Ξέσπασμα σιφώνων
Μολονότι δεν υπάρχει ενιαίος, κοινά αποδεκτός προσδιορισμός στην Μετεωρολογία, συνήθως όταν παρατηρούνται πάνω από 6 σίφωνες την ημέρα στην ίδια περιοχή, τότε το φαινόμενο αναφέρεται ως ξέσπασμα σιφώνων (tornado outbreak). Κατά κανόνα προκαλείται από το ίδιο σύστημα καταιγίδας ή πολύ σπάνια από πολλαπλά συστήματα καταιγίδων, και το σύνολο των σιφώνων καταγράφεται εντός της ίδιας ημέρας ή ενίοτε ως τα ξημερώματα της επόμενης.[1] Οι περισσότεροι μετεωρολόγοι αποδέχονται μια ενδεχόμενη διακοπή στην εκδήλωση των σιφώνων (από τη διάλυση του προηγούμενου έως τη δημιουργία του επόμενου) έως και 6 ώρες, ενώ αν υπερβεί αυτό το όριο, τότε καταγράφεται ως νέο ξέσπασμα.
Διαφορές του ορισμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην πράξη, ωστόσο, οι ορισμοί διαφέρουν, ανάλογα με την ένταση των σιφώνων και την συχνότητα εμφάνισης του φαινομένου στην περιοχή, ως προς το ελάχιστο όριο σιφώνων που πρέπει να καταγραφούν για να θεωρηθεί ξέσπασμα.
Ιδιαίτερα στην περιοχή των κεντρικών Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία είναι γνωστή ως Μονοπάτι των Σιφώνων (Tornado Alley) λόγω της υψηλής συχνότητας εμφάνισης του φαινομένου, μπορεί να απαιτηθεί η ύπαρξη ακόμα και 10 σιφώνων στην ίδια περιοχή.[2][3] Στην περιοχή αυτή, η οποία διαθέτει τις πλέον ευνοϊκές συνθήκες για σχηματισμό σιφώνων, τα ξεσπάσματα σιφώνων συμβαίνουν συνήθως από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο.
Αντιστρόφως, αν παρατηρηθούν έστω και 3 τεράστιοι και εξαιρετικά σφοδροί σίφωνες στην ίδια περιοχή, με επικίνδυνα μεγάλη πιθανότητα να χτυπήσουν κατοικημένες περιοχές, τότε ενδέχεται οι τοπικοί μετεωρολογικοί σταθμοί που εκδίδουν προγνώσεις για σίφωνες, να χρησιμοποιήσουν επίσης τον ορισμό tornado outbreak.
Πρόσφατα έχουν διατυπωθεί προτάσεις για την καθιέρωση κάποιων συγκεκριμένων κριτηρίων, με βάση τον συνυπολογισμό του συνολικού αριθμού των σιφώνων, του αριθμού των ισχυρών και βίαιων σιφώνων, του μήκους διαδρομής τους στο έδαφος και του απολογισμού, για την εξαγωγή ενός δείκτη ξεσπάσματος (outbreak index / O-index)[4] ή ενός δείκτη δυνητικής καταστροφής για σύγκριση της ημερήσιας δραστηριότητας.[5] Προς το παρόν, ωστόσο, καμία από αυτές δεν έχει γίνει κοινά αποδεκτή.
Ένα εξαιρετικά μεγάλο ξέσπασμα σιφώνων, αναφέρεται επίσημα ως Υπερξέσπασμα (Super Outbreak).
Το Υπερξέσπασμα του 1974
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το εντυπωσιακότερο ξέσπασμα σιφώνων στην ιστορία που έχει συμβεί ποτέ σε χρονική περίοδο μικρότερη των 24 ωρών, ήταν το Υπερξέσπασμα (Super Outbreak) του 1974, με 148 σίφωνες σε μόλις 18 ώρες, που έπληξαν 13 πολιτείες των ΗΠΑ, στις 3 - 4 Απριλίου 1974. Το πιο απίστευτο μάλιστα είναι ότι από τους 148 σίφωνες, οι 6 ήταν F5 (το ανώτατο επίπεδο στην Κλίμακα Φουτζίτα) και οι 24 ήταν F4, καθώς δεν έχουν ξαναπαρατηρηθεί ποτέ σε ένα ενιαίο μετεωρολογικό σύστημα τόσοι πολλοί «βίαιοι / σφοδροί σίφωνες» (violent tornadoes) F4 και F5 (ή Τ8 - Τ11 στην Κλίμακα TORRO).
Υπάρχει μια αβεβαιότητα σχετικά με τον τελικό απολογισμό, λόγω του πρωτοφανούς στα χρονικά χάους που προκλήθηκε, καθώς μερικοί θάνατοι προκλήθηκαν από ευθύγραμμους ανέμους, ιδίως σε κινητά σπίτια (mobile homes) ή από καρδιακά επεισόδια. Ωστόσο, εκτιμάται ότι είχε ως αποτέλεσμα 315 - 330 θύματα, με πιθανότερο απολογισμό 319 νεκρούς, ενώ 5.484 άτομα τραυματίστηκαν.
Το Υπερξέσπασμα του 2011
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έως το 2011, ήταν και το μεγαλύτερο ξέσπασμα συνολικά σε όλες τις παραμέτρους, οπότε και ξεπεράστηκε από το Υπερξέσπασμα (Super Outbreak) στις 25 - 28 Απριλίου 2011, με 362 σίφωνες σε 21 πολιτείες των ΗΠΑ, σε 3 μέρες, 7 ώρες και 18 λεπτά, ενώ οι 217 σίφωνες μάλιστα καταγράφηκαν μόνο στις 27 Απριλίου, σε 24-ωρη περίοδο. Ο τελικός απολογισμός της συνολικής του διάρκειας ήταν 348 θύματα, 324 από τους σίφωνες και 24 από άλλα φαινόμενα. Ωστόσο, το Υπερξέσπασμα σιφώνων του 1974 εξακολουθεί να διατηρεί το ρεκόρ των περισσότερων σιφώνων σε μικρότερο χρονικό διάστημα, καθώς και το ρεκόρ των σφοδρότερων σιφώνων σε ένα μόνο ενιαίο μετεωρολογικό σύστημα.
Ξεσπάσματα σιφώνων στην Ελλάδα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αν και στην Ελλάδα ο ορισμός «ξέσπασμα σιφώνων» δεν έχει τόσο μεγάλη απήχηση όσο ο ορισμός «οικογένεια σιφώνων», λόγω της σχετικά μικρότερης συχνότητας εκδήλωσης στη χώρα σε σύγκριση με τις οικογένειες σιφώνων, ωστόσο το φαινόμενο είναι υπαρκτό.
Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, λόγω της έντονα αυξητικής τάσης εμφάνισης και έντασης των σιφώνων, έχουν καταγραφεί πολλά τέτοια ακραία συμβάντα. Κατά την πρόσφατη ιστορία, τα δύο πλέον απίστευτα συνέβησαν: στις 5 Σεπτεμβρίου 2002, όπου σε διάστημα 90 λεπτών φωτογραφήθηκαν 14 θαλάσσιοι σίφωνες στο Κρητικό πέλαγος, στις βόρειες ακτές της Κρήτης μεταξύ Ηρακλείου και Ρεθύμνου, και στις 21 Σεπτεμβρίου 2006, όταν καταγράφηκαν στο Κρητικό πέλαγος 30 σίφωνες θαλάσσης - ένα ξέσπασμα σιφώνων ιδιαίτερα μεγάλο ακόμα και για τα δεδομένα των ΗΠΑ.
Γενικώς μάλιστα, οι ειδικοί προβλέπουν ότι τα επόμενα χρόνια οι σίφωνες στην Ελλάδα θα είναι περισσότεροι και ισχυρότεροι, με καταστροφικότερη δύναμη, λόγω της παγκόσμιας θέρμανσης που πυροδοτείται από το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Όλα αυτά αναμένεται να οδηγήσουν σε αύξηση της συχνότητας τέτοιων ακραίων ξεσπασμάτων.
Σειρά ξεσπάσματος σιφώνων
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το πλέον σπάνιο και ακραίο ενδεχόμενο, είναι να υπάρξει μια περίοδος αρκετών συνεχόμενων ημερών με ασταμάτητα καθημερινά ξεσπάσματα σιφώνων (tornado outbreaks) στην ίδια περιοχή, λόγω πολλαπλών διαδοχικών συστημάτων καταιγίδων. Το ευτυχώς σπάνιο αυτό φαινόμενο, συνήθως είναι γνωστό ως σειρά ξεσπάσματος σιφώνων (tornado outbreak sequence), αν και περιστασιακά αναφέρεται και ως εκτεταμένο ξέσπασμα σιφώνων (extended tornado outbreak).
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τέτοια ακραία φαινόμενα μεγάλης έκτασης και διάρκειας, παρατηρήθηκαν τον Mάιο του 1896, του 1917, του 1930, του 1949, του 1965, του 1966, του 1974, του 2003 και του 2011. Ειδικότερα στην Ελλάδα, δεν έχει καταγραφεί ποτέ κάτι τέτοιο.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Glickman, Todd S., επιμ. (2000). Glossary of Meteorology (2nd έκδοση). American Meteorological Society. ISBN 978-1-878220-34-9. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2011.
- ↑ Grazulis, Thomas P. (1993). Significant Tornadoes 1680-1991: A Chronology and Analysis of Events. St. Johnsbury, VT: The Tornado Project of Environmental Films. ISBN 978-1-879362-03-1.
- ↑ Galway, Joseph G. (1977). «Some Climatological Aspects of Tornado Outbreaks». Mon. Weather Rev. 105 (4): 477–84. doi:. Bibcode: 1977MWRv..105..477G.
- ↑ Edwards, Roger, Richard L. Thompson, Casey Crosbie, John A. Hart, and Charles A. Doswell III (2004). «Proposals for modernizing definitions of tornado and severe thunderstorm outbreaks». 22nd Conference on Severe Local Storms, American Meteorological Society.
- ↑ Thompson, Richard L. and M.D. Vescio (1998). «The Destruction Potential Index – a method for comparing tornado days». 19th Conference on Severe Local Storms, American Meteorological Society.
Περαιτέρω ανάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Corfidi, Stephen (2013). «Noteworthy North American Tornado Outbreaks». NOAA-NWS-NCEP Storm Prediction Center (poster).
- Doswell, Charles A. III; R. Edwards; R.L. Thompson; J.A. Hart; K.C. Crosbie (2006). «A Simple and Flexible Method for Ranking Severe Weather Events». Weather Forecast. 21 (6): 939–51. doi:. Bibcode: 2006WtFor..21..939D.
- Edwards, Roger; R. L. Thompson; C. Crosbie; J. A. Hart; C. A. Doswell (2004). «Proposals for modernizing definitions of tornado and severe thunderstorm outbreaks». Hyannis, MA: American Meteorological Society. http://ams.confex.com/ams/11aram22sls/techprogram/paper_81342.htm.
- Forbes, Gregory S. (2006). «Meteorological aspects of high-impact tornado outbreaks». Atlanta, GA: American Meteorological Society. http://ams.confex.com/ams/Annual2006/techprogram/paper_99383.htm.
- Mercer, Andrew E.; C.M. Shafer; C.A. Doswell III; L.M. Leslie; M.B. Richman (Dec 2009). «Objective Classification of Tornadic and Nontornadic Severe Weather Outbreaks». Mon. Wea. Rev. 137 (12): 4355–68. doi:. Bibcode: 2009MWRv..137.4355M. https://archive.org/details/sim_monthly-weather-review_2009-12_137_12/page/4355.
- Moller, Alan R. (1979). «The Climatology and Synoptic Meteorology of Southern Plains' Tornado Outbreaks». M.S. Thesis (Norman, OK: University of Oklahoma).
- Shafer, Chad; C. Doswell (2011). «Using kernel density estimation to identify, rank, and classify severe weather outbreak events». Electron. J. Sev. Storms Meteorol. 6 (2). http://www.ejssm.org/ojs/index.php/ejssm/article/view/74.
- Shafer, Chad; C. Doswell; L. Leslie; M. Richman (2010). «On the use of areal coverage of parameters favorable for severe weather to discriminate major outbreaks». Electron. J. Sev. Storms Meteorol. 5 (7). http://www.ejssm.org/ojs/index.php/ejssm/article/view/72.
- Shafer, Chad; C.A. Doswell (2010). «A Multivariate Index for Ranking and Classifying Severe Weather Outbreaks». Electron. J. Sev. Storms Meteorol. 5 (1). http://www.ejssm.org/ojs/index.php/ejssm/article/view/62.
- Thompson, Richard L.; M.D. Vescio (1998). «The Destruction Potential Index – a method for comparing tornado days (DPI)». Minneapolis, MN: American Meteorological Society. https://www.spc.noaa.gov/publications/thompson/dpi/dpi.htm.
- Verbout, Stephanie M.; H.E. Brooks; L.M. Leslie; D.M. Schultz (2006). «Evolution of the U.S. Tornado Database: 1954-2003». Weather Forecast. 21 (1): 86–93. doi:. Bibcode: 2006WtFor..21...86V. https://www.research.manchester.ac.uk/portal/en/publications/evolution-of-the-us-tornado-database-19542003(b7636440-ac55-4cf6-96db-810fdbc47df9).html.
- Trapp, Robert J. (2014). «On the Significance of Multiple Consecutive Days of Tornado Activity». Mon. Wea. Rev. 142 (4): 1452–9. doi:. Bibcode: 2014MWRv..142.1452T.