Λεοπόλδος Β΄ του Βελγίου

Λεοπόλδος Β΄
Βασιλιάς των Βέλγων
Περίοδος	17 Δεκεμβρίου 1865 - 17 Δεκεμβρίου 1909
Προκάτοχος	Λεοπόλδος Α΄
Διάδοχος	Αλβέρτος Α΄
Κυρίαρχος του Ελεύθερου Κράτους του Κονγκό
Περίοδος	1 Ιουλίου 1885 – 15 Νοεμβρίου 1908
Γέννηση	9 Απριλίου 1835 Βρυξέλλες, Βέλγιο
Θάνατος	17 Δεκεμβρίου 1909 (74 ετών) Λάκεν, Βέλγιο
Τόπος ταφής	Εκκλησία της Παναγίας του Λάκεν
Σύζυγος	Μαρία Ερριέττα της Αυστρίας
Επίγονοι	Πριγκίπισσα Λουίζα Μαρία Πρίγκιπας Λεοπόλδος, Δούκας της Βραβάντης Στεφανία, Διάδοχος Πριγκίπισσα της Αυστρίας Πριγκίπισσα Κλημεντίνη
Πλήρες όνομα
Λεοπόλδος Λουδοβίκος Φίλιππος Μαρία Βίκτωρ Ολλανδικά: Leopold Lodewijk Filips Maria Victor Γαλλικά: Léopold Louis Philippe Marie Victor
Οίκος	Σαξονίας-Κόμπουργκ & Γκότα
Πατέρας	Λεοπόλδος Α΄ του Βελγίου
Μητέρα	Λουίζα της Ορλεάνης
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Λεοπόλδος Β΄ (γαλλ. Léopold II, 9 Απριλίου 1835 – 17 Δεκεμβρίου 1909) ήταν ο δεύτερος Βασιλιάς των Βέλγων, από το 1865 μέχρι το 1909 και, μέσω των δικών του ενεργειών, ιδιοκτήτης και απόλυτος ηγεμόνας της Ελεύθερης Πολιτείας του Κονγκό, από το 1885 μέχρι το 1908. Ήταν ο μακροβιότερος ηγέτης στη βελγική ιστορία.

Ο Λεοπόλδος ήταν ο ιδρυτής και ιδιοκτήτης της Ελεύθερης Πολιτείας του Κονγκό (σημερινή Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό), που αποτελούσε ένα ιδιωτικό έργο που αναλήφθηκε για λογαριασμό του. Στην πραγματοποίηση των φιλόδοξων σχεδίων του βοηθήθηκε από τον Χένρυ Μόρτον Στάνλεϋ, ο οποίος διεκδίκησε προς τιμήν του το Κονγκό. Στη Διάσκεψη του Βερολίνου (1884 - 1885) τα αποικιακά έθνη της Ευρώπης ενέκριναν την αξίωσή του επί της Ελεύθερης Πολιτείας του Κονγκό, προκειμένου να βελτιωθεί η ζωή των αυτόχθονων κατοίκων. Ο Λεοπόλδος αγνόησε τις διεθνείς συμφωνίες και κυβέρνησε το Κονγκό χρησιμοποιώντας τις δυνάμεις χωροφυλακής, γνωστές ως «Φορς Πουμπλίκ», για προσωπικό του όφελος. Κατάφερε να βγάλει μια περιουσία από το περιοχή, αρχικά από την εκμετάλλευση του ελεφαντόδοντου, και μετά από τη συγκομιδή και επεξεργασία του καουτσούκ.

Η διοίκηση του Λεοπόλδου επί της Ελεύθερης Πολιτείας του Κονγκό χαρακτηρίστηκε από θηριωδίες, συμπεριλαμβανομένων βασανιστηρίων και δολοφονιών, που προέκυψαν από συστηματική βαρβαρότητα. Το 1890, ο Τζορτζ Ουάσινγκτον Ουίλλιαμς επινόησε τον όρο «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας» για να περιγράψει τις πρακτικές της διοίκησης του Λεοπόλδου Β΄ στο Κονγκό. Θεωρείται ότι εκατομμύρια Κονγκολέζοι πέθαναν την περίοδο αυτή ως αποτέλεσμα της καταναγκαστικής εργασίας. Ιστορικοί της αποικιακής περιόδου εστίασαν περισσότερο στις εκσυγχρονιστικές αλλαγές του Λεοπόλδου στο Κονγκό και όχι στον μαζικό θάνατο που προκλήθηκε λόγω του αποικιακού καθεστώτος. Το 1908 η Βελγική Κυβέρνηση ανέλαβε τη διοίκηση του Κονγκό, σχηματίζοντας μια αποικία ευρωπαϊκού τύπου, το Βελγικό Κονγκό.

Πρώιμα χρόνια

Ο Λεοπόλδος Λουδοβίκος Φίλιππος Μαρία Βίκτωρ γεννήθηκε στις Βρυξέλλες στις 9 Απριλίου 1835 και ήταν το δεύτερο παιδί του Βέλγου μονάρχη, Λεοπόλδου Α΄, και της δεύτερης συζύγου του, Λουίζας, κόρης του Λουδοβίκου Φιλίππου της Γαλλίας. Η Γαλλική Επανάσταση του 1848 ανάγκασε τον παππού του Λουδοβίκο Φίλιππο να διαφύγει στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η μητέρα του Λουίζα πέθανε από φυματίωση το 1850, όταν ο Λεοπόλδος ήταν 15 ετών. Ήταν αδελφός της Καρλόττας, συζύγου του Μαξιμιλιανού της Αυστρίας, Αυτοκράτορα του Μεξικού, και πρώτος ξάδελφος της Βικτωρίας του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς ο πατέρας του και η μητέρα της Βικτωρίας ήταν αδέλφια.

Γάμος και προσωπική ζωή

Στις 22 Αυγούστου 1853, σε ηλικία 18 ετών, παντρεύτηκε τη Μαρία Ερριέττα της Αυστρίας, κόρη του αρχιδούκα Ιωσήφ της Αυστρίας και εξαδέλφη του Αυτοκράτορα της Αυστρίας. Η Μαρία Ερριέττα αποδείχθηκε πολύ δημοφιλής στο βελγικό λαό. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά. Ο θάνατος του μοναχογιού τους και διαδόχου του θρόνου, Λεοπόλδου, σε ηλικία 9 ετών από πνευμονία μετά από πτώση σε λίμνη, αποξένωσε το ζεύγος. Μετά από ανεπιτυχή μια προσπάθεια απόκτησης διαδόχου, ακολούθησαν διαφορετικούς δρόμους. Η Μαρία Ερριέττα μετακόμισε στο Σπα το 1895 όπου πέθανε το 1902.

Ο Λεοπόλδος είχε πολλές ερωμένες, διασημότερη εκ των οποίων ήταν η Γαλλίδα Καρολίν Λακρουά. Της έκανε πολλά δώρα και της έδωσε τον τίτλο της βαρόνης Βων. Μαζί της απέκτησε δύο νόθους γιους.

Διαδοχή στο βελγικό θρόνο

Είχε λάβει στρατιωτική εκπαίδευση και ξεκίνησε να έχει ενεργότερο ρόλο στα κοινά από το 1855, διάστημα κατά το οποίο είχε εκφράσει ενδιαφέρον για το εμπόριο και την αποικιακή δράση του Βελγίου. Ταξίδεψε σε πολλές χώρες όπως η Ινδία, η Κίνα, η Αίγυπτος και οι Μεσογειακές χώρες της Αφρικής.

Διαδέχτηκε τον πατέρα του στο βελγικό θρόνο το 1865 σε ηλικία 30 ετών και βασίλευσε για 44 χρόνια μέχρι το θάνατό του.

Παρέλαβε το Αφρικανικό Κονγκό ως ιδιοκτησία του

Στη διάσκεψη του Βερολίνου (1885) πέτυχε να παραχωρηθεί το Κονγκό στον ίδιο όχι ως αποικία του βασιλείου του Βελγίου αλλά ως ατομική ιδιοκτησία του ιδίου του Λεοπόλδου. Η έκτασή του εκτιμάται 76 φορές μεγαλύτερη από το ίδιο το βασίλειό του στο Βέλγιο. Ο ίδιος είχε σκοπό να κατασκευάσει στην περιοχή ένα εκτεταμένο σιδηροδρομικό δίκτυο.

Το Κονγκό ήταν εκείνη την εποχή πλούσιο σε κοιτάσματα καουτσούκ το οποίο ήταν περιζήτητο εκείνη την εποχή λόγω της εφεύρεσης του τροχού με συμπιεσμένο αέρα. Ανέθεσε την εκμετάλλευση του καουτσούκ σε ιδιωτικές εταιρείες με αντάλλαγμα να του χρηματοδοτήσουν τα σιδηροδρομικά έργα ενώ δημιούργησε και την δική του ιδιωτική εταιρεία που χρειάζονταν επειγόντως πολλά εργατικά χέρια σκλάβων για την εξαγωγή του καουτσούκ.

Τα κέρδη στην αρχή ήταν τεράστια και χρησιμοποιήθηκαν εκτός από την κατασκευή του σιδηροδρόμου και για μεγάλα έργα στο ίδιο το Βέλγιο.

Εγκλήματα του Λεοπόλδου σε βάρος των ιθαγενών στο Κονγκό

Η ατομική κυριαρχία του Λεοπόλδου στο Κονγκό διατηρήθηκε ως το 1908. Οι μέθοδοι εκμετάλλευσης που χρησιμοποίησε απέναντι στους ιθαγενείς εργάτες ξεπέρασε κάθε όριο βαναυσότητας. Χιλιάδες ιθαγενείς εργάτες, καθημερινά εκτελούνταν ή ακρωτηριάζονταν με διαταγή του ίδιου του Λεοπόλδου με την αστεία δικαιολογία ότι δεν ήταν αρκετά παραγωγικοί στη δουλειά τους.

Ο συνολικός αριθμός των εκτελέσεων του Λεοπόλδου απέναντι στους ιθαγενείς του Κονγκό κατά τη διάρκεια της ατομικής του κυριαρχίας εκτιμάται σε 10 εκατομμύρια με 15 εκατομμύρια οι περισσότεροι με τα χειρότερα βασανιστήρια. Ο αριθμός των κομμένων άκρων των ιθαγενών σκλάβων ήταν τόσο μεγάλος που έφτασε στο σημείο να χρησιμοποιείται ως μετρικό σύστημα.

Ο Λεοπόλδος προσπάθησε να κρύψει τις φρικαλεότητες του στους ιθαγενείς του Κονγκό από την παγκόσμια κοινή γνώμη. Σταδιακά τα εγκλήματα των ανθρώπων του Λεοπόλδου έγιναν γνωστά στη Δύση, ο ιεραπόστολος Τζον Χάρρις του Μπαρίγκα σοκαρίστηκε από τις εικόνες που είδε.

Ο Ιρλανδός διπλωμάτης Ρότζερ Κέισμεντ κατέγραψε αναλυτικότερα τους θανάτους των ιθαγενών που οφείλονταν εκτός από τις φρικαλεότητες του Λεοπόλδου και στις αρρώστιες όπως η ευλογιά και η ασθένεια του ύπνου. Οι εκθέσεις του Κέισμεντ για τις απίστευτες παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων οδήγησε σε παγκόσμια κατακραυγή κατά του Λεοπόλδου στις αρχές του 20ου αιώνα.

Κατάφεραν με φωτογραφίες ακρωτηριασμένων ιθαγενών να στρέψουν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και όλες τις ανθρωπιστικές οργανώσεις στις αρχές του 20ου αιώνα εναντίον του Λεοπόλδου.

Απόσπαση του Κονγκό από ιδιοκτησία του Λεοπόλδου στη Βελγική κυβέρνηση και το τέλος

Τα κινήματα εναντίον του Λεοπόλδου Β΄ και υπέρ των Κονγκολέζων βρήκαν πολλούς υποστηρικτές, όπως ο διάσημος συγγραφέας Μαρκ Τουαίην. Στις 15 Νοεμβρίου 1902 έγινε εναντίον του Βασιλιά απόπειρα δολοφονίας από τον Ιταλό αναρχικό Ρουμπινό. Όταν ολόκληρη η κοινή γνώμη στην δύση εξεγέρθηκε μαζικά εναντίον τού Λεοπόλδου Β΄, ο ίδιος σε μεγάλη ηλικία αναγκάστηκε να παραδώσει το Κονγκό στο Βελγικό κράτος (1908).

Απεβίωσε στα τέλη του επόμενου χρόνου· στην κηδεία του εκδηλώθηκε το μίσος τού κόσμου εναντίον του. Τον διαδέχθηκε στο βασίλειο του Βελγίου ο ανιψιός του Αλβέρτος Α΄, δεύτερος γιος του αδελφού του Φιλίππου, αφού ο ίδιος δεν είχε νόμιμους ζώντες γιους, παρά μόνο νόθους.

Παρά την βιαιότητά του, πολλοί τον χαρακτήρισαν ως βασιλιά οικοδομητή, λόγω των μεγάλων δημοσίων έργων τα οποία έκανε στο Βέλγιο, από τα χρήματα που κέρδιζε στις επιχειρήσεις του στο Κονγκό. Ακόμη και στο Κονγκό -παρά τα απίστευτα εγκλήματά του- πολλοί τον χαρακτήρισαν αργότερα ως τον άνθρωπο, που έβαλε την Αφρικανική χώρα στον σύγχρονο κόσμο.

Οικογένεια

Ο Λεοπόλδος παντρεύτηκε την Μαρία Ερριέττα της Αυστρίας, κόρη του Ιωσήφ, Αρχιδούκα της Αυστρίας, και μαζί απέκτησαν τέσσερα παιδιά:

• Λουίζα Μαρία (1858 - 1924), παντρεύτηκε τον Φίλιππο της Σαξονίας-Κοβούργου & Γκότα. Απέκτησαν 2 παιδιά.
• Λεοπόλδος (1859 - 1869), Δούκας της Βραβάντης, απεβίωσε από πνευμονία.
• Στεφανία (1864 - 1945), παντρεύτηκε (1) τον Ροδόλφο, Διάδοχο Πρίγκηπα της Αυστρίας· απέκτησαν 1 παιδί. (2) τον Ελεμέρ του Λόνυεϊ και του Νάγκι-Λόνυα. Δεν απέκτησαν παιδιά.
• Κλημεντίνη (1872 - 1955), παντρεύτηκε τον Βίκτωρα Βοναπάρτη. Απέκτησαν 2 παιδιά.

Ο Λεοπόλδος είχε επίσης δύο νόθους γιους από την ερωμένη του Καρολίν Λακρουά.

• (νόθος) Λουκιανός Φίλιππος Μαρία Αντώνιος (1906 - 1984), Δούκας του Τερφουρέ.
• (νόθος) Φίλιππος Ερρίκος Μαρία Φραγκίσκος (1907 - 1914), Κόμης του Ραφενστάιν.

Τίτλοι

• 9 Απριλίου 1835 – 16 Δεκεμβρίου 1840: Η Βασιλική Υψηλότητα Ο Διάδοχος Πρίγκιπας του Βελγίου, Πρίγκιπας της Σαξονίας-Κοβούργου & Γκότα, Δούκας της Σαξονίας
• 16 Δεκεμβρίου 1840 – 17 Δεκεμβρίου 1865: Η Βασιλική Υψηλότητα Ο Δούκας της Βραβάντης, Πρίγκιπας της Σαξονίας-Κοβούργου & Γκότα, Δούκας της Σαξονίας
• 17 Δεκεμβρίου 1865 – 17 Δεκεμβρίου 1909: Η Μεγαλειότητα Του Ο Βασιλιάς των Βέλγων
• 1 Ιουλίου 1885 – 15 Νοεμβρίου 1908: Η Γαληνοτάτη Μεγαλειότητα Του Ο Κυρίαρχος του Ελεύθερου Κράτους του Κονγκό

Τιμητικές διακρίσεις

• Μεγάλο Κορδόνι του Τάγματος του Λεοπόλδου (1853)
• Μέγας Μάγιστρος του Τάγματος του Λεοπόλδου (1865)
• Μέγας Μάγιστρος - Ιδρυτής oτου Τάγματος του Στέμματος (1897)
• Μέγας Μάγιστρος - Ιδρυτής του Τάγματος του Λεοπόλδου Β΄ (1900)
• Μέγας Μάγιστρος - Ιδρυτής του Βασιλικού Τάγματος του Λιονταριού (1891)
• Μέγας Μάγιστρος και Ιδρυτής του Τάγματος του Αφρικανικού Αστεριού (1908)

Βιβλιογραφία

• Ascherson, Neal: The King Incorporated, Allen & Unwin, 1963. (ISBN 1-86207-290-6) (1999 Granta edition).
• Hochschild, Adam: King Leopold’s Ghost: A Story of Greed, Terror, and Heroism in Colonial Africa, Mariner Books, 1998. (ISBN 0-330-49233-0).
• Petringa, Maria: Brazza, A Life for Africa, 2006. (ISBN 978-1-4259-1198-0)
• Wm. Roger Louis and Jean Stengers: E.D. Morel's History of the Congo Reform Movement, Clarendon Press Oxford, 1968.
• Ó Síocháin, Séamas and Michael O’Sullivan, eds: The Eyes of Another Race: Roger Casement's Congo Report and 1903 Diary. University College Dublin Press, 2004. (ISBN 1-900621-99-1).
• Ó Síocháin, Séamas: Roger Casement: Imperialist, Rebel, Revolutionary. Dublin: Lilliput Press, 2008.
• Roes, Aldwin (2010). «Towards a History of Mass Violence in the Etat Indépendant du Congo, 1885–1908». South African Historical Journal 62 (4): 634–70. doi:10.1080/02582473.2010.519937. 
• Stanard, Matthew G. Selling the Congo: A history of European pro-empire propaganda and the making of Belgian imperialism (U of Nebraska Press, 2012)
• Official biography from the Belgian Royal Family website
• "The Political Economy of Power" Interview with political scientist Bruce Bueno de Mesquita, with a discussion of Leopold halfway through
• Interview with King Leopold II Publishers' Press, 1906
• Mass crimes against humanity in the Congo Free State Αρχειοθετήθηκε 2017-02-24 στο Wayback Machine.
• Congo: White king, red rubber, black death Αρχειοθετήθηκε 2011-03-02 στο Wayback Machine. A 2003 documentary by Peter Bate on Leopold II and the Congo
• The Crime of the Congo, 1909, Sir Arthur Conan Doyle, Archive.org
• Grant, Kevin (2001). «Christian critics of empire: Missionaries, lantern lectures, and the Congo reform campaign in Britain». The Journal of Imperial and Commonwealth History 29 (2): 27–58. doi:10.1080/03086530108583118. https://archive.org/details/sim_journal-of-imperial-and-commonwealth-history_2001-05_29_2/page/27. 
• Peffer, John (2008). «Snap of the Whip/Crossroads of Shame: Flogging, Photography, and the Representation of Atrocity in the Congo Reform Campaign». Visual Anthropology Review 24: 55–77. doi:10.1111/j.1548-7458.2008.00005.x. 
• van den Braembussche, Antoon (2002). «The Silence of Belgium: Taboo and Trauma in Belgian Memory». Yale French Studies (102): 34–52. https://archive.org/details/sim_yale-french-studies_2002_102/page/34. 
• Weisbord, Robert G. (2003). «The King, the Cardinal and the Pope: Leopold II's genocide in the Congo and the Vatican». Journal of Genocide Research 5: 35–45. doi:10.1080/14623520305651. 
• Langbein, John H. (January 1976). «The Historical Origins of the Sanction of Imprisonment for Serious Crime». The Journal of Legal Studies 5 (1): 35–60. http://digitalcommons.law.yale.edu/fss_papers/541. 
• Gewald, Jan-Bart (2006). «More than Red Rubber and Figures Alone: A Critical Appraisal of the Memory of the Congo Exhibition at the Royal Museum for Central Africa, Tervuren, Belgium». The International Journal of African Historical Studies 39 (3): 471–86. 
• Pavlakis, Dean (2010). «The Development of British Overseas Humanitarianism and the Congo Reform Campaign». Journal of Colonialism and Colonial History 11 (1). doi:10.1353/cch.0.0102.