Kuomintango: Malsamoj inter versioj

[[Dosiero:Stamp China 1945 2 inauguration.jpg|eta|200px|dekstra|Stamp China 1945 2 inauguration.jpg||[[Jiang Jieshi|Jiang Jieshi (Chiang Kai-shek)]] kun flago de la [[Respubliko Ĉinio]], [[1945]]]]

La '''Ĉina Nacia Partio''' ([[ĉina skribo|simpligita ĉina skribo]]: 中国国民党; [[ĉina skribo|tradicia ĉina skribo]]: 中國國民黨; [[pinjine]]: Zhōngguó Guómíndǎng; [[Wade-Giles]]: Chungkuo Kuomintang; mallongigo: KMT), ĝenerale konata kiel '''Kuomintango''', estis [[politika partio]] de la [[Respubliko Ĉinio]], fondita de [[Sun Jatsen]] kaj [[Song Jiaoren]] en [[1912]] post la [[ĉina revolucio de 1911]], kiu detronigis la [[manĉuoj|manĉuan]] [[dinastio Qing|dinastion Qing]].

Poste, estrate de [[Jiang Jieshi|Jiang Jieshi (Chiang Kai-shek)]], ĝi regis grandan parton de la kontinenta [[Ĉinio]] de la jaro [[1927]]/[[1928]] ĝis la retiriĝo al [[Tajvano]] en [[1949]], venkite de la [[Ĉina Komunista Partio]] en la [[ĉina enlanda milito]].

En Tajvano, Kuomintango daŭrigis la Respublikon Ĉinio tenante la registaron en unu-partia reĝimo (komence fakte [[diktaturo|diktature]]) ĝis la [[demokratio|demokratiĝo]] de Tajvano en [[1990]], post serio da reformoj komenciĝintaj jam fine de la 70aj jaroj. Dum tiu periodo, Tajvano kaj la Respubliko Ĉinio ofte estis nomataj ''Naciisma Ĉinio'', simile al la signifo de Kuomintango kaj kontraste kun la ''Komunisma Ĉinio''.

Nuntempe ĝi estas la partio kun plej multe da sidlokojlokoj en la [[parlamento]] de la Respubliko. Ĝi estas konsiderata kiel [[konservativa partio]], kaj membras en la [[Internacia Demokrata Unuiĝo]] (samkiel, ekzemple, la usona [[Respublikana Partio (Usono)|Respublikana Partio]]).

Jiang Jieshi reprenis la gvidantecon de Kuomintango post la morto de Sun en [[1925]]. Ekzilite en Japanio en 1914, Sun establis la Ĉinian Revolucian Partion, sed multaj el liaj iamaj revoluciaj kamaradoj, inter ili [[Huang Xing]], [[Wang Jingwei]], [[Hu Hanmin]] kaj [[Chen Jiongming]], rifuzis aliĝi al li aŭ subteni liajn strebojn komenci armitan ribelon kontraŭ Yuan Shikai. Por membri en la Ĉinia Revolucia Partio, oni devis ĵuri personan lojalecon al Sun, kion multaj malnovaj revoluciuloj rigardis kiel maldemokratian kaj kontraŭan al la spirito de la revolucio. Tial, multaj malnovaj revoluciuloj ne aliĝis al la nova organizo de Sun, kaj oni ofte marĝenigis lin ene de la revolucia movado dum tiu ĉi periodo. Sun reiris al Ĉinio en 1917 por establi rivalan registaron en Guangzhou, sed oni baldaŭ igis lin resti senpostena kaj ekziliĝi en Ŝanghajon. Tie, kun renovigita apogo, li revivigis Kuomintangon la [[10an de oktobro]] [[1919]], sed sub la nomo Ĉina Kuomintango, dum la oldan partion oni nomis tutsimple Kuomintango. En [[1920]], Sun kaj Kuomintango reestabliĝis en Guangdong. En [[1923]], Kuomintango kaj ĉi ties registaro akceptis helpon de [[Sovetio]] post rifuzo de rekono fare de la [[okcidento|okcidentaj]] potencoj. SovetiajSovetaj konsilistoj – el kiuj la plej elstara estis [[Miĥail Borodin]], agento de [[Kominterno]] – komencis veni al Ĉinio en [[1923]] por helpi en la reorganiziĝo kaj firmiĝo de Kuomintango laŭ la linioj de la sovetia [[Komunisma Partio]], kreante [[Leninismo|leninisman]] partian strukturon kiu daŭris ĝis la 90aj jaroj. La [[Ĉina Komunista Partio]] ricevis kominternajn instrukciojn kunlabori kun Kuomintango, kaj oni kuraĝigis ĝiajn membrojn aniĝi, tenante apartajn partiajn identecojn, tiel formante la Unuan Unuiĝan Fronton inter ambaŭ partioj.

Post la morto de Sun Jatsen, la generalo Jiang Jieshi iĝis la gvidanto de Kuomintango kaj lanĉis la [[Norda Ekspedicio|Nordan EkspedicionEkspedicio]]n en 1926 por verkisuperi la nordajn militestrojn kaj unuigi Ĉinion sub la partio. Li haltis kurttempe en Ŝanghajo en 1927 por elpurigi la komunistojn alianciĝintajn kun Kuomintango, kio prajmis la ĉinan internan militon ekde la [[Nanĉana Ribelo]]. Kiam la kuomintangaj trupoj prenis [[Pekino]]n, ĉi tio donis samjare al Kuomintango vastan [[diplomatio|diplomatian]] rekonon, ĉar Pekino estis la internacie jure agnoskata [[ĉefurbo]], kvankam pli frue regata de kverelantaj militestroj. Kuomintango movis la ĉefurbon de Pekino al [[Nankino]], la origina ĉefurbo de la [[Ming-dinastio]], kio do egalis simbolan elpurigon de la lastaj [[Qing-dinastio|Qing-dinastiaj]] elementoj. Ĉi periodon de kuomintangokuomintanga regado en Ĉinio inter 1927 kaj 1937 oni nomis la nankina jardeko.

[[Dosiero:NRA machinegunners.jpg|eta|200px250px|dekstra|[[mitralo|Mitralistoj]] de Kuomintango dum la 2a ĉina-japana milito]]

Kuomintango komencis sian agadon kiel heterogena grupo favore al [[Usono|Uson-inspirita]] [[federismo]] kaj provinca sendpendecosendependeco. Tamen, post sia reorganiziĝo laŭ la [[Sovetio|sovetiaj]] linioj, la partio celis establi centralizitan [[unupartiismo|unu-partian]] ŝtaton kun unu [[ideologio]] - la Tri Principoj de la Popolo. Tio iĝis des pli evidenta kiam, post la morto de Sun, oni starigis [[kulto]]n al lia figuro. La regado fare de unu sola partio komencis la periodon de "politika kuratoreco", en kiu la partio direktis la registaron kaj samtempe instrukciis onin pri partoprenado en [[demokratio|demokrata]] sistemo. Post pluraj militaj [[kampanjo]]j kakkaj kun la helpo de germanaj militaj konsilistoj (planintaj la kvinan "eksterman kampanjon"), la komunistoj devis retiriĝi de siaj bazoj en la suda kaj centra Ĉinio al la montoj, en amasa [[retiriĝo]] fame konata kiel la [[Longa Marŝo]]; tiu ĉi, siavice, fine kreskigos la reputacion de la komunistoj inter la kamparanoj.

El la 86. 000 komunismaj soldatoj lasintaj siajn bazojn, nur 20. 000 sukcesis fini la 10. 000-kilometran marŝadon al la provinco [[Shaanxi]]. Kuomintango plu atakadis la komunistojn. Tio akordiĝis kun la politiklinio de Jiang solvi internajn konfliktojn (kun militestroj kaj komunistoj) antaŭ ol batali kontraŭ eksteraj invadoj (fare de [[Japanio]]). Tamen, [[Zhang Xueliang]], kredante la japanan invadon la plej granda kaj grava minaco, prenis Jiang'on kiel [[ostaĝo]]n dum la [[Xi'an-incidento]] en 1937 kaj devigis lin akcepti aliancon kun la komunistoj en la [[totala milito]] kontraŭ la japanoj. La [[dua ĉina-japana milito]] komenciĝis oficiale, kaj daŭris ĝis la japana malvenko en 1945. Tamen en multaj situacioj la alianco ekzistis nur laŭnome; post mallonga periodo da kunlaborado, la armeoj komencis batali kontraŭ la japanoj aparte, anstataŭ kiel kunordigitaj aliancanoj. Konfliktoj inter Kuomintango kaj la komunistoj ankoraŭ oftis dum la milito, kaj abundas dokumentitaj akuzoj pri komunistaj atakoj kontraŭ kuomintangaj trupoj, kaj inverse.

La Helpa kaj Rekapabliga AdinistracioAdministracio de [[Unuiĝintaj Nacioj]] ([[UNRRA]]) transdonis la administradon de Tajvano al RĈ, kiu siavice milit-okupis Tajvanon. La rilatoj inter la lokaj [[tajvananoj]] kaj la [[kontinentanoj (Tajvano)|kontinentanoj]] venintaj el la kontinenta Ĉinio streĉiĝis en la sekvaj jaroj, kio kulminis eksplode la [[27-a de februaro|27an de februaro]] 1947 en [[Tajpeo]], kiam disputo inter cigaredvendistino kaj [[kontrabando|kontraŭkontrabanda]] oficisto prajmis civilan malordon kaj protestojn, kiuj daŭris plurajn tagojn. Fine la ribelo iĝis sanga, kaj ĝin subpremis la armeo de RĈ en la [[Incidento 228]].

[[Kategorio:Historio20-a dejarcento en Tajvano]]