Βαλαχάδες
Βαλ(λ)αχάδες ή Βαλαάδες αποκαλούνταν Έλληνες που είχαν εξισλαμισθεί κατά την ύστερη περίοδο της τουρκοκρατίας στην δυτική Μακεδονία ή και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Το όνομα αυτό προέρχεται ενδεχομένως από την αραβική λέξη βαλαχί (Wallah, "ορκίζομαι στον Αλλάχ") το οποίο τους αποδόθηκε με σκωπτική διάθεση επειδή δεν γνώριζαν παρά ελάχιστες τουρκικές λέξεις, ενώ υπάρχει και η άποψη ότι προέρχεται από διαγλωσσική προσαρμογή του εθνωνυμίου "Βλάχοι".[1] Οι ίδιοι αποκαλούσαν τους εαυτούς τους Φούτσηδες. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση Βαλαχάδων υπήρχε σε χωριά μεταξύ Σιάτιστας, Καστοριάς και Γρεβενών. Οι περισσότεροι από αυτούς θεωρήθηκαν ανταλλάξιμοι κατά την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 και μετοίκησαν στην Τουρκία.
Φούτσηδες | |
|---|---|
| Συνολικός πληθυσμός | |
| 17.000 (αρχές 20ου αι.) | |
| Περιοχές με σημαντικούς πληθυσμούς | |
Τουρκία  | ? |
| Γλώσσες | |
| Τούρκικα, Ελληνικά | |
| Θρησκεία | |
| Ισλάμ | |
| Σχετιζόμενες εθνικές ομάδες | |
| άλλοι Έλληνες | |
Σύμφωνα με την προφορική παράδοση εξισλαμίστηκαν κατά τον 17ο αιώνα. Ο πρόσφατος εξισλαμισμός τους υποδεικνύεται και από το ότι υπάρχουν κοινά επώνυμα μεταξύ Βαλαχάδων και Χριστιανών της περιοχής, καθώς και χωράφια τα οποία είχαν διαμοιραστεί ως "αδελφομοίρια" και οι ιδιοκτήτες τους γνώριζαν ότι ήταν συγγενείς αν και είχαν διαφορετική θρησκεία. Θεωρείται πιθανό ότι άρχισαν να εξισλαμίζονται στα τέλη του 17ου αι. και αυτό συνεχίστηκε και τον επόμενο αιώνα λόγω των πιέσεων από τους Τουρκαλβανούς και τον Αλή Πασά ο οποίος μετέβαλε σε τσιφλίκια τα χριστιανικά χωριά. Ο Πουκεβίλ (Pouqueville) (Β', 509) αναφέρει ότι η Λεψίστα ή Ανασελίτσα, ένα από τα χωριά των Βαλαάδων, κτίστηκε τον 14ο αιώνα από εξισλαμισθέντες Βαρδαριώτες που αντικατέστησαν άλλους χριστιανούς που είχαν σφαγεί ή εξανδραποδισθεί, χωρίς όμως να παραπέμπει σε κάποια τεκμήρια. Ένα χρονολογημένο τεκμήριο είναι αναφορά του αρχιεπισκόπου Σισανίου στον λεγόμενο κώδικα του Ζωσιμά της Σιατίστης όπου αναφέρει ότι το 1797 υπήρχαν στην επαρχία Σισανίου ως μωαμεθανικά τα χωριά των Βαλαάδων ενώ υπήρχαν και μικτά χωριά. Αλλά και ο μελετητής Καλεντέρης παρατήρησε στον κώδικα της Μονής Μεταμορφώσεως, της επιλεγόμενης της Ζάβορδας, ότι το 1692 αναφέρονται ως δωρητές και ονόματα ατόμων από χωριά που είναι γνωστά ως αμιγώς μουσουλμανικά, όπως το Βέντζι, οι Αγαλαίοι, η Τόριτσα, η Πηγαδίτσα κ.ά. Με βάση αυτό θεωρείται πιθανό ότι εξισλαμίστηκαν μετά το 1692 και πριν το 1797[2].
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Συλλογή παραδοσιακών βαλαχάδικων τραγουδιών, συλλογή βαλαχάδικων δημοτικών αφηγήσεων και συλλογή προσωπικών διηγήσεων των Βαλαχάδων, βιντεοσκοπήσεις του 2016 στην Τουρκία από τους Thede Kahl και Andreea Pascaru, πηγή: VLACH commission of the Austrian Academy of Sciences
- Καραμανλήδες
- Ουρούμ
- Λινοβάμβακοι
- Ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι
- Ρωμανιώτες
- Ντονμέ
- Χεμσίν
- Γκαγκαβούζικη γλώσσα
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Βλάχοι & Ρωμιοσύνη Αρχειοθετήθηκε 2015-04-17 στο Wayback Machine., ανακτήθηκε 26/09/2015.
- ↑ Τσούρκας Κωνσταντίνος, "Τραγούδια Βαλλαχάδων", Μακεδονικά. Σύγγραμμα περιοδικόν της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, Β' (1941-1952), Θεσσαλονίκη, 1953, σελ. 462-471