Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Ανδρέας Παπανδρέου

{{Πληροφορίες πολιτικού
| αξίωμα = [[Πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας]]
| έναρξη = 21 Οκτωβρίου 1981
| λήξη = 2 Ιουλίου 1989
| πρόεδρος = [[Κωνσταντίνος Καραμανλής]]<br />''[[Ιωάννης Αλευράς]]''<br />[[Χρήστος Σαρτζετάκης]]
| προκάτοχος = [[Γεώργιος Ράλλης]]
| διάδοχος = [[Τζαννής Τζαννετάκης]]
| έναρξη2 = 13 Οκτωβρίου 1993
| λήξη2 = 18 Ιανουαρίου 1996
| πρόεδρος2 = [[Κωνσταντίνος Καραμανλής]]<br />{{nowrap|[[Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος]]}}
| προκάτοχος2 = [[Κωνσταντίνος Μητσοτάκης]]
| διάδοχος2 = [[Κώστας Σημίτης]]
| αξίωμα3 = Πρόεδρος του [[Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα|ΠΑ.ΣΟ.Κ.]]
| έναρξη3 = 3 Σεπτεμβρίου 1974
| λήξη3 = 23 Ιουνίου 1996
| διάδοχος3 = [[Κώστας Σημίτης]]
| αξίωμα4 = [[Υπουργείο Προεδρίας της Κυβέρνησης|Υπουργός Προεδρίας της Κυβέρνησης]]
| έναρξη4 = 19 Φεβρουαρίου 1964
| λήξη4 = 5 Ιουνίου 1964
| πρωθυπουργός4 = [[Γεώργιος Παπανδρέου]]
| προκάτοχος4 = [[Διονύσιος Ζακυθηνός]]
| διάδοχος4 = [[Δημήτριος Παπασπύρου]]
| αξίωμα5 = [[Υπουργείο Συντονισμού|Αναπληρωτής Υπουργός Συντονισμού]]
| έναρξη5 = 5 Ιουνίου 1964
| λήξη5 = 19 Νοεμβρίου 1964
| πρωθυπουργός5 = [[Γεώργιος Παπανδρέου]]
| προκάτοχος5 = 
| διάδοχος5 = 
| έναρξη6 = 29 Απριλίου 1965
| λήξη6 = 15 Ιουλίου 1965
| πρωθυπουργός6 = [[Γεώργιος Παπανδρέου]]
| προκάτοχος6 = 
| διάδοχος6 = 
| αξίωμα7 = [[Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (Ελλάδα)|Υπουργός Εθνικής Άμυνας]]
| έναρξη7 = 21 Οκτωβρίου 1981
| λήξη7 = 25 Απριλίου 1986
| πρωθυπουργός7 = ο ίδιος
| προκάτοχος7 = [[Ευάγγελος Αβέρωφ]]
| διάδοχος7 = [[Ιωάννης Χαραλαμπόπουλος]]
| πολιτικό_κόμμα =[[Ένωσις Κέντρου]] (έως 1967)<br /> [[Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα|Π.Α.Κ.]] (1968-1974)<br />[[Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα|ΠΑ.ΣΟ.Κ.]] (1974-1996)
| ημερομηνία_γέννησης = 5 Φεβρουαρίου 1919
| τόπος_γέννησης = [[Χίος]], [[Βασίλειο της Ελλάδας|Ελλάδα]]
| ημερομηνία_θανάτου = {{ηθηλ|1996|06|23|1919|02|5}}
| τόπος_θανάτου = [[Εκάλη Αττικής|Εκάλη]], Ελλάδα
| τόπος_ταφής = [[Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών]]
| εθνικότητα = [[Έλληνας|Ελληνική]]
| υπηκοότητα = [[Ελλάδα]]<br/>[[Η.Π.Α.]]
| συγγενείς = [[Γεώργιος Παπανδρέου]] (πατέρας)<br />[[Σοφία Μινέικο]] (μητέρα)<br />[[Γιώργος Γ. Παπανδρέου]] (ετεροθαλής αδελφός)
| σύζυγος =  {{plainlist|
* {{γάμος|Χριστίνα Ρασσιά|1941|1951|reason=χώρισε}}
* {{γάμος|[[Μαργαρίτα Τσαντ-Παπανδρέου|Μάργκαρετ Τσαντ]]|1951|1989|reason=χώρισε}}
* {{γάμος|[[Δήμητρα Λιάνη]]|1989}}}}
| παιδιά = [[Γιώργος Παπανδρέου|Γιώργος]], Σοφία, [[Νίκος Παπανδρέου|Νίκος]], [[Αντρίκος Παπανδρέου|Αντρίκος]], Αιμιλία
| βραβεύσεις = ''[[d:Q931502|Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Ισαβέλλας της Καθολικής]] [[File:ESP Isabella Catholic Order GC.svg|40px]] <br />[[d:Q743230|Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Ελευθερίας]] [[File:PRT Order of Liberty - Grand Cross BAR.png|40px]] <br /> [[d:Q961142|Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Πολικού Αστέρα]] [[File:SWE Order of the Polar Star (after 1975) - Commander Grand Cross BAR.png||40px]]''
| επάγγελμα = Οικονομολόγος<br />Ακαδημαϊκός
| θρησκεία = [[Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός]]
| υπογραφή = [[File:Andreas-g-papandreou-signature-circa1985.svg|125px]]
| ιστοσελίδα = 
}}Ο '''Ανδρέας Γ. Παπανδρέου''' ([[Χίος]], 5 Φεβρουαρίου 1919 - [[Εκάλη Αττικής|Εκάλη]], 23 Ιουνίου 1996) ήταν [[Έλληνες|Έλληνας]] [[πολιτικός]], [[πρόεδρος]] και ιδρυτής του [[Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα|Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος]] (ΠΑ.ΣΟ.Κ.), ο οποίος επηρέασε πολιτικά την περίοδο της Μεταπολίτευσης στην Ελλάδα.<ref>{{cite web | title=Τα ευρήματα της μεγάλης δημοσκόπησης της PULSE RC για τη Μεταπολίτευση | website=Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ | date=29 February 2024 | url=https://www.kathimerini.gr/politics/562908751/metapoliteysi-50-chronia-meta-ta-eyrimata-tis-megalis-dimoskopisis-tis-pulse-rc/ | language=el | access-date=9 March 2024}}</ref> Διετέλεσε [[Πρωθυπουργός της Ελλάδας|πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας]] (21 Οκτωβρίου 1981 - 2 Ιουλίου 1989 και 13 Οκτωβρίου 1993 - 18 Ιανουαρίου 1996) μετά τη νίκη του στις εκλογές του [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1981|Οκτωβρίου 1981]], του [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1985|Ιουνίου 1985]] και του [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1993|Οκτωβρίου 1993]]. Πριν αναμειχθεί στην πολιτική, ήταν καθηγητής Οικονομικών στις ΗΠΑ και συγγραφέας.

== Βιογραφία ==

=== Νεανικά χρόνια ===
Γεννήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 1919 στη [[Χίος|Χίο]] και ήταν γιος του [[Γεώργιος Παπανδρέου|Γεωργίου Παπανδρέου]], [[Γενική Διοίκηση Αιγαίου|Γενικού Διοικητή Αιγαίου]] τότε και μετέπειτα πρωθυπουργού, και της [[Σοφία Μινέικο|Σοφίας Μινέικο]] (1887 - 1981), κόρης του [[Ζίγκμουντ Μινέικο]], Πολωνού [[Αριστοκρατία (τάξη)|αριστοκράτη]] και στρατιωτικού μηχανικού. Μεγάλωσε στην [[Αθήνα]] και φοίτησε στο [[Κολλέγιο Αθηνών]], όπου μεταξύ άλλων ήταν συμμαθητής με τους Πέτρο Σιφναίο, Πάρι Κωνσταντινίδη, Γεώργιο Σκιαδαρέση, εργολάβο, και Λεωνίδα Αδάμ. Με τους τελευταίους τρεις θα δημιουργήσει, σε ηλικία δεκαπέντε ετών, το 1934, το [[Μαρξισμός|Μαρξιστικό]] περιοδικό ''«Ξεκίνημα»'', όπου και δημοσίευσε πολλά άρθρα για το [[Σοσιαλισμός|Σοσιαλισμό]]. Κάθε τεύχος του περιοδικού είχε στην προμετωπίδα του τους στίχους του [[Κωστής Παλαμάς|Κωστή Παλαμά]] «''Δουλέψτε τον ξανά τον κόσμο στη φωτιά!''».<ref name=":1">{{Cite web|url=https://nikoslagadinos.blogspot.com/2015/06/blog-post_23.html|title=Έξοδος κινδύνου: Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ|website=nikoslagadinos.blogspot.gr|accessdate=2016-07-22}}</ref> Η ''«[[Εστία (εφημερίδα)|Εστία]]»'', η πιο σημαντική τότε εφημερίδα της [[Δεξιά (πολιτική)|Δεξιάς]] παράταξης, αντέδρασε απαιτώντας τον εξοβελισμό του νεαρού Ανδρέα Παπανδρέου από την ελληνική κοινωνία γιατί «θα καθίστατο επικίνδυνος για τη χώρα». Το Υπουργείο Παιδείας —στο οποίο δύο χρόνια νωρίτερα Υπουργός ήταν ο πατέρας του— διέταξε ανακρίσεις και οι «παρεκτραπέντες» μαθητές τιμωρήθηκαν με διαγωγή «επίμεμπτο» στο ενδεικτικό τους.<ref name=":4">{{cite web|title=Πλήρες Βιογραφικό|url=http://agp.archeio.gr/ap.php?page=ap_cv&lang=gr#1934|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120222041737/http://agp.archeio.gr/ap.php?page=ap_cv&lang=gr#1934|archivedate=2012-02-22|work=Ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου|publisher=Ίδρυμα Ανδρέα Γ. Παπανδρέου|accessdate=30 Νοεμβρίου 2011}}</ref>

Ήδη από τα εφηβικά του χρόνια, ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε γνωριστεί με τρεις σημαντικές μορφές του σοσιαλιστικού κινήματος στην [[Ελλάδα]], τον [[Παντελής Πουλιόπουλος|Παντελή Πουλιόπουλο]] (αργότερα εντάχθηκε και στην οργάνωσή του, την ΕΟΚΔΕ), τον [[Μιχάλης Ράπτης|Μιχάλη Ράπτη]] («''Πάμπλο''») και τον [[Πλάτων Δρακούλης|Πλάτωνα Δρακούλη]].<ref>Περιοδικό ''[[Σχολιαστής]]'', Σεπτέμβριος 1986</ref><ref name=":1" />

=== Ακαδημαϊκή και πολιτική δράση ως τη Μεταπολίτευση ===
Το 1937 εισήλθε στη [[Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών|Νομική Σχολή]] του [[Πανεπιστήμιο Αθηνών|Πανεπιστημίου Αθηνών]],<ref name="ReferenceA">{{Cite book|title=Του μιλάνε τα κύματα…|last=Λακόπουλος|first=Γιώργος|publisher=εκδόσεις Καστανιώτη|year=2008|isbn=978-960-03-4738-8|location=Αθήνα|page=}}</ref> αλλά το 1939,<ref name="ReferenceA" /> μετά τη σύλληψή του από το [[Καθεστώς της 4ης Αυγούστου|καθεστώς Μεταξά]], αναχώρησε για τις [[ΗΠΑ]], όπου συνέχισε τις σπουδές του.

Το 1937 συμμετείχε σε ομάδα δεκατριών νεαρών [[Τροτσκισμός|τροτσκιστών]] κομμουνιστών -με πολιτικές αναφορές στην ομάδα «''Προλετάριος''»-, μεταξύ των οποίων συγκαταλεγόταν και ο φιλόσοφος [[Κορνήλιος Καστοριάδης]].<ref>Παπανδρέου, Ανδρέας (2006). ''Η Δημοκρατία στο απόσπασμα''. Αθήνα: εκδόσεις Λιβάνης, σελ. 71. [[Διεθνής πρότυπος αριθμός βιβλίου|ISBN]][[Ειδικό:ΠηγέςΒιβλίων/9789601412375|9789601412375]].</ref> Τα μέλη της «ομάδας των δεκατριών», συνελήφθησαν από την αστυνομία, εξαναγκάστηκαν σε υπογραφή [[δήλωση μετανοίας|δήλωσης μετανοίας]] και αποκήρυξης του κομμουνισμού και τελικά αφέθηκαν ελεύθεροι.<ref>From Acronauplia to Nezero, Greek Trotskyism From the Unification conference to the Executions [https://www.marxists.org/history/etol/revhist/backiss/vol3/no3/acrocamp.html (Part 1)] ''Papandreou was involved in the duplication of The Proletarian during the dictatorship, and his room was used as headquarters until his arrest with 12 other comrades, who were forced to sign a declaration of repentance. Kastoriades, who was good for nothing, signed an agreement as soon as he was arrested, and became anti-Soviet and later overtly anti-Communist as well.''</ref><ref>Castoriadis, [https://books.google.gr/books?id=oWhIDwAAQBAJ&pg=PT10&dq=castoriadis+biographie&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjkmvTl6fDjAhUKr6QKHXiuAaMQ6AEIKzAA#v=snippet&q=Arr%C3%AAt%C3%A9%20en%201939%2C%20il%20est%20vite%20%20rel%C3%A2ch%C3%A9&f=false une vie By François DOSSE] ''Arrêté en 1939, il est vite relâché''</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.kathimerini.gr/124522/article/epikairothta/ellada/o-my8os-twn-giwtopoylwn-exei-va8ies-rizes|title=Ο μύθος των Γιωτόπουλων έχει βαθιές ρίζες {{!}} Kathimerini|website=www.kathimerini.gr|accessdate=2019-07-21}}{{Cite web|url=https://www.efsyn.gr/politiki/124637_i-dexia-sto-kynigi-toy-andrea|title=Η Δεξιά στο κυνήγι του Ανδρέα|website=Η Εφημερίδα των Συντακτών|language=el-GR|accessdate=2019-08-07}}</ref> Τον Ανδρέα Παπανδρέου ανέκρινε προσωπικά ο [[Κωνσταντίνος Μανιαδάκης]], υφυπουργός Δημοσίας Ασφαλείας. Χρόνια αργότερα, το 1964, ως βουλευτής της [[Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις|ΕΡΕ]] ο Μανιαδάκης χρησιμοποίησε τη «δήλωση μετανοίας» για να επιτεθεί πολιτικά στον Ανδρέα Παπανδρέου.<ref>{{Cite web|url=https://www.efsyn.gr/politiki/124637_i-dexia-sto-kynigi-toy-andrea|title=Η Δεξιά στο κυνήγι του Ανδρέα|website=Η Εφημερίδα των Συντακτών|language=el-GR|accessdate=2019-08-07}}</ref>

Υπηρέτησε εθελοντής σε σημαντική θέση στο [[Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ]], ως εξεταστής μοντέλων για τον κατάλληλο χρόνο επισκευής πολεμικών πλοίων.<ref name="ethnos.gr">{{Cite web|url=http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=11372952|title=Οταν ο Ανδρέας διαπραγματευόταν με το ΔΝΤ|date=2010-04-25|website=ethnos.gr|publisher=|accessdate=2016-07-22}}</ref> Το 1943 έλαβε το [[Διδακτορικό δίπλωμα|διδακτορικό του δίπλωμα]] στα [[Οικονομικά]] και τη [[Φιλοσοφία]] από το [[Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ]], όπου και διορίστηκε ως αναπληρωτής καθηγητής (associate professor). Το 1944, ο μόλις 25 ετών Ανδρέας Παπανδρέου είναι ένα από τα πέντε μέλη της ελληνικής αντιπροσωπείας στη [[διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς]] —που σχεδίασε ολόκληρη την αρχιτεκτονική της παγκόσμιας οικονομίας ως τις πετρελαϊκές κρίσεις του '70— της οποίας ηγείται ο κορυφαίος Έλληνας οικονομολόγος [[Κυριάκος Βαρβαρέσος]].<ref name="ethnos.gr" /> Το 1947 διορίστηκε επίκουρος και στη συνέχεια τακτικός καθηγητής του [[Πανεπιστήμιο της Μινεσότα|Πανεπιστημίου της Μινεσότα]]<ref>Φύλλο εφημερίδας "Έθνος" της [[20 Οκτωβρίου]] του 1947, σελ. 1: "Ο κ. Ανδρ. Γ. Παπανδρέου καθηγητής Πανεπιστημίου εις την Αμερικήν", ανακτήθηκε στις 19/10/2017</ref> και του [[Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ|Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ]] (Berkeley) της [[Καλιφόρνια]], όπου και διετέλεσε πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικής Επιστήμης από το 1956 ως το 1959. Την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία συνέχισε στα χρόνια της [[Χούντα των Συνταγματαρχών|δικτατορίας]], οπότε εργάστηκε ως καθηγητής οικονομικών στο [[πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης]] (1968-69) και του [[Πανεπιστήμιο του Γιορκ|Γιορκ]] (1969-1974), όπου διετέλεσε και διευθυντής [[Μεταπτυχιακό|μεταπτυχιακών]] σπουδών. Παντρεύτηκε διαδοχικά με τη Χριστίνα Ρασιά, μια ελληνοαμερικανίδα ψυχίατρο, τη [[Μαργαρίτα Τσαντ-Παπανδρέου|Μαργαρίτα Τσαντ]] (με την οποία απέκτησε 4 παιδιά, τον [[Γιώργος Παπανδρέου|Γιώργο]] (πρωθυπουργός της Ελλάδος από το 2009 με το ΠΑΣΟΚ), τη Σοφία, τον [[Νίκος Παπανδρέου|Νίκο]] και τον [[Ανδρέας Α. Παπανδρέου|Αντρίκο]]) και τη [[Δήμητρα Λιάνη]]. Εκτός γάμου γεννήθηκε το 1969 η κόρη του Αιμιλία Νίμπλουμ.<ref name="tovima_15_9_1996">{{Cite news|url=https://www.tovima.gr/2008/11/24/archive/i-diathiki-se-diki/|title=Η διαθήκη σε... δίκη|last=|first=|date=16-09-1996|work=[[Το Βήμα]]|accessdate=22-07-2016|via=}}</ref>

Επέστρεψε οικογενειακώς στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ στις 16 Ιανουαρίου του 1961 και έπειτα από πρόταση του τότε Πρωθυπουργού [[Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής|Κωνσταντίνου Καραμανλή]] ανέλαβε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και Επιστημονικός Διευθυντής του νεοσύστατου [[Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών|Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών]] (ΚΕΠΕ), καθώς και Σύμβουλος της [[Τράπεζα της Ελλάδος|Τράπεζας της Ελλάδος]].<ref>{{Cite web|url=http://www.kepe.gr/index.php/el/to-kepe/istoriko-kepe|title=ΙΣΤΟΡΙΚΟ|website=www.kepe.gr|accessdate=2016-07-22|archive-date=2016-03-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20160326151424/http://www.kepe.gr/index.php/el/to-kepe/istoriko-kepe|url-status=}}</ref>

Εκλέχτηκε βουλευτής για πρώτη φορά το [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1964|1964]] με την [[Ένωσις Κέντρου|Ένωση Κέντρου]]. Μετείχε στην [[Κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου 1964|κυβέρνηση]] του πατέρα του, Γεωργίου Παπανδρέου, αρχικά ως [[Υπουργείο Προεδρίας Κυβερνήσεως|Υπουργός Προεδρίας]] και λίγο αργότερα ως αναπληρωτής [[Υπουργείο Συντονισμού|Υπουργός Συντονισμού]].<ref>{{Cite web|url=http://www.ggk.gov.gr/?p=1239|title=Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης {{!}} Κυβέρνηση ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (1964)|last=|first=|date=|website=www.ggk.gov.gr|publisher=|accessdate=2016-07-22}}</ref> Ο οικονομικός του λόγος κινείται μέσα στο επίσημο πλαίσιο της τότε οικονομικής ορθοδοξίας. Άλλωστε, η πανεπιστημιακή του καριέρα στις ΗΠΑ ως την έλευσή του στην Ελλάδα εντασσόταν στο πλειοψηφικό ρεύμα της αμερικανικής οικονομικής σκέψης της εποχής. Έτσι ακολουθεί τη διαδομένη τότε αντίληψη μεταρρυθμιστικής οικονομικής πολιτικής για τις καθυστερημένες χώρες, η οποία επιδίωκε να συνδυάσει την ενίσχυση της ζήτησης μέσω της αύξησης των λαϊκών εισοδημάτων, με την άμεση παραγωγική δραστηριοποίηση του κράτους, ώστε να δοθεί η αναγκαία αναπτυξιακή δυναμική, να καλυφθούν τα παραγωγικά/κλαδικά κενά, να υποκατασταθούν βαθμιαία οι εισαγωγές<ref>{{Cite book|title=Η Ελλάδα της μεταπολίτευσης:1974-1990. Σταθερή δημοκρατία σημαδεμένη από τη μεταπολεμική ιστορία|last=Βούλγαρης|first=Γιάννης|publisher=εκδόσεις Θεμέλιο|year=2001|isbn=978-960-310-280-9|location=Αθήνα|page=73}}</ref> Παραιτήθηκε λίγο αργότερα μετά από πολλές πιέσεις άλλων τάσεων μέσα στο κόμμα και συσπείρωσε γύρω του τη λεγόμενη κεντροαριστερή πτέρυγα της Ένωσης Κέντρου. Στις 25 Απριλίου του 1965 γίνεται ξανά αναπληρωτής Υπουργός Συντονισμού, ενώ ένα μήνα αργότερα κατηγορήθηκε ως εμπνευστής και αρχηγός στην [[Υπόθεση Ασπίδα|υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ»]] και στο συνωμοτικό [[Σχέδιο Ελικών]].

Ήδη από εκείνα τα ταραχώδη χρόνια (1965-1967) ο Ανδρέας Παπανδρέου κερδίζει την αγάπη της μεγάλης πλειοψηφίας των πρώην [[ΕΑΜ]]ιτών και [[Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός|ΕΛΑΣιτών]] που θα συνεχίζουν να τον στηρίζουν ως το τέλος, αλλά οι σχέσεις του με την ηγεσία της Αριστεράς χαρακτηρίζονται από αμοιβαία καχυποψία. Γενικά, ο Ανδρέας Παπανδρέου ενδιαφερόταν περισσότερο για τον «απλό κόσμο» της Αριστεράς και όχι για τους ηγέτες της, που τους θεωρούσε παρωχημένους και όχι ιδιαίτερα ευφυείς.<ref>«Η Καθημερινή» 16 Οκτωβρίου 2005, ''[https://web.archive.org/web/20121116125235/http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_2_16/10/2005_1284668 Ο Ανδρέας Παπανδρέου και η Αριστερά]''</ref>

Στις 12 Οκτωβρίου του 1966, χιλιάδες οπαδοί του υποδέχθηκαν τον Ανδρέα Παπανδρέου που επέστρεφε από 12ήμερη περιοδεία στη [[Σκανδιναβία]]. Ένα πανό έγραφε: ''«Καλώς όρισες Κένεντι της Ελλάδος»''. Κύρια αιτία αυτής της θριαμβευτικής υποδοχής ήταν ότι την προηγουμένη της αναχώρησής του είχε ασκηθεί ποινική δίωξη για «συνωμοσία προς εκτέλεσιν πράξεων εσχάτης προδοσίας», κατά όσων είχαν αναμιχθεί στην οργάνωση ΑΣΠΙΔΑ, πολιτικός εγκέφαλος της οποίας κατηγορήθηκε από τους συντηρητικούς αντιπάλους του ότι ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου. ''«Η δυναμική αυτή εκδήλωση αποφασιστικότητας στον αγώνα για τη δημοκρατία και οι επιδείξεις στοργής του αθηναϊκού λαού στο πρόσωπό μου θορύβησαν τους βασιλικούς κύκλους, τις αμερικανικές υπηρεσίες, το παρακράτος και φυσικά την κυβέρνηση Στεφανόπουλου»'', έγραψε αργότερα στο βιβλίο του ''«Η Δημοκρατία στο απόσπασμα»'' ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου. Αμέσως μετά ο Α. Παπανδρέου πραγματοποίησε περιοδεία στην [[Κρήτη]] επικεφαλής ομάδας ογδόντα βουλευτών της [[Ένωσις Κέντρου|Ενώσεως Κέντρου]], όπου αποθεώθηκε, προκαλώντας έτσι έντονη ανησυχία και στο εσωτερικό του κόμματός του, ακόμη και στον ίδιο του τον πατέρα, που αναλογιζόταν τις συνέπειες της ραγδαίας ανόδου της πολιτικής ισχύος του γιου του, ο οποίος υπερασπιζόταν όλο και πιο ριζοσπαστικές θέσεις.<ref>{{Cite book|title=Ιστορικό Λεύκωμα 1966|last=Συλλογικό έργο|first=|publisher=Καθημερινή|year=1997|isbn=|location=Αθήνα|page=80|chapter=Θριαμβευτική υποδοχή του Ανδρέα Παπανδρέου}}</ref> 
[[File:Aankomst Andreas Papandreou op CS te Amsterdam, Bestanddeelnr 921-2793.jpg|thumb|300px|Ο Παπανδρέου το 1968 σε αντιδικτατορική συγκέντρωση στο [[Άμστερνταμ]]]]

Με το [[πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967]], ο Ανδρέας Παπανδρέου συνελήφθη από τη [[χούντα των Συνταγματαρχών]] και φυλακίστηκε.<ref name="Pieseis_Oinomenon_Politeion">{{Cite book|title=Φαντάσματα των Βαλκανίων|last=Kaplan|first=Robert D.|publisher=εκδόσεις Ροές|year=2002|isbn=978-960-283-146-5|location=Αθήνα|page=464}}</ref> Τις επόμενες μέρες ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών [[Λύντον Τζόνσον]] παρενέβη υπέρ του Παπανδρέου και άλλων πολιτικών ηγετών.<ref name="epistoli Margaritas">{{Cite web|url=http://www.kryphoscholio.com/politika/chant.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100430060556/http://www.kryphoscholio.com/politika/chant.html|archivedate=2010-04-30|title=Επιστολή Μαργαρίτας Παπανδρέου|last=|first=|website=kryphoscholio.com|publisher=|accessdate=2016-07-22|url-status=dead}}</ref> Στη φυλακή ο Παπανδρέου ανέμενε να παραπεμφθεί σε δίκη για την [[υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ]] με την κατηγορία ότι προετοίμαζε στρατιωτικό πραξικόπημα με στόχο την εγκαθίδρυση σοσιαλιστικής δικτατορίας, την εκθρόνιση του βασιλιά Κωνσταντίνου και την απομάκρυνση της Ελλάδας από το [[ΝΑΤΟ]] και συνέταξε ένα εννεασέλιδο αυτοβιογραφικό υπόμνημα για την απολογία του. Αποφυλακίστηκε, ωστόσο, μετά τη χορήγηση μερικής αμνηστίας μετά το [[Αντικίνημα της 13ης Δεκεμβρίου|αποτυχημένο αντικίνημα]] του Κωνσταντίνου το Δεκέμβριο του '67<ref>{{cite news|url=https://www.efsyn.gr/politiki/122322_pistis-moy-i-dimokratia|title=«Πίστις μου η Δημοκρατία»|newspaper=[[Η Εφημερίδα των Συντακτών]]|author=Δημήτρης Ψαρράς|date=03-09-2017|accessdate=03-09-2017}}</ref> χάρη στην αμερικανική παρέμβαση<ref name="Pieseis_Oinomenon_Politeion" /> μετά από έντονες πιέσεις και διαμαρτυρίες κορυφαίων ακαδημαϊκών και διανοούμενων των Ηνωμένων Πολιτειών στον Πρόεδρο Τζόνσον, όπως ο [[Τζον Κένεθ Γκάλμπρεϊθ]] (John Kenneth Galbraith), προσωπικός του φίλος από τα χρόνια του Χάρβαρντ.<ref>[http://www.independent.co.uk/news/people/obituary-andreas-papandreou-1338574.html Νεκρολογία του Ανδρέα Παπανδρέου από τη βρετανική εφημερίδα The Independent]</ref> Στις 16 Ιανουαρίου του 1968 φεύγει από τη χώρα και ιδρύει το [[Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα]] (ΠΑΚ), επικεφαλής του οποίου έδρασε αντιδικτατορικά σε πολλές δυτικές χώρες, και στο οποίο συσπειρώνονται πολλά από τα γνωστά στελέχη του [[ΠΑΣΟΚ]]. Έδρα του ΠΑΚ ήταν αρχικά η πρωτεύουσα της [[Σουηδία]]ς, [[Στοκχόλμη]].

Από την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1961 και ως την επιβολή της δικτατορίας, ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε καταγγείλει το τότε σύστημα εξουσίας ([[παρακράτος]], συνωμοτικές οργανώσεις, οικονομικά συμφέροντα) στεκόμενος ιδιαίτερα στην τρομοκράτηση της επαρχίας από τη Χωροφυλακή και τα [[Τάγματα Εθνοφυλακής Αμύνης]] (ΤΕΑ),<ref>{{Cite book|title=Η Δημοκρατία στο απόσπασμα|last=Παπανδρέου|first=Ανδρέας|publisher=εκδόσεις Λιβάνης|year=2006|isbn=9789601412375|location=Αθήνα|page=42-66}}</ref> ξεκινώντας την κόντρα του με τα «παλιά τζάκια» για τα οποία και είχε δηλώσει ότι πρέπει να ξηλωθούν οριστικά και αμετάκλητα.<ref>{{Cite book|title=Δημοκρατία και Εθνική Αναγέννηση|last=Παπανδρέου|first=Ανδρέας|publisher=εκδόσεις Φέξη|year=1966|isbn=|location=Αθήνα|page=}}</ref> Παράλληλα, σε πολύ μικρό διάστημα γίνεται ο δημοφιλέστερος Έλληνας πολιτικός, παρά τις συνεχείς επιθέσεις μερίδας του Τύπου.<ref name=":2">{{Cite book|title=Les Forces Politiques en Grèce|last=Meynaud|first=Jean|publisher=χ.ε.|year=1965|isbn=|location=Lausanne|page=}}</ref> Ήρθε σε σύγκρουση με ορισμένους πολύ σημαντικούς συνεργάτες του πατέρα του, όπως ο τραπεζίτης και πολιτικός [[Σταύρος Κωστόπουλος]]. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήθελε τη δημιουργία ενός κόμματος αρχών με συγκεκριμένη ιδεολογία και ισχυρή οργάνωση σε εθνικό επίπεδο, κάτι στο οποίο αντιστέκονταν σθεναρά οι «βαρόνοι» της [[Ένωσις Κέντρου|Ενώσεως Κέντρου]]. Επιπλέον, οι βαρόνοι της βενιζελικής παράταξης ανησυχούσαν για τη μεγάλη δημοτικότητά του και επέκριναν τον Ανδρέα ως «αλεξιπτωτιστή της πολιτικής», ότι δηλαδή είχε εμφανισθεί από το πουθενά και μέσα σε ένα-δύο χρόνια είχε γίνει το πιο αναγνωρίσιμο και δημοφιλές πρόσωπο της ελληνικής πολιτικής και απαιτούσε να αποφασίζει για όλα.<ref name=":2" />

=== Η ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος ===
Ο Ανδρέας Παπανδρέου αντιμετώπισε αρχικά με πολλή δυσπιστία τη [[Μεταπολίτευση]] της 24ης Ιουλίου 1974 και έλαβε την απόφαση να επιστρέψει στην [[Ελλάδα]] μόλις στα μέσα Αυγούστου. Αμέσως όμως δραστηριοποιήθηκε με αποτέλεσμα μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες να παρουσιάσει τις θέσεις του για την ίδρυση ενός νέου κόμματος. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974, σε μία από τις αίθουσες του ξενοδοχείου «Κινγκ Πάλας», ο Ανδρέας Παπανδρέου ανακοίνωσε την ίδρυση του [[Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα|Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος]] με τη γνωστή «[[Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη]]», όπως έχει επικρατήσει να λέγεται από τότε. Η επιμέλεια της διακήρυξης είχε ανατεθεί από τον ίδιο τον Παπανδρέου στα ηγετικά στελέχη του ΠΑΚ [[Ιωάννης Ζαφειρόπουλος (πολιτικός)|Ιωάννη Ζαφειρόπουλο]], αργότερα [[Εκλογική περιφέρεια Ηλείας|βουλευτή νομού Ηλείας]], στον καθηγητή πανεπιστημίου [[Μανώλης Παπαθωμόπουλος|Μανώλη Παπαθωμόπουλο]] και στον Δαμιανό Βασιλειάδη, ενώ ένα μεγάλο μέρος της διακήρυξης γράφτηκε από τον [[Κώστας Σημίτης|Κώστα Σημίτη]]. Παρόντες στην ανακοίνωση της διακήρυξης ήταν στελέχη του ΠΑΚ, αγωνιστές διωχθέντες από τη Χούντα, νεολαίοι από την [[εξέγερση του Πολυτεχνείου]] και νεολαίοι της Γενιάς του 1-1-4. Στη διακήρυξη αναγράφονταν οι λόγοι ίδρυσης και οι βασικές θέσεις του κινήματος.

=== Από τη Μεταπολίτευση στην Αλλαγή ===
[[Αρχείο:Pasok-1981.svg|μικρογραφία|Το έμβλημα του ΠΑ.ΣΟ.Κ κατά την εκλογική αναμέτρηση του 1981.]]
Οδηγεί το ΠΑΣΟΚ στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1974|εκλογές της 17 Νοεμβρίου του 1974]], όπου λαμβάνει 13,58% των ψήφων και εκλέγει 12 βουλευτές.<ref>{{Cite web|url=https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Ekloges/Eklogika-apotelesmata-New/#A|title=Εκλογικά Αποτελέσματα - 1974|last=|first=|date=|website=www.hellenicparliament.gr|publisher=Βουλή των Ελλήνων|accessdate=2016-07-22}}</ref> Είναι η περίοδος που κυριαρχεί η αντιαμερικανική και αντιΝΑΤΟϊκή χροιά στην πολιτική του. Παράλληλα καθίσταται ο αδιαμφισβήτητος αρχηγός του ΠΑΣΟΚ (κάτι στο οποίο συνέβαλαν και οι διαγραφές διαφωνούντων από το Κόμμα, όπως στελεχών της «Δημοκρατικής Άμυνας» και τη νεολαίας).

Στις 11 Δεκεμβρίου 1974 ο [[Κωνσταντίνος Καραμανλής]] λέει στη Βουλή ''«Η Ελλάς ανήκει εις τον δυτικόν κόσμο»''. Ο Παπανδρέου του απαντά ''«Προτιμούμε να ανήκουμε εις τους Έλληνας»''.<ref>K. KAPAMANΛHΣ: ''Η κυβέρνησις θα επιδιώξει ταυτοχρόνως την διασφάλισιν των δικαιωμάτων και την εξυπηρέτησιν των συμφερόντων της Ελλάδος με μεθοδικότητα και σθένος. Την ειδικότερη, όμως, πολιτική της Ελλάδος προς τον έξω κόσμο την προσδιορίζει η γεωπολιτική της θέσις και τα πάγια συμφέροντα του έθνους. Γεωγραφικώς, πολιτικώς και ιδεολογικώς η Ελλάς ανήκει εις την Δύσιν''.
Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: ''Eίπε η κυβέρνηση διά στόματος του πρωθυπουργού, ότι η Ελλάς ανήκει εις την Δύσιν. Θα μου επιτρέψετε, κ. πρόεδρε, να πω όχι. Η Ελλάς ανήκει εις τους Έλληνας''.
K. KAPAMANΛHΣ: ''Δεν είπα ότι ανήκει εις τους Δυτικούς, ανήκει εις την Δύσιν''.
Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: ''Η Ελλάς ανήκει εις εκείνον τον χώρον ο οποίος την συμφέρει. Δεν μπορούμε να δεσμευθούμε εσαεί και να πούμε ανήκουμε εδώ ή εκεί''. http://www.hri.org/E/1996/96-06-24.dir/keimena/greece/greece5.htm</ref>

Στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1977|εκλογές της 20 Νοεμβρίου 1977]] οδηγεί το ΠΑΣΟΚ στην αξιωματική αντιπολίτευση, λαμβάνοντας το 25,34% των ψήφων και εκλέγοντας 93 βουλευτές, για να το οδηγήσει τελικά στην εξουσία το 1981.<ref>{{Cite web|url=https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Ekloges/Eklogika-apotelesmata-New/#B|title=Εκλογικά Αποτελέσματα - 1977|last=|first=|date=|website=www.hellenicparliament.gr|publisher=Βουλή των Ελλήνων|accessdate=2016-07-22}}</ref><ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Ekloges/Eklogika-apotelesmata-New/#C|title=Εκλογικά Αποτελέσματα - 1981|last=|first=|date=|website=www.hellenicparliament.gr|publisher=Βουλή των Ελλήνων|accessdate=2016-07-22}}</ref>

Το διάστημα 1974-1981, το ΠΑΣΟΚ και ο Ανδρέας Παπανδρέου θα έχουν μία θεαματική, μοναδική στην ελληνική πολιτική ιστορία άνοδο. Από το 13,58% των ψήφων το Νοέμβριο του 1974, το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ θα εκτιναχθεί στο 48,1% τον Οκτώβριο του 1981. Ούτε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής από τα δεξιά, αλλά ούτε και ο [[Χαρίλαος Φλωράκης]] από τα αριστερά μπόρεσαν να αντιπαρατεθούν αποτελεσματικά στον Ανδρέα Παπανδρέου. Στα δεξιά του, ο Ανδρέας Παπανδρέου επέκρινε την υποχωρητική εξωτερική πολιτική της Νέας Δημοκρατίας σε σχέση με τις τουρκικές διεκδικήσεις, κατήγγειλε συνεχώς τη δεξιά παράταξη για την τραγωδία και απώλεια της Κύπρου (''αδέξια Δεξιά'', όπως έλεγε), ζητούσε ''Ελληνοποίηση του Υπουργείου Εξωτερικών'' και παράλληλα οι δικές του σκληρές θέσεις στα εθνικά θέματα βρήκαν μεγάλη απήχηση σε πολλούς εθνικιστές.<ref>{{Cite book|title=Το μυθιστόρημα του ΠΑΣΟΚ|last=Λακόπουλος|first=Γιώργος|publisher=εκδόσεις Καστανιώτη|year=1999|isbn=978-960-03-2596-6|location=Αθήνα|page=}}</ref><ref>{{Cite book|title=Η Ελλάδα στους Έλληνες|last=Παπανδρέου|first=Ανδρέας|publisher=εκδόσεις Καρανάσης|year=1976|isbn=|location=Αθήνα|page=26-33}}</ref> Στα αριστερά του, επέκρινε το ΚΚΕ για τη δειλή στάση του σε διάφορες απεργίες και κινητοποιήσεις, και οι συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ ήταν αυτοί που διακρίθηκαν περισσότερο στις μεγάλες εργατικές κινητοποιήσεις της περιόδου 1975-1977 έχοντας σχεδόν πάντα πιο αριστερές και επιθετικές απόψεις από τους αντίστοιχους του ΚΚΕ.<ref>«[https://kseeath.wordpress.com/2007/11/16/%CF%84%CE%BF-%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%B5%CF%8A%CE%BA%CF%8C-%CF%80%CE%B1%CF%83%CE%BF%CE%BA-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B7%CE%BD-3%CE%B7-%CF%83%CE%B5%CF%80%CF%84%CE%AD%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%B7/ Το ανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ: Από την 3η Σεπτέμβρη στο Σημιτικό εκσυγχρονισμό]» του Κ. Ρουσίτης από «[https://kseeath.wordpress.com/ Εργατική Εξουσία – Αρχείο]».Δημοσιεύθηκε Νοεμβ.2007. [https://web.archive.org/web/20140916123720/https://kseeath.wordpress.com/2007/11/16/%CF%84%CE%BF-%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%B5%CF%8A%CE%BA%CF%8C-%CF%80%CE%B1%CF%83%CE%BF%CE%BA-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B7%CE%BD-3%CE%B7-%CF%83%CE%B5%CF%80%CF%84%CE%AD%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%B7/ Αρχειοθετήθηκε] 16/9/2014. Ανακτήθηκε 1/2/2018.</ref> Κυρίως όμως ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν αυτός που μπόρεσε πειστικά να εγγυηθεί στους ΕΑΜογενείς πολίτες το τέλος της κοινωνικο-πολιτικής απομόνωσής τους, ότι θα πάψουν να είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας,<ref>{{Cite book|title=The Greek Civil War: essays on a conflict of exceptionalism and silences|last=Carabott|first=Philip|last2=Sfikas|first2=Thanasis D.|publisher=Ashgate|year=2004|isbn=9780754641322|location=|page=262-266}}</ref> κάτι που τελικά και έγινε μετά το 1981, με μέτρα όπως την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης των ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και τη διάλυση της Χωροφυλακής.

Ο φόβος ότι ενδεχομένως οι Ένοπλες Δυνάμεις θα σταματούσαν την άνοδο του Ανδρέα Παπανδρέου στην εξουσία εκμηδενίστηκε από την πολύ μεγάλη απήχηση που είχε σε αυτόν το χώρο το ΠΑΣΟΚ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε καταγγείλει την ομάδα των χουντικών αξιωματικών για βιασμό της δημοκρατίας, βαρβαρότητα και εγκληματική ηλιθιότητα σε σχέση με την απώλεια της [[Κύπρος|Κύπρου]], αλλά πίστευε πως, απαλλαγμένο από τους χουντικούς, το σώμα των αξιωματικών ήταν «η αιχμή του οράματος της εθνικής αναγέννησης»: ένας δυσανάλογα μεγάλος αριθμός πολιτευτών του ΠΑΣΟΚ επί Ανδρέα Παπανδρέου ήταν απόστρατοι αξιωματικοί, και μετά το 1981 μερικοί ανέλαβαν και Υπουργοί ([[Ιωάννης Χαραλαμπόπουλος]], [[Αντώνης Δροσογιάννης]], [[Νικόλαος Κουρής]]).<ref>{{Cite book|title=The military in Greek politics: from independence to democracy|last=Veremis|first=Thanos|publisher=Black Rose Books|year=1997|isbn=9781551641041|location=|page=}}</ref><ref>{{Cite book|title=Greece under socialism: a NATO ally adrift|url=https://archive.org/details/greeceundersocia0000unse|last=Σταύρου|first=Νικόλαος|authorlink=Νικόλαος Σταύρου|publisher=Aristide D. Caratzas Publisher|year=1988|isbn=9780892414604|location=|page=[https://archive.org/details/greeceundersocia0000unse/page/94 94]-95}}</ref>

=== Οι κυβερνήσεις από το 1981 ως το 1989 ===
Το [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1981|1981]] ήταν η χρονιά που το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές με ποσοστό 48,07% και ο Ανδρέας Παπανδρέου έγινε για πρώτη φορά πρωθυπουργός της χώρας.<ref name=":3" /> Η κυβερνητική αυτή μετάβαση χαρακτηρίστηκε τόσο πριν όσο και μετά τις εκλογές ως «Αλλαγή», με την έννοια ότι μετά από μια μακρά περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από τη δεξιά ήρθε στην εξουσία ένα κόμμα που βασιζόταν στις αρχές του σοσιαλισμού. Η προεκλογική εκστρατεία του Ανδρέα Παπανδρέου στηρίχτηκε σε συνθήματα όπως ''«Εδώ και τώρα αλλαγή»'' και ''«Η Ελλάδα στους Έλληνες»'', ενώ ο ίδιος καλλιέργησε το προφίλ του πολιτικού που βρισκόταν σε άμεση επαφή και επικοινωνία με τα λαϊκά στρώματα· φίλοι και αντίπαλοι τον προσφωνούσαν συνήθως με το μικρό του όνομα, «Ανδρέας».

==== Εσωτερική πολιτική ====
Το σύνθημα της «αλλαγής» και το τρίπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία και Κοινωνική Απελευθέρωση» συσπείρωσε γύρω από τον Ανδρέα Παπανδρέου και το κίνημά του ένα ευρύτατο φάσμα πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων που δεν εμφορούνταν πάντοτε από κοινές πεποιθήσεις.<ref name=":6">{{Cite book|title=Η εθνική ιδέα στην Ελλάδα την δεκαετία του 1980 και η επανάκαμψη της "εθνικοφροσύνης"|first=Γιώργος|last=Φραντζής|publisher=Εκδόσεις Παπαζήση|isbn=978-960-02-3963-8|location=Αθήνα|page=209-210|quote=Με το σύνθημα της "Αλλαγής", το οποίο θα ακουστεί πολλές φορές μετά τη νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 1981, προσδίδεται ένα νέο όραμα στην ελληνική κοινωνία όπου ο "λαός" πλέον αγωνίζεται ενωμένος ενάντια στους "προνομιούχους" και τα "ξένα συμφέροντα" που απειλούν την ευημερία του. Με το σύνθημα αυτό ζητάει επιπλέον από τους πολίτες να χτίσουν μία νέου τύπου εθνική ομοψυχία προκειμένου να επιτευχθεί ένα νέος "εθνικός στόχος".}}</ref><ref>{{Cite book|title=|first=|last=|publisher=|isbn=|location=|page=}}</ref> 

Κατά την περίοδο της διακυβέρνησης Παπανδρέου επιδιώχθηκε η εθνική συμφιλίωση, αναγνωρίστηκε από το επίσημο κράτος το [[Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο]] (ΕΑΜ) ως οργάνωση της [[Εθνική Αντίσταση|Εθνικής Αντίστασης]] και τα δικαιώματα των αγωνιστών του<ref>{{Cite book|url=https://www.scribd.com/document/59921571/%CE%97-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CF%8E%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%95%CE%B8%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%AF%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%92-%CE%92%CE%B1%CE%BC%CE%B2%CE%B1%CE%BA%CE%AC%CF%82-%CE%A0-%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CF%89%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CE%BC-%CE%97-%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B4%CE%B5%CE%BA%CE%B1%CE%B5%CF%84%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-80-%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%BB%CE%B5|title=Η Ελλάδα στη δεκαετία του 80: κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό|last=Τζούκας|first=Βαγγέλης|last2=Παναγιωτόπουλος|first2=Π.|publisher=εκδόσεις Το Πέρασμα|year=2010|isbn=978-960-98310-8-6|editor-last=Βαμβακάς|editor-first=Β.|location=Αθήνα|page=|chapter=Η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης}}</ref>, ενώ πολτοποιήθηκαν οι φάκελοι φρονημάτων που διατηρούσε η Ασφάλεια για πολλούς από αυτούς. Σκοπός αυτής της απόφασης ήταν εν μέρει και ο επαναπατρισμός πολλών Ελλήνων πολιτικών προσφύγων από την Εποχή του [[Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949|Εμφυλίου]]. Κατά τη διάρκεια της θητείας του λειτούργησαν κατά τόπους παραρτήματα της Ένωσης Γυναικών Ελλάδας. Επίσης, το 1984 ενοποιήθηκαν τα Σώματα Ασφαλείας, [[Χωροφυλακή]] και [[Αστυνομία Πόλεων]] και από τη συγχώνευσή τους δημιουργήθηκε η σημερινή [[Ελληνική Αστυνομία]]. Η κατάργηση ιδιαίτερα της Χωροφυλακής έγινε δεκτή με πρωτοφανή αισθήματα ανακούφισης από τους αριστερούς πολίτες, καθώς είχε ταυτιστεί με τις αυταρχικές πρακτικές των κυβερνήσεων της δεξιάς, εξ ου και ο διαδεδομένος «φόβος του χωροφύλακα».

Στον τομέα της εκπαίδευσης η μεταρρύθμιση του ΠΑΣΟΚ εκφράστηκε με δυο βασικά νομοσχέδια, τον Νόμο-Πλαίσιο για τη λειτουργία των [[ΑΕΙ]] (ν. 1268/1982) και τον Ν. 1566/85 για τη Βασική και Μέση Εκπαίδευση. Ο πρώτος κατάργησε τον θεσμό της έδρας στα Πανεπιστήμια εισάγοντας τις τέσσερις βαθμίδες μελών Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού, θεσμοθέτησε τα όργανα συνδιοίκησής τους από φοιτητές και καθηγητές, ενώ μετονόμασε τα ΚΑΤΕΕ σε [[ΤΕΙ]]. Ο δεύτερος επιχείρησε έναν δομικό κυρίως μετασχηματισμό της εκπαίδευσης, επιδιώκοντας τη μεγαλύτερη συμμετοχή των γονέων και μαθητών στα σχολικά πράγματα, ενώ αντικατέστησε τον θεσμό του επιθεωρητή με αυτόν του Σχολικού Συμβούλου.

Επίσης ιδρύθηκε το [[Εθνικό Σύστημα Υγείας]], καθιερώθηκαν οι αντικειμενικές αξίες των ακινήτων και την 1η Ιανουαρίου 1987 ο [[Φόρος Προστιθέμενης Αξίας]].

===== Οικονομία =====
[[Αρχείο:GDP50-80.jpg|thumb|right|Αύξηση Α.Ε.Π. 1950-1980, διάφορες χώρες. Πηγή: Penn World Tables]]
[[Αρχείο:GDP80-00.jpg|thumb|right|Αύξηση Α.Ε.Π. 1980-2000, διάφορες χώρες. Πηγή: Penn World Tables]]

Το διάστημα 1981-1985 κυρίως, ο Ανδρέας Παπανδρέου και η [[Κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου 1981|κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ]] προέβησαν σε σειρά [[Εθνικοποίηση|εθνικοποιήσεων]], τηρώντας και τις προεκλογικές δεσμεύσεις του κόμματος για την «κοινωνικοποίηση των επιχειρήσεων». Κρατικοποιήθηκαν επιχειρήσεις που ανήκαν σε πολύ ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες: η [[ΛΑΡΚΟ]] και η [[ΠΥΡΚΑΛ]], τα τσιμέντα [[ΑΓΕΤ-ΗΡΑΚΛΗΣ]], η [[Ελληνική Χαλυβουργία]], τα [[ναυπηγεία Σκαραμαγκά]] της [[οικογένεια Νιάρχου|οικογένειας Νιάρχου]], η [[Πειραϊκή-Πατραϊκή]] και η πολυεθνική [[ΕΣΣΟ-Πάππας]].<ref>{{Cite book|title=Οι δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμοί|last=Προβόπουλος|first=Γεώργιος|publisher=ΙΟΒΕ|year=1985|isbn=|location=Αθήνα|page=}}</ref> Η Αριστερά, αλλά και μεγάλο τμήμα της κοινωνίας γενικώς, αντέδρασε θετικά σε αυτές τις πολιτικές ως επιβολή του κράτους στην παραδοσιακή επιχειρηματική ελίτ.<ref name="clogg1987" /> Ο δημόσιος τομέας διογκώθηκε, σε αντίθεση με τον ιδιωτικό τομέα.<ref>{{Cite web|url=http://www.cepr.org/pubs/new-dps/dplist.asp?dpno=364|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071121004124/http://www.cepr.org/pubs/new-dps/dplist.asp?dpno=364|archivedate=2007-11-21|title=CEPR Discussion Paper Abstracts - DP364 Rigidities and Macroeconomic Adjustment under Market Opening: Greece and 1992|last=Sarris|first=Alexander H.|date=2007-11-21|website=|publisher=|accessdate=2016-07-22|url-status=live}}</ref> Η ανεργία (με αφετηρία την πρωτοεμφανιζόμενη ύφεση από την περίοδο [[Κυβέρνηση Γεωργίου Ράλλη 1980|διακυβέρνησης Ράλλη]]) υπερδιπλασιάστηκε φτάνοντας το 6,6%. Ο μέσος πληθωρισμός τη δεκαετία του 1970 ήταν 12%, ενώ τη δεκαετία του 1980 ανήλθε στο 20%, διαχωρίζοντας όμως σε πολιτικές περιόδους έχουμε μέσο όρο 1974-81 (ΝΔ) 17,5%, 1982-89 (ΠΑΣΟΚ) 19,5%).<ref>Πηγή: Συνδυασμός ιστοσελίδων Σχολής Κοινωνικών Επιστημών Πανεπ. Κρήτης ''[https://web.archive.org/web/20071123223656/http://www.soc.uoc.gr/gei/greek/etheuro/b1/p08.htm Εθνική δαπάνη και εγχώριο προϊόν]'' και ''[https://web.archive.org/web/20071123223651/http://www.soc.uoc.gr/gei/greek/etheuro/a1/pin8.htm Εθνική δαπάνη και ακαθάριστο εγχώριο προϊόν]'' (αρχειοθετημένες από τα πρωτότυπα στις 23 Νοεμβρίου 2007)</ref>

Κοιτώντας τα στοιχεία κατά μήνα, βλέπουμε ότι η κυβέρνηση του [[ΠΑΣΟΚ]] παρέλαβε τον Οκτώβριο του 1981 πληθωρισμό της τάξης του 24,2% και παρέδωσε τον Ιούνιο του 1989 πληθωρισμό στο 13,1%, μία εντυπωσιακή βελτίωση της κατάστασης, ο οποίος όμως το 1990 εκτινάχθηκε στο 20,4% (ΜΟ έτους),<ref>{{Cite book|title=Ιστορία του Ελληνικού Έθνους|last=Καζάκος|first=Πάνος|publisher=Εκδοτική Αθηνών|year=2000|isbn=|volume=ΙΣΤ΄|location=Αθήνα|page=364-371|chapter=Παροχές και λιτότητα: η οικονομία στη δεκαετία του 1980}}</ref> λόγω της πολιτικής αστάθειας και ακυβερνησίας της χώρας και λόγω των εκλογικών συγκρούσεων, την καταστροφική περίοδο 1989 - 1990. Το 1991 ήταν στο 19,5% (ΜΟ έτους). Κοιτώντας τους μέσους όρους κάθε έτους παρατηρείται πως ο πληθωρισμός έπεφτε σταθερά κάθε χρονιά, πλην του 1985 και του 1986 (αλλά το 1987 έπεσε ξανά, και μάλιστα στα χαμηλότερα επίπεδα από το 1978). 

Επίσης, έγιναν δύο διαδοχικές υποτιμήσεις της [[Δραχμή|δραχμής]], το 1983 και το 1985, κάτι που βοήθησε την εξαγωγική ικανότητα της χώρας αλλά έριξε την αγοραστική δύναμη των πολιτών, κάνοντας τα εισαγόμενα αγαθά πολύ ακριβότερα.<ref>{{Cite news|url=https://www.economist.com/free-exchange/2012/07/10/what-happens-after-the-fall|title=What happens after the fall|newspaper=The Economist|issn=0013-0613|accessdate=2016-07-22}}</ref>

Οι αντίπαλοι του Ανδρέα Παπανδρέου απέρριψαν τις οικονομικές πολιτικές των κυβερνήσεων Παπανδρέου. Κυρίως επέκριναν τις προσλήψεις που έγιναν στον δημόσιο τομέα, καθώς και τη σημαντική αύξηση των δημοσίων δαπανών και του δημοσίου χρέους: σύμφωνα με πηγές του καθηγητή Οικονομικών και πρώην Υπουργού της [[Νέα Δημοκρατία|Νέας Δημοκρατίας]] [[Γεώργιος Αλογοσκούφης|Γεωργίου Αλογοσκούφη]] οι δημόσιες δαπάνες ως ποσοστό του [[Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν|Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος]] ήταν 30% το 1980 και άνω του 50% το 1990.<ref name="Alogoskoufis" /> Επίσης, το χρέος της χώρας ανέβηκε από 40% του ΑΕΠ το 1980, σε 80% του ΑΕΠ το 1990 (βλέπε σχετικά European Economy N. 64). Ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει τη δεκαετία του 1980 ''«χαμένη δεκαετία»'' (οικονομικά).<ref name="Alogoskoufis">{{Cite web|url=http://www.cepr.org/PUBS/bulletin/meets/1151.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121207132258/http://www.cepr.org/PUBS/bulletin/meets/1151.htm|archivedate=2012-12-07|title=Macroeconomic Policy Constraints: Greece and the UK|last=Alogoskoufis|first=George|date=|website=www.cepr.org|publisher=|accessdate=2016-07-23|url-status=live}}</ref> 

Οι υποστηρικτές του Ανδρέα Παπανδρέου απάντησαν ότι η αύξηση των δαπανών και των προσλήψεων ήταν όχι απλά δικαιολογημένη, αλλά απαραίτητη. Ο λόγος ήταν η δημιουργία ενός κράτους πρόνοιας (έστω και υποτυπώδους) και η αποκατάσταση του πλειοψηφικού τμήματος του ελληνικού λαού (κυρίως των πρώην μελών του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και των οικογενειών τους) που για δεκαετίες βρισκόταν στο περιθώριο της κοινωνικο-οικονομικής και πολιτικής ζωής του τόπου, υπό καθεστώς επίσημων και ανεπίσημων διώξεων από τις συνεχόμενες (κοινοβουλευτικές ή δικτατορικές) κυβερνήσεις της Δεξιάς. Δεδομένης της απροθυμίας διεθνών επενδυτών να χρηματοδοτήσουν την αλματώδη αύξηση του δανεισμού, ο Παπανδρέου κατέφυγε στις ελληνικές τράπεζες που ήταν υπό κρατικό έλεγχο<ref>{{Cite book|title=Ανδρέας Γ. Παπανδρέου|last=Βαρελά|first=Κατερίνα Α.|publisher=Ελληνικά Γράμματα|year=2002|isbn=978-960-406-012-2|volume=Α΄|location=Αθήνα|page=}}</ref>: ειδικότερα, το 80% του συνολικού δημοσίου χρέους το καλοκαίρι του 1989 (όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου παρέδωσε την εξουσία) ήταν εσωτερικό.<ref>{{Cite book|title=Ο Μεγάλος Κύκλος της Ελληνικής Οικονομίας (1945-1995)|last=Δρακάτος|first=Κωνσταντίνος|publisher=εκδόσεις Παπαζήση|year=1997|isbn=978-960-02-1193-1|location=Αθήνα|page=}}</ref> Οι κυβερνήσεις μετά το 1990 στράφηκαν μαζικά σε ξένες τράπεζες, ενώ ιδιωτικοποίησαν και πολλές ελληνικές.

===== Εθνικό εισόδημα και μισθοί =====
Η κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου παρέλαβε την ελληνική οικονομία (τέλη 1981) σε οικονομική ύφεση (μεταβολή ΑΕΠ, σε σταθερές τιμές, 1980: 0,68%, 1981: -1,55%)<ref>{{Cite web|url=http://www.soc.uoc.gr/gei/greek/etheuro/b1/p08.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071123223656/http://www.soc.uoc.gr/gei/greek/etheuro/b1/p08.htm|archivedate=2007-11-23|title=ΕΘΝΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ ΚΑΙ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΙΟΝ|last=|first=|date=|website=www.soc.uoc.gr|publisher=|accessdate=2016-07-23|url-status=dead}}</ref> λόγω της δεύτερης πετρελαϊκής κρίσης (του 1979), η οποία σε συνδυασμό με τις αυξημένες δημόσιες κοινωνικές δαπάνες επέτεινε το φαινόμενο του [[στασιμοπληθωρισμός|στασιμοπληθωρισμού]].

Για παράδειγμα, κάνοντας σύγκριση με τις άλλες δύο μεσογειακές χώρες που εντάχθηκαν τελευταίες στην [[Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα]], το 1981 η [[Ελλάδα]] και η [[Ισπανία]] είχαν κατά κεφαλήν [[ΑΕΠ]] στο 70% του ευρωπαϊκού μέσου όρου και η [[Πορτογαλία]] κάτω από το 60%. Το 1990 η [[Ελλάδα]] είχε πέσει στο 60%, η Πορτογαλία είχε ανεβεί στο 61% και η Ισπανία είχε ανέβει σχεδόν στο 80%.<ref>Carmela Martín, Francisco J. Velázquez, ''[http://pendientedemigracion.ucm.es/info/econeuro/documentos/documentos/dt052001.pdf "An Assessment of Real Convergence of Less Developed EU Members: Lessons for the CEEC Candidates"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170810015612/http://pendientedemigracion.ucm.es/info/econeuro/documentos/documentos/dt052001.pdf |date=2017-08-10 }}'', European Economy Group, 2001. Σχετική μελέτη, ειδικότερα το γράφημα 2 για την πορεία σύγκλισης και γράφημα 8 για τις ξένες επενδύσεις</ref>

Οι κυβερνήσεις Παπανδρέου έφεραν μεγάλες αυξήσεις ονομαστικών μισθών στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, μια αύξηση που ακυρώθηκε όμως σε μεγάλο βαθμό από τον υψηλό πληθωρισμό. Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία<ref>[https://www.ers.usda.gov/data-products/international-macroeconomic-data-set.aspx Ιστορικά μακροοικονομικά στοιχεία] (πραγματικό ΑΕΠ, κατά κεφαλήν εισόδημα, πληθυσμός, πληθωρισμός) για την περίοδο από το 1969 έως σήμερα και προβλέψεις έως το 2020 για την Ελλάδα και 190 χώρες.</ref>, την περίοδο 1981 - 1989 το βιοτικό επίπεδο της Ελλάδας, όπως αυτό εκφράζεται από τους δείκτες του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, βελτιώθηκε. Το κατά κεφαλήν πραγματικό εισόδημα εκφρασμένο σε δολάρια ΗΠΑ αυξήθηκε από 13.443$ το 1981 σε 14.148$ το 1989, δηλαδή σωρευτική αύξηση 5,2%. Συγκριτικά, η μεταβολή τα προηγούμενα 8 χρόνια ήταν 6,8% (12.582 εώς 13.443) και τα επόμενα 8 χρόνια 15,7% (14.148 έως 16.371).

Κατά τη διάρκεια της δεύτερης περιόδου διακυβέρνησης του [[ΠΑΣΟΚ]] με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου (1993 - 1996) οι ρυθμοί αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ βελτιώθηκαν σε σχέση με την πρώτη διακυβέρνηση. Οι επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές εγκαταλείφθηκαν με αποτέλεσμα ο πληθωρισμός να υποχωρήσει από το 14,4% το 1993 στο 8,2% το 1996.<ref>[http://www.statistics.gr/gr_tables/S1000_DK_12_TS_01_59_05_09_5_Y.pdf Στοιχεία] από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος{{Dead link}}</ref> Ορισμένες σημαντικές παρεμβάσεις στον χώρο της οικονομίας, κατά τη διάρκεια της τρίτης θητείας του Ανδρέα Παπανδρέου, περιλαμβάνουν τη λήψη της απόφασης για τη μετοχοποίηση του 7,6% του [[ΟΤΕ]] καθώς και την ίδρυση του [[Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού|Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού]] (ΑΣΕΠ).

==== Ευρωπαϊκή πολιτική ====
Ο Ανδρέας Παπανδρέου ως προεκλογικά συνθήματα χρησιμοποίησε το 1981 τα ''«έξω από το [[ΝΑΤΟ]]», «έξω από την [[Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα|ΕΟΚ]]»''. Ένα ακόμα σύνθημα εναντίον της ΕΟΚ που είχε χρησιμοποιήσει το ΠΑΣΟΚ ήταν ''«ΕΟΚ, ο λάκκος των λεόντων»''. 

Η πρώτη επίσημη «συνολική τοποθέτηση» της κυβέρνησης Παπανδρέου πάνω στη διαπραγμάτευση της Εντολής (και την Κοινότητα στο σύνολό της) έγινε μια εβδομάδα μετά τις εκλογές, στις 26 Οκτωβρίου 1981, στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, από τον τότε Υφυπουργό Εξωτερικών [[Ασημάκης Φωτήλας (νεότερος)|Ασημάκη Φωτήλα]]. Το κείμενο που κατατέθηκε έθεσε τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η Ελληνική οικονομία, και προχωρούσε σε προτάσεις πολιτικής της Κοινότητας, ''«προκειμένου να γεφυρωθούν οι διαπεριφερειακές ανισότητες και να ενισχυθούν οι χώρες του Νότου της Ευρώπης»''. 

Ο Ανδρέας Παπανδρέου λίγους μήνες μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας κατέθεσε μνημόνιο στην ΕΟΚ με το οποίο ουσιαστικά ζήτησε την επαναδιαπραγμάτευση των όρων ένταξης της χώρας μας στην [[Ευρωπαϊκή Κοινότητα]]. Η πρότασή του απορρίφθηκε κατά το σκέλος των ειδικών προνομίων, όμως έγινε τελικά δεκτό το σκέλος της οικονομικής ενίσχυσης που οδήγησε στα ΜΟΠ.<ref name="autogenerated1">{{Cite web|url=http://www.mfa.gr/www.mfa.gr/el-GR/Policy/European+Policy/Greece+in+EU/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060717045858/http://www.mfa.gr/www.mfa.gr/el-GR/Policy/European+Policy/Greece+in+EU/|archivedate=2006-07-17|title=Η Ελλάδα στην ΕΕ - Υπουργείο Εξωτερικών|last=|first=|date=|website=www.mfa.gr|publisher=|accessdate=2016-07-23|url-status=live}}</ref> 

Κατά την περίοδο διακυβέρνησής του η [[Ελλάδα]] τελικά δεν αποχώρησε από την ΕΟΚ και από το ΝΑΤΟ λόγω των κονδυλίων που εξασφάλιζε με αξιοπρόσεκτη διαπραγματευτική ικανότητα ο Ανδρέας Παπανδρέου, ενώ η σύμβαση με την αμερικανική κυβέρνηση για τις αμερικανικές βάσεις ανανεώθηκε το 1983 προβλέποντας ότι, εντός δεκαοχτώ μηνών μετά το τέλος του 1988, και οι δύο κυβερνήσεις θα είχαν δικαίωμα να κλείσουν τις βάσεις.<ref name="clogg1987">Clogg, ''Parties and Elections in Greece'', 1987.{{Χρειάζεται σελίδα}}</ref> Αυτό συνέβη το διάστημα 1990-1992, μάλιστα με πρωτοβουλία της αμερικανικής πλευράς, που έκλεισε τις πιο σημαντικές βάσεις λόγω του τέλους του [[Ψυχρός πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]] επί [[Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη 1990|κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη]]. 

Τον Μάρτιο του 1985, με πρότασή του<ref name="autogenerated1" />, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθιέρωσε τα ''Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα'' (ΜΟΠ), η εφαρμογή των οποίων στόχευε στη βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών διαρθρώσεων στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές της Κοινότητας. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, για να εξασφαλίσει τη βοήθεια στη χώρα, δεν δίστασε να απειλήσει ευθέως τον [[Ζακ Ντελόρ]] που είχε αναλάβει την Προεδρία της [[Ευρωπαϊκή Επιτροπή|Επιτροπής]] τον Ιανουάριο του 1985, ότι θα ασκούσε βέτο στην είσοδο Ισπανίας και Πορτογαλίας στην Κοινότητα.<ref name="clogg1987" /> Τα έξι από τα επτά Προγράμματα των MOΠ αντιστοιχούσαν στα έξι Διαμερίσματα που ήταν τότε χωρισμένη η Ελλάδα ([[Βόρεια Ελλάδα]], [[Δυτική Ελλάδα]], [[Κεντρική Ελλάδα]], [[Νήσοι Αιγαίου]], [[Κρήτη]] και [[Αττική]]), ενώ το τελευταίο ήταν θεματικό (MOΠ Πληροφορικής). Η εφαρμογή των ΜΟΠ στην Ελλάδα έγινε αρχικά την περίοδο 1983-1989 ενώ επεκτάθηκαν χρονικά μέχρι το 1993.<ref>{{Cite web|url=http://www.infosoc.gr/infosoc/el-GR/services/leksiko/564.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111224065750/http://www.infosoc.gr/infosoc/el-GR/services/leksiko/564.htm|archivedate=2011-12-24|title=Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα|website=www.infosoc.gr|accessdate=2016-07-22}}</ref> Σύμφωνα με μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδας<ref>{{Cite journal|title=Ευρωπαϊκοί διαρθρωτικοί πόροι: ο ρόλος τους στην ανάπτυξη της Ελληνικής οικονοµίας|last=Λώλος|first=Ευάγγελος|date=07-2001|journal=Οικονομικό Δελτίο|issue=17}}</ref> ''«η εφαρµογή των ΜΟΠ στην Ελλάδα δεν ήταν ικανοποιητική λόγω ανεπαρκούς προετοιµασίας και έλλειψης εµπειρίας. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι τα κονδύλια των ΜΟΠ µεταφέρθηκαν χρονικά και ενσωµατώθηκαν στο ΚΠΣ 1989-93.»''. Ταυτόχρονα όμως, σύμφωνα με το [[Υπουργείο Εξωτερικών (Ελλάδα)|Υπουργείο Εξωτερικών]] ''«Η σημασία των ΜΟΠ όμως ήταν πολύ μεγαλύτερη των πρόσθετων πόρων που εγκρίθηκαν τότε για την Ελλάδα γιατί εγκαινίασαν την προσπάθεια για την ανάπτυξη διαρθρωτικής πολιτικής από πλευράς ΕΕ, η οποία αποκρυσταλλώθηκε το 1988 στη νέα διαρθρωτική πολιτική, το πρώτο «πακέτο Delors».»''<ref>{{Cite web|url=http://www.mfa.gr/www.mfa.gr/el-GR/European+Policy/Greece+in+EU/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070214100720/http://www.mfa.gr/www.mfa.gr/el-GR/European+Policy/Greece+in+EU/|archivedate=2007-02-14|title=ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΕΕ - Υπουργείο Εξωτερικών|last=|first=|website=www.mfa.gr|publisher=|accessdate=2016-07-22|url-status=live}}</ref>

Η [[Μάργκαρετ Θάτσερ]], η συντηρητική [[πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου]] που ήταν πολέμιος του κράτους πρόνοιας και των παροχών στις χώρες του Νότου και συγκρούστηκε πολλές φορές με τον Ανδρέα Παπανδρέου, είπε γι' αυτόν ότι «δεν τον συμπάθησα, αλλά ποτέ δεν έφυγε από Διάσκεψη Κορυφής της ΕΟΚ, χωρίς να πάρει κάτι για τη χώρα του».<ref>{{Cite web|url=http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_26/01/2008_257006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121117013524/http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_26/01/2008_257006|archivedate=2012-11-17|title=Αφηγησεις / Η κοινωνία και όχι η οικονομία, η προτεραιότητα του Ανδρέα|last=Νικολαού|first=Νίκου|date=2008-01-26|website=|publisher=Καθημερινή|accessdate=2016-07-22}}</ref>

==== Διεθνής παρουσία - Πολιτικές πρωτοβουλίες ====
Η εξωτερική του πολιτική χαρακτηρίστηκε από την υποστήριξη στον λεγόμενο «αδέσμευτο κόσμο», στον οποίο θεωρούσε ότι ανήκει η Ελλάδα, και από ρητορική ενάντια στον αμερικανικό [[ιμπεριαλισμός|ιμπεριαλισμό]]. Αυτή η στάση του βοήθησε πολύ τη χώρα, αυξάνοντας τη σημασία της στις διεθνείς σχέσεις, ενώ έδειχνε και στους δυτικούς συμμάχους ότι η συμμόρφωση των Ελλήνων στις υποδείξεις τους δεν ήταν πλέον δεδομένη.<ref>Simon Duke, ''United States military forces and installations in Europe'', 1989 {{Χρειάζεται σελίδα}}</ref>

Οι κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου μετά το 1981 ήταν οι πρώτες της μεταπολεμικής Ελλάδας που διαμόρφωσαν τη στρατηγική Εθνικής Άμυνας της χώρας με βάση κυρίως τις ελληνικές ανάγκες, και όχι τις ΝΑΤΟϊκές (αμερικανικές)<ref name=":5">{{Cite book|title=Background to contemporary Greece|last=Sarafis|first=Marion|publisher=Rowman & Littlefield|year=1990|isbn=9780850363937|location=London|page=70-71}}</ref> θέτοντας την προσοχή προς την Τουρκία και όχι προς τις βόρειες κομμουνιστικές χώρες (κάτι που ίσχυε μετά τον Β'ΠΠ). Από το 1947 έως και το 1981, οι ΗΠΑ είχαν μεγαλύτερη επιρροή στον ελληνικό αμυντικό σχεδιασμό από την ίδια την ηγεσία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.<ref name=":5" /> 

Η διεθνής πολιτική του Παπανδρέου όξυνε παράλληλα τις σχέσεις με το [[Ισραήλ]]. Το Φεβρουάριο του 1977, οκτώ μήνες μετά την αεροπειρατεία σε αεροπλάνο της [[Air France]] με Ισραηλινούς επιβάτες που τελικά μεταφέρθηκαν από το [[Τελ Αβίβ]] στο [[Εντέμπε]] της [[Ουγκάντα]], ο Παπανδρέου επαίνεσε τον ηγέτη της Ουγκάντα [[Ιντί Αμίν]]: ''«Μάχεται εναντίον των μητροπολιτικών κέντρων της Δύσης και ο ίδιος αποτελεί στόχο τους. Αυτό από μόνο του τον τοποθετεί, στην παγκόσμια σκακιέρα, στον χώρο των αντι-ιμπεριαλιστικών δυνάμεων»''.<ref name="ta nea">{{Cite news|title=Συνέντευξη με τον Ανδρέα Παπανδρέου|date=28 Φεβρουαρίου 1977|work=Τα Νέα}}</ref> Αργότερα το 1977, ο Παπανδρέου ταξίδεψε στη [[Λιβύη]] του [[Μουαμάρ Καντάφι]], για το καθεστώς του οποίου δήλωσε ότι ''«δεν ήταν στρατιωτική δικτατορία. Το αντίθετο μάλιστα. Πρόκειται για μια διακυβέρνηση στα πρότυπα του δήμου των αρχαίων Αθηναίων»''.<ref name="Kantafi">Robert D. Kaplan, ''Φαντάσματα των Βαλκανίων'', ό.π., σελ. 467</ref> Αυτές οι χειρονομίες φιλίας προς καθεστώτα του Κινήματος των Αδεσμεύτων απέβλεπαν στην ενίσχυση της διεθνούς παρουσίας της χώρας και στην αναζήτηση διπλωματικών στηριγμάτων για τα εθνικά θέματα: ο Ανδρέας Παπανδρέου πίστευε ότι οι προκάτοχοί του είχαν επιδείξει απαράδεκτη υποχωρητικότητα λόγω του δόγματος «ανήκομεν εις την Δύσιν», που απαιτούσε συμπόρευση με τον μεγάλο αντίπαλο, την [[Τουρκία]], κάτι που ο ίδιος δεν ήταν διατεθειμένος να κάνει.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.gr/books?id=VQ5fnljllZ8C&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=European foreign policy-making and the Arab-Israeli conflict|last=Allen|first=David|last2=Pijpers|first2=Alfred|publisher=Martinus Nijhoff Publishers|year=1984|isbn=9789024729654|location=The Hague|page=111-115}}</ref>

Άριστες σχέσεις διατηρούσε γενικά με τον αραβικό κόσμο: ήταν υπέρ ενός ανεξάρτητου [[Κράτος της Παλαιστίνης|παλαιστινιακού]] κράτους και διατηρούσε στενή φιλία με τον ηγέτη των παλαιστινίων [[Γιασέρ Αραφάτ]] και τον ηγέτη της Λιβύης Μουαμάρ Καντάφι. Για αυτές τις ιδιαίτερα φιλικές του σχέσεις ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε κατηγορηθεί από συντηρητικούς κύκλους στη Δύση για υπόθαλψη της διεθνούς τρομοκρατίας<ref>{{Cite book|title=Το ελληνικό φοιτητικό κίνημα και ο αντιδικτατορικός αγώνας στην Ιταλία|last=Κλείτσικας|first=Νίκος|publisher=εκδόσεις Προσκήνιο|year=2000|isbn=978-960-7057-67-9|location=Αθήνα|page=}} {{Χρειάζεται σελίδα}}</ref>, ειδικά αφότου αποδείχτηκε<ref>[https://web.archive.org/web/20040603050508/http://www.ict.org.il/articles/articledet.cfm?articleid=399 Άρθρο σχετικά με το Λόκερμπι]. Η κυβέρνηση της Λιβύης για πολύ καιρό υπέθαλπε τους ανθρώπους που αργότερα εκδόθηκαν και καταδικάστηκαν για την μεγαλύτερη τρομοκρατική επίθεση έως το 2001.</ref> ότι η Λιβύη του Καντάφι είχε στηρίξει το τρομοκρατικό χτύπημα στο Λόκερμπι, το μεγαλύτερο ως την [[Επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001|11η Σεπτεμβρίου 2001]].

Μιά θέση του στον εξωτερικό τομέα, που επίσης έτυχε κριτικής από την αντιπολίτευση και την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, αλλά μεγάλης υποστήριξης από την κομμουνιστική Αριστερά, ήταν η αποκήρυξη του κινήματος και των προσπαθειών του [[Πολωνία|Πολωνού]] ακτιβιστή (και μετέπειτα προέδρου της Πολωνικής Δημοκρατίας) [[Λεχ Βαλέσα]], έναντι του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Πολωνία, και οι φιλικές σχέσεις με τον Στρατηγό [[Βόιτσεχ Γιαρουζέλσκι]]. Η σχέση με το πολωνικό καθεστώς οδήγησε μετά από διαπραγματεύσεις σε συμφωνία για τον επαναπατρισμό Ελλήνων πολιτικών προσφύγων του Εμφυλίου στην Ελλάδα.<ref>{{Cite book|title=The Polish Review|last=Gabriele|first=Simoncini|publisher=Polish Institute of Arts and Sciences in America|year=2003|isbn=|location=|page={{χρειάζεται σελίδα}}|chapter=National Minorities of Poland at the end of the Twentieth Century}}</ref>

Τον Φεβρουάριο του 1982 ο Ανδρέας Παπανδρέου πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στην [[Κύπρος|Κύπρο]] θέλοντας να δείξει στους Κυπρίους αλλά και διεθνώς, την αποφασιστικότητα της κυβέρνησής του να συμπαραταχθεί με τον Ελληνισμό της Κύπρου. Ήταν η πρώτη επίσκεψη Έλληνα πρωθυπουργού που πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο μετά την [[Τουρκική εισβολή στην Κύπρο|εισβολή]] και η οποία πραγματοποιήθηκε παρά τις αντιδράσεις της Τουρκίας, των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων χωρών.<ref>{{Αρχείο ΕΟΑ|τεκμήριο=3736|θέμα=12749|τίτλος=Επίσημη επίσκεψη του Πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου στην Κύπρο}}</ref> Λίγο αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 1982, μετά την εισβολή των Ισραηλινών στο [[Λίβανος|Λίβανο]], ο Παλαιστίνιος ηγέτης Γιασέρ Αραφάτ επισκέφθηκε την Αθήνα, ευχαριστώντας την Ελλάδα για τη στάση της έναντι των Ισραηλινών. Η κυβέρνηση Παπανδρέου συνέβαλε αποτελεσματικά στην επιχείρηση μεταφοράς των μαχητών της PLO από τον Λίβανο προς την [[Τυνησία]] και άλλες αραβικές χώρες με οχηματαγωγά που μίσθωσαν Έλληνες εφοπλιστές με τη βοήθεια του [[ΟΗΕ]] και της Γαλλικής κυβέρνησης.

Από τις γνωστότερες πρωτοβουλίες του ήταν το 1985 η επιτυχημένη διαιτησία της Ελλάδας στη διένεξη [[Γαλλία]]ς και Λιβύης, οι οποίες υποστήριζαν αντιμαχόμενες δυνάμεις στο [[Τσαντ]], και στην οποία βρέθηκε συμβιβαστική λύση μετά από συνάντηση στην [[Κρήτη]] των Παπανδρέου, [[Φρανσουά Μιτεράν|Μιτεράν]] και Καντάφι γνωστή ως «[[Συμφωνία της Ελούντας]]».

[[File:Билл Клинтон и Андреас Папандреу в Брюсселе (11-01-1994).jpg|thumb|300px|Ο Ανδρέας Παπανδρέου με τον [[Μπιλ Κλίντον]] στο Λευκό Οίκο, 1994]]
Το 1987 το τουρκικό ερευνητικό σκάφος «Σισμίκ» ξεκινά έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου προκαλώντας σοβαρή κρίση, με τις δύο χώρες να φτάνουν στα όρια του πολέμου. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είναι ανυποχώρητος και διατάσσει την κινητοποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων, με αποτέλεσμα την επιτυχή αντιμετώπιση των Τούρκων και την αποτροπή των στόχων της ηγεσίας τους (το σκάφος τελικά αποσύρθηκε από τα ελληνικά χωρικά ύδατα).<ref>{{Cite book|title=Οι 3 Μέρες του Μάρτη|last=Καψής|first=Γιάννης|publisher=εκδόσεις Λιβάνη|year=1990|isbn=978-960-236-068-2|location=Αθήνα|page={{χρειάζεται σελίδα}}}}</ref><ref>{{Cite book|title=Κρίσιμα χρόνια: Αγώνες για τη δημοκρατία 1936-1996|last=Χαραλαμπόπουλος|first=Γιάννης|publisher=εκδόσεις Προσκήνιο|year=2002|isbn=978-960-7057-61-7|location=Αθήνα|page={{χρειάζεται σελίδα}}}}</ref> Αμέσως μετά ξεκινούν έντονες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ανδρέα Παπανδρέου και του τότε πρωθυπουργού της Τουρκίας, [[Τουργκούτ Οζάλ]], με αποτέλεσμα τη συνάντηση Παπανδρέου - Οζάλ στο [[Νταβός]] της [[Ελβετία]]ς στις 30 και 31 Ιανουαρίου 1988, στα πλαίσια του [[Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ|Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ]]. Εκεί συμφωνήθηκε η πολιτική του ''«μη πολέμου»''<ref>{{cite news|last=Λυγερός|first=Σταύρος|title=1985-1993, μια ταραγμένη εποχή|url=http://news.kathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/_w_articles_civ_21_03/03/2002_17884|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121116083349/http://news.kathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/_w_articles_civ_21_03/03/2002_17884|archivedate=2012-11-16|accessdate=21 Νοεμβρίου 2011|newspaper=Καθημερινή|date=3 Μαρτίου 2002}}</ref><ref name=":4" /> και για λίγο επικράτησε αισιοδοξία για βελτίωση στις διμερείς σχέσεις στο ''«πνεύμα του Νταβός»''. Στις 6 Ιουνίου 1988 ο Ανδρέας Παπανδρέου σε συζήτηση πρότασης δυσπιστίας της [[Νέα Δημοκρατία|Νέας Δημοκρατίας]] υπεραμύνθηκε της πολιτικής του στα ελληνοτουρκικά, αλλά παραδέχτηκε ότι είχαν γίνει και λάθη (το γνωστό ''mea culpa'', μία φράση που αργότερα θα χρησιμοποιούσε και ο [[Κώστας Καραμανλής]]).<ref>{{cite news|last=Κιούσης|first=Γιώργος|title=Πατήρ, υιός και mea culpa|url=http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=116697|accessdate=21 Νοεμβρίου 2011|newspaper=Ελευθεροτυπία|date=31 Δεκεμβρίου 2009}}</ref> Ο επιτυχής χειρισμός της κρίσης του 1987 αύξησε τη δημοτικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου στην Ελλάδα, ενώ ο Οζάλ δέχτηκε έντονη κριτική για υποχωρητικότητα από την τουρκική αντιπολίτευση.<ref>Καψής, 1990, ό.π.</ref>

Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ένας εκ των έξι ηγετών των Τεσσάρων Ηπείρων ([[Ευρώπη]], [[Αφρική]], [[Ασία]], [[Αμερική]]) οι οποίοι πήραν την πρωτοβουλία κίνησης υπέρ της παγκόσμιας ειρήνης και αφοπλισμού των υπερδυνάμεων. Μαζί με τον Ανδρέα Παπανδρέου στην [[Πρωτοβουλία των έξι|κίνηση των 6]] συμμετείχαν ο [[Σουηδός]] Πρόεδρος [[Ούλωφ Πάλμε]], η [[Ινδία|Ινδή]] Πρωθυπουργός [[Ίντιρα Γκάντι]], ο Πρόεδρος της [[Αργεντινή]]ς [[Ραούλ Αλφονσίν]], ο Πρόεδρος του [[Μεξικό|Μεξικού]] [[Μιγκέλ Ντελαμαντρίτ]] και ο Πρόεδρος της [[Τανζανία]]ς [[Τζούλιους Νιερέρε]]. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε άριστες σχέσεις με πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες. Ο [[Φρανσουά Μιτεράν]], ο [[Ούλωφ Πάλμε]] και ο [[Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς]] ήταν μερικοί από αυτούς.

==== Αναθεώρηση του Συντάγματος ====
Στις 9 Μαρτίου του 1985 και καθώς πλησίαζε το τέλος της πρώτης θητείας του Κ. Καραμανλή στην [[Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας|Προεδρία της Δημοκρατίας]], ο Ανδρέας Παπανδρέου, (παρότι λέγεται ότι είχε δώσει διαβεβαιώσεις ιδιωτικώς ότι θα ξαναπρότεινε τον Καραμανλή), πρότεινε αιφνιδιαστικά για Πρόεδρο τον Αρεοπαγίτη [[Χρήστος Σαρτζετάκης|Χρήστο Σαρτζετάκη]] (γνωστό από τη γενναία στάση του στην υπόθεση δολοφονίας [[Γρηγόρης Λαμπράκης|Λαμπράκη]]) και ταυτόχρονα ανακοίνωσε το ξεκίνημα διαδικασίας για την αναθεώρηση του Συντάγματος, με στόχο την πλήρη καθιέρωση του κοινοβουλευτισμού. Αυτή η ξαφνική πρωτοβουλία προκάλεσε κύμα ενθουσιασμού στους υποστηρικτές του, αλλά και ξέσπασμα οργής στους αντιπάλους του.

Είχε προηγηθεί περίδος αβεβαιότητας, καθώς πολλοί πίστευαν ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου θα πρότεινε τον Καραμανλή για δεύτερη θητεία, κάτι για το οποίο πίεζαν έντονα και όλα τα εκδοτικά συγκροτήματα, ορισμένα στελέχη της μετριoπαθούς αριστεράς και φυσικά η δεξιά αντιπολίτευση. Ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν είχε πάρει δημοσίως όμως ξεκάθαρα θέση.

Στην εισήγησή του στην Κεντρική Επιτροπή του [[ΠΑΣΟΚ]] ο Ανδρέας Παπανδρέου δήλωσε ότι με την αναθεώρηση θα καθιερωνόταν πραγματική κοινοβουλευτική δημοκρατία στον τόπο, με τα αντιδημοκρατικά στοιχεία του συντάγματος του 1975 να εκλείπουν.<ref>{{Cite web|url=http://agp.archeio.gr/speeches/p_a.php?&i=%25CE%25A0%25CF%2581%25CE%25BF%25CF%2582+%25CF%2584%25CE%25B1+%25CF%2583%25CF%2584%25CE%25B5%25CE%25BB%25CE%25AD%25CF%2587%25CE%25B7+%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25A0%25CE%2591%25CE%25A3%25CE%259F%25CE%259A+%25CE%2591%25CE%25BD%25CE%25B1%25CE%25B8%25CE%25B5%25CF%258E%25CF%2581%25CE%25B7%25CF%2583%25CE%25B7+%25CE%25AC%25CF%2581%25CE%25B8%25CF%2581%25CF%2589%25CE%25BD+%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25A3%25CF%2585%25CE%25BD%25CF%2584%25CE%25AC%25CE%25B3%25CE%25BC%25CE%25B1%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2582|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121122051036/http://agp.archeio.gr/speeches/p_a.php?&i=%25CE%25A0%25CF%2581%25CE%25BF%25CF%2582+%25CF%2584%25CE%25B1+%25CF%2583%25CF%2584%25CE%25B5%25CE%25BB%25CE%25AD%25CF%2587%25CE%25B7+%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25A0%25CE%2591%25CE%25A3%25CE%259F%25CE%259A+%25CE%2591%25CE%25BD%25CE%25B1%25CE%25B8%25CE%25B5%25CF%258E%25CF%2581%25CE%25B7%25CF%2583%25CE%25B7+%25CE%25AC%25CF%2581%25CE%25B8%25CF%2581%25CF%2589%25CE%25BD+%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25A3%25CF%2585%25CE%25BD%25CF%2584%25CE%25AC%25CE%25B3%25CE%25BC%25CE%25B1%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2582|archivedate=2012-11-22|title=Ιδρυμα Ανδρέα Γ. Παπανδρέου - Ηχητικό Υλικό - Προς τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ Αναθεώρηση άρθρων του Συντάγματος|last=|first=|date=1985-03-10|website=agp.archeio.gr|publisher=|accessdate=2016-07-23}}</ref>

Οι αντίπαλοι του Ανδρέα Παπανδρέου τον κατηγόρησαν για «πολιτικό πραξικόπημα» και «εξαπάτηση» του Καραμανλή, και επέκριναν τον τρόπο λήψης της απόφασής του, που πάρθηκε από τον ίδιο και στενό κύκλο συνεργατών του ([[Μένιος Κουτσόγιωργας]], [[Αντώνης Λιβάνης]]) χωρίς ανάμειξη της κυβέρνησης και του κόμματος, του οποίου βέβαια η βάση δεν ήθελε με τίποτα τον Καραμανλή. Η διαδικασία μάλιστα εκλογής του νέου Προέδρου (τα περίφημα ''«ροζ ψηφοδέλτια»'') ήταν ακόμα μια περίπτωση έντονης κριτικής από την αντιπολίτευση. Στον αντίποδα, οι υποστηρικτές του Παπανδρέου αλλά και το [[ΚΚΕ]] (μέλη του οποίου είχαν διωχθεί, φυλακισθεί και εξορισθεί από τις κυβερνήσεις Καραμανλή 1955-1963) επικρότησαν την κίνηση του Ανδρέα ως σημαντικό βήμα εκδημοκρατισμού της πολιτικής ζωής και ως αποκαθήλωση του μετεμφυλιακού συστήματος εξουσίας: ο Σαρτζετάκης τελικά εκλέχθηκε Πρόεδρος και το [[Σύνταγμα της Ελλάδας|Σύνταγμα]] αναθεωρήθηκε με τις ψήφους ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ. Η απομάκρυνση του Καραμανλή από το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα βοήθησε πολύ στη νίκη του Ανδρέα Παπανδρέου στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1985|εκλογές του Ιουνίου 1985]], με την έννοια της συσπείρωσης των αντιδεξιών ψηφοφόρων. 

==== Το σκάνδαλο Κοσκωτά και η πτώση της κυβέρνησης ====
{{κύριο|Σκάνδαλο Κοσκωτά}}
[[File:Davos Declaration - World Economic Forum Annual Meeting 1988 - Papandreou - Ozal.jpg|thumb|left|300px|Η ιστορική φωτογραφία μετά τη [[Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ|συμφωνία του Νταβός]]. Χειραψία Ανδρέα Παπανδρέου - [[Τουργκούτ Οζάλ]]]]
Το 1988 ξεσπά το οικονομικό [[σκάνδαλο Κοσκωτά]] στο οποίο κατηγορήθηκαν ότι ενεπλάκησαν στελέχη της τότε κυβέρνησης, αλλά και ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ο Παπανδρέου χαρακτήρισε τις κατηγορίες εναντίον του ως μια συνωμοσία των «σκοτεινών αντιδραστικών δυνάμεων» και των «ξένων κύκλων» για να «αποσταθεροποιήσουν» την [[Ελλάδα]]. Ακολουθεί περίοδος μεγάλης πολιτικής έντασης. Την ίδια χρονιά ο Ανδρέας Παπανδρέου οδηγείται εσπευσμένα στο [[Νοσοκομείο Χέρφιλντ]] του [[Λονδίνο]]υ και υποβάλλεται σε σοβαρή εγχείρηση καρδιάς από τον διάσημο [[Αίγυπτος|Αιγύπτιο]] καρδιοχειρουργό [[Μαχντί Γιακούμπ]]. Τα γεγονότα αυτά οδηγούν στην πτώση της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ κατά τις εκλογές της [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές Ιουνίου 1989|18ης Ιουνίου του 1989]]. 

Την περίοδο της συγκυβέρνησης [[Τζαννής Τζαννετάκης|Τζαννή Τζαννετάκη]] οι βουλευτές της [[Νέα Δημοκρατία|Νέας Δημοκρατίας]] και του [[Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου|Συνασπισμού]] παραπέμπουν τον Ανδρέα Παπανδρέου στο [[Ειδικό Δικαστήριο (Υπουργοδικείο)|Ειδικό Δικαστήριο]], το οποίο τον αθωώνει οριακά για τις κατηγορίες περί εμπλοκής του στο [[σκάνδαλο Κοσκωτά]], αλλά και για υποκλοπές τηλεφωνικών συνδιαλέξεων από την [[Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών]]. 

Η δίκη για το σκάνδαλο Κοσκωτά άρχισε στις 16 Μαρτίου 1991, στην οποία δεν παρέστη ο ίδιος, καταγγέλλοντάς την ως μεθόδευση των πολιτικών του αντιπάλων και σκευωρία εις βάρος του και εις βάρος του ΠΑΣΟΚ. Στη δίκη αυτή καταδικάστηκαν ο [[Δημήτρης Τσοβόλας]] και ο [[Γιώργος Πέτσος]], ενώ ο συγκατηγορούμενός τους Μένιος Κουτσόγιωργας απεβίωσε κατά τη διάρκεια της δίκης.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέλαβε το μερίδιο της πολιτικής του ευθύνης όχι μόνο διότι στην περίοδο που δραστηριοποιήθηκε ο [[Γιώργος Κοσκωτάς]] ήταν πρωθυπουργός, αλλά και διότι σύμφωνα με τον ίδιο «η κυβέρνησή του δεν κατόρθωσε να εμποδίσει την οικονομική αναρρίχηση ενός ανθρώπου χωρίς επιφάνεια, που αποδείχθηκε εκ των υστέρων απατεώνας». Αρνήθηκε, όμως, την οποιαδήποτε σχέση με την ποινική πλευρά της υπόθεσης. 

Χρόνια αργότερα στην τηλεοπτική εκπομπή «Ανατροπή» του δημοσιογράφου [[Γιάννης Πρετεντέρης|Γιάννη Πρετεντέρη]] στον τηλεοπτικό σταθμό [[Mega Channel]], ο τότε πρωθυπουργός [[Κωνσταντίνος Μητσοτάκης]] δήλωσε ότι μετάνιωσε για την παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο, αλλά τόνισε ότι προχώρησε σ' αυτή την πράξη, καθώς ήθελε να τηρήσει την προεκλογική του υπόσχεση.

==== Αλλαγές στην ελληνική κοινωνία ====
Τη δεκαετία του '80 η ελληνική κοινωνία άλλαξε ριζικά και οι κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου είχαν κορυφαίο ρόλο σε αυτόν τον μετασχηματισμό. Οι αλλαγές ήταν βαθύτερες και πιο ριζοσπαστικές στην επαρχία, και όχι τόσο στην Αθήνα, κάτι που εξηγεί και την καλύτερη επίδοση του ΠΑΣΟΚ εκεί. Σχεδόν αμέσως μετά το 1981, η επαρχία απαλλάχτηκε οριστικά και αμετάκλητα από τον ''«φόβο του χωροφύλακα»'', η θέση των γυναικών βελτιώθηκε πολύ, δημιουργήθηκαν πολιτιστικά και αθλητικά σωματεία σε όλη τη χώρα με την ενεργό στήριξη της [[Μελίνα Μερκούρη|Μελίνας Μερκούρη]], ενώ το [[Εθνικό Σύστημα Υγείας]] του [[Γεώργιος Γεννηματάς|Γιώργου Γεννηματά]] έφερε για πρώτη φορά σύγχρονη ιατρική περίθαλψη σε πολλές απομακρυσμένες περιοχές της χώρας· αυξήθηκαν σημαντικά οι μισθοί με αποτέλεσμα την εμφάνιση ενός καταναλωτισμού ανάλογου με τις υπόλοιπες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, η ενδυνάμωση της τοπικής αυτοδιοίκησης οδήγησε σε ένα πρωτοφανές επίπεδο λαϊκής συμμετοχής σε κοινωνικο-πολιτικά θέματα, και οι κομματικές οργανώσεις του ΠΑΣΟΚ πολέμησαν και συχνά διέλυσαν την ισχύ των παραδοσιακών μηχανισμών εξουσίας που στηρίζονταν συνήθως στα ισχυρά ''«τζάκια»'' της κάθε περιοχής.<ref>{{Cite book|title=Ελληνική πολιτική ιστορία 1950-2004|last=Βούλγαρης|first=Γιάννης|last2=Νικολακόπουλος|first2=Ηλίας|publisher=Ελληνικά Γράμματα|others=Σωτήρης Ριζάς, Τάσος Σακελλαρόπουλος|year=2009|isbn=978-960-19-0529-7|location=Αθήνα|page={{χρειάζεται σελίδα}}}}</ref><ref>{{Cite book|title=Η Ελλάδα στη Δεκαετία του '80. Κοινωνικό - Πολιτικό-Πολιτισμικό Λεξικό|last=Συλλογικό έργο|first=|publisher=εκδ. Το Πέρασμα|others=Βαμβακάς Βασίλης, Παναγής Παναγιωτόπουλος (επιμ.)|year=2010|isbn=978-960-98310-8-6|location=Αθήνα|page={{χρειάζεται σελίδα}}}}</ref><ref>''Social Assistance in OECD Countries'', Volume II, 1996</ref><ref>{{Cite book|title=The Greek socialist experiment: Papandreou's Greece, 1981-1989|last=Kariotis|first=Theodore C.|publisher=Pella Pub Co|year=1992|isbn=978-0918618481|location=|page=57-58}}</ref>

=== Η επιστροφή στην εξουσία και το τέλος ===
Στις πρόωρες εκλογές της [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1993|10ης Οκτωβρίου του 1993]], ο Ανδρέας Παπανδρέου, απαλλαγμένος πλέον από τις κατηγορίες, επιστρέφει θριαμβευτικά στην εξουσία με άνετη [[πλειοψηφία]] της τάξης του 47%.<ref>{{Cite web|url=https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Ekloges/Eklogika-apotelesmata-New/#H|title=Εκλογικά Αποτελέσματα - Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1993|last=|first=|date=|website=www.hellenicparliament.gr|publisher=|accessdate=2016-07-23}}</ref> Αποφασίζεται η μεταστροφή της οικονομικής πολιτικής της χώρας, μπαίνοντας έτσι ουσιαστικά σε πορεία προς την ΟΝΕ. Επίσης, αναγνωρίζεται η γενοκτονία των Ποντίων, δημιουργείται το ΑΣΕΠ (νόμος Πεπονή), ανακοινώνεται το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα Ελλάδας - Κύπρου και επιβάλλεται εμπάργκο στην [[Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας]].

Όμως, η περιπέτεια του σκανδάλου Κοσκωτά και η πολιτική ένταση των περασμένων χρόνων έχουν επιβαρύνει πλέον σοβαρά την υγεία του και στις 21 Νοεμβρίου του 1995 εισάγεται εσπευσμένα στο [[Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο]] με σοβαρά προβλήματα υγείας (αρχή πνευμονίας). Οι πιέσεις που του ασκούνται τον αναγκάζουν να υπογράψει τον Ιανουάριο του 1996 την παραίτησή του, δηλώνοντας ότι «τα προβλήματα της χώρας δεν μπορούν να περιμένουν».

[[Αρχείο:Papandreou's grave.jpg|thumb|300px|Ο τάφος του Παπανδρέου στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Η επιγραφή αναφέρει: «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες»]]
Στις [[23 Ιουνίου]] [[1996]] ο Ανδρέας Παπανδρέου πεθαίνει μετά από οξύ ισχαιμικό επεισόδιο στο σπίτι του στην [[Εκάλη Αττικής|Εκάλη]]. Κηδεύεται στις 26 Ιουνίου 1996 στο [[Α΄ νεκροταφείο Αθηνών|Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών]] με τιμές εν ενεργεία αρχηγού κράτους, κάτι που τελευταία φορά στην Ελλάδα είχε συμβεί το 1964, όταν είχε πεθάνει ο τότε βασιλέας [[Παύλος της Ελλάδας|Παύλος]].<ref>{{Cite web |url=http://www.hyper.gr/makthes/960624/60624_00.html |title=ΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΗΝ ΑΘΑΝΑΣΙΑ |accessdate=2017-03-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070813222708/http://www.hyper.gr/makthes/960624/60624_00.html |archivedate=2007-08-13 |url-status=dead }}</ref> Ο θάνατός του προκάλεσε κύμα συγκίνησης σε όλη τη χώρα, και πλήθη κόσμου, που κυμαίνονταν από «εκατοντάδες χιλιάδες»<ref>{{Cite news|url=http://www.nytimes.com/1996/06/27/world/greece-gives-a-last-sad-farewell-to-papandreou.html|title=Greece Gives a Last Sad Farewell to Papandreou|first=|date=1996-06-27|work=|newspaper=The New York Times|issn=0362-4331|accessdate=2016-07-23|via=}}</ref> έως «εκατομμύρια»<ref>εφημερίδα ''[[Αυριανή (εφημερίδα)|Αυριανή]]'', 27 Ιουνίου 1996</ref> παρευρέθησαν στη κηδεία του Ανδρέα Παπανδρέου. Εκφωνήθηκαν συνολικά 12 επικήδειοι λόγοι από Έλληνες και ξένους αξιωματούχους, με πρώτο αυτόν του πρωθυπουργού [[Κώστας Σημίτης|Κώστα Σημίτη]] και τελευταίο αυτόν του γιου του Ανδρέα Παπανδρέου και τότε υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων [[Γιώργος Παπανδρέου|Γιώργου Παπανδρέου]], ενώ παρευρέθησαν σχεδόν 100 πολιτικές προσωπικότητες από όλο τον κόσμο, πρωτοφανές για Έλληνα πολιτικό.<ref name="autogenerated1996">Η Καθημερινή, 27 Ιουνίου 1996, «Πλήθος ξένων προσωπικοτήτων»</ref> Μεταξύ τους ο υπουργός Οικονομικών των [[ΗΠΑ]] Ρόμπερτ Ρούμπιν (εκπροσωπώντας τον Πρόεδρο [[Μπιλ Κλίντον]]), ο πρόεδρος του [[Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο|Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου]] Κλάους Χενς, ο πρόεδρος της [[Σοσιαλιστική Διεθνής|Σοσιαλιστικής Διεθνούς]] και πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας [[Πιέρ Μωρουά]] (που εκφώνησε και έναν από τους επικήδειους) ο πρόεδρος της [[Κύπρος|Κυπριακής Δημοκρατίας]] [[Γλαύκος Κληρίδης]], ο πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας [[Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς]], ο πρωθυπουργός της [[Ολλανδία]]ς Βιμ Κοκ, ο πρώην πρωθυπουργός της [[Ισπανία]]ς και στενός φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου [[Φελίπε Γκονθάλεθ]], ο πρωθυπουργός της [[Αλβανία]]ς Αλεξάντερ Μέξι, ο πρωθυπουργός της [[Βουλγαρία]]ς Ζαν Βίντενοφ, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Χραντ Μπαγκρατιάν, ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας [[Γιάνεζ Ντρνόβσεκ]], ο υπουργός Εξωτερικών της [[Γερμανία]]ς [[Κλάους Κίνκελ,]] ο υπουργός Άμυνας της [[Μεγάλη Βρετανία|Μεγάλης Βρετανίας]] Μάικλ Πορτίλο, ο αντιπρόεδρος της Ρωσικής κυβέρνησης Βιτάλι Ιγκνατένκο, ο υπουργός Εξωτερικών του [[Καναδάς|Καναδά]] Λόυντ Αξγουόρθι, ο αντιπρόεδρος της [[Ουκρανία]]ς Ιβάν Κάδρας, ο αντιπρόεδρος και υπουργός Εξωτερικών της [[Μάλτα]]ς Γκουίντο Ντε Μάρκο, υπουργός Εξωτερικών του [[Βέλγιο|Βελγίου]] Ερίκ Ντερικέ, ο υπουργός Εξωτερικών της [[Τουρκία]]ς Εμρέ Γκιονενσάι και ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος της Τουρκίας Ερντάλ Ινονού, ο υπουργός Εξωτερικών του [[Ιράν]] Αλί Αχμάρ Βελαγιατί, ο γενικός γραμματέας του Γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος [[Λιονέλ Ζοσπέν]], ο πρόεδρος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της [[Γερμανία]]ς (SPD) [[Όσκαρ Λαφοντέν]], η πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Ομάδας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Πωλίν Γκρην και πολλοί άλλοι.<ref name="autogenerated1996" />

Ύστατο φόρο τιμής στον Ανδρέα Παπανδρέου απέτισαν ηγέτες και προσωπικότητες από όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων οι ακόλουθοι:<ref>{{Cite web|url=http://www.hyper.gr/makthes/960624/60624j06.html|title=Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ ΤΙΜΑ ΤΗΝ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ|last=|first=|date=|website=www.hyper.gr|publisher=Εφημερίδα Μακεδονία|accessdate=2016-07-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304200046/http://www.hyper.gr/makthes/960624/60624j06.html|archivedate=2016-03-04|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://agp.archeio.gr/ap.php?page=ap_opinions|title=Ίδρυμα Ανδρέα Γ. Παπανδρέου - Γνώμες για τον Α. Παπανδρέου|last=|first=|date=|website=agp.archeio.gr|publisher=|accessdate=2016-07-23|archive-date=2012-07-07|archive-url=https://archive.today/20120707104050/http://agp.archeio.gr/ap.php?page=ap_opinions|url-status=unfit}}</ref><ref>[https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:XDb2iNUYsBYJ:https://www.tanea.gr/2006/06/23/greece/zei-sthn-istopia/+&cd=10&hl=el&ct=clnk&gl=gr ΖΕΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ, Τα Νέα, 23 Ιουνίου 2006]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.hri.org/news/greek/kosmos/1996/96-06-23.kosmos.html |title=Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων - Ειδήσεις Κόσμος 23 Ιουν. 1996 |accessdate=2019-09-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081205055328/http://www.hri.org/news/greek/kosmos/1996/96-06-23.kosmos.html |archivedate=2008-12-05 |url-status=dead }}</ref>
* ''«Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ένας από τους πλέον σημαίνοντες πολιτικούς ηγέτες στη σύγχρονη ελληνική ιστορία και μια εξέχουσα φυσιογνωμία κλειδί για τη διασφάλιση του θριάμβου της δημοκρατίας στη χώρα που γεννήθηκε»''. [[Μπιλ Κλίντον]], Πρόεδρος των [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής]].
* ''«Χαιρετίζω τη μνήμη αυτού του δημόσιου άνδρα με τον οποίο είχα επανειλημμένα συναντηθεί και ο οποίος διηύθυνε την ελληνική κυβέρνηση, με κύρος, για περισσότερο από δέκα χρόνια. Τιμώ την ευρωπαϊκή προσήλωσή του. Η Ελλάδα χάνει σήμερα μια από τις μεγάλες φυσιογνωμίες της. Σας παρακαλώ να διαβιβάσετε στη σύζυγό του, στην οικογένειά του, καθώς και στον ελληνικό λαό τη συγκίνησή μου και όλη μου τη συμπάθεια»''. [[Ζακ Σιράκ]], Πρόεδρος της [[Γαλλία]]ς.
* ''«Χαιρετίζω τη μνήμη ενός εξέχοντος δημόσιου άνδρα, η ισχυρή προσωπικότητα του οποίου σημάδεψε την Ελληνική Δημοκρατία και πέρα απ' αυτήν, την Ευρώπη»''. [[Αλέν Ζιπέ]], Πρωθυπουργός της [[Γαλλία]]ς.
*''«Ο Ανδρέας Παπανδρέου, με τα πολιτικά του οράματα και τη δύναμη της πειθούς του, συνέβαλλε κατά τη διάρκεια των περασμένων δεκαετιών όσο σχεδόν κανείς άλλος στη διαμόρφωση της σύγχρονης Ελλάδας»''. [[Χέλμουτ Κολ]], Καγκελάριος της [[Γερμανία]]ς.
*''«Η παρουσία του σημάδεψε έντονα την ελληνική πολιτική ζωή των τελευταίων 35 ετών και οι αγώνες του για τη δημοκρατία, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας στην Ελλάδα, είναι γνωστοί σε όλους. Οι πρωτοβουλίες του για την ειρήνη είχαν παγκόσμια απήχηση. Λυπούμαι για το χαμό ενός τόσο μεγάλου πολιτικού άνδρα. Η συμβολή του για την επιτυχή συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή οικοδόμηση υπήρξε καθοριστική»''. [[Ζακ Σαντέρ]], Πρόεδρος της [[Ευρωπαϊκή Επιτροπή|Ευρωπαϊκής Επιτροπής]].
* ''«Ο Αν. Παπανδρέου υπήρξε ένας μεγάλος πρωταγωνιστής της ζωής στη σύγχρονη Ελλάδα, θαρραλέος, μαχητής της ελευθερίας και σημαντική προσωπικότητα της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας πολιτικής σκηνής. Η δέσμευση και η δράση του Ελληνα πρώην Πρωθυπουργού θα παραμείνουν σταθερά σημεία αναφοράς για τον ελληνικό λαό»''. [[Όσκαρ Λουίτζι Σκάλφαρο]], Πρόεδρος της [[Ιταλία]]ς.
* ''«Υπήρξε ένας μεγάλος ηγέτης και ένθερμος αγωνιστής της δημοκρατίας. Είμαστε υπερήφανοι που τον φιλοξενήσαμε στη χώρα μας για ένα σημαντικό μέρος των χρόνων που πέρασε στην εξορία»''. [[Ζαν Κρετιέν]], Πρωθυπουργός του [[Καναδάς|Καναδά]].
* ''«Σήμερα η Ευρώπη έγινε φτωχότερη χάνοντας μια μεγάλη φυσιογνωμία της πολιτικής ζωής της»''. [[Αντόνιο Γκουτέρες]], Πρωθυπουργός της [[Πορτογαλία]]ς.
* ''«Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπηρέτησε την Ελλάδα και τον απανταχού ελληνισμό έχοντας πάντοτε κατά νουν το συμφέρον του ελληνικού έθνους. Η Ελλάδα, η οποία σήμερα αντιμετωπίζει εθνική δοκιμασία, στερείται των υπηρεσιών ενός διαπρεπούς πολιτικού. Ιδιαίτερα η Κύπρος πενθεί για το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος, πέραν των άλλων, διά του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος, έδωσε απτά δείγματα της αποφασιστικότητας της κυβέρνησής του και του Έθνους για την υπεράσπιση της κυπριακής ελευθερίας»''. [[Γλαύκος Κληρίδης]], Πρόεδρος της [[Κύπρος|Κύπρου]].
* ''«Σ' αυτόν οφείλεται η σημερινή μορφή της οργάνωσης των κομμάτων. Κι αυτό με γενναιότητα οφείλουμε να του αναγνωρίσουμε. Πλησίασε το λαό, είχε τη δυνατότητα να επικοινωνεί και με το λαό, αλλά και με τον πολίτη. Πράγματι είχε μεγάλα πολιτικά χαρίσματα»''. [[Μιλτιάδης Έβερτ]], Πρόεδρος της [[Νέα Δημοκρατία|Νέας Δημοκρατίας]].
* ''«Το εν γένει έργον του εκλιπόντος δημοσίου ανδρός, τόσο ως ακαδημαϊκού διδασκάλου, όσο και ως πολιτικού υπήρξε πολυσχιδές και εντυπωσιακό, όντως ηγετικόν διό και την επ' αυτού δικαίαν κρίσιν θα στοιχειοθετήσει η αδέκαστος ιστορία»''. Οικουμενικός [[Πατριάρχης Βαρθολομαίος]].

==Βουλευτής==
Εκλέχτηκε Βουλευτής με την [[Ένωσις Κέντρου|Ένωση Κέντρου]] το [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1964|1964]] στην [[Εκλογική περιφέρεια Αχαΐας|Αχαΐα]], όπου και παρέμεινε έως το 1967 με την κήρυξη της [[Χούντα των Συνταγματαρχών|δικτατορίας των Συνταγματαρχών]]. Μεταπολιτευτικά, ο Ανδρέας Παπανδρέου διετέλεσε [[Βουλή των Ελλήνων|βουλευτής]] του ΠΑΣΟΚ ολόκληρη τη περίοδο που ήταν πρόεδρός του. Αρχικά στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1974|εκλογές του 1974]] εξελέγη στην [[Εκλογική περιφέρεια Θεσσαλονίκης|Εκλογική περιφέρεια Α΄ Θεσσαλονίκης]]. Στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1977|εκλογές του 1977]] εξελέγη στην [[Εκλογική περιφέρεια Αχαΐας]]. Από τις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1981|εκλογές του 1981]] έως και το 1989 ήταν εκλεγμένος βουλευτής της [[Εκλογική περιφέρεια Α΄ Αθηνών|εκλογικής περιφέρειας Α΄ Αθηνών]], ενώ από τις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές Νοεμβρίου 1989|εκλογές του Νοεμβρίου του 1989]] μέχρι το 1993 εκλεγόταν στην [[εκλογική περιφέρεια Β΄ Αθηνών]]. Από το [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1993|1993]] έως το θάνατό του ήταν [[Εκλογική περιφέρεια Δωδεκανήσου|βουλευτής Δωδεκανήσου]].<ref>{{cite web|title=Κοινοβουλευτική Θητεία Βουλευτών Από τη Μεταπολίτευση Ως Σήμερα - Παπανδρέου Γεωργίου Ανδρέας|url=https://www.hellenicparliament.gr/Vouleftes/Diatelesantes-Vouleftes-Apo-Ti-Metapolitefsi-Os-Simera/?MpId=c6eefa0d-c061-4892-b9f2-789ab10c292c|work=www.hellenicparliament.gr|publisher=Βουλή των Ελλήνων|accessdate=2016-07-23}}</ref>

==Οικογένεια==
Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν γιος του επίσης πρώην πρωθυπουργού [[Γεώργιος Παπανδρέου|Γεωργίου Παπανδρέου]], ο οποίος ήταν γνωστός και ως «Γέρος της Δημοκρατίας». Μητέρα του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν η [[Σοφία Μινέικο]] (κόρη του Πολωνού [[Ζίγκμουντ Μινέικο]]). Ο γιος του [[Γιώργος Α. Παπανδρέου|Γιώργος Παπανδρέου]] διετέλεσε πρόεδρος του [[ΠΑΣΟΚ]] και επίσης [[πρωθυπουργός της Ελλάδας]]. Ο Ανδρέας Παπανδρέου εκτός από την πολιτική του συχνά απασχολούσε τα [[Μέσα ενημέρωσης|ΜΜΕ]] με την κοινωνική του ζωή, ενώ πτυχές από το προσωπικό «στυλ ζωής» του έγιναν αντικείμενο μίμησης από πολλούς [[Έλληνες]].<ref>Δες σχετικά Stan Draenos, ''Andreas Papandreou: the making of a Greek Democrat and Political Maverick'' και Κώστας Μαρδάς ''Πίσω από τον Ήλιο Ανδρέας Παπανδρέου Οράματα και Εφιάλτες''</ref>

==Λαϊκή απήχηση και επιτεύγματα==
Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε ηγέτης με ευρύτατη λαϊκή αποδοχή: σε έρευνα της εφημερίδας ''[[Η Καθημερινή]]'' το 2007, [[Κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου 1981|η πρώτη κυβέρνησή του]] αναδείχθηκε η καλύτερη της [[Μεταπολίτευση]]ς και ο ίδιος ο σημαντικότερος πρωθυπουργός της περιόδου. Ομοίως, σε δημοσκόπηση για την εφημερίδα ''[[Real News]]'' το 2010 και σε έρευνα της εταιρείας ''ALCO'' το 2013, ψηφίσθηκε ως ο καλύτερος πρωθυπουργός μετά το 1974.<ref>''Real News'', 03/01/2010 και ''Η Καθημερινή'', 30/12/2007.</ref><ref>{{Cite web|url=http://thepaper.gr/alco_feb13/|title=Ανατροπές στη δημοσκόπηση της ALCO για το thepaper.gr {{!}} THE PAPER|website=thepaper.gr|accessdate=2016-07-22}}</ref> Σε ακόμη πιο πρόσφατη έρευνα, του 2021, κατετάγη ως ο καλύτερος πρωθυπουργός της μεταπολίτευσης με τη δεκαετία της διακυβέρνησής του, να θεωρείται η καλύτερη ως προς τη λειτουργία των θεσμών αλλά και του βιοτικού επιπέδου.<ref>{{cite web|url=https://www.news247.gr/20-20/ereyna-20-20-o-mythos-tis-dekaetias-toy-80-kai-toy-andrea-kala-kratei.9302036.html|accessdate=15 Ιουλίου 2023}}</ref> Σε δημοσκόπηση του [[Το Βήμα|Βήματος]] για τα πενήντα χρόνια από την [[Μεταπολίτευση|αποκατάσταση της Δημοκρατίας]], κατετάγη ξανά ως ο πιο δημοφιλής πρωθυπουργός με 33% και με τρεις μεταρρυθμίσεις των κυβερνήσεών του (το [[Εθνικό Σύστημα Υγείας (Ελλάδα)|ΈΣΥ]], ο [[Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού|ΑΣΕΠ]] και η αναγνώριση της [[Εθνική Αντίσταση (Ελλάδα)|Εθνικής Αντιστάσεως]]) να θεωρούνται οι πιο σημαντικές αυτής της πεντηκονταετίας.<ref>{{cite web|url=https://www.tovima.gr/2024/07/24/politics/dimoskopisi-gia-ti-metapoliteysi-ti-pisteyoun-ellines-50-xronia-meta/|title=Δημοσκόπηση για τη Μεταπολίτευση: Τι πιστεύουν οι Ελληνες 50 χρόνια μετά|accessdate=25 Ιουλίου 2024}}</ref> Σε έρευνα του ινστιτούτου ερευνών ''Eteron'', τον Μάιο 2024, ο Ανδρέας Παπανδρέου αξιολογήθηκε ως ο καλύτερος πρωθυπουργός από το [[1974]] από το 30,3% των ερωτηθέντων, ενώ ακολούθησε ο ιδρυτής της [[Νέα Δημοκρατία|ΝΔ]], Κωνσταντίνος Καραμανλής, με ποσοστό 14,3%.<ref>{{cite web|url=https://www.topontiki.gr/2024/05/10/erevna-eteron-o-andreas-papandreou-kaliteros-prothipourgos-apo-ti-metapolitefsi-oli-i-katataxi/|title=Έρευνα Eteron: Ο Ανδρέας Παπανδρέου καλύτερος πρωθυπουργός από τη μεταπολίτευση – Όλη η κατάταξη|date=10 Μαΐου 2024|accessdate=23 Σεπτεμβρίου 2024}}</ref>    

Ήταν ίσως ο πολιτικός με τη μεγαλύτερη συμβολή στη διαμόρφωση του πολιτικού και κομματικού συστήματος στη σύγχρονη Ελλάδα. Ανέτρεψε τον κυρίαρχο πολιτικό διαχωρισμό «Εθνικόφρονες-Κομμουνιστές» και στη θέση του επέβαλλε το δίπολο «Δεξιά-Αντιδεξιά». Το ΠΑΣΟΚ που δημιούργησε ήταν το πρώτο κόμμα εξουσίας στην ελληνική ιστορία με μαζική οργάνωση (στα πρότυπα του [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας|Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας]]), αντί του παραδοσιακού κόμματος στελεχών, ένα πρότυπο οργάνωσης που θα υιοθετούσε από τον Παπανδρέου και η [[Νέα Δημοκρατία]].<ref name=":0">{{Cite book|title=Richard Clogg, Parties and Elections in Greece the search for legitimacy σελίδες 122-148,|first=Richard|last=Clogg|publisher=Duke University Press|isbn=9780822307945|year=1987|location=Durham, North Carolina|page=[https://archive.org/details/partieselections0000clog/page/122 122]-148|url=https://archive.org/details/partieselections0000clog}}</ref> Από το κυβερνητικό του έργο ξεχωριστή θέση στη νεοελληνική πολιτική ιστορία έχουν η αναγνώριση της [[Εθνική Αντίσταση|Εθνικής Αντίστασης]],<ref>{{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος=Στιγμιότυπα από την τριήμερη συζήτηση του νομοσχεδίου σχετικά με την Εθνική Αντίσταση (17 έως 19 Αυγούστου 1982)|αριθμός=89013}}</ref> ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος, αλλά και των [[Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις|Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων]], η δημιουργία του [[Εθνικό Σύστημα Υγείας|Εθνικού Συστήματος Υγείας]] και του [[Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού|Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού]] (ΑΣΕΠ) και η [[Ελληνική συνταγματική αναθεώρηση του 1986|συνταγματική αναθεώρηση του 1985-1986]], η οποία παγίωσε το σύστημα [[Κοινοβουλευτική δημοκρατία|κοινοβουλευτικής]] εξουσίας που ισχύει έως και σήμερα, περιορίζοντας δραστικά τις εξουσίες του [[Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας|Προέδρου]].

Άλλες σημαντικές τομές των κυβερνήσεών του ήταν η νομιμοποίηση του [[πολιτικός γάμος|πολιτικού γάμου]], η παραχώρηση [[Ψηφοφορία|ψήφου]] στα άτομα από 18 ετών και άνω, η εισαγωγή του [[Πολυτονική γραφή της Ελληνικής γλώσσας|μονοτονικού συστήματος]] γραφής (1982), η κατάργηση της σχολικής ενδυμασίας (1982), η νομοθετική κατοχύρωση του [[πανεπιστημιακό άσυλο|πανεπιστημιακού ασύλου]] (1982), η θέσπιση των επιδομάτων (τέκνων, αναπηρίας κτλ.), η αναγνώριση του εργατικού ατυχήματος, οι αλλαγές στο [[Οικογενειακό Δίκαιο]] όπως η καθιέρωση της ισοτιμίας των δύο φύλων και η απαγόρευση του αναχρονιστικού θεσμού της [[προίκα]]ς, η κατάργηση πλείστων [[Ιωάννης Μεταξάς|μεταξικών]] και μετεμφυλιακών νόμων, όπως αυτοί του [[νόμος 4000/1958|τεντιμποϊσμού]] και της [[Αναγκαστικός Νόμος 375/1936|κατασκοπείας]], η άσκηση ακηδεμόνευτης και πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής και η μεγάλη ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, η αναγνώριση της [[Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου|γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου]] και η παραχώρηση άδειας επιστροφής στην Ελλάδα στους πολιτικούς πρόσφυγες του [[Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας|Δημοκρατικού Στρατού]].<ref>{{Cite book|title=Για το Λαό και το Έθνος: Η στιγμή Ανδρέα Παπανδρέου 1965-1989|first=Ανδρέας|last=Πανταζόπουλος|publisher=εκδόσεις Πόλις|isbn=978-960-8132-32-0|year=2001|location=Αθήνα|page=63-121}}</ref><ref name=":0" /><ref>{{Cite book|title=Western European political parties: a comprehensive guide|first=Francis|last=Jacobs|publisher=Addison-Wesley Longman Limited|isbn=9780582001138|year=1989|location=|page=123-130}}</ref><ref>{{Cite book|title=The United States and the making of modern Greece: history and power 1950-1974|first=James Edward|last=Miller|publisher=The University of North Carolina Press|isbn=9780807887943|year=2009|location=|page=|url=https://archive.org/details/unitedstatesmaki0000mill}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.botopoulos.gr/pasok/item/45-το-θεσμικό-έργο-των-κυβερνήσεων-του-ανδρέα-παπανδρέου|title=Το θεσμικό έργο των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου|last=Μποτόπουλος|first=Κωνσταντίνος|website=botopoulos.gr|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120110054812/http://www.botopoulos.gr/pasok/item/45-το-θεσμικό-έργο-των-κυβερνήσεων-του-ανδρέα-παπανδρέου|archivedate=2012-01-10|url-status=dead|accessdate=2016-07-22}}</ref>

Επίσης, υπήρξε ο πρώτος [[Κατάλογος πρωθυπουργών της Ελλάδας|Έλληνας πρωθυπουργός]] που επισκέφθηκε την [[Κύπρος|Κύπρο]], το 1982.<ref>{{Cite web|url=https://www.philenews.com/f-me-apopsi/paremvaseis-ston-f/article/963796|title=O Aνδρέας Παπανδρέου της Ελλάδας και της Κύπρου|date=2020-06-23|website=philenews.com}}</ref>

== Κριτική ==
Ο Παπανδρέου δημιούργησε πολλούς φανατικούς εχθρούς στο εσωτερικό και προκάλεσε συχνά την αγανάκτηση της δυτικής κοινής γνώμης και σωρεία επικριτικών κειμένων στα δυτικά ΜΜΕ.<ref>{{Cite news|url=https://www.economist.com/obituary/1996/06/29/andreas-papandreou|title=Andreas Papandreou|newspaper=The Economist|issn=0013-0613|accessdate=2016-07-22}}</ref> 

Η εν γένει πολιτική του Παπανδρέου επικρίθηκε για μεγάλη αύξηση των δημοσίων δαπανών, την "εκτόξευση" του [[Δημόσιο χρέος|δημοσίου χρέους]] της χώρας και την οικονομική του διαχείριση. Επίσης για την προσπάθεια επιβολής του κόμματός του στη δημόσια διοίκηση και στην εξωτερική του πολιτική, την οποία, ειδικότερα, θεωρούσαν μαξιμαλιστική και επικίνδυνη στις μεθόδους και τους στόχους της,<ref>{{Cite news|url=http://www.nytimes.com/1996/01/16/world/ailing-papandreou-resigns-asking-quick-election-of-successor.html|title=Ailing Papandreou Resigns, Asking Quick Election of Successor|last=Bohlen|first=Celestine|newspaper=The New York Times|date=1996-01-16|issn=0362-4331|accessdate=2016-07-22}}</ref> ενώ από τον χώρο της [[Αριστερά (πολιτική)|Αριστεράς]] υπήρξαν επικρίσεις για την αθέτηση προεκλογικών υποσχέσεων, καθώς και για το καθεστώς προσωπολατρίας με το οποίο τον περιέβαλλαν τα πλήθη των πολιτικών οπαδών του.<ref>Βλέπε σχετικά Άγγελος Ελεφάντης, ''Στον αστερισμό του λαϊκισμού'' και Γιάννης Βούλγαρης ''Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης: Σταθερή Δημοκρατία σημαδεμένη από τη μεταπολεμική ιστορία''</ref>

Από μερίδα του διεθνούς τύπου της εποχής, ο Παπανδρέου χαρακτηρίστηκε ως [[Αριστερός λαϊκισμός|λαϊκιστής]] στην πολιτική<ref>{{Cite web|url=http://www.tamles.net/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=5693|title=Papandreu: "La Grecia che sogno in pace coi turchi, aperta all´Est"|last=|first=|date=2004-03-01|website=www.tamles.net|publisher=La Repubblica|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071008083746/http://www.tamles.net/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=5693|archivedate=2007-10-08|url-status=dead|accessdate=2016-07-23}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.corriere.it/speciali/2004/Sport/olimpiadi04/corriere/ferrari1108.shtml|title=Corriere della Sera - L'Olimpiade dei nuovi greci|website=www.corriere.it|accessdate=2016-07-23}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://internacional.tripodos.com/planisferi/article.asp?id=320&idpais=26&idsubz=33&idzona=17|title=Simitis revalida la mayoría absoluta y consuma una histórica entrada en el euro|last=Da Silva|first=Gustavo|date=|website=internacional.tripodos.com|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304215451/http://internacional.tripodos.com/planisferi/article.asp?id=320&idpais=26&idsubz=33&idzona=17|archive-date=2016-03-04|url-status=|accessdate=2016-07-23}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=190211&tarih=15/06/2006|title=Kıbrıs engel oluşturmamalı|last=Miles|first=Oliver|date=2006-06-15|website=www.radikal.com.tr|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071120035813/http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=190211&tarih=15%2F06%2F2006|archivedate=2007-11-20|url-status=live|accessdate=2016-07-23}}</ref> και σύγχρονοι αναλυτές όπως ο Νικόλας Δεμερτζής και ο ιστορικός Ρίτσαρντ Κλογκ χαρακτήρισαν τη δεκαετία του ‘80 ως την ''«δεκαετία του λαϊκισμού»''.<ref>{{Cite web|url=http://www2.media.uoa.gr/sas/issues_en/12_issue/index.html|title=SCIENCE AND SOCIETY {{!}} Issue 13: Spring 2004|last=Demertzis|first=Nikolas|date=|website=www2.media.uoa.gr|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111224071519/http://www2.media.uoa.gr/sas/issues_en/12_issue/index.html|archivedate=2011-12-24|accessdate=2016-07-23}}</ref><ref>{{Cite book|title=Η Ελληνική πολιτική ζωή: εικοστός αιώνας. Από την προβενιζελική στη μεταπαπανδρεϊκή εποχή|first=Θανάσης|last=Διαμαντόπουλος|publisher=εκδόσεις Παπαζήση|isbn=978-960-02-1185-6|year=1997|location=Αθήνα|page=343-346}}</ref>
== Συγγραφικό έργο ==
Ο Ανδρέας Παπανδρέου έχει γράψει (και συνεισφέρει σε) πλήθος έργων, μεταξύ αυτών:

* ''Δημοκρατία και Εθνική Αναγέννηση'' (Φέξης, 1966)
* ''Η Δημοκρατία στο Απόσπασμα'' (Καρανάσης, 1974)
* ''Πατερναλιστικός Καπιταλισμός'' (Καρανάσης, 1974)
* ''Η ελευθερία του ανθρώπου'' (Καρανάσης, 1974)(''Man's freedom'',Carnegie-Mellon,Νέα Υόρκη 1970)
* ''Η Ελλάδα στους Έλληνες'' (Καρανάσης, 1976)

== Δείτε επίσης ==
* [[Κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου 1981]]
* [[Κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου 1985]]
* [[Κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου 1993]]

== Παραπομπές και σημειώσεις ==
<references responsive="0" />

== Βιβλιογραφία ==
* [[Θάνος Βερέμης]], ''Ανδρέας Παπανδρέου: Μεγάλες προσδοκίες'', εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2017. ISBN 978-960-16-7206-9.
* [[Γιάννης Βούλγαρης]], ''Η Ελλάδα της μεταπολίτευσης, 1974-1990: Σταθερή δημοκρατία σημαδεμένη από τη μεταπολεμική ιστορία'', εκδ. «Θεμέλιο», Αθήνα 2001. ISBN 978-960-310-280-9.
* Θανάσης Διαμαντόπουλος, ''Η Ελληνική πολιτική ζωή: εικοστός αιώνας. Από την προβενιζελική στη μεταπαπανδρεϊκή εποχή'', εκδ. «Παπαζήσης», Αθήνα 1997. ISBN 978-960-02-1185-6.
* Πάνος Καζάκος, «Παροχές και λιτότητα: η οικονομία στη δεκαετία του 1980», ''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', Εκδοτική Αθηνών, τόμ. ΙΣΤ΄, Αθήνα 2000, σσ. 364-371.
* [[Χρήστος Λυριτζής]], «Η δεκαετία του 1980. Εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις, 1981-1990», ''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', Εκδοτική Αθηνών, τόμ. ΙΣΤ΄, Αθήνα 2000, σσ. 350-364.
* [[Βασίλης Παναγιωτόπουλος]] (επιμ., συλλογικό), ''Ο Ανδρέας Παπανδρέου και η εποχή του'', εκδ. «Τα Νέα-Ελληνικά Γράμματα», Αθήνα 2006.
* Χρήστος Ροζάκης, «Η Ελληνική εξωτερική πολιτική: 1981-1990», ''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', Εκδοτική Αθηνών, τόμ. ΙΣΤ΄, Αθήνα 2000, σσ. 371-391.

== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{Βικιφθέγματα}}
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος=Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΘΡΙΑΜΒΟΥ-Ο ΑΝΔΡΕΑΣ |αριθμός = 61408}}
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος=Η ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΕΝΟΣ ΗΓΕΤΗ ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ |αριθμός = 35729}}
* [https://web.archive.org/web/20061114125313/http://www.nikosklitsikas.gr/pak.html Νίκος Κλειτσίκας, ΠΑΚ - Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα, Αγνωστα ντοκουμέντα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα (1968-1974), Προσκήνιο, Αθήνα 2001. Προλογίζουν: Κώστας Τσίμας (Μάρκος), Γιάννης Τσεκούρας (Πύρρος)]
* [https://www.youtube.com/watch?v=8WqAa33MoG0&feature=youtu.be"Ιστορική επίσκεψη του Πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου στην Κύπρο (1982)", Βίντεο youtube]
* [http://www.nikosklitsikas.gr/italia.html Νίκος Κλειτσίκας, Το ελληνικό φοιτητικό κίνημα και ο αντιδικτατορικός αγώνας στην Ιταλία, Προσκήνιο, Αθήνα 2000. Προλογίζουν: Βάσος Λυσσαρίδης, Πρόεδρος Σοσιαλιστικού Κόμματος ΕΔΕΚ Κύπρου, Μαουρίτσιο Βαλέντζι, Γερουσιαστής της Ιταλικής Δημοκρατίας, Γιολάντα Καπριλιόνε, Καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Νάπολης Ιταλίας]
* [http://www.nikosklitsikas.gr/selidesz_gr.html Επιμέλεια: Νίκος Κλειτσίκας, Κώστας Τσίμας - Σελίδες Ζωής - Αγώνες για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία, Προσκήνιο, Αθήνα 2004. Προλογίζουν: Βάσος Λυσσαρίδης, Πρόεδρος Σοσιαλιστικού Κόμματος ΕΔΕΚ Κύπρου, Βίας Λειβαδάς]

{{s-start}}
{{s-off}}
{{s-bef|πριν=[[Γεώργιος Ράλλης]]}}
{{s-ttl|τίτλος=[[Πρωθυπουργός της Ελλάδας]]|έτη=1981–1989}}
{{s-aft|μετά=[[Τζαννής Τζαννετάκης]]}}
{{s-bef|πριν=[[Κωνσταντίνος Μητσοτάκης]]}}
{{s-ttl|τίτλος=[[Πρωθυπουργός της Ελλάδας]]|έτη=1993–1996}}
{{s-aft|μετά=[[Κώστας Σημίτης]]}}
{{s-bef | πριν= [[Ευάγγελος Αβέρωφ]]}}
{{s-ttl | τίτλος= [[Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (Ελλάδα)|Υπουργός Εθνικής Άμυνας]] της [[Ελλάδα]]ς | έτη=21 Οκτωβρίου 1981 – 25 Απριλίου 1986}}
{{s-aft | μετά= [[Ιωάννης Χαραλαμπόπουλος]]}}
{{s-ppo}}
{{s-new|party}}
{{s-ttl|τίτλος=[[Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα|Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ]]|έτη=1974–1996}}
{{s-aft|μετά=[[Κώστας Σημίτης]]}}
{{end}}

{{Πρόεδροι του ΠΑΣΟΚ}}
{{Πρωθυπουργοί της Ελλάδας}}
{{Authority control}}

{{DEFAULTSORT:Παπανδρεου, Ανδρεας}}
[[Κατηγορία:Πρωθυπουργοί της Ελλάδας]]
[[Κατηγορία:Βουλευτές Αχαΐας]]
[[Κατηγορία:Βουλευτές εκλεγμένοι με την Ένωση Κέντρου]]
[[Κατηγορία:Βουλευτές εκλεγμένοι με το ΠΑΣΟΚ]]
[[Κατηγορία:Έλληνες υπουργοί Εθνικής Άμυνας]]
[[Κατηγορία:Έλληνες υπουργοί Εξωτερικών]]
[[Κατηγορία:Αρχηγοί του ΠΑΣΟΚ]]
[[Κατηγορία:Οικογένεια Παπανδρέου|Ανδρεας]]
[[Κατηγορία:Μέλη του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος]]
[[Κατηγορία:Έλληνες πολωνικής καταγωγής]]
[[Κατηγορία:Ενταφιασμοί στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών]]
[[Κατηγορία:Έλληνες πολιτικοί του 20ού αιώνα]]