Νάπολη
Συντεταγμένες: 40°50′00″N 14°15′00″E / 40.83333°N 14.25000°E
| Νάπολη | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Διοικητικές πληροφορίες | |||
| Χώρα |  Ιταλία | ||
| Περιφέρεια | Καμπανία | ||
| Επαρχία | Επαρχία της Νάπολης | ||
| Δήμαρχος | Ρόζα Ρούσσο Ιερβολίνο | ||
| Περιοχή | |||
| Υψόμετρο | 17 μ. | ||
| Έκταση | 117,27 χλμ² | ||
| Πληθυσμός | 963.522 (2008) | ||
| Πυκνότητα | 8.239,2 κατ./χλμ² | ||
| Άλλες πληροφορίες | |||
| Ζώνη ώρας | UTC+1 | ||
| Πολιούχος | Σαν Τζενάρο | ||
| Ίδρυση | 600 π.Χ. | ||
| http://www.comune.napoli.it/ | |||
Η Νάπολη ή Νεάπολη (ιταλικά: Napoli) είναι πόλη και σημαντικό λιμάνι της Νότιας Ιταλίας, στην περιφέρεια της Καμπανίας, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ιταλίας μετά τη Ρώμη και το Μιλάνο με πληθυσμό 963.522 κατοίκους. Η μητροπολιτική περιοχή, ωστόσο, υπολογίζεται σύμφωνα με διάφορες μετρήσεις ότι κινείται μεταξύ 3.000.000 και 5.000.000 κατοίκων.
Βρίσκεται στις ακτές του ομώνυμου κόλπου με φόντο το Βεζούβιο. Η Νάπολη είναι από τις πιο όμορφες και αναπτυγμένες οικονομικά πόλεις της Ιταλίας. Αρχικά, σαν λιμάνι, έχει πολύ μεγάλη κίνηση, εμπορική και επιβατική. Εξαιρετική ανάπτυξη παρουσιάζει στο βιομηχανικό τομέα η πόλη. Παρόλο που καταστράφηκε κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ολοκληρωτικά, σε σύντομο διάστημα κατόρθωσε να αναδιοργανωθεί και να αναγερθεί. Έχει όλες τις βασικές βιομηχανίες. Παράλληλα, σε περίοπτη θέση βρίσκονται τα συγκοινωνιακά της μέσα. Έχει σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις, αερολιμένες, ναυπηγεία. Από την αγροτική πλευρά παράγει πολλά λαχανικά και φρούτα που εξάγει.
Ιστορία
Προϊστορική περίοδος
Η ιστορία της Νάπολης ξεκινά ήδη από την προϊστορική περίοδο, και ειδικότερα στην 3η χιλιετία π.Χ. (χαλκολιθική περίοδος), στην οποία ανάγονται ορισμένοι τάφοι που έχουν ανακαλυφθεί.
Αρχαία χρόνια
Η πόλη ιδρύθηκε πιθανότητα από κατοίκους της Κύμης, αποικίας της ομώνυμης πόλης της Εύβοιας, γύρω στον 9ο και 8ο αι. π.Χ., με το όνομα Παρθενόπη. Η αποικία αυτή ονομάστηκε Παλαιόπολις, όταν, κατά τον 5ο αι. π.Χ., ιδρύθηκε σε μια κοντινή περιοχή η σημερινή Νάπολη (Νεάπολις=Νέα πόλις). Το 326 π.Χ. η πόλη κατακτάται από τους Ρωμαίους, διατηρώντας, ωστόσο, τα ελληνικά στοιχεία του πολιτισμού της και τη γλώσσα της. Κατά τους επόμενους αιώνες, η Νάπολη υπήρξε καταφύγιο πολλών Ρωμαίων αυτοκρατόρων σε διαστήματα εξορίας τους. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αύγουστος θέσπισε στην Νάπολη τους Ιταλικούς Ολυμπιακούς Αγώνες, κατ'αντιστοιχία με τους ελληνικούς Ολυμπιακούς Αγώνες, θεωρώντας την Νάπολη "ως την πιο ελληνική πόλη της Ιταλίας".
Μεσαίωνας
Το 536, κατακτήθηκε από τους Βυζαντινούς, ενώ στην συνέχεια πολιορκήθηκε και από τους Λογγοβάρδους και τους Σαρακηνούς πειρατές, ενώ στο μεσοδιάστημα ανακηρύχθηκε αυτόνομο Δουκάτο από τους ευγενείς της πόλης. Γύρω στα 990, με απόφαση του Λέοντα Γ' Ίσαυρου και εξαιτίας της Εικονομαχίας, η πόλη υπάχθηκε στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, μετά από ένα διάστημα πνευματικής υπαγωγής της επισκοπής της Καπούα (στην οποία ανήκε η Νάπολη) στον Πάπα. Το 1137 η πόλη κατελήφθη από τους Νορμανδούς, οπότε και αποτέλεσε μέρος του νεοσύστατου Βασιλείου της Σικελίας, με πρωτεύουσα το Παλέρμο. Μετά την επικράτηση των Σουέβων, οι Ανγιοβίνοι όρισαν τη Νάπολη πρωτεύουσά τους, καθιστώντας την από μια ακόμα ναυτική πόλη της Τυρρηνικής θάλασσας (Αμάλφι, Σορέντο) σε μια από τις ισχυρότερες πόλεις της ιταλικής χερσονήσου.
Σύγχρονα χρόνια
Το 1442, η πόλη πέφτει στα χέρια του Βασιλείου της Αραγωνίας, γνώριζοντας μέγαλη σταθερότητα και ανάπτυξη, ιδιαίτερα κατά τη βασιλεία του Αλφόνσου Ε‘ της Αραγωνίας. Το 1501, εν μέσω πολλών πολέμων στην Ιταλία, το Βασίλειο της Νάπολης κατακτήθηκε από τους Ισπανούς της Μαδρίτης, στους οποίους και ανήκε για περισσότερους από δύο αιώνες. Τον 17ο αί., ύστερα από μια εξέγερση υποκινούμενη από τον Μασανιέλο, στην πόλη εγκαθιδρύθηκε η δημοκρατία. Το 1707 κατακτήθηκε από τους Αυστριακούς και το 1734 από τον Κάρολο Γ' της Ισπανίας, ιδρύοντας το βασίλειο της Νεάπολης και της Σικελίας. Υπό τη βασιλεία των Βουρβόνων η πόλη εξελίχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες πόλεις ολόκληρης της Ευρώπης μαζί με το Παρίσι και το Λονδίνο. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση και τους Ναπολεόντειους πολέμους, η Νάπολη κατακτήθηκε από τους Ιακωβίνους και να επανέλθει στη συνέχεια στα χέρια των Βουρβόνων. Το 1806 κατακτήθηκε και πάλι από τους Γάλλους υπό τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Το 1815 μετά την ήττα του Ναπολέοντα και με απόφαση του Συνεδρίου της Βιέννης η πόλη επανήλθε στους Βουρβόνους.
Το 1860 το Βασίλειο των δύο Σικελιών κατακτήθηκε από τον Τζουζέπε Γκαριμπάλντι και προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ιταλίας υπό τον Κάμιλλο Μπέντσο ντε Καβούρ.
Μεταπολεμική περίοδος
Κατά τον Β‘ Παγκόσμιο Πόλεμο, η πόλη γνώρισε μια εφήμερη ανεξαρτησία τεσσάρων ημερών από τους Γερμανούς μετά την επανάσταση της 8ης Σεπτεμβρίου 1943.
Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η πόλη γνώρισε μεγάλη οικιστική ανάπτυξη πέρα από τον χώρο του ιστορικού της κέντρου. Στις 23 Νοεμβρίου 1980, η πόλη συγκλονίστικε από ένα σεισμό που προκάλεσε σοβαρές ζημιές αλλά και αξιόλογες μεταβολές κατά την ανοικοδόμησή της: η πόλη άρχισε να αναπτύσσεται προς τα νότια και ανατολικά τμήματα ως τους πρόποδες του Βεζούβιου και βόρεια προς την Καζέρτα, παράλληλα προς τη θάλασσα. Από το 1994, οπότε και η Νάπολη φιλοξένησε την σύνοδο των G-8, η πόλη ήδη είχε εισέλθει σε μια περίοδο βαθιάς ανοικοδόμησης που άλλαζε ριζικά το προφίλ της.
Δημογραφική εξέλιξη
Πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, αλλά και της περιφέρειας της Καμπανίας, η πόλη της Νάπολης περιλαμβάνει το 1/6 του συνολικού πληθυσμού της Καμπανίας και το 1/3 της επαρχίας της Νάπολης. Βρίσκεται στη 18η θέση της λίστας των ευρωπαϊκών χωρών με βάση τον πληθυσμό τους.
Ο πόλη εκτείνεται κατά πολύ πέραν των ορίων του δήμου. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το 2005, ο συνολικός πλυθησμός του πολεοδομικού συγκροτήματος της πόλης έφτανε τα 2.200.000 κατοίκους[1]. Ωστόσο, η συγκεκριμένη μέτρηση δεν είναι συγκεκριμένη ως προς τα όρια τα οποία περικλείει η πόλη. Κατά τον ΟΟΣΑ, η μητροπολιτική περιοχή της Νάπολης αριθμεί περίπου 3.100.000 κατοίκους, πίσω μόνο από το Μιλάνο και τη Ρώμη[2]. Σύμφωνα, πάλι, με την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat), η Νάπολη πλησιάζει τα 4.000.000 κατοίκους[3].
Σε κάθε περίπτωση, η περιοχή της Νάπολης αποτελεί μια από τις πολυπληθέστερες και πυκνοκατοικημένες περιοχές ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (το 2007 βρισκόταν στην 8η θέση στην Ευρώπη και στην 86η στον κόσμο). Προβλέπεται στο μέλλον να θεσμοθετηθεί η μητροπολιτική περιοχή της Νάπολης, η οποία θα περιλαμβάνει τη σημερινή επαρχία της Νάπολης, καθώς επίσης και ορισμένους δήμους από τις επαρχίες της Καζέρτας και του Σαλέρνο.
| Έτος | Πληθυσμός | Μεταβολή |
|---|---|---|
| 1861 | 484.026 | — |
| 1871 | 489.008 | 1,0% |
| 1881 | 535.206 | 9,4% |
| 1901 | 621.213 | 16,1% |
| 1911 | 751.211 | 20,9% |
| 1921 | 859.629 | 14,4% |
| 1931 | 831.781 | −3,2% |
| 1936 | 865.913 | 4,1% |
| 1951 | 1.010.550 | 16,7% |
| 1961 | 1.182.815 | 17,0% |
| 1971 | 1.226.594 | 3,7% |
| 1981 | 1.212.387 | −1,2% |
| 1991 | 1.067.365 | −12,0% |
| 2001 | 1.004.500 | −5,9% |
| 2008 | 963.522 | −4,1% |
Ο πληθυσμός της πόλης χαρακτηρίζεται από το υψηλό ποσοστό νέων σε ηλικία ατόμων, το οποίο αυξάνει αν προσμετρηθούν και οι πληθυσμοί ολόκληρης της επαρχίας· ειδικότερα, το 19% του πληθυσμού αποτελούν ηλικίες ως 14 έτη και το 13% ηλικίες άνω των 65. Σε εθνικό επίπεδο, τα αντίστοιχα ποσοστά διαφοροποιούνται αντιστρόφως ανάλογα σε 14% και 19% αντίστοιχα[4]. Το ποσοστό των γυναικών φτάνει το 52,4% του πληθυσμού ενώ εκείνο των ανδρών το 47,6%. Επιπλέον, το ποσοστό των γεννήσεων ειναι μεγαλύτερο σε σχέση με το συνολικό ποσοστό ολόκληρης της Ιταλίας (10,46 γεννήσεις ανά 1.000 κατοίκους έναντι 9,45 γεννήσεις σε εθνικό επίπεδο)[5].
Σε αντίθεση με πολλές πόλεις του ιταλικού βορρά, το ποσοστό της Νάπολης είναι ιδιαίτερα σημαντικό ως προς τους μετανάστες· 98,5% του πληθυσμού είναι Ιταλοί. Το 2006, οι ξένοι υπήκοοι στην πόλη έφταναν μόλις του 19.188: οι περισσότεροι εξ αυτών προέρχονταν από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και κυρίως την Ουκρανία και την Πολωνία. Υπάρχει μια μικρή μειονότητα μεταναστών από την Σρι Λάνκα και άλλες χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, η μεγάλη πλειοψηφία των μεταναστών είναι γυναίκες, κύριως λόγω του ότι οι άνδρες τείνουν να απασχολούνται στον βιομηχανικό Βορρά[4].
Σύμφωνα με την πρώτη απογραφή του ιταλικού κράτους (1861), η Νάπολη ήταν ο μεγαλύτερος δήμος της ιταλικής επικράτειας. Έχασε την πρώτη θέση από το Μιλάνο κατά την περίοδο του φασισμού, ενώ λίγο αργότερα και η Ρώμη την ξεπέρασε.
Εκπαίδευση
Πανεπιστήμια
Η Νάπολη διαθέτει αρκετά δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια, καθώς επίσης και πολυάριθμα ινστιτούτα και ερευνητικά κέντρα. Στην πόλη βρίσκεται το αρχαιότερο δημόσιο Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο Νάπολης - Φρειδερίκος Β΄ που ιδρύθηκε το 1224 από τον Φρειδερίκο Β΄[6], το οποίο είναι το σημαντικότερο πανεπιστήμιο της νότιας Ιταλίας, με περισσότερους από 100.000 φοιτητές και 3.00 καθηγητές. Μέρος του πανεπιστημίου αποτελεί και ο Βοτανικός Κήπος της Νάπολης, που δημιουργήθηκε από τον Τζοζέφ Βοναπάρτη το 1807 (ο οποίος χρησιμοποίησε σχέδια του Φερδινάνδου Α'. Στα 15 εκτάρια του Κήπου υπάρχουν περίπου 25.000 δείγματα χλωρίδας που καλύπτου σχεδόν 10.000 είδη φυτών[7].
Ακόμη, υπάρχει και το Δεύτερο Πανεπιστήμιο της Νάπολης, δεύτερο σημαντικότερο της πόλης. Ιδρύθηκε μόλις το 1989 και έχει στενούς δεσμούς με την όμορη επαρχία της Καζέρτας. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην πόλη παίζει το Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών, που ειδικεύεται στους ανατολικούς πολιτισμούς και το οποίο ιδρύθηκε το 1732 από τον Ιησουίτη ιεραπόστολο Ματτέο Ρίπα, ύστερα από την επιστροφή του από την αυλή του Κινέζου αυτοκράτορα[8].
Υπάρχουν και άλλα έξεχοντα πανεπιστήμια όπως το Παρθενόπειο Πανεπιστήμιο της Νάπολης, το ιδιωτικό Πανεπιστήμιο Σουόρ Όρσολα Μπενινκάζα και η ιησουιτική Θεολογική Σχολή της Νοτίου Ιταλίας[9][10].
Ωδεία
Τέλος, διατηρώντας τους στενούς δεσμούς με την μουσική της παράδοση, η Νάπολη φιλοξενεί το Μουσικό Ωδείο του Αγίου Πετρου της Μαϊέλλα: εξάλλου, το πρώτο ωδείο στην πόλη αναφέρεται ήδη από το 1500, όταν η πόλη βρισκόταν υπό ισπανική κατοχή[11].
Μνημείο Παγκόσμιας Πολτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ
| Ιστορικό Κέντρο της Νάπολης | |
|---|---|
| Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ. | |
 | |
 | |
| Χώρα μέλος |  Ιταλία |
| Τύπος | Πολιτιστικό |
| Κριτήρια | ii, iv |
| Ταυτότητα | 726 |
| Περιοχή | Ευρώπη |
| Ιστορικό εγγραφής | |
| Εγγραφή | 1995 (19η συνεδρίαση) |
Από το 1995, το ιστορικό κέντρο της Νάπολης έχει συμπεριληφθεί στη λίστα των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ, που έχει ως στόχο την καταλογογράφηση, την ονοματοδοσία και τη συντήρηση πεδίων ιδιάζουσας πολιτιστικής ή φυσικής σημασίας για την κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας. Η επιτροπή της ΟΥΝΕΣΚΟ έκρινε το κέντρο της Νάπολης ως "ιδιαίτερης αξίας", προσθέτωντας ότι ο Κόλπος της Νάπολης διαθέτει εκπληκτική πολιτιστική αξία με διεθνή απήχηση"[12].
Αδελφοποιημένες Πόλεις
Η Νάπολη έχει αδελφοποιηθεί με τις παρακάτω πόλεις:
Καγκοσίμα - Ιαπωνία, η οποία είναι η δίδυμη πόλη της Νάπολης. Μάλιστα, υπάρχει και δρόμος της πόλης με το όνομα της δίδυμης ιαπωνικής της πόλης.
Λισαβώνα - Πορτογαλία
Αθήνα - Ελλάδα
Βουδαπέστη - Ουγγαρία[13][14]
Μπακού - Αζερμπαϊτζάν
Μπουένος Άιρες - Αργεντινή
Καλκούτα - Ινδία
Σμύρνη - Τουρκία
Πάλμα ντε Μαγιόρκα - Ισπανία
Μοντεβιδέο - Ουρουγουάη
Ναμπλούς - Παλαιστίνη
Σαλβαδόρ ντε Μπαχία - Βραζιλία
Σαράγεβο - Βοσνία - Ερζεγοβίνη, από το 1964
Βαλένσια - Βενεζουέλα
Ζενγκζού - Κίνα
Γκαφσά - Τυνησία
Νόσι Μπε - Μαδαγασκάρη
Σαντιάγο ντε Κούβα - Κούβα
Σιγκέτου Μαρματσιέι - Ρουμανία- Καλαράσι - Ρουμανία
Διεθνείς συμφωνίες
Στην πόλη έχουν έδρα αρκετές προξενεία ξένων χωρών. Ιδιαίτερα, το προξενείο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής εξυπηρετεί κατ'ουσίαν ανάγκες πολιτικής και στρατιωτικής πρεσβείας.
Παραπομπές
- ↑ Στοιχεία ΟΗΕ - Urban Agglomeration 2005
- ↑ Στοιχεία ΟΟΣΑ το 2006
- ↑ Πηγή Eurostat [1]
- ↑ 4,0 4,1 «Δημογραφικά στοιχεία». ISTAT.it. 8 Ιανουαρίου 2008. http://demo.istat.it/bil2007/index.html. Σφάλμα αναφοράς: Μη έγκυρη ετικέτα
<ref>• όνομα " demog " ορίζεται πολλές φορές με διαφορετικό περιεχόμενο - ↑ «Δημογραφικά στοιχεία». ISTAT.it. 8 Ιανουαρίου 2008. http://demo.istat.it/bil2007/index.html.
- ↑ «Italy: PhD Scholarships in Various Fields at University of Naples-Federico II». ScholarshipNet.info. 7 Οκτωβρίου 2007. http://www.scholarshipnet.info/postgraduate/italy-phd-scholarships-in-various-fields-at-university-of-naples-federico-ii/.
- ↑ «Βοτανικός Κήπος της Νάπολης». OrtoBotanico.UNINA.it. 7 Οκτωβρίου 2007. http://www.ortobotanico.unina.it/VerInglese/pstoria/StoriaE.htm.
- ↑ Ripa, Matteo. Μνήμες του Πατέρα Ρίπα:13 χρόνια διαμονής στην Αυλή του Κινέζου Αυτοκράτορα στο Πεκίνο. Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης.
- ↑ «Pontificia Facoltà Teologica dell'Italia Meridionale». PFTIM.it. 7 Οκτωβρίου 2007. http://www.pftim.it/storia.php.
- ↑ «Università degli Studi Suor Orsola Benincasa - Napoli». UNISOB.na.it. 7 Οκτωβρίου 2007. http://www.unisob.na.it/universita/facolta/formazione/index.htm.
- ↑ «Ιστορία». SanPietroaMajella.it. 7 Οκτωβρίου 2007. http://www.sanpietroamajella.it/en/inf_cs_storia.html?ocs=1&rss=3.
- ↑ «Ιστορικό κέντρο της Νάπολης». UNESCO. 8 Ιανουαρίου 2008. http://whc.unesco.org/archive/repcom95.htm#726.
- ↑ «Δίδυμη πόλη - Βουδαπέστη». Επίσημη ιστοσελίδα της Νέας Υόρκης. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2008.
- ↑ «Δίδυμες πόλεις της Βουδαπέστης» (στα Ουγγρικά). Επίσημη ιστοσελίδα της Βουδαπέστης. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2008.
|
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το αντίστοιχο λήμμα της LivePedia. Η εισαγωγή του κειμένου της LivePedia στη Βικιπαίδεια έγινε πριν την 1η Νοεμβρίου 2008, συνεπώς ισχύει η διπλή αδειοδότηση υπό την άδεια CC-BY-SA 3.0 και την GFDL. |