Content deleted Content added
restored valuable sourced material that was "cleaned out" for the usual reasons Tag: Reverted |
|||
Line 35:
'''Mali i Gjerë''' ({{lit.|Wide Mountain}}) is a [[massif]] located between the municipalities of [[Sarandë]] and [[Gjirokastër]], in southern [[Albania]]. It consitutes the watershed boundary of the [[Delvina]] basin and the [[Drino]] valley as well as the waters that flow into the [[Adriatic Sea|Adriatic]] and [[Ionian Sea|Ionian]] seas. The highest point is ''Maja e Frashërit'', reaching a height of {{convert|1789|m|abbr=on}}. Other peaks include Maja e Kikshajt {{convert|1782|m|abbr=on}}, Maja e Nikollasit {{convert|1584|m|abbr=on}}, Maja e Bidos {{convert|1543|m|abbr=on}}, Maja e Pilloit {{convert|1592|m|abbr=on}}, etc.<ref>{{cite book |last1=Kabo |first1=Mevlan |title=Gjeografia Fizike e Shqipërisë |date=1991 |publisher=Qendra e Studimeve Gjeografike |location=Tiranë |pages=373-375 |edition=1.2}}</ref>
==Name==
Both the Albanian and Greek names, ''Mali i Gjerë'' and ''Platovouni'' respectively, mean ''wide mountain''.<ref>{{cite book |last1=Giakoumis |first1=Konstantinos |title=Monastic Financial Management in the Provinces of the Patriarchate of Constantinople (1867–1873) |date=2021 |publisher=Centre for Advanced Study Sofia |location=Sofia |page=137 |url=https://cas.bg/wp-content/uploads/2021/04/MONASTIC-ECONOMY-ACROSS-TIME.-Wealth-management-Patterns-and-Trends-book-for-web-19april-2021.pdf}}</ref>
==Geography==
Mali i Gjerë is located on the [[Albanian Ionian Sea Coast|Albanian Ionian zone]].<ref>{{cite book|last=Celet|first=Paul|editor=Alan Nairn|title=The Ocean Basins and Margins: Volume 4A The Eastern Mediterranean|chapter=The geology of the Adriatic|publisher=Springer Science & Business Media|year=2012|origyear=1977|isbn=9781468430363|url=https://books.google.com/books?id=zhrpBwAAQBAJ|p=226|quote=''Stratigraphy''. Upper Triassic (Norian)—Lower Triassic dolomites, with intercalated lenticular bituminous horizons in the Iower part, crop out in the center of the Albanian Ionian zone (Mali Gjere Mountains). In Greece, Norian dolomites rest upon black limestones with ''Cardita gumbeli'' assigned to the Carnian (I.F.P.—I.G.R.S., 1966).}}</ref>
On the eastern slope of the mountain is found the regional centre of [[Gjirokastra]] while on the other side is the town of [[Delvina]]. The highest point reaches 1789 m (Frashër peak). Other high peaks are: Kikshaj (1782 m), Nikollasi (1584 m) Bido (1543 m), Pilloi (1592 m), etc. Mali i Gjerë extends from the valley of Kardhiq in the North-West up to Muzina Pass (540 m) in the south with a length of about 30 km. The latter connects Delvina and the coastal city Saranda with the [[Drino]] valley.<ref name="BudaLloshi">{{Cite book |last1=Buda |first1=Aleks |last2=Lloshi | first2= Xhevat |title=Fjalor Enciklopedik Shqiptar |publisher=Akademia e Shkencave e RPSSH |year=1985 |location=Tiranë, Albania |url=https://books.google.com/books?id=NDNBAQAAIAAJ|pages=662 |language=Sq | quote=Mal në Krahinën Malore Jugore, midis rrethit të Sarandës dhe Gjirokastrës, kufi ujëndarës i pellgut të Delvinës dhe i luginës së Drinos si dhe i ujërave që derdhen në detin Adriatik e atyre që derdhen në detin Jon. Pika më e lartë arrin 1789 m (Maja e Frashërit). Maja të tjera të larta janë: Maja e Kikshajt (1782 m), Nikollasit (1584 m) Bidos (1543 m), Pilloit (1592 m), etj, Shtrihet nga lugina e Kardhiqit në VP e deri tek Qafa e Muzinës (540 m) në J, me gjatësi rreth 30 km. Është ndërtuar nga gëlqerorë të mesozoit dhe të paleogjenit që formojnë një strukturë të madhe antiklinale asimetrike me krah L më të qetë e krah P të shkëputur nga një mbihipje tektonike. Kurrizi ujëndarës si dhe shpati L janë të gjerë dhe me rënie të butë (ndaj ka marrë edhe emrin), të mbushur me forma të shumta të gërryerjes karstike. Qafat më kryesore janë: e Muzinës, e Sopotit dhe ajo e Skërfickës. Në këmbët JP dhe VL ka një sërë burimesh karstike (burimet e Bistricës, Vërgoit, Viroit). Drurët janë të paktë, por ka kullota të pasura verore dhe disa lloje bimësh mjekësore (çaji, salepi, murrizi, lule njëmijëfletëshi, rigoni). Nga kafshët e egra ndeshet sidomos thëllëza e malit. Ka gëlqerorë fosfatikë. Qendrat e banuara janë vendosur në të dy krahët deri në lartësinë 400-500 m. Në këmbët e shpatit L janë Gjirokastra, fshatrat e Dropullit të Poshtëm, Lazarati, Mashkullora etj., ndërsa në këmbët e shpatit P janë Delvina, fshatrat e Rrëzomës etj.}}</ref><ref name="Kabos">{{cite book | last=Kabos | first=Mevlan | title=Gjeografia fizike e Shqipërisë: në dy vëllime | publisher=Akademia e Shkencave e Shqipërisë |year=1991 |url=https://books.google.com/books?id=sOwRAQAAIAAJ| pages=373–375| quote=Vargu Mali i Gjerë - Stugarë shtrihet nga lugina e Kardhiqit në veriperëndim deri në kufirin shtetëror në juglindje në një gjatësi prej rreth 45 km. dhe gjerësi 8-12 km.....Shpati verior i Malit të Gjerë bie në formë rrëpire në luginën e Kardhiqit duke u shoqëruar me thepisje tektonike dhe zhvendosje gravitative në formë blloqesh. Mali i Gjerë përfundon në Qafën e Muzinës (570 m), e cila është me origjinë tektoniko - erozive.}}</ref> South of the mountain is the Muzina Pass and then other mountains including the peak of [[Stugarë]],<ref name="Budina">{{cite journal| last=Budina | first=Dhimosten | title=Strukturat gjeologjike | publisher=Universiteti i Tiranës, Sektori i Arkeologjisë. |journal=Iliria| issue=v. 1 | year=1971 | quote= Kufirin lindor të kësaj zone e formojnë Mali i Gjerë, Qafa e Muzinës dhe vargu i maleve në jug të saj, deri në Stugare|url=https://books.google.com/books?id=HJGHAAAAIAAJ| page=267}}</ref> on the border with [[Greece]].<ref>{{cite journal|last=Bërzholi|first=Arqile|title=Treva e Gjirokastrës, veçoritë e popullit dhe të dinamikës ekonomike|issn=2308-6491|journal=Demografia|year=2015|issue=1|url=http://revistademografia.al/assets/revista-demografia1-2015.pdf|language=sq|p=45|quote=Nga Qafa e Gomares e gjer afër majës së Bucelës haset një seksion prej 6 km kufi me trevën e Kurveleshit të Poshtëm. Nga perëndimi kalon kufiri me Fushëgropën e Delvinës me gjatësi prej 61 km. Kufiri me këtë trevë fillon në majën e Bucelit, vazhdon kreshtës së Gjeshnikoshit, kreshtës së Malit të Gjerë gjer në kreshtën e Stugarës, ku takohet me kufirin shtetëror me Greqinë, në majën 1759 m të lartë.}}</ref> Together they form a mountain range with a length of 45 km from the Kardhiq valley to the Greek-Albanian border.<ref name="Kabos"/>
The Mali i Gjerë mountain chain is found west of the valley of [[Dropull]].<ref name=Giakoumis8>{{cite journal |last1=Konstantinos. |first1=Giakoumis |title=The monasteries of Jorgucat and Vanishte in Dropull and of Spelaio in Lunxheri as monuments and institutions during the Ottoman period in Albania (16th-19th centuries) |date=2002 |page= 8|url=http://ethos.bl.uk/OrderDetails.do?uin=uk.bl.ethos.390688 |access-date=8 July 2018 |quote=The valley of Dropull is surrounded by the Mali i Gjere mountain chain}}</ref>
== Geology ==
Line 43 ⟶ 53:
The eastern slope of the mountain is surrounded by the nearby settlements of Gjirokastër, [[Dropull|Lower Dropull]], [[Lazarat]], and Mashkullore, while on the western slope are situated Delvina and the villages of Rrëzoma.<ref>{{cite journal|last=Bërzholi|first=Arqile|title=Treva e Gjirokastrës, veçoritë e popullit dhe të dinamikës ekonomike|issn=2308-6491|journal=Demografia|year=2015|issue=1|url=http://revistademografia.al/assets/revista-demografia1-2015.pdf|language=sq|p=45}}</ref>
==Rivers and springs==
The mountain springs feed [[Bistricë (river)|Bistrica river]]. Its most important tributary is from the [[Blue Eye, Albania|Blue Eye]], a large [[karst spring]] that is a popular destination because of the scenic surroundings.
Mali i Gjerë [[karst]] massif covers an area of {{convert|440|km2|sqmi}}, and is mostly located within Albania, while {{convert|54|km2|sqmi}} are located within Greek territory.<ref>{{cite journal |last1=Eftimi |first1=Romeo |last2=Andreychouk |first2=Viacheslav |last3=Szczypek |first3=Tadeusz |last4=Puchejda |first4=Wojciech |title=Karst springs of Albania and their management |journal=KIP Articles |date=1 January 2019 |page=49 |url=https://digitalcommons.usf.edu/kip_articles/3049?utm_source=digitalcommons.usf.edu%2Fkip_articles%2F3049&utm_medium=PDF&utm_campaign=PDFCoverPages |access-date=29 March 2023}}</ref>
== See also ==
| |||