡ	ἀρίζηλος	ἡ	ἀριζήλη	τὸ	ἀρίζηλον
γενική	τοῦ/τῆς	ἀριζήλου	τῆς	ἀριζήλης	τοῦ	ἀριζήλου
δοτική	τῷ/τῇ	ἀριζήλῳ	τῇ	ἀριζήλῃ	τῷ	ἀριζήλῳ
αιτιατική	τὸν/τὴν	ἀρίζηλον	τὴν	ἀριζήλην	τὸ	ἀρίζηλον
κλητική ὦ!		ἀρίζηλε		ἀριζήλη		ἀρίζηλον
↓ πτώσεις	πληθυντικός
ονομαστική	οἱ/αἱ	ἀρίζηλοι	αἱ	ἀρίζηλαι	τὰ	ἀρίζηλᾰ
γενική	τῶν	ἀριζήλων	τῶν	ἀριζήλων	τῶν	ἀριζήλων
δοτική	τοῖς/ταῖς	ἀριζήλοις	ταῖς	ἀριζήλαις	τοῖς	ἀριζήλοις
αιτιατική	τοὺς/τὰς	ἀριζήλους	τὰς	ἀριζήλᾱς	τὰ	ἀρίζηλᾰ
κλητική ὦ!		ἀρίζηλοι		ἀρίζηλαι		ἀρίζηλᾰ
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ	ἀριζήλω	τὼ	ἀριζήλᾱ	τὼ	ἀριζήλω
γεν-δοτ	τοῖν	ἀριζήλοιν	τοῖν	ἀριζήλαιν	τοῖν	ἀριζήλοιν
Ο τύπος του θηλυκού σε -ος, περισσότερο συνηθισμένος.
2η&1η κλίση, Κατηγορία 'φρόνιμος' όπως «φρόνιμος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

ἀρίζηλος < → λείπει η ετυμολογία

Επίθετο

ἀρίζηλος, -ος/-η, -ον επικός τύπος του ἀρίδηλος

1. φανερός, καταφανής, ευδιάκριτος
2. (για άστρα) πολύ φωτεινός, εναργής

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 22 (Χ. Ἕκτορος ἀναίρεσις.), στίχ. 27 (στίχοι 25-29)

   Τὸν δ᾽ ὁ γέρων Πρίαμος πρῶτος ἴδεν ὀφθαλμοῖσι, | παμφαίνονθ᾽ ὥς τ᾽ ἀστέρ᾽ ἐπεσσύμενον πεδίοιο, | ὅς ῥά τ᾽ ὀπώρης εἶσιν, ἀρίζηλοι δέ οἱ αὐγαὶ | φαίνονται πολλοῖσι μετ᾽ ἀστράσι νυκτὸς ἀμολγῷ, | ὅν τε κύν᾽ Ὠρίωνος ἐπίκλησιν καλέουσι.

   Πρώτος ο γέρος Πρίαμος τον είδε στην πεδιάδα, | ολόλαμπρος να χύνεται σαν τ᾽ άστρο που προβάλλει | το φως του καλοκαιρινά και στα πολλά τ᾽ αστέρια | ανάμεσα φεγγοβολεί στο νυκτικό σκοτάδι, | που σκύλον του Ωρίωνος τον ονομάζουν.

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

   Κι ο γέρος Πρίαμος πρώτος τον είδε με τα μάτια του | ολόλαμπρο να χύνεται στην πεδιάδα σαν άστρο | που προβάλλει το φως του καλοκαιρινά και οι αυγές | φαίνονται πολύ φωτεινές ανάμεσα στα πολλά τα αστέρια στο βαθύ σκοτάδι της νύχτας, | και τον οποίον σκύλον του Ωρίωνος τον ονομάζουν.

   Μετάφραση λέξεων: Βικιλεξικό.

   ※  6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Πίνδαρος^w, Ὀλυμπιονίκαις^w, 2. Ἱέρωνι Συρακοσίῳ κέλητι, 55 (2.55-2.56)

   ἀστὴρ ἀρίζηλος, ἐτυμώτατον | ἀνδρὶ φέγγος·

   σαν άστρο πάμφωτο, σαν την πιο αληθινή | λάμψη για τον άνθρωπο.

   Μετάφραση (2004), Γιάννης Οικονομίδης, @greek‑language.gr

3. (για ήχο) ισχυρός, δυνατός
4. (για ανθρώπους) θαυμαστός, έξοχος, διαπρεπής

   ※  7ος πκε αιώνας ⌘ Ἡσίοδος, Ἔργα καὶ Ἡμέραι, 6 (5-6)

   ῥέα μὲν γὰρ βριάει, ῥέα δὲ βριάοντα χαλέπτει, | ῥεῖα δ᾽ ἀρίζηλον μινύθει καὶ ἄδηλον ἀέξει,

   Γιατί εύκολα αυτός δίνει τη δύναμη, μα κι εύκολα τον ισχυρό καταστρέφει, | εύκολα τον περιφανή μειώνει και υψώνει τον αφανή,

   Μετάφραση (2001): Σταύρος Γκιργκένης, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr

Άλλες μορφές

• δωρικός τύπος : ἀρίζαλος

Συγγενικά

• Ἀρίζηλος
• ἀριζήλως (επίρρημα)

Πηγές

• ἀρίζηλος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἀρίζηλος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.