Χετ Βιλχέλμους

Het Wilhelmus
Χετ Βιλχέλμους Ο Γουλιέλμος
Εθνικός ύμνος	Ολλανδία
Μουσική	Αντριάνους Βαλέριους
Στίχοι	Άγνωστος
Υιοθετήθηκε	1932
Χετ Βιλχέλμους (ορχηστρικό) πληροφορίες · βοήθεια

Ο Het Wilhelmus (Ολλανδικά, Χετ Βιλχέλμους , ο Γουλιέλμος) είναι ο εθνικός ύμνος της Ολλανδίας. Είναι ο παλαιότερος εθνικός ύμνος στον κόσμο, παρά το ότι οι στίχοι του Ιαπωνικού Εθνικού Ύμνου (αλλά όχι και η μουσική) ανάγονται στον 9ο αιώνα. Παρότι αναγνωρίστηκε ως εθνικός ύμνος μόλις το 1932, ήταν γνωστός στους Ολλανδούς από τότε που συντέθηκε.

Όπως πολλοί εθνικοί ύμνοι, ο "Het Wilhelmus" πήρε σάρκα και οστά από τον αγώνα του έθνους να αποκτήσει ανεξαρτησία. Αναφέρεται στον Γουλιέλμο της Οράγγης (Willem van Oranje), τη ζωή του και εξιστορεί γιατί μάχεται για την πατρίδα του. Συνεπώς γράφτηκε σαν να τραγουδήθηκε από τον ίδιο τον Γουλιέλμο. Το τραγούδι είναι ήρεμο και έχει ως εισαγωγή την πρόταση "Een nieuw christelijk lied" (ένα νέο χριστιανικό τραγούδι).

Ο ύμνος παίζεται μόνο μία φορά σε κάθε τελετή ή άλλο γεγονός και εάν είναι εφικτό, είναι το τελευταίο μουσικό κομμάτι που παίζεται. Όταν ένας αρχηγός κράτους επισκέπτεται την Ολλανδία, ο ύμνος παίζεται μόνο εάν είναι παρόν ένα μέλος του Ολλανδικού Βασιλικού Οίκου, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες χώρες, στις οποίες παίζεται αρχικά ο ύμνος της χώρας και έπειτα ο ύμνος της χώρας του ξένου αντιπροσώπου. Ο "Het Wilhelmus" παίζεται επίσης σε αθλητικά γεγονότα όπως το Παγκόσμιο και το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου, καθώς και στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Ο παλαιότερος εθνικός ύμνος

Διεθνώς επικρατεί σύγχυση σχετικά με το ποιος είναι ο αρχαιότερος εθνικός ύμνος στον κόσμο. Ο ιαπωνικός ύμνος "Kimi Ga Yo" έχει τους πιο παλιούς στίχους (9ος αιώνας), αλλά η μελωδία του προστέθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, κάτι που τον καθιστούσε ποίημα και όχι εθνικό ύμνο για πολλά χρόνια. Παρότι ο ολλανδικός εθνικός ύμνος καθιερώθηκε μόλις το 1932 (περίπτωση παρόμοια με τον αγγλικό ύμνο "God Save The Queen", που δεν αναγνωρίστηκε ποτέ ως ο εθνικός ύμνος της χώρας), είναι ο παλαιότερος στον κόσμο. Ο ύμνος γράφτηκε το 1574, αποτελώντας έτσι δημιούργημα ηλικίας τεσσάρων και πλέον αιώνων.

Γουλιέλμος Α΄ της Οράγγης, ο αρχηγός της Ολλανδικής Επανάστασης

Ιστορία

Όντας ύμνος αρκετών αιώνων, ο "Wilhelmus" έχει τραγουδηθεί σε πολλά σημαντικά γεγονότα από το 1568, όπως η πολιορκία του Χάαρλεμ το 1573 και η πομπώδης είσοδος του Πρίγκιπα της Οράγγης στις Βρυξέλλες στις 18 Σεπτεμβρίου 1578.

Κατά τον Χρυσό Αιώνα της Ολλανδίας υιοθετήθηκε ως ύμνος του Οίκου της Οράγγης και των υποστηρικτών του, κάτι που σήμαινε -με την πολιτική έννοια της εποχής- πως έγινε ο ύμνος μιας συγκεκριμένης πολιτικής παράταξης, που εμπλεκόταν σε συνεχείς συγκρούσεις με αντίπαλες παρατάξεις ή φατρίες, συχνά πολύ βίαιες, τείνοντας προς έναν εμφύλιο πόλεμο. Συνεπώς η "μοίρα" του ύμνου συνδέθηκε με αυτή των υποστηρικτών του Οίκου της Οράγγης.

Τρομπέτες έπαιζαν τον ύμνο κατά την είσοδο του Πρίγκηπα Μαυρίκιου στην Μπρέντα και αργότερα στο Άμστερνταμ, τον Μάιο του 1618. Όταν ο Γουλιέλμος ο Ε' έφθασε στο Σχόονχοφεν το 1787, αφότου η εξουσία του βασιλικού οίκου ανασυστάθηκε, οι καμπάνες των εκκλησιών έπαιζαν τον ύμνο ακατάπαυστα.

Μετά την Μπαταβική Επανάσταση, εμπνευσμένη από τη Γαλλική Επανάσταση, ο ύμνος αποκαλούνταν "Prinsenmars" (βηματισμός των πριγκίπων), καθώς απαγορεύτηκε από το Πατριωτικό κίνημα. Παρ´όλα αυτά, μετά την ίδρυση του Βασιλείου της Ολλανδίας το 1813 ο ύμνος παραγκωνίστηκε. Έχοντας γίνει μονάρχες, εκπροσωπώντας πλέον όλο το έθνος και όντες υπεράνω των αντιπάλων παρατάξεων, οι διάδοχοι του Οίκου της Οράγγης αντικατέστησαν τον ύμνο με το τραγούδι "Wien Neerlands Bloed" (όσοι έχουν Ολλανδικό αίμα), το οποίο έγινε εθνικός ύμνος της Ολλανδίας από το 1815 έως το 1932.

Παρ´ όλα αυτά ο "Wilhelmus" παρέμεινε γνωστός, χάνοντας την ταυτότητά του ως τραγούδι πολιτικής παράταξης και στις 10 Μαίου 1932 αποφασίστηκε ο ύμνος να παίζεται σε όλες τις επίσημες περιστάσεις και εκδηλώσεις, αντικαθιστώντας με τη σειρά του το "Wien Neerlands Bloed".

Προέλευση της μελωδίας

Η μελωδία του "Wilhelmus" βασίζεται σε ένα τραγούδι του γαλλικού στρατού: "Autre chanson de la ville de Chartres assiégée par le prince de Condé" (ελληνικά: Άλλο ένα τραγούδι για την πολιορκία της Σαρτρ από τον Πρίγκηπα του Κοντέ), το οποίο έγινε γνωστό και πιθανώς γράφτηκε στο πλαίσιο της πολιορκίας της Σαρτρ.

Ως ειρωνεία της τύχης (κατά την περίοδο των Γαλλικών Θρησκευτικών Πολέμων - πόλεμος ανάμεσα στους Προτεστάντες και Καθολικούς της Γαλλίας) οι Προτεστάντες πολιορκητές της Σαρτρ αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία.

Το τραγούδι ήταν αρκετά διάσημο στους Καθολικούς κατοίκους της Σαρτρ κι έτσι οι Προτεστάντες άρχισαν επίσης να το τραγουδούν, μεταδίδοντάς το στις Κάτω Χώρες. Γι´ αυτό τον λόγο η μελωδία του "Het Wilhelmus" είναι παλαιότερη από τους στίχους. Η μελωδία αναπτύχθηκε περαιτέρω από τον Ολλανδό συνθέτη Άντριαν Βαλέριους (κατά προσέγγιση 1575-1625), ο οποίος έκανε τον ρυθμό πολύ πιο αργό, έτσι ώστε να είναι κατάλληλος για να απαγγέλλεται σε εκκλησίες. Η σημερινή επίσημη εκδοχή περιέχει μερικές αλλαγές από τον Βάλτερ Μπουρ, οι οποίες έγιναν το 1932.

Προέλευση των στίχων

Η προέλευση των στίχων είναι λιγότερο γνωστή από αυτήν της μελωδίας του ύμνου και κανείς δεν ξέρει επακριβώς ποιος έγραψε τον ολλανδικό ύμνο. Μετά τη σύνθεση του ύμνου, φημολογήθηκε ότι αυτός γράφτηκε είτε από τον Φίλιπς φαν Μάρνιξ (συγγραφέας και πολιτικός, πρώην δήμαρχος της Αμβέρσας) ή από τον Ντιρκ Κούρνερτ (πολιτικός και θεολόγος). Τα παραπάνω αμφισβητούνται, καθώς ούτε ο Μάρνιξ ούτε ο Κούρνερτ ανέφεραν ποτέ πως συνέθεσαν τους στίχους οι ίδιοι, γεγονός περίεργο δεδομένου ότι το τραγούδι ήταν πασίγνωστο στην εποχή τους. Ο ύμνος επίσης έχει μερικούς ιδιόμορφους στίχους. Σε μερικές περιπτώσεις τα φωνήεντα τροποποιήθηκαν έτσι, ώστε να επιτυγχάνεται η ομοιοκαταληξία με άλλους στίχους. Αυτό ενισχύει την άποψη ότι ο ύμνος δεν γράφτηκε από κανέναν από τους δύο, καθώς όντες ικανοί και έμπειροι ποιητές της εποχής τους, δεν θα αναγκάζονταν να καταφύγουν σε τέτοιες αλλαγές και μεθόδους ή απλώς δε θα δέχονταν να κάνουν κάτι τέτοιο. Τέλος υπάρχει η άποψη, ότι οι στίχοι του ολλανδικού ύμνου ήταν δημιούργημα κάποιου που απλώς συνέθεσε ένα ποίημα για μια περίσταση και μετέπειτα απλά εξαφανίστηκε στην αφάνεια.

Δομή και στοιχεία του ύμνου

Το πλήρες κείμενο απαρτίζεται από 15 οκτάστιχες στροφές. Ο ύμνος είναι ταυτόχρονα μια ακροστιχίδα: τα πρώτα γράμματα των 15 στροφών σχηματίζουν το όνομα "Βίλχελμ φαν Νάσσοφ" (το Νάσσοφ ήταν μια ορθογραφική παραλλαγή της εποχής για το Νάσσαου). Στην τωρινή μορφή του ύμνου στα νέα Ολλανδικά, οι στροφές 12 και 13 αρχίζουν με Ζ αντί για S. Επίσης το κείμενο είναι θεματικά συμμετρικό.

Παραλλαγές του ύμνου

Υπάρχουν δύο κύριες παραλλαγές του ύμνου, ο βασιλικός ύμνος του Λουξεμβούργου "De Wilhelmus" και το τραγούδι "Das Treuelied", που στα Γερμανικά σημαίνει "το τραγούδι της αφοσίωσης". Ο βασιλικός ύμνος του Λουξεμβούργου είναι σε επίσημη χρήση από το 1919 και έχει κοινή προέλευση με τον ολλανδικό ύμνο. Η μελωδία πρωτοχρησιμοποιήθηκε στο Λουξεμβούργο τον καιρό που ήταν ενωμένο με το Βασίλειο των Ηνωμένων Κάτω Χωρών, κατά την επίσκεψη του Ολλανδού Βασιλιά και Δούκα του Λουξεμβούργου Γουλιέλμου του Γ' το 1883. Η δεύτερη παραλλαγή του ύμνου, το ποίημα "Das Treuelied", γνωστό και ως "Wenn alle untreu werden" (ελλ. "όταν όλοι γίνουν άπιστοι") γράφτηκε από τον ποιητή Μαξ φον Σένκεντορφ (1783-1817) και χρησιμοποιούσε ακριβώς την ίδια μελωδία με τον "Het Wilhelmus". Μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου το "Das Treuelied" έγινε πολύ γνωστό στα γερμανικά εθνικιστικά κινήματα και αργότερα ένα από τα πιο διάσημα τραγούδια των SS.

Ο Ύμνος

Ο "Het Wilhelmus" πρωτοτυπώθηκε το 1581 και είχε το παρακάτω κείμενο ως εισαγωγή:
Een nieuw Christelick Liedt gemaect ter eeren des Doorluchtichsten Heeren, Heere Wilhelm Prince van Oraengien, Grave van Nassou, Patris Patriae, mijnen Genaedigen Forsten ende Heeren. Waer van deerste Capitael letteren van elck veers syner Genaedigen Forstens name metbrengen. Na de wijse van Chartres.
(Ένα νέο χριστιανικό τραγούδι φτιαγμένο προς τιμήν του πιο ευγενούς αφέντη, του λόρδου Γουλιέλμου Πρίγκιπα της Οράγγης, κόμη του Νάσσαου, πατέρα της πατρίδας (Pater Patriae), τον ελεήμονα πρίγκιπα και λόρδο μου. (Ένα τραγούδι) του οποίου το πρώτο κεφαλαίο γράμμα κάθε στροφής σχηματίζει το όνομα αυτού του ευγενούς πρίγκιπα. Πάνω στη μελωδία της Σαρτρ.)

Το κείμενο

	Ολλανδικά (1568)	Μετάφραση
Πρώτη Στροφή	Wilhelmus van Nassouwe Ben ick van Duytschen bloet, Den Vaderlant getrouwe Blyf ick tot in den doot: Een Prince van Oraengien Ben ick vrij onverveert, Den Coninck van Hispaengien Heb ick altijt gheeert.	Είμαι ο Γουλιέλμος του Νασάου Ολλανδικού αίματος Πιστός στην πατρίδα Θα παραμείνω μέχρι τον θάνατο Ένας πρίγκιπας της Οράγγης Είμαι ελεύθερος και ατρόμητος Τον βασιλιά της Ισπανίας Πάντα Τιμούσα
Δεύτερη Στροφή	In Godes vrees te leven Heb ick altyt betracht, Daerom ben ick verdreven Om Landt om Luyd ghebracht: Maer God sal mij regeren Als een goet Instrument, Dat ick zal wederkeeren In mijnen Regiment.	Με τον φόβο του Θεού Προσπαθούσα πάντα να ζω Γι´αυτό με έδιωξαν Από τη γη μου και τον λαό μου Αλλά ο Θεός θα με οδηγήσει, Σαν καλό όργανό Του Να καταφέρω να γυρίσω Στο βασίλειό μου.
Τρίτη στροφή	Lydt u myn Ondersaten Die oprecht zyn van aert, Godt sal u niet verlaten Al zijt ghy nu beswaert: Die vroom begheert te leven Bidt Godt nacht ende dach, Dat hy my cracht wil gheven Dat ick u helpen mach	Περιμένετε φίλοι μου Που είστε ευσεβείς από τη φύση σας Ο Θεός δε θα σας εγκαταλείψει Τώρα που είστε απελπισμένοι Αυτός που ζει ευσεβώς Πρέπει να προσεύχεται μέρα και νύχτα Για να μου δοθεί η δύναμη Να σας λυτρώσω.
Τέταρτη Στροφή	Lyf en goet al te samen Heb ick u niet verschoont, Mijn broeders hooch van Namen Hebbent u oock vertoont: Graef Adolff is ghebleven In Vriesland in den slaech, Syn Siel int ewich Leven Verwacht den Jongsten dach.	Τον πλούτο και το σώμα μου μαζί Δεν σας αρνήθηκα Οι ευσεβείς αδερφοί μου Σας το έχουν δείξει επίσης, Ο κόμης Αδόλφος πέθανε Στη Φρισία,στη μάχη Η ψυχή του στην αιώνια ζωή, Περιμένει την τελική κρίση.
Πέμπτη Στροφή	Edel en Hooch gheboren Van Keyserlicken Stam: Een Vorst des Rijcks vercoren Als een vroom Christen man, Voor Godes Woort ghepreesen Heb ick vrij onversaecht, Als een Helt sonder vreesen Mijn edel bloet ghewaecht.	Εγώ,γεννημένος ευγενής Από Βασιλικό Οίκο Πρίγκιπας μιας Αυτοκρατορίας Ως ευσεβής χριστιανός Για την πολύτιμη θέλησή Του Χωρίς φόβο, Σαν ένας ατρόμητος ήρωας Έχυσα το ευγενές αίμα μου.
Έκτη Στροφή	Mijn Schilt ende betrouwen Sijt ghy, ο Godt mijn Heer, Op u soo wil ick bouwen Verlaet mij nimmermeer: Dat ick doch vroom mach blijven V dienaer taller stondt, Die Tyranny verdrijven, Die my mijn hert doorwondt.	Την ασπίδα και την πίστη μου Σε Εσένα στηρίζω Θεέ μου, Σε Εσένα θέλω να βασισθώ Μη με αφήσεις ξανά Kάνε να παραμείνω γενναίος Υπηρέτης σου για πάντα, Την τυραννία να νικήσω, Που τρυπάει την καρδιά μου.

"Duytsch"

Επικρατεί σύγχυση και διαφορετικές απόψεις σχετικά με το τι εννοεί ο συγγραφέας λέγοντας "Duytschen bloedt" (γερμανικό αίμα) στο κείμενο, καθώς στα σύγχρονα Ολλανδικά "Duits" σημαίνει "Γερμανός". Μια άλλη εξήγηση είναι ότι το "Duytsch" εκείνη την εποχή σήμαινε "Ολλανδικά" (Ολλανδική γλώσσα).

Και οι δύο εκδοχές μπορούν να θεωρηθούν σωστές, καθώς ο Γουλιέλμος της Οράγγης γεννήθηκε στο Νάσσαου της Γερμανίας και καταγόταν από τον ομώνυμο βασιλικό οίκο της περιοχής. Συνεπώς μπορεί ο Γουλιέλμος να αποκαλούσε τον εαυτό του Ολλανδό, επειδή απλώς ένιωθε ένας από αυτούς, χωρίς να έχει αντίστοιχη καταγωγή.

Η λέξη "Duits" συχνά αντικαθίσταται από το "Diets" (συνώνυμο των "Duits", "Dutch", "Deutsch" και "Deitsch"), το οποίο όμως σημαίνει "Ολλανδικά" παρά "Γερμανικά". Αυτό γίνεται κυρίως εξαιτίας του αντιγερμανικού συναισθήματος που δημιουργήθηκε στην Ολλανδία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, λόγω της σκληρής πενταετούς κατοχής, καθώς πολλοί Ολλανδοί δεν μπορούσαν να δεχθούν ότι ο "Patris Patriae" είχε κοινή καταγωγή με τους ανθρώπους που τόσο απεχθάνονταν. Αν και το αληθινό νόημα παραμένει και πιθανώς θα παραμείνει ασαφές, η επίσημη εκδοχή του ύμνου χρησιμοποιεί τη λέξη "Duits".

Den Coninck van Hispaengien

Οι δύο τελευταίοι στίχοι της πρώτης στροφής δηλώνουν ότι ο αρχηγός της ολλανδικής επανάστασης ενάντια στην Ισπανική Αυτοκρατορία (στην οποία ανήκαν όλες οι Κάτω Χώρες) δεν είχε ιδιαίτερες αντιπαραθέσεις με τον Φίλιππο της Ισπανίας, αλλά περισσότερο με τους εκπροσώπους του στις Κάτω Χώρες. Γενικά κατά τα τέλη του 16ου αιώνα ήταν πολύ σπάνιο να αμφισβητήσει κάποιος το Θείο δικαίωμα των βασιλέων. Σε μερικούς μαχητές της τότε αντίστασης αυτή η στροφή ίσως να ακουγόταν σαν ειρωνεία ή σαρκασμός.

Οι "Ολλανδοί" και οι "Κάτω Χώρες" στο κείμενο

Ο συγγραφέας αναφέρεται στους "Ολλανδούς" και στις "Κάτω Χώρες" αρκετές φορές, όχι όμως με τη σημασία που έχει δοθεί στις λέξεις σήμερα. Με τον όρο "Ολλανδοί" ο συγγραφέας εννοεί όλους όσοι μιλούσαν Ολλανδικά. Την εποχή του Γουλιέλμου σ´ αυτό το σύνολο συγκαταλέγονταν οι ολλανδόφωνοι κάτοικοι της βόρειας Γαλλίας και του Βελγίου. Αντίστοιχα με τον όρο "Κάτω Χώρες" εννοεί όλη την ευρύτερη περιοχή.

Πηγές

• «National Anthem of the Netherlands», η ιστορία του ολλανδικού εθνικού ύμνου, ιστότοπος "The History Files" (www.historyfiles.co.uk)

Δείτε επίσης

• Κατάλογος εθνικών ύμνων