Valonio
Valonio aŭ Valonujo (france: Wallonie [ŭaloNI], valone: Waloneye [ŭalonEJ] / Walonreye [ŭalonREJ]) estas unu el la tri regionoj de Belgio. Namuro estas ĝia ĉefurbo. Kiel priskribas la kvina artikolo de la belga konstitucio, ĝi havas 5 provincojn: Valona Brabanto, Henegovio, Lieĝo, Namuro kaj Luksemburgo. Je la 1-a de januaro 2016, Valonio kovras 16 844km² por 3 598 058 loĝantoj. Ĝi estas la plej granda regiono de Belgio (55,18% de la areo de Belgio) kaj la malpli densa kun 213,61 loĝantoj/km².
| Valonio | ||
|---|---|---|
| regiono de Belgio | ||
 | ||
 |  | |
| Flago | Blazono | |
| regiono de Belgio [+] | ||
| Lando | Belgio | |
| Supermara alteco | 163 m [+] | |
| Koordinatoj | 50° N, 5° O (mapo)50.355.2666666666667Koordinatoj: 50° N, 5° O (mapo) | |
| Ĉefurbo | Namur | |
| - koordinatoj | 50° N, 5° O (mapo)50.355.2666666666667Koordinatoj: 50° N, 5° O (mapo) [+] | |
| Plej alta punkto | Signal de Botrange [+] | |
| Akvokolektejo | 16 844 km² (1 684 400 ha) [+] | |
| Areo | 16 844 km² (1 684 400 ha) [+] | |
| Loĝantaro | 3 645 243 [+] (2020) | |
| Ĉefulo | Elio Di Rupo (ekde 13-a de septembro 2019) |
|
| Horzono | UTC+01:00 [+] | |
| ISO 3166-2 | BE-WAL | |
|
||
 |
||
| Valonio | ||
 Vikimedia Komunejo: Wallonia [+] |
||
| En TTT: Oficiala retejo [+] | ||
Norde estas la centra belga altebenaĵo kiu estas relative ebena kaj terkulture produktema. Poste, estas la valo de Sambro kaj Mozo, kie situas la plej granda parto de la valonaj urboj kaj du trionoj de la valonoj. Ĝi estas la antaŭa industria spino de Belgio. Sude estas Ardenoj, monteta, arbara kaj popole maldensa.
La oficialaj lingvoj estas la franca kaj la germana. Iuj ankoraŭ parolas la valonan lingvon. La plej multaj valonoj parolas la francan. La germanparolantoj (75 000 loĝantoj) loĝas en orienta parto, la Germanlingva Komunumo de Belgio. Ili ĝuas sendependecon pri edukado kaj kulturo, havas propran parlamenton kaj registaron. Kelkaj vilaĝoj apud la landlimo kun Flandrio ĝuas facilaĵojn en la nederlanda lingvo. Notinda estas Neŭtrala Moresneto kiu iam uzis Esperanton kiel oficialan lingvon.
Dum la industria revolucio, Valonio iĝis la dua industria lando post Britio, dank'al ĝia vastaj deponejoj de karbo kaj fero. Dum la 19a kaj 20a jarcentoj Valonio estis la plej riĉa regiono de Belgio.
La nacia himno de Valonio estas Le chant des Wallons.
Ĝia politika instanco estas la Valona Regiono. Ĝi estis kreita en 1970. La valona Parlamento kaj la valona registaro havas sian sidejon en Namuro. Ĝia ministro-prezidanto ĉi-momente (2022) estas Elio Di Rupo.
La rajtoj de la regiono estas registritaj en la belga konstitucio kaj la speciala leĝo pri la reformoj de la institucioj. La regionoj precipe respondecas pri area planado, medio, natura protektado, loĝado, akvopolitiko, energiopolitiko kaj laborigo.
Provincoj de Valonio
redakti |
|
Trafiko kaj transporto
redaktiLa valona transportkompanio TEC respondecas pri la transporto per buso kaj tramo ene de Valonio. La Valona Regiono ankaŭ administras la regionajn vojojn en Valonio.
Urboj
redakti
Vidu ankaŭ
redakti
| Komunumoj kaj Regionoj de Belgio | 
|
|
Regionoj:
Flandra Regiono -
Valonio -
Brusela Ĉefurba Regiono |
