Vidi fonton por Mülheim

{{ruĝaj ligiloj}}
{| cellpadding="2" style="float: right; width: 330px; background: #e3e3e3; margin-left: 1em; border-spacing: 1px;"
! blazono
! mapo
|- style="background: #ffffff; text-align: center;"
| style="width: 145px;" | [[Dosiero:DEU Mülheim an der Ruhr COA.svg|140px|blazono de la urbo Mülheim ĉe Ruhr]]
| style="width: 145px;" | [[Dosiero:Lage der kreisfreien Stadt Mülheim an der Ruhr in Deutschland.png|140px|Lage der kreisfreien Stadt Mülheim an der Ruhr in Deutschland]]
|-
! colspan="2" |  devizo
|- bgcolor="#FFFFFF"
! colspan="2" | ''Mölm boven aan !'' <br /> (''Mülheim ganz vorn'', laŭsence ''Mülheim antaŭe'')
|- bgcolor="#FFFFFF"
|-
! colspan="2" | bazaj faktoj
|- bgcolor="#FFFFFF"
|  [[federacia lando (Germanio)|federacia lando]]: || [[Nordrejn-Vestfalio]]
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[distriktaro]]: ||  [[distriktaro Duseldorfo|Duseldorfo]]
|- bgcolor="#FFFFFF"
| deviga [[regiona ligo]]: ||  [[regiona ligo Rejnlando|Rejnlando]]
|- bgcolor="#FFFFFF"
| libervola [[regiona ligo]]: || [[regiona ligo Ruhr]]
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[distrikto (Germanio)|distrikto]]: || [[eksterdistrikta urbo]]
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[areo]]: || 91,26&nbsp;km²
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[loĝantoj]]: || 169 917 <small>''(31-a de decembro 2005)'' <ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.lds.nrw.de/statistik/datenangebot/Regionen/amtlichebevoelkerungszahlen/rp1_dez05.html |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2006-11-13 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20070426191729/http://www.lds.nrw.de/statistik/datenangebot/Regionen/amtlichebevoelkerungszahlen/rp1_dez05.html |arkivdato=2007-04-26 }}</ref> </small>
|- style="background:#ffffff;"
| [[loĝodenso]]: || 1.862 loĝantoj po km²
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[alteco]]: || 26,0 bis 152,7 m super marnivelo
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[poŝtkodo]]j: || 45468-45481 (malnove: 4330)
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[kodo]]: || 0208
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[geografia situo]]: ||51°&nbsp;26'&nbsp;N, 6°&nbsp;53'&nbsp;O
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[aŭtokodo]]: || MH
|- bgcolor="#FFFFFF"
| UN/LOCODE: || <tt>DE MUH</tt>
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Oficiala Municipokodo#Germanio|oficiala kodo]]: || 05 1 17 000
|- bgcolor="#FFFFFF"
| urba subdivido: || 3 urbdistriktoj kaj
9 urbopartoj
|- bgcolor="#FFFFFF"
| adreso de la  <br />urba administrado: || Bürgeramt <br /> Löhstraße 22-26 <br /> 45468 Mülheim–Ruhr
|- bgcolor="#FFFFFF"
| retpaĝo: || [http://www.muelheim-ruhr.de http://www.muelheim-ruhr.de]
|- bgcolor="#FFFFFF"
| retadreso: || [mailto:info@stadt-mh.de info@stadt-mh.de]
|-
! colspan="2" | politiko
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[urbestro]]: || Ulrich Scholten ([[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]])
|- bgcolor="#FFFFFF"
| ŝuldoj: || 57,7 Mio € <small>sen propraj entreprenoj</small><br />441,5 Mio € <small>kun propraj entreprenoj </small><br /> <small>''(stato: 1-a de januaro 2006)''</small>
|-----
! colspan="2" | loĝantaro
|----- bgcolor="#FFFFFF"
| [[senlaboreco|stato de senlaboreco]]: || 9.175 <small>''(stato: [[30-a de junio]] [[2006]])''</small>
|----- bgcolor="#FFFFFF"
| kvoto de senlaboreco: || 11,3 % <small>''(stato: 30-a de junio 2006)'' <ref>http://www.arbeitsagentur.de/RD-NRW/Oberhausen/A01-Allgemein-Info/Publikation/pdf/Arbeitsmarktreport-der-Agentur-fuer-Arbe.pdf{{404|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> </small>
|----- bgcolor="#FFFFFF"
| kvoto de eksterlandanoj: || 9,77 % <small>''(Stand: 30. Juni 2005)''</small>
|----- bgcolor="#FFFFFF"
| aĝostrukturo: ||
{| border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" width="80%"
|0-18 jaroj: || 16,3 %
|--
|19-65 jaroj: || 61,1 %
|--
|pli ol 65 jaroj: || 22,6 %
|}
|}

'''Mülheim ĉe Ruhr''' estas [[eksterdistrikta urbo]] en la okcidenta ruhr-regiono en [[Nordrejn-Vestfalio]]. Mülheim ĉe Ruhr konektas – kiel „ĉerivera urbo““ – [[Duseldorfo]]n kaj la [[Ruhr-regiono]]n. Kiel ununura [[urbo]] rekte ĉe [[Ruhr]]-rivero ĝi nomas sin ankaŭ „ĉerivera urbo“.

La urbo estas inter la [[metropolo]]j [[Duseldorfo]] ''(Düsseldorf)'', [[Asindo]] ''(Essen)'' kaj [[Duisburg]]/[[Oberhausen]]. La koncesiigo de la urbaj privilegioj okazis en [[1808]]. Jarcenton poste la nombro de loĝantoj transpasis la decidan limon farante Mülheim ĉe Ruhr grandan urbon kaj hodiaŭ, nelonge antaŭ la 100-jara jubileo, kun ĉirkaŭ 170.000 loĝantoj ĝi estas unu el la pli malgrandaj ĉefurboj de la lando.

Kiel unua Ruhr-regiona ĉefurbo Mülheim iĝis senmineja urbo pro la retiriĝo de la karbominado dum la sesdekaj jaroj de la pasinta [[jarcento]] kaj pro tio ĝi estis devigata pli frue ol la aliaj Ruhr-regionaj urboj majstri la strukturŝanĝon. La iama leda kaj minejmetalurgia urbo sukcese plenumis la ŝanĝon al multbranĉa ekonomiloko. Mülheim ĉe Ruhr estas sidejo de du Max-Planck-Institutoj (esplorinstitutoj).

La ekonomiloko Mülheim ĉe Ruhr estas laŭ federacivasta rangigo la plej sukcesa urbo en la [[Ruhr-regiono]]. Krome la „ĉerivera urbo“ pro 50 elcentoj da herbejaj kaj arbaraj areoj estas alloga loĝoloko inter [[Duseldorfo]] kaj la [[Ruhr-regiono]]

== Geografio ==
=== Situo ===
[[Dosiero:Mülheim an der Ruhr.png|eta|Ĝenerala mapo]]
La urbocentro troviĝas ĉirkaŭ 10 ĝis 12&nbsp;km oriente de la enbuŝiĝo de la [[Ruhr]] en la [[Rejno]]n ambaŭflanke de la rivero, kiu trafluas la tutan urboteritorion laŭlonge de 14&nbsp;km elsudoriente-nordokcidenten. Inter [[Broich]] kaj la preĝejomonteto la [[Ruhr]] forlasas la branĉojn de la [[Rejnlanda Ardeza Montaro]] kaj atingas la Malsuprorejnlandan Malaltebenaĵon. Per la situo de la urbocentro rekte ĉe la rivero kaj en la sekcopunkto inter Rejnebenaĵo kaj la plej nordaj montetoj de la Berga Lando montriĝas unikaĵo de Mülheim, kiu ege kreskigas ties allogivon.

=== [[Geologio]] ===
Rilate la geologian strukturon la urbo situas en limregiono. La karbotavoloj ekestintaj dum la [[karbonio]] eliĝas je la nordaj branĉoj de la [[Rejnlanda Ardeza Montaro]]. La Ruhr erodis ĉi tie pli ol 50 m profunde en la mezaltan montaron kaj parte malkovris la ŝtonkarbotavolojn, kio ebligis la prospektoradon de la [[ŝtonkarbo]] per mingalerioj. Norden la karbohavaj tavoloj plimalaltiĝis subtersurfacen, kio postulas la minadon per ŝaktoj. La areoj norde kaj oriente de la [[Ruhr]] apartenas pro siaj loesaj grundoj al la naturspaco de la Westenhellweg.

=== [[Klimato]] ===
Mülheim havas, pro la situo en la okcidento de [[Germanio]], tutjaran [[mezvarma zono|moderan klimaton]]. Entute la klimato estas pli [[oceana klimato|oceana]] ol kontinenta kaj montras tipajn klimatajn karakterizaĵojn de densege setlitaj areoj. La pluvokvanto situas je ĉirkaŭ 930&nbsp;mm en la longjara mezumo kaj la averaĝa jartemperaturo sumiĝas je {{GdC|9,6}}.

=== Najbaraj urboj ===
La urbo Mülheim ĉe Ruhr limiĝas norde al la [[eksterdistrikta urbo]] [[Oberhausen]] kaj oriente al la eksterdistrikta urbo [[Asindo]]. En la sudo estas la [[aglomeraĵo]] de [[Düsseldorf]]-[[Neuss]]-[[Mettmann]] kun la [[urbo]] [[Ratingen]] en la [[distrikto Mettmann]] kaj en la okcidento la eksterdistrikta urbo [[Duisburg]]. La tuta urbolimo estas 49&nbsp;km longa.

=== Urboteritorio ===
[[Dosiero:Flaechennutzung MH 2006.svg|eta|Areouzado]]
La urboteritorio inkluzivas areon de 91&nbsp;km² kaj etendiĝas nordsuden je 13,4&nbsp;km okcident-orienten 10,7&nbsp;km. La plej alta punkto sur la urboteritorio mezuriĝas 152,7&nbsp;m kaj situas je la [[flughaveno Essen-Mülheim]], la kun 26,0&nbsp;m super NN plej malalta punkto troviĝas ĉe la transiro de la Ruhr al Duisburg. La areo estas je samaj porcioj sigelfermitaj per konstruaĵoj kaj trafikareoj, arbaroj kaj verdejoj kaj agrikulture uzataj kampoj.

=== Urba subdivido ===
El historia vidpunkto oni distingas inter naŭ [[urboparto]]j, kiuj estis ĝis siaj enkomunumiĝoj memstaraj komunumoj. Ekde [[1975]] Mülheim krome estas subdividata en la tri [[urbodistrikto]]j ''Maldekstra Ruhr'', ''Dekstra Ruhr Norda'' kaj ''Dekstra Ruhr Suda''. Por la ellaborado de longtempaj evolukonceptoj kaj por statistikaj celoj en [[1984]] la urbokonsilantaro decidis disdividi la urboteritorion en ses partojn respektante la historiajn kaj strukturajn faktojn. Tiuj partoj estas pli grandaj ol la historiaj urbopartoj, tamen daŭrigas iliajn nomojn.

[[Dosiero:Lage Stadtteile MH.png|eta|urbopartoj de Mülheim]]

{| {{belatabelo}}
|- align="center"
! urboparto
! areoparto
! urbodistrikto
! areo (ha)
! loĝantoj <br /> <small>(31-a de decembro 2006)</small>
|-
| 1-Altstadt I
| 1-Stadtmitte
| 1-Dekstra Ruhr Suda
| align="right" | 320
| align="right" | 19.727
|-
| 2-Altstadt II
| 1-Stadtmitte <small>1)</small>
| 1-Dekstra Ruhr Suda <small>1)</small>
| align="right" | 579
| align="right" | 24.759
|-
| 3-[[Styrum]]
| 2-Styrum
| 2-Dekstra Ruhr Norda
| align="right" | 444
| align="right" | 15.900
|-
| 4-[[Dümpten]]
| 3-Dümpten <small>3)</small>
| 2-Dekstra Ruhr Norda <small>3)</small>
| align="right" | 551
| align="right" | 19.245
|-
| 5-[[Heißen]]
| 4-Heißen <small>2)</small>
| 1-Dekstra Ruhr Suda <small>2)</small>
| align="right" | 888
| align="right" | 21.686
|-
| 6-[[Menden-Holthausen]]
| 1-Stadtmitte
| 1-Dekstra Ruhr Suda
| align="right" | 1.730
| align="right" | 13.616
|-
| 7-[[Saarn]]
| 5-Saarn
| 3-Maldekstra Ruhr
| align="right" | 2.692
| align="right" | 23.848
|-
| 8-[[Broich (Mülheim)|Broich]]
| 6-Broich/Speldorf
| 3- Maldekstra Ruhr
| align="right" | 878
| align="right" | 14.151
|-
| 9-[[Speldorf]]
| 6-Broich/Speldorf
| 3- Maldekstra Ruhr
| align="right" | 1.046
| align="right" | 18.381
|}

<small>1) El la urboparto Altstadt partoj estis deigataj (Altstadt II-Nordost kaj Papenbusch) kaj aligataj la urbodistrikton Dekstra Ruhr Norda resp. la areoparton Dümpten </small><br />
<small>2) El la urboparto Heißen partoj estis deigataj (Winkhausen-Nord) kaj aligataj la distrikton Dekstra Ruhr Norda resp. la areoparton Dümpten </small><br />
<small>3) La areoparto Dümpten konsistas el la historia urboparto kaj la supre menciitaj pliampleksigo</small>

== Historio ==
<!-- Ĝis nun estis la frazo "Krom tiu ĉi superrigardo ekzistas detala kronologia [[historio de la urbo Mülheim ĉe Ruhr|historitabulo]]". Sed tia tabulo ne ekzistas. Nur POST eventuala kreo sencas atentigi pri ĝi tekste... -->
=== [[Mezepoko]] ===
[[Dosiero:Schloss Broich 0504.jpg|eta|400px|kastelo Broich]]
La historio de la urbo Mülheim estas streĉe ligita al la [[kastelo Broich]], kiun oni konstruis ĉirkaŭ [[900]]&nbsp;–&nbsp;laŭ necertaj spekulativaj rezonadoj en la jaroj [[883]]/[[884]]&nbsp;–&nbsp;kiel defendbarilon kontraŭ la atakoj de la [[vikingoj]]&nbsp;–&nbsp;ĉe la Ruhrtravadejo. En la jaro [[1093]] oni nomis ''„Mulinhem“'' kiel juĝejon de la ruhrdistrikto, kaj en tiu ĉi dokumenta mencio de la urbonomo ankaŭ estas menciitaj mastro de Broich kaj aliaj nobeluloj el la regiono de Mülheim.

Ĉ. [[1200]] estis fondita la [[cisterciana monaĥinejo Saarn]] sur la hodiaŭa urboteritorio de Mülheim. Pri la tiamaj fondintoj kaj la unuaj monaĥinoj oni nur scias malmultege. Kelkajn jardekojn poste, en dua fondofazo, [[Engelberto la 1-a de Kolonjo|arkiepiskopo Engelberto la 1-a de Kolonjo]] (regotempo [[1220]]–[[1225]]) atentiĝis kadre de siaj politikaj agadoj kiel [[arkiepiskopo]], [[grafo]] de Berg kaj samtempe regnoadministranto kaj edukanto de la neplenaĝa [[Henriko la 7-a]] (regotempo [[1220]]–[[1235]]) pri [[monaĥejo]] Saarn. Engelbert zorgis verŝajne pri la enprenado de la monaĥinoj de Saarn en la [[cistercianoj|cistercianan]] ordenon kaj la enkonduko de rigora fermiteco, krome por ampleksa privilegiigo de la monaĥejo fare de la [[papo]] kaj la [[imperio]]. Per tio la vivado de la monaĥinoj kaj la ekzistado de la monaĥinejo ekstaris sur nova, daŭra jura kaj materia fundamento. Sekvatempe la monaĥinejo ricevis multnombrajn donacaĵojn el Mülheim kaj la najbara regiono, i.a. ankaŭ de la suverenoj de Broich. En ilia memorlibro la monaĥinoj – supozeble pro instigo de Engelberto - honoriĝis reĝon Henrikon kiel fondinton. La abato de Kamp ricevis la taskon transpreni la observadon super la cisterciana monaĥinejo kaj prizorgi la monaĥinojn klerikale. En la [[15-a jarcento|15-a]] kaj ekde la [[17-a jarcento]] ekzistis tendencoj transformi la monaĥinejon en [[abatinejo]]n. La Francia registaro de la [[duklando Berg|grandduklando Berg]] en [[1808]]/09 malfondis la monaĥinejon ''Saarn'' kadre de la [[sekularigo]] de ekleziaj bienoj.

Ĉar en la jaro [[1372]] la suverenoj de Broich formortis, kastelon Broich unue ricevis la [[graflando Limburg|grafoj de Isenberg-Limburg]]. La [[arkiepiskopo Kolonjo|Kolonja arkiepiskopo]] [[Dietrich la 2-a de Moers]] kaj [[duko]] [[Gerhard de Jülich-Berg]] sukcesis en [[1443]] en konkerado kaj okupado de Broich, dum kiam ili detruis la fortikaĵon. Post formortado de la grafoj de Isenberg-Limburg-Broich en vira linio la grafogento [[graflando Limburg|Daun-Falkenstein]] heredis en [[1508]] la posedaĵojn.

=== Frua [[novepoko]] ===
[[Dosiero:Karte MH um 1790.JPG|eta|250px|Mapo de la reĝlando Broich ĉirkaŭ 1790]]
En la [[16-a jarcento]] la regantoj de la reglando helpe de la dukoj de Berg forŝteliĝis el la pretendoj de la elektoprinco de Kolonjo. Dum la [[17-a jarcento|17-a]] kaj [[18-a jarcento]] la [[grandduklando Berg]] sukcesis validigi suverenecajn rajtojn pri la reglando Broich.

Dum la Hispana-Nederlanda [[Okdekjara Milito]], kiu ankaŭ ege kunafekciis Malsuprorejnlandon kaj [[Vestfalio]]n, en la jaro [[1598]] [[Hispanio|hispanaj]] trupoj sieĝis la fortikaĵon Broich, kiu devis kapitulaci. Nur malmultajn tagojn post la kapitulaco de la kastelo la [[Hispanio|hispanoj]] murdis la grafon Wirich von Daun-Falkenstein, la plej gravan estron de la [[protestantoj]] en la duklandoj Jülich-Kleve.

Kiam la linio de la grafoj de Daun-Falkenstein estingiĝis en la jaro 1682 pro la morto de [[Wilhelm Wirich]], la feŭdo iris al la grafoj de [[Leiningen]], kiun la regantoj de Broich administriĝis per [[financmastro]].

=== Komenco de la industriigo ===
[[Dosiero:Stadtansicht MH 1840.jpg|eta|Urbaspekto ĉirkaŭ 1840 – Unuaj kamentuboj estas ekkoneblaj je la horizonto, ankaŭ la nomdonaj muelejoj. La vigla ŝiptrafiko montras la longdauran gravecon de Mülheim por la karbokomerco.]]
La industriigo de Mülheim komencis ĉirkaŭ per la finkonstruo de la Ruhr kiel [[ŝipirvojo]]. Dum kiam sur la malsupra fluo de la [[Ruhr]] inter [[Duisburg]] kaj la urbocentro de Mülheim ŝipado eblis kaj jam en [[1716]] en [[Ruhrort|Duisburg-Ruhrort]] ekestis la unua Rejnhaveno, la Ruhr iĝis navigebla ankaŭ supre de la urbocentro de Mülheim nur en [[1780]] pro la instalo de la unua kluzo. Per tio la karbokomerco travivis daŭran [[haŭso]]n, ĉar nun oni povis haŭli la [[barĝo]]jn ekde [[Hattingen]] ĝis la [[haveno de Duisburg]] laŭlonge de la [[haŭlovojeto]]. Kun [[minejo Humboldt]] kaj [[minejo Sellerbeck]] samtempe ankaŭ ekestis la unuaj minejoj kun ŝparema kaj ekonomia karbelminigo sur la urboteritorio de Mülheim.

Kadre de la [[Napoléon Bonaparte|Napoleonaj]] konkeroj en [[1806]] la reglandoj Broich kaj Styrum estis malfondataj kaj kunigataj al oficejo Broich-Styrum, al kiu ankaŭ apartenis Mülheim. Nur du jarojn poste, la [[18-an de februaro]] 1808, la Francia administracio deklaris Mülheim [[municipo]]n kaj la komunumo ricevis per tio unuafoje urbajn rajtojn laŭ la [[Francio|Francia]] modelo. Ankaŭ administre sekvis eligo el la [[duklando Berg]] kaj la aligo al la novkreita [[Rejn- departemento]].

En la jaro [[1811]] meĥanikisto [[Johann Dinnendahl]] malfermis mekanikan metiejon kaj kune kun sia frato, [[Franz Dinnendahl]], li fondis en [[1820]] ''ferfandejon'' por la fabrikado de gisitaj maŝinpartoj, el kiu poste ekestis la ''[[Friedrich-Wilhelms-Hütte]]''.

Post la decidoj de la [[Viena Kongreso]] [[1815]] Mülheim estis enigata en la [[Prusio|Prusian ŝtaton]] kaj ekde [[1816]] administrata de la distrikto Asindo, kiu tamen jam je la [[27-a de septembro]] [[1823]] estis malfondata kaj unuigata kun la distrikto Dinslaken al nova distrikto Duisburg kiel parto de la [[Rejnprovinco]].

La grandega ekonomia haŭso ebligis en [[1837]] la ekfunkciigon de la Sellerbeck-a ĉevalvego ekde la [[haveno]] al la [[minejo Sellerbeck]] en Dümpten kaj en [[1839]] la finkonstruon de la privata ''Aktienstraße'' ekde la haveno Mülheim al [[Essen]]-Borbeck.

Kvardek jarojn post donado de la Franciaj urborajtoj Mülheim ricevis en [[1846]] ankaŭ la [[urborajto]]n laŭ la [[Prusio|Prusia]] leĝo.

=== Suproj de la industriigo ===
[[Dosiero:FWH 1870.jpg|eta|aspekto de la [[Friedrich-Wilhelms-ŝtaluzino]] ĉirkaŭ 1870]]
Inter [[1850]] kaj [[1890]] Mülheim transformiĝis de trankvila loko de ŝipirado al pulsa industriloko. En [[1849]] &nbsp;–&nbsp;unuafoje en la Ruhr-regiono&nbsp;–&nbsp;en la [[Friedrich-Wilhelms- ŝtaluzino]] komencis la [[altforno|ŝtalproduktado]] per [[koakso]] kaj konsekvence apud la [[minejo Wiesche]] en [[1861]] malfermiĝis la unua [[briketo|briketfabriko]] de la [[Ruhr-regiono]]. Por pliproduktado oni unuigis multajn el la etaj minejoj al subteraj minejoj. Tiel komence de la [[1850]]-aj jaroj kvin grandŝaktoj elminigis, tamen baldaŭ la kreskado de la karboprodukto ne plu eblis, kaj kadre de la nordenmigrado de la karbominado en la Ruhr-regiono la najbaraj urboj eksuperis la minejojn de Mülheim laŭ grando kaj produktadkvanto. La alligo de la urbo al la fervojreto de la fervojentrepreno ''Bergisch-Märkische Eisenbahn'' en la jaro [[1862]] kaj la konstruado de la Ruhrvalo-fervojo ([[1872]] – [[1876]]) kaŭzis dekadencon de la ŝipiro sur la rivero Ruhr, kaj en [[1890]] iris la lastaj karboŝipoj.

[[Dosiero:Karte MH um 1880.jpg|eta|Mapo de la urbo kaj la ĉirkaŭa distrikto ĉirkaŭ [[1880]]]]
En tiu tempo de ekonomia alistrukturigo [[August Thyssen]] akiris en [[1871]] la [[Heckhoffshof]] en Mülheim-Styrum kaj fondis tie ĉi la firmaon ''Thyssen & Co.'', kiu iĝos bazo de unu el la plej grandaj metalurgiaj industrikonzernoj.

La kreskado de la [[Ruhr-regiono]] ekigita pro la industriigo necesigis ankaŭ administrajn reformojn, kiuj parte okazis en rapida sinsekvo. Tiel Mülheim ĉe Ruhr en [[1873]] iĝis la rezidejo de novkreita samnoma distrikto Mülheim ĉe Ruhr, post kiam la urboj [[Duisburg]] kaj [[Asindo]] estiĝintis eksterdistriktaj. Tiu ĉi distrikto jam dum [[1887]] refoje estis dividata, kaj la okcidenta parto alfalis la distrikton [[Duisburg|Ruhrort]]. En [[1904]], do denove nur 17 jarojn poste, Mülheim iĝis [[eksterdistrikta urbo]] laŭ la nova ''Rheinische Provinzialordnung'' post atingi pli ol 40.000 loĝantoj.

Ankaŭ alie la progreso kaj la daŭra kreskado estis observeblaj: en la jaro [[1897]] la unua elektra [[Tramtransporto en Mülheim-Oberhausen|tramo]] trafikis en Mülheim kaj en [[1899]] [[Infanterio|Infanteria]] regimento ekloĝis en nova [[kazerno]] ĉe la [[Kaiserstraße]] helpante tiel Mülheim akiri la statuson de [[garnizono|garnizonejo]].

=== Survoje al grandurbo ===
[[Dosiero:Stadtansicht MH 1890.jpg|eta|300px|Rigardo sur la urbocentron sur la dekstra bordo de la Ruhr ĉirkaŭ 1890]]

En la tempo de [[1904]] ĝis 1928 [[Paul Lembke]] kiel ĉefurbestro de Mülheim formis la vizaĝon de la urbo decide laŭ siaj ideoj. En la jaro de sia ekoficado la Ruhr-urbo pligrandiĝis pro la enkomunumigo de la urbopartoj maldekstraj de la Ruhr laŭ la areo je la sepobla kaj la loĝantonombro kreskis per unu fojo ekde 40.000 je pli ol 93.000. Jam kvar jarojn poste &nbsp;–&nbsp;okaze de la 100-jara ekzisto &nbsp;–&nbsp; Mülheim transpaŝis la limon de 100.000-loĝantoj kaj rajtis enviciĝi en inter la [[grandurbo]]jn. Tamen dum la sekvantaj jaroj Lembke ne sekvis en la postaj jaroj la strategion de loĝantokreskigo per ĉiu prezo. Li ekz. rifuzis aneksi [[Oberhausen-Alstaden|Alstaden]] kaj la nordajn partojn de Dümpten kaj Styrum kaj translasis ilin al Oberhausen, ĉar por lia gusto la distriktoj estis tro dense setlitaj kaj stampitaj de la karbominado. Aliflanke li postulis la enkomunumigon de Heißen, Süd-Dümpten kaj precipe de Menden kaj Raadt. Je tio oni ekkonas la celon, kiun sekvis Lembke: krei „verdan Mülheim“, ĉar tiuj ĉi urbopartoj apartenas al la agrikulture stampitaj regionoj kun enlanda loĝantaro.

Dum tiu tempospaco la urbo formetis sian eturban karakteron kaj ŝanĝiĝis al [[grandurbo]] pro decidaj pliboniĝoj en la [[infrastrukturo]] kaj la ekonomio samkiel pro esencaj kulturaj impulsoj. Al tio kontribuas ankaŭ la plikonstruado de la lernejosistemo, la setligo de la Kaiser-Wilhelm-Instituto ([[1912]], instituto por esploro de karbo), inaŭguro de la urbohalo ([[1926]]), konstruo de tri Ruhr-pontoj kaj finkonstruo de la ŝipirkanalo kun haveninstalaĵoj ([[1927]]). Menciinda estas ankaŭ kiel resta sukceso la kreado de vastaj urboproksimaj ripozejoj sur la teritorio de Mülheim.

=== Naciosocialismo ===
El la lastaj liberaj balotoj al [[Reichstag (institucio)|Regna Parlamento]] la 6-an de novembro [[1932]] [[NSDAP]] iĝis la plej forta partio en Mülheim kun 28,3 % de la voĉoj. Kompare kun la rezulto por tuta [[Germanio]] la elektokonsento de 33,1 % al la nacioocialismo tiu de la elektantaro de Mülheim situis do iomete pli malsupre. Simile la aliaj urboj de la Ruhr-Regiono la NSDAP ja iĝis la plej forta partio, tamen la ([[KPD]] kun 24,27 % kaj [[SPD]] kun 13,53 %) komune atingis kun 37,81 % pli da voĉoj <ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.kpd-sozialgeschichte.homepage.t-online.de/ruhrgebiet.html#mue |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2007-01-30 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20050826030853/http://www.kpd-sozialgeschichte.homepage.t-online.de/ruhrgebiet.html#mue |arkivdato=2005-08-26 }}</ref>. Tamen ankaŭ en Mülheim erupciis la entuziasmo pri la instalado de [[Adolf Hitler]] kiel regnokanclero kaj la loĝantaro festis tion per torĉomanifestacio.

Ekde meze de februaro speciale en la urboparto Dümpten okazis unuaj domtraserĉadoj ĉe supozataj komunistoj, kaj fine de februaro 200 [[SS]]-, [[SA]]- kaj [[der stahlhelm|Stahlhelm]]-membroj en la urbo oficiale transprenis la policaŭtoritaton kiel helppolicistoj kaj arestis multajn politikajn kontraŭulojn. En la unuaj komunumaj balotoj post la potencakiro la NSDAP atingis 45,1 % de la voĉoj. Per la unua konsilantardecido ili donis al Hitler kaj [[Paul von Hindenburg|Hindenburg]] la honorcivitanecon de la urbo.

La 30-an de septembro 1938 okazis la „kvazaŭ-konfisko“ kontraŭ la juda komunumo en Mülheim: Per decido de la urbkonsilantaro oni perforte vendis la [[sinagogo]]n ĉe la Viktoria-placo por nur 56.000 [[Reichsmark]] al la urba ŝparbanko. Nur kelkajn semajnojn poste dum la pogromnokto “Reichskristallnacht“ ekde la 9-a ĝis la 10-a de novembro la juda preĝejo forbrulis. La brulegon ĝuste faris la fajrobrigado de Mülheim, kiu dum la estinglaboroj limitiĝis do nur pri tio eviti, ke la fajro transiru al najbaraj domoj.<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.gymnasium-heissen.de/projekte/geschi/juden/pogrom.htm |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2007-02-04 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20070524121240/http://www.gymnasium-heissen.de/projekte/geschi/juden/pogrom.htm |arkivdato=2007-05-24 }}</ref>.

En junio 1941 la sekretpolico [[Gestapo]] instaligis deviglaboran [[koncentrejo]]n apud la flughaveno Essen-Mülheim. Kiel gardistoj funkciis 26 Asindaj policanoj, kaj la laborenmetado okazis por la flughavenkompanio. Ĝis marto 1945 laŭtakse trairis 6.000 ĝis 8.000 homoj la koncentrejon, ĉe tio 130 malliberuloj perdis siajn vivojn.

Dum la jaroj 1943 kaj 1944 la urbo estis plurfoje celo de Britaj aeratakoj. La plej forta atako okazis en la nokto de la 22-a al la 23-a de junio 1943. En tri dense sinsekvaj eskadroj 242 [[Avro Lancaster|Lancaster-]], 155 [[Handley Page Halifax|Halifax-]], 93 [[Short Stirling|Stirling-]], 55 [[Vickers Wellington|Wellington-]] und 12 [[De Havilland Mosquito|Mosquito-bombaviadiloj]] atakis la Ruhr-urbon. Ĉefaj celoj estis la urbocentro, la fervojlinioj, la tuboproduktanta fabrikejo Deutsche Röhrenwerke, firmao Schmitz-Scholl kiel proviantproduktanto por la regna armeo, riparejo de la fervojkompanio kaj la haveno. La atako mortigis 530 loĝantojn kaj detruis aŭ damaĝis 1.630 konstruaĵojn. Post tio 40.000 loĝantojn oni devis evakui.

Dum plia bombatako, kiu efektive celis la urbon [[Oberhausen]], la nokton de la 1-a ĝis la 2-a novembro 1944 kelkaj bomboj trafis ankaŭ la urboparton Dümpten. Tie kaj en la ĉirkaŭaj urbopartoj 33 loĝantoj perdis siajn vivojn. La 24-an de decembro 1944 okazis la lasta forta atako. Por defendado de la Germana ofensivo en Belgio aerarmee subtenata ekde la flughaveno de Mülheim, 338 britaj bombaviadiloj atakis la flughavenon Essen-Mülheim. 74 loĝantoj de la urbo mortis, el tiuj 50 nur pro unu plentrafo sur [[bunkro]].

La militfino venis por la urbo la 11-an de aprilo. La teritorion de Mülheim ankoraŭ defendis 200 soldatoj subtenataj per 3.000 de [[Volkssturm]]. Je la mateno la unuaj [[Usono|Usonaj]] soldatoj antaŭenmarŝis ekde [[Asindo]] trans la urboparto Heißen al la urbocentro. Ekestis nur mallonga batalo, en kiu batalmortis du milicanoj kaj tri Usonaj soldatoj. Tri monatoj post la konkero la Usonanojn anstataŭis [[Britio|Britaj]] soldatoj.

=== Postmilita tempo ===
[[Dosiero:MH-Stadtmitte.jpg|eta|Mülheim-urbocentro rigarde sur la urbodoma turo]]
Je la militfino nur ankoraŭ vivis 88.000 homoj en Mülheim, tamen jam fine de [[1945]] la nombro rekreskis pro hejmenvenintaj soldatoj kaj rifuĝantoj al 125.441. La rekonstruado unue komencis sub la impreso de [[malmuntado]]j, kiu trafis antaŭ ĉio la fer- kaj ŝtalindustrion. Tamen jam en [[1950]] la Mannesmann-tubfabrikoj estis refoje la plej granda tuboproduktanto de Okcidenteŭropo. La nombro de dungitoj de la uzino kreskis ekde 6.000 ([[1950]]) al pli ol 10.500 ([[1961]]) kaj simila validas por la nombro de tutaj dungitoj, kiu kreskis de 49.000 al 82.000.

En [[1964]] por la Ruhr-urbo komencis la longdaŭra kaj malfacila [[strukturŝanĝo]]. Kaŭze de la ŝalo- kaj karbokrizo je la [[altforno]]j de la ''[[Friedrich-Wilhelms-ŝtaluzino]]'' oni ĉesigis la produktadon. Mülheim kiel unua urbo en la Ruhr-regiono ne plu disponis pri ŝtalproduktejoj. Du jarojn poste ([[1966]]) la karbominado en la minejo ''Rosenblumendelle'' devis ĉesi. Per tio Mülheim kiel unua Ruhrregiona urbo estis senminada.

Dum la proceso de alistrukturigo oni starigis sur la tereno de la iama minejo la Rejn-Ruhr-Centron, grandan surtegmentitan butikcentron, kiu malfermiĝis en [[1973]]. En [[1974]] sekvis la pretigo de la ''City-Center'' kiel enurba butikcentro kaj la alistrukturigo de la [[Schloßstraße]] al piedirantozono.

La ambicia projekto de traira urbtrajnokonekto inter la urboj de la okcidenta [[Ruhr-regiono]] estis parte realigita en [[1979]] per la metrolinio ekde Mülheim ĉefstacidomo ĝis [[Asindo]] en unua etapo.

La [[1992]] okazanta [[Nordrejn-Vestfalio|federacilanda]] gardenekspozicio [[MüGa-Parko|''MüGa'']] kaŭzis en la Ruhrvalo de Mülheim gravajn aliformigojn. Precipe en la kerndistrikto de la ekspozicio, ĉirkaŭ la ''Ringlokschuppen'', malbelaj industriaj nekultivejoj estis ŝanĝataj en parkojn.

Por Mülheim la postmilita tempo finiĝis oficiale en [[1994]] kun la foriro de la Brita armeo, kiu post 48 jaroj re-surinsuliĝis.

En [[1998]] per la malfermo de Ruhr-tunelo oni kontinuigis la vojon de la urbotrajno ekde la ĉefa stacidomo ĝis [[Duisburg]].

Al la strukturŝanĝo oni aldonas ekde jaroj ĉiam denove novajn impulsojn. Sur areo entute granda je 245.000 m² ĉe ''Mellinghofer Straße'' ekde la jaro [[2000]] ekestas teknologia parko kaj konsilejo por ontaj entreprenistoj.

== Enkomunumigoj kaj loĝantoevoluo ==
Kun pli ol 10.000 loĝantoj Mülheim estis dum la urbiĝo en la jaro [[1808]]&nbsp;–&nbsp;post [[Duseldorfo]] kaj [[Wuppertal]] (tiam [[Elberfeld]] kaj [[Barmen]])&nbsp;–&nbsp;la tria granda komunumo en tiu regiono, kiu egalas la hodiaŭan [[regdistrikto Duseldorfo|regdistrikton Duseldorfo]]. La najbarkomunumoj [[Duisburg]] (4.500 loĝantoj) kaj [[Asindo]] (3.700 loĝantoj) havis esence malpli grandan gravecon. La komenco de la industriigo sekvigis signifikan loĝantokreskadon. Paralele okazis la enkomunumigo de pli malgrandaj vilaĝoj en la ĉirkaŭaĵo de Mülheim:

* [[1878]] Eppinghofen kaj Mellinghofen (ambaŭ el la komunumestra lando Mülheim-Land) estis aneksitaj al la urboteritorio.
* [[1904]] sekvis la komunumestra lando Broich kun la komunumoj Broich, Saarn kaj Speldorf samkiel
* [[1904]] Holthausen (el la komunumestra lando Heißen) kaj la komunumestra lando Styrum
* [[1910]] Ĉefurbestro Dr. Lembke atingis la aneksadon de Oberdümpten kaj de la komunumestra lando Heißen kun la partoj Heißen, Winkhausen kaj Fulerum, dum kiam la alte industriigitaj distriktoj Unterstyrum, Alstaden kaj Unterdümpten estis fordonata al Oberhausen.
* [[1920]] Menden kaj Raadt, ĝis [[1910]] partoj de la komunumestra lando Heißen kaj poste memstaraj komunumoj, venis al Mülheim.
* [[1929]] oni pliampleksis la urboteritorion konsiderinde suden, kaj Selbeck (oficejo Mintard), Ickten kaj partoj de Umstand (oficejo Kettwig-Land) iris al Mülheim
* [[1975]] sekvis la lasta pliampleksigo: Mintard, ekde [[1930]] parto de la urbo [[Kettwig]], iris al Mülheim, dum kiam la urbo Kettwig estis enkomunumigata al Asindo.

[[Dosiero:Population Statistics Mülheim an der Ruhr.png|eta|Loĝantoevoluo]]

En [[1904]] duobliĝis la loĝantaro de Mülheim post la enkomunumigo de pluraj setlejoj - inter ili la komunumo Styrum (18.434 loĝantoj en [[1900]]) – de ĉirkaŭ 40.000 al pli ol 93.000. Pro daŭra enmigrado la loĝantonombro de la urbo superis en [[1908]] la limon de 100.000, pro kio ĝi iĝis [[grandurbo]]. En 1965 la loĝantonombro atingis sian historian supron kun 193.000. Fine de junio [[2005]] en Mülheim havis siajn ĉefloĝejon 169.905 homoj laŭ kompletigo de la landa oficejo por datumprilaboro kaj statistiko Nordrejn-Vestfalio.

Jena tabelo montras la loĝantonombrojn laŭ la respektiva teritoria stato. Ĝis [[1833]] temas plejofte pri taksadoj, poste pri la rezultoj de popolcensoj (¹) aŭ oficaj kompletigoj de la respektivaj statistikaj oficejoj resp. de la urbadministrado mem. La nombroj ekde 843 rilatas al la ĉeestanta loka loĝantaro, ekde [[1925]] al la loĝopopolo kaj ekde [[1987]] al la loĝantaro ĉeloke de la ĉefloĝejo. Antaŭ [[1843]] oni eltrovis la loĝantonombron laŭ malsamaj enketmetodoj.

{|
| valign="top" |
{| {{prettytable}}
! style="background:#efefef;" | Jaro
! style="background:#efefef;" | Loĝantoj
|-----
| 3-a de decembro 1846 ¹ || align="right" | 10.096
|-----
| 3-a de decembro 1867 ¹ || align="right" | 10.700
|-----
| 1-a de decembro 1871 ¹ || align="right" | 14.267
|-----
| 1-a de decembro 1875 ¹ || align="right" | 15.300
|-----
| 1-a de decembro 1880 ¹ || align="right" | 22.100
|-----
| 1-a de decembro 1885 ¹ || align="right" | 24.465
|-----
| 1-a de decembro 1890 ¹ || align="right" | 27.903
|-----
| 2-a de decembro 1895 ¹ || align="right" | 31.429
|-----
| 1-a de decembro 1900 ¹ || align="right" | 38.280
|-----
| 1-a de decembro 1905 ¹ || align="right" | 93.599
|-----
| 1-a de decembro 1910 ¹ || align="right" | 112.580
|-----
|}
| valign="top" |
{| {{prettytable}}
! style="background:#efefef;" | Jaro
! style="background:#efefef;" | Loĝantoj
|-----
| 1-a de decembro 1916 ¹ || align="right" | 112.260
|-----
| 5-a de decembro 1917 ¹ || align="right" | 117.350
|-----
| 8-a de oktobro 1919 ¹ || align="right" | 127.027
|----
| 16-a de junio 1925 ¹ || align="right" | 127.195
|-----
| 16-a de junio 1933 ¹ || align="right" | 133.279
|-----
| 17-a Mai 1939 ¹ || align="right" | 137.540
|-----
| 31-a de decembro 1945 || align="right" | 129.478
|-----
| 29-a de oktobro 1946 ¹ || align="right" | 132.370
|-----
| 13-a de septembro 1950 ¹ || align="right" | 149.589
|-----
| 25-a de septembro 1956 ¹ || align="right" | 169.306
|-----
| 6-a de junio 1961 ¹ || align="right" | 185.708
|-----
|}
| valign="top" |
{| {{prettytable}}
! style="background:#efefef;" | Jaro
! style="background:#efefef;" | Loĝantoj
|-----
| 31-a de decembro 1965 || align="right" | 192.381
|-----
| 27-a de majo 1970 ¹ || align="right" | 191.468
|-----
| 31-a de decembro 1975 || align="right" | 189.259
|-----
| 31-a de decembro 1980 || align="right" | 181.279
|-----
| 31-a de decembro 1985 || align="right" | 171.948
|-----
| 25-a de majo 1987 ¹ || align="right" | 176.423
|-----
| 31-a de decembro 1990 || align="right" | 177.681
|-----
| 31-a de decembro 1995 || align="right" | 176.530
|-----
| 31-a de decembro 2000 || align="right" | 172.862
|-----
| 30-a de junio 2005 || align="right" | 171.264
|}
|}

== Religioj ==

=== Kristanismo ===
[[Dosiero:MH-Stadtmitte von Schlossbrücke aus.jpg|eta|250px|Mülheim-centro rigarde ekde la Schlossbrücke. Malantaŭe maldekstre la Marienkirche kaj dekstre la Petri-Kirche]]
Mülheim ĉe Ruhr apartenis dum la mezepoko al la [[episkopejo Lieĝo]], poste al la [[arkiepiskopejo Kolonjo]]. Ankoraŭ en la unua duono de la [[16-a jarcento]] la suverenoj de Broich enkondukis la [[reformacio]]n per komisiigo de kompetenta pastro. Unue temis pri komunumo laŭ [[Lutero|Lutera]], dum la lasta kvarono de la [[16-a jarcento]], refoje per enmetado de koncerna pastro, tiam de reformita konfesio. Ekde [[1621]] refoje ekzistis [[Luterano|Luteranaj]] komunumanoj, tamen tiuj fondis propran komunumon nur en [[1658]]. Ambaŭ apartenis ekde [[1816]] al la Evangela Eklezio en Prusio resp. ties Rejnlanda provinceklezio. En [[1887]] la reformita kaj la Luterana komunumoj unuiĝis al Evangela Komunumo Mülheim ĉe Ruhr („unuiĝinta“ Komunumo). Post la [[Dua Mondmilito]] Mülheim iĝis sidejo de la „Eklezia distrikto ĉe Ruhr“ ene de la Evangela Eklezio en Rejnlando. Al ĝi apartenis ĉiuj 11 evangelaj eklezikomunumoj de la urbo Mülheim ĉe Ruhr (Mülheim/Ruhr-Altstadt, Broich, Dümpten, Heißen, Holthausen, Johannis-preĝeja komunumo (Mülheim/Ruhr-Altstadt 2), Markus-preĝeja komunumo, Menden-Raadt, Saarn, Speldorf kaj Styrum) samkiel la eklezikomunumo Kettwig (Stadt [[Essen]]). Ĝis [[1954]] ankaŭ la urbo Oberhausen apartenis al la Eklezia distrikto ĉe Ruhr.

En la [[19-a jarcento]] ankaŭ la katolikoj [[Katholiken]] ree ekloĝis en Mülheim. La nove formitaj komunumoj unue apartenis al la [[arkiepiskopejo Kolonjo]], ĝis kiam ili en [[1958]] estis algrupigataj al la nove fondita [[episkopejo Asindo]]. La paroko St. Laurentius de la nur ekde [[1975]] al Mülheim enigita loko Mintard tamen apartenas plue al la [[arkiepiskopejo Kolonjo]]. La 15 parokoj apartenaj al la urbodekanato Mülheim de la episkopejo Asindo estis: Christ König, Heilig Geist, Heilig Kreuz, Herz Jesu, St. Barbara, St. Elisabeth, St. Engelbert, St. Joseph, St. Mariä Geburt, St. Maria Himmelfahrt, St. Mariae Rosenkranz kun la filialpreĝejo St. Albertus Magnus (fuzio [[2000]]), St. Michael, St. Raphael, St. Theresia von Avila kaj St. Theresia vom Kinde Jesu. Laŭ la estonteckoncepto de la episkopejo Asindo realigenda ĝis [[2008]] restos nur tri parokoj kun naŭ preĝejoj kaj kvar filialpreĝejoj. La preĝejoj St. Raphael kaj Hl. Kreuz estos profanigataj kaj fermataj resp. aliutiligataj.

Krome en Mülheim ekzistas ankaŭ komunumoj apartenaj al liberaj eklezioj: evangelaj-liberekleziaj komunumoj ([[baptistoj]]), evangela-metodista eklezio kaj liberaj evangelaj komunumoj (FeG). Specialan gravecon havas la urbo kiel fondoloko de la pentekostisma libereklezia ligo. La [[1905]] fondita ''Mülheimer Verband Freikirchlich-Evangelischer Gemeinden'' efikis komence de la [[20-a jarcento]] ekde Mülheim egan nacian inspiradon, sekve de kiu fondiĝis la ''„[[Christus Gemeinde Mülheim]]“'' [Kristokomunumo Mülheim] kiel unua [[pentekosteklezio]] en [[Germanio]].

Plie en Mülheim ankaŭ estas la [[Novapostola Eklezio]] kaj la Kristana komunumo de la [[Atestantoj de Jehovo]]. Ties anoj en la [[nazio|nazia]] epoko ankaŭ en Mülheim estis persekutataj, deportataj en [[koncentrejo]]jn kaj ofte ekzekutataj.

=== Judismo ===
Ekde pli ol 500 jaroj judoj vivis en Mülheim ĉe Ruhr, ofte kiel tolerata minoritato, kiu devis pagi pro sia toleriteco altajn sumojn, de tempo al tempo tamen ankaŭ kiel liberaj kaj rigardataj kuncivitanoj.

Komence de la 1930-aj jaroj ĉirkaŭ 650 loĝantoj de Mülheim estis judoj, kiuj renkontiĝis en du sinagogoj al komuna preĝado. Post la potencakiro de la [[NSDAP|nazioj]] marte [[1933]] tiuj malkaŝe praktikis sian [[antisemitismo]]n. La premo, kiun ili praktikis kontraŭ judaj negocistoj, rapide efikis unuajn malfondadojn de negocoj kaj la ĉiutagaj minacoj en la publiko kaj la laborposteno, en lernejoj kaj asocioj komencajn [[elmigrado]]jn.

Inter [[1933]] kaj [[1936]] ĉirkaŭ 200 judaj civitanoj elmigris, tamen nur malmulte el tiuj judoj ekde generacioj hejmaj en Mülheim, kiuj tiutempe ankoraŭ sentis sin sekuraj malgraŭ ĉiuj ĉikanoj. Ĝis [[1938]] la juda loĝantaro pro unuaj [[deportado]]j kaj la elmigradoj malgrandiĝis je la duono. La grandan sinagogon ĉe la ''Viktoriaplatz'' ili devis vendi pro manko de mono kaj pro la premo fare de la urbo. La organizitaj [[pogromo]]j en la nokto de la [[9-a de novembro]] [[1938]] plimalbonigis la situacion, kaj dum la sekvaj jaroj ĝis [[1944]] la nazioj [[geto|engetigis]] la tiam ankoraŭ loĝantajn judojn en plurajn domojn kaj poste deportis ilin pogrupe en la [[koncentrejojn]].

Entute 233 judoj el Mülheim elmigris, plejparte al [[Israelo]] aŭ al [[Sudameriko]]. Almenaŭ 266 judaj Mülheim-anoj estis murditaj, je kio la ekzakta nombro verŝajne estas pli alta pro la pli ol 50 nekonataj fatoj. Perdis siajn vivojn pli ol 50 judoj, kiuj evitis persekutojn, humiliĝojn kaj deportadojn per sinmortigoj.

Nur 39 judoj el Mülheim revenis el la koncentrejoj aŭ kaŝejoj, kaj la revenintoj el la gentoekstermo fondis en marto [[1947]] la judisman komunumon Mülheim, kies prezidanto estis ĝis [[1968]] Salomon Lifsches. En [[1955]] ili unuiĝis kun la najbara komunumo de Duisburg kaj la membronombro kreskis al 83. En 1960 oni inaŭguris en Mülheim la sinagogon en la Kampstraße. En la jaro [[1968]] la komunumoj el Duisburg, Mülheim kaj Oberhausen unuiĝis al komuna kultanaro. En la 90-aj jaroj la nombro de komunumanoj kreskis pro la enmigrado de judoj el la eksa [[Sovetunio]] je pli ol 2.000 kaj necesigis planojn por novkonstruo de sinagogo.

Post longaj intertraktoj kaj pripensoj la juda komunumo kaj la tri urboj Mülheim, Duisburg kaj Oberhausen interkonsentis realigi la novkonstruadon de juda komunumcentro en Duisburg. La inaŭguro de la nova preĝejo okazis en majo [[1999]].

=== Islamo ===
En Mülheim ekzistas pluraj islamaj komunumoj, entute la islamanoj konsistas el inter 8 kaj 10 % de la loĝantaro kaj per tio formas la trian grandan religigrupon de la urbo.

La turka Fatih-Camii-komunumo longtempe disponis pri la plej granda preĝoĉambro de [[Germanio]], ĝis kiam kompleta novkonstruaĵo en [[Duisburg]] superis ĝin.

La [[Arabio|araba]] islama komunumo de Mülheim kaŭzis en la jaro [[2005]] por kaplinioj en la transregionaj gazetoj, kiam konatiĝis la planoj de la asocio, akiri la vakan konstruaĵon de la [[Landeszentralbank]] [centra landa banko]. Kvankam minacis la malkonstruado de la ĝistiama preĝoĉambro, ĉar la urbadministracio planis plilarĝigon de strato, politikistoj kaj gazetoj prezentis la transloĝiĝon kiel „sinŝirmado post kirasvitro“ <ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.mbi-mh.de/MBI-Arbeit/Initiativen/BIMS_Klottschen/bims_klottschen.html |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2007-03-21 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20070716203829/http://mbi-mh.de/MBI-Arbeit/Initiativen/BIMS_Klottschen/bims_klottschen.html |arkivdato=2007-07-16 }}</ref>. Nur post longaj intertraktoj oni povis vendoferti al la asocio la iaman ''Haus der Wirtschaft'' [domo de la ekonomio]. La ĉirkaŭ 280 membroj trovas en la domo inaŭgurita septembre 2006 konsiderinde pli grandan preĝoĉambron, kuirejon kaj diversajn instruejojn.<ref>[http://www.nrz.de/nrz/nrz.region.volltext.php?kennung=on2nrzNRWNRWNational38964&zulieferer=nrz&kategorie=NRW&rubrik=NRW&region=National&auftritt=NRZ&dbserver=1]{{404|date=August 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref>

== Politiko kaj administracio ==
[[Dosiero:MH-Rathausturm.jpg|eta|turo de la urbodomo en Mülheim]]
La unuan administracion laŭ moderna senco oni instalis en [[1808]], kiam Mülheim ricevis la [[urborajtoj]]n kaj la respondeco administra estis tasko de tri municipkonsilistoj kaj de unu urbestro. En [[1846]] sekvis la reviziita urbordo kun [[magistrato]] kaj la urbokonsilantaro kaj ekde [[1851]] validis la nova [[Prusio|prusia]] komunumordo. Je la urbopinto staris la komunumestraro kun la urbestro kaj la urbokonsilantaro, ekde [[1856]] la magistrato kun la urbestro kaj la urbokonsilantaro (Rejnlanda Urbordo). Ekde [[1895]] la urboĉefo de Mülheim sin titolis [[ĉefurbestro]].

Dum la epoko de la [[nacisocialismo]] la [[NSDAP]] enmetis la ĉefurbestron. Post la [[Dua Mondmilito]] la [[militregistaro]] de la [[Brite Okupita Zono]] enmetis novan ĉefurbestron kaj enkondukis en [[1946]] la komunuman konstitucion laŭ [[Britio|brita]] modelo. Laŭ tiu ekzistis urbokonsilantaro elektita de la popolo. Tiu ĉi elektis unu el siaj membroj kiel [[ĉefurbestro]], la prezidanto kaj reprezentanto de la urbo, kiu aktivis honorofice kaj ĉefofice aktivan [[ĉefa urbodirektoro|ĉefan urbodirektoron]] kiel estro de la urbadministracio.

En [[1999]] nova landa leĝo abolis la duoblopinton en la urbadministracio. Ekde tiam la ĉefofica [[ĉefurbestro]] aktivas kiel prezidanto de la urbokonsilantaro, estro de la urbadministracio kaj reprezentanto de la urbo. Ankaŭ ekde [[1999]] la civitanoj en [[Nordrejn-Vestfalio]] rekte elektas la urbestrojn.

De kiam ekde [[1975]] la urboteritorio estas subdividita en la tri urbodistriktoj, tiuj ĉi starigas po unu [[distriktreprezentantaro]]n kun unu [[distriktestro]]. La distriktreprezentantaro havas 19 membrojn kaj estas elektata je ĉiu [[komunumelekto]] (ĉiuj kvin jaroj) de la civitanoj de la urbodistrikto.

Administracie la urbo apartenas al la [[distriktaro Duseldorfo]], [[regiona ligo Rejnlando]] kaj [[regiona ligo Ruhr]].

Post la elekto de Dagmar Mühlenfeld kiel ĉefurbestro en la jaro [[2003]] la politikan diskuton regas la granda urboplanada projekto nome „Ruhrbania“, kiu atraktivigu Mülheim por entreprenistoj.

=== Urbestroj kaj ĉefurbestroj ekde [[1808]] ===
[[Dosiero:Chr. Weuste OB MH.JPG|eta|dekstra|100px|[[Christian Weuste]]; urbestro ekde [[1822]] ĝis [[1847]]]]
[[Dosiero:Karl Obertüschen.jpg|eta|dekstra|100px|[[Karl Obertüschen]]; urbestro ekde 1857 ĝis [[1873]]]]
[[Dosiero:K. von Bock und Polach OB MH.jpg|eta|dekstra|100px|[[Karl von Bock und Polach]]; urbestro ekde [[1879]] ĝis [[1895]]; poste ĝis [[1902]] ĉefurbestro]]

{|
|- align="center"
! ekde
! ĝis
! nomo
! partio
! oficotitolo
|-
| [[1808]]
| [[1813]]
| Johann Hermann Vörster
| <small>*</small>
| municipdirektoro
|-
| [[1813]]
| [[1816]]
| Johann Heinrich Michels
| <small>*</small>
| urbestro
|-
| [[1816]]
| [[1821]]
| Lambert Maubach
| <small>*</small>
| urbestro
|-
| [[1822]]
|
| Kniffter
| <small>*</small>
| urbestro
|-
| [[1822]]
| [[1847]]
| Christian Weuste
| <small>*</small>
| urbestro
|-
| [[1847]]
| [[1851]]
| Friedrich Fritsch
| <small>*</small>
| urbestro
|-
| [[1852]]
| [[1856]]
| Wilhelm Oechelhäuser
| <small>*</small>
| urbestro
|-
| [[1857]]
| [[1873]]
| Karl Obertüschen
| <small>*</small>
| urbestro
|-
| [[1873]]
| [[1878]]
| Heinrich Bang
| <small>*</small>
| urbestro
|-
| [[1879]]
| [[1902]]
| Karl von Bock und Polach
| <small>*</small>
| ĉefurbestro <br /> ĝis 1895 kiel urbestro
|-
| [[1904]]
| [[1928]]
| Paul Lembke
| <small>*</small>
| ĉefurbestro
|-
| [[1928]]
| [[1933]]
| Alfred Schmidt
| <small>*</small>
| ĉefurbestro <br /> ĝis 1930 provizore
|-
| [[1933]]
| [[1936]]
| Wilhelm Maerz
| [[Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei|NSDAP]]
| ĉefurbestro
|-
| [[1936]]
| [[1945]]
| Edwin Hasenjaeger
| unue[[Deutschnationale Volkspartei|DNVP]], <br /> tiam senpartia kaj <br /> ekde 1937 [[Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei|NSDAP]]
| ĉefurbestro
|-
| colspan="5" | En la jaroj [[1945]] kaj [[1946]] la urbestroj ofte ŝanĝis. La aliancitoj enmetis la ĉefurbestrojn provizore. krom la eksa urbestro Hasenjäger, kiu oficis ekde oktobro [[1945]] ĝis aprilo 1946, ankaŭ la ĝistiamaj kunigitoj Gustav Langweg kaj Werner Hoosmann samkiel la posta urbodirektoro Josef Poell&nbsp;–&nbsp;parte nur por kelkaj tagoj&nbsp;–&nbsp;ĉe la urbopinto. <br />
Per la unua liberaj komunumelektoj aŭtune [[1946]] refoje venis certa kontinueco en la okupadon de la ofico:
|-
| [[1946]]
| [[1948]]
| Wilhelm Diederichs
| [[Christlich Demokratische Union Deutschlands|CDU]]
| ĉefurbestro
|-
| [[1948]]
| [[1969]]
| Heinrich Thöne
| [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]]
| ĉefurbestro
|-
| [[1969]]
| [[1974]]
| Heinz Hager
| [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]]
| ĉefurbestro
|-
| [[1974]]
| [[1982]]
| Dieter aus dem Siepen
| [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]]
| ĉefurbestro
|-
| [[1982]]
| [[1994]]
| Eleonore Güllenstern
| [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]]
| ĉefurbestro
|-
| [[1994]]
| [[1999]]
| Hans-Georg Specht
| [[Christlich Demokratische Union Deutschlands|CDU]]
| ĉefurbestro
|-
| [[1999]]
| [[2002]]
| Jens Baganz <small> ** </small>
| [[Christlich Demokratische Union Deutschlands|CDU]]
| ĉefurbestro
|-
| [[2003]]
| [[2015]]
| Dagmar Mühlenfeld
| [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]]
| ĉefurbestro
|-
| [[2015]]
| aktuale
| Ulrich Scholten
| [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]]
| ĉefurbestro
|}

<small> * senpartia </small> <br />
<small> ** Jens Baganz abdikis la 22-an de novembro 2002. </small>

=== Ĉefurbodirektoroj [[1946]]-[[1999]] ===

{|
|- align="center"
! ekde
! ĝis
! nomo
|-
| [[1946]]
| [[1953]]
| Josef Poell
|-
| [[1953]]
| [[1963]]
| Bernhard Witthaus
|-
| [[1964]]
| [[1974]]
| Heinz Heiderhoff
|-
| [[1974]]
| [[1991]]
| Heinz Hager
|-
| [[1992]]
| [[1995]]
| Ernst Gerlach
|-
| [[1995]]
| [[1999]]
| Hans-Peter Predeick
|}

=== Rezultoj de la balotoj ===
La [[komunumkonsilantaro]] de la urbo Mülheim ĉe Ruhr havas ekde la lasta [[Komunumbaloto]] la 26-an de septembro [[2004]] entute 52 membrojn. Tiuj ĉi distribuiĝas jene sur la partiojn
* [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]]: 20 seĝoj
* [[Christlich Demokratische Union Deutschlands|CDU]]: 17 seĝoj
* [[Bündnis 90/Die Grünen|Grüne]]: 5 seĝoj
* [[Freie Demokratische Partei|FDP]]: 3 seĝoj
* MBI&nbsp;–&nbsp;Mülheimer Bürger Initiativen: 5 seĝoj
* WIR AUS Mülheim: 2 seĝoj

=== Blazono kaj emblemo ===
[[Dosiero:DEU Mülheim an der Ruhr COA.svg|dekstra|120px]]
La [[Blazono]] de la urbo Mülheim ĉe Ruhr montras en dufoje fendita kaj unufoje dispartigita ŝildo (interkrampe la signifo de la grafikaĵo):
* 1: Sur ora fondo ruĝan diagonalkradon (regado de [[Daun]])
* 2: Sur blua fondo okspokan arĝentan rado (regado de [[Falkenstein (nobelfamilio)|Falkenstein]])
* 3: Sur arĝenta fondo duvostan, blue kronitan kaj blue kirasitan ruĝan leonon (regado de [[Grafschaft Limburg|Limburg]])
* 4: Super tri nigraj traboj Sur arĝenta fondo paŝan oran leonon ruĝan (regado de [[Oberstein]])
* 5 Sur ruĝa fondo oran malplenŝildon(regado de [[Broich (Mülheim)|Broich]])
* 6: Sur blua fondo inter kvar arĝentaj krucoj en la anguloj sesspokan arĝentan radon (regado de [[Reipoltskirchen]])

La blazono estis enkondukata en [[1890]] kaj en [[1925]] donata de la prusia ŝtatministrejo. Sub kastelmuro sur la ŝildokapo estas bildigita la ŝildo de la lasta grafo de Daun-Falkenstein. La regantoj de Daun-Oberstein kaj Falkenstein estis vasaloj de la [[Duklando Berg]]. La grafoj de Falkenstein Grafen akiris per heredo ([[1608]]-[[1628]]) la posedon de la regado Hohenfels-Reipoltskirchen (hodiaŭ ligokomunumo [[Wolfstein]] en [[Rejnland-Palatinato]]).

La multe pli novan [[emblemo]]n desegnis en [[1971]] la artisto [[Peter-Torsten Schulz]] el Mülheim, kaj ĝi ornamas ekde tiam ĉiujn urbajn ŝildojn kaj leterpaĝojn. La duobla M simbolas ponton respeguliĝantan en la [[Ruhr]].

=== Urbopartnerecoj ===
Mülheim ĉe Ruhr flegas kun jenaj urboj [[urbopartnereco]]jn:
* [[Dosiero:Flag of the United Kingdom.svg|25px]] [[Darlington]] ([[Unuiĝinta Reĝlando]]), ekde [[1953]]
* [[Dosiero:Flag of France.svg|25px]] [[Tours]] ([[Francio]]), ekde [[1962]]
* [[Dosiero:Flag of Finland.svg|25px]] [[Kuusankoski]] ([[Finnlando]]), ekde [[1972]]
* [[Dosiero:Flag of Poland.svg|25px]] [[Opole|Oppeln]] ([[Pollando]]), ekde [[1989]]
* [[Dosiero:Flag of Israel.svg|25px]] [[Kfar Saba]] ([[Israelo]]), seit [[1993]]

La urbo Mülheim krome tenas interngermanan partnerecon kun [[Berlin-Tiergarten]] kaj interurban amikecon kun [[Dosiero:Flag of Palestine.svg|25px]] [[Qalqiliya]] en [[Palestino]].

Patronadoj ekzistis ekde [[1967]] ĝis [[2005]] kun la [[rapidboato]] ''S70-Kormoran'' de la [[federacia marino]] kaj ekde [[1998]] al la flugmaŝino [[Boeing 747]]-400 ''Mülheim an der Ruhr'' (registronumero D-ABVO) de la [[Deutsche Lufthansa]]. La flugmaŝino staciiĝas sur la flughaveno [[Rhein-Main-Flughafen]] en [[Frankfurt ĉe Majno]].

== Kulturo kaj vidindaĵoj ==
[[Dosiero:MH-Stadthalle.jpg|eta|300px|Urbohalo de Mülheim]]
Rilate al kulturo Mülheim ne rangas kiel grandurbo, ĉar „klasika“ altkulturo kun [[filharmonio]] aŭ eĉ teatrejo aŭ operejo eble pro la situo enmeze de pli gravaj kaj grandaj najbarurboj ne evoluis. La kultura oferto de Mülheim estas pli bone karakterizata kiel malgranda, sed ankaŭ speciala. Tiel formiĝis &nbsp;–&nbsp;krom la transregionaj kulturaj establaĵoj &nbsp;–&nbsp;antaŭ ĉio multdiversa [[subkulturo]], kiun generis artistoj kiel la ĵazmuzikisto kaj kabaretisto [[Helge Schneider]], la filma kaj teatra reĝisoro [[Christoph Schlingensief]] kaj la punkmuzika bando ''[[Die Lokalmatadore]]''.

La [[Platgermana lingvo|Mölmsch-Platt]] kiel loka dialekto tamen preskaŭ pereis. Tiu ĉi subspeco de dialektgrupo disvastiĝinta ankaŭ en Nederlando kaj Malaltrejnlando estas orientberga, kiun nur malmultege da maljunaj civitanoj parolas.

=== Teatro ===
En 1980 [[Roberto Ciulli]] kaj [[Helmut Schäfer (Dramaturg)|Helmut Schäfer]] fondis la [[Theater an der Ruhr]] [teatro ĉe la Ruhr]. La scenejo troviĝas en la bieno Raffelberg kaj apartenas pro sia superregiona famo al la plej gravaj kulturaj establaĵoj.

La urbohalo estas eventejo por la ekde 1976 ĉiujare okazanta teatrokonkurso. Kadre de la „Mülheimer Theatertage“ forumo decidas pri la donado de dramistopremio por novaj teatraĵoj, je kio ĝi prijuĝas nur la pecojn kaj ne la [[enscenigo]]jn. La konkurso zorgas pri tio, ke ĉiujare maksimume ok pecoj – pleje unuaj prezentaĵoj - el ĉiuj partoj de la germanlingvaj landoj estas spekteblaj.

Mülheim disponas krome pri granda [[liberaera scenejo]], kiun oni inaŭguris en 1936 kaj ekforgesis por longa tempo, antaŭ ol en la jaro 2000 progresiga asocio iniciatis la revivigon kiel „liberaera centro“ kadre de la agado rilate al la „Kulturĉefurbo de Eŭropo 2010“.

=== Kulturcentroj ===
La ''Autonomes Zentrum Mülheim'' estas aŭtonoma junularkulturcentro, en kiu ekde [[1998]] okazas festoj, konzertoj, teatroprezentadoj kaj kursoj. Krom trinkejo kaj retumejo ĝi ofertas al multaj lokaj kaj regionaj grupoj renkontejon.

Krome la [[Ringlokomotivejo Mülheim|''Ringlokschuppen'']], iama lokomotivoremizo alikonstruita en [[1995]], estas sociokultura centro, en kiu regule okazas koncertoj, kabareto kaj teatraj prezentadoj samkiel aliaj kultureventoj. Krome ĝi loĝigas restoracion.

=== Muzeoj ===
La ''Aquarius-Akvomuzeo'' ĉe Kastelo Styrum apartenas al la haltpunktoj de la [[Itinero de la Industrikulturo]] (ge.: ''Route der Industriekultur''), kies itinero 12 interligas la kulminojn de la industriaj kulturo kaj historio de la [[Ruhr]]-pejzaĝo.

La ''Haus Ruhrnatur'' [Domo Ruhr-naturo] proksime de la Ruhr-[[kluzo]] estis inaŭgurita en [[1992]] kaj same loĝigas akvomuzeon.

En [[akvoturo]] proksime de la [[Ringlokomotivejo Mülheim|Ringlokomotivejo]] oni instalis ankaŭ en la jaro [[1992]] la plej grandan, traireblan ''[[senluma kamero|senluman kameron]]'' de la mondo, kiu dum klaraj tagoj permesas interesajn rigardeblecojn en la urbon. Ĉi tie ankaŭ estiĝis [[Museum zur Vorgeschichte des Films|muzeo pri la prahistorio de filmo]], inaŭgurita en [[2006]].<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://fotoblog.validome.org/news/Camera-Obscura-in-Muelheim-bekommt-Museum-306.html |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2007-03-28 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20070213135655/http://fotoblog.validome.org/news/Camera-Obscura-in-Muelheim-bekommt-Museum-306.html |arkivdato=2007-02-13 }}</ref>

Pluaj muzeoj en Mülheim estas la buromuzeo en la turo de la urbodomo, la ledo- kaj tanistomuzeo en malfunkciigita ledofabriko, la ''Museum Alte Post'' [muzeo malnova poŝtstacio] kaj la hejmomuzeoj en la ''Tersteegenhaus'' kaj en Kastelo Broich.

=== Arkitekturaĵoj ===
La plej antikvaj konstruaĵoj estas [[Kastelo Broich]] kaj la Cistercianina monaĥejo ''Kloster Saarn''. Nur nuanceton de kontempligo de la antikva malsuprofranka arkitekturo prezentas la malnova urbocentro de Mülheim, ĉar escepte de malmultaj kradtrabaj domoj ĉirkaŭ la ''Tersteegenhaus'' kaj la preĝejo ''Petrikirche'' la malnovaj konstruaĵoj iĝis viktimoj de la [[Dua Mondmilito]]. Rande de la urbocentro troviĝas la urbodomo, kies turo estas [[atributo]] de la urbo.
[[Dosiero:MH-Wasserbahnhof & Blumenuhr.jpg|eta|300px|dekstra|Akvostacidomo kun florhorloĝo]]
La [[akvostacidomo]] kun sia fama florhorloĝo situas proksime de la centro ĉe la rivero. De tie ĉi ekveturas dum la someraj monatoj la ŝipoj de la Blanka Ŝiparo sur la Ruhr kontraŭflue ĝis [[Kettwig]] kaj la baraĵlago [[Lago Baldeney]] en [[Asindo]].

Pluaj interesaj konstruaĵoj estas la memorturo ''[[Bismarck]]turm'', la iama ŝtalfanda uzino ''Friedrich-Wilhelms-Hütte'', la preĝejo ''St. Mariae Geburt'', la preĝejo ''Sankt Laurentius'' kaj la Kastelo Hugenpoet. Vidindas ankaŭ la preĝejo de Speldorf kaj la urboparto Saarn. En la urboparto [[Heißen]] troviĝas [[RheinRuhrZentrum]], iam la plej granda, surtegmentita acetumejo.

Mencienda ankaŭ estas la ponto [[Ruhrtalbrücke]], kiu ekde [[1966]] transpontas la Ruhr-valon ĉe la limo al [[Asindo]]. Kun 1.830 m da longeco ĝi estas la plej longa [[ŝtalponto]] en [[Germanio]].

=== Parkoj ===

La ĝardenekspozicio en Mülheim [[MüGa-Parko|''Müga'']] etendiĝis elirante de la urbocentro laŭ la [[Ruhr]] kelkajn kilometrojn kaj norden kaj suden. La ''Müga'' okazis en la jaro [[1992]] kaj okupis plejparte terenojn antaŭe uzatajn industrie aŭ nekultivatajn.

Ĉe la urbolimo al Duisburg troviĝas la arbaro de Broich kaj Speldorf, kiu formas kune kun la urba arbaro de Duisburg ĉirkaŭ 30&nbsp;km² grandan koheran arbarterenon en la limregiono inter la urboj.

En la [[1909]] kreita parko ''Raffelbergpark'' ĝis 1992 troviĝis [[saloakvobanejo]] kaj aliaj sanatoriaj instalaĵoj.

== Sporto ==
La sportasocioj de Mülheim estas kunligitaj en la respektivaj urba kaj landa asocioj.
Malsimile al la sportvivo en aliaj urboj de la Ruhr-Regiono la futbalo ne dominas. Tamen en pli malamasaj sportoj kiel [[hokeo]], [[remado]], [[bokso]] kaj [[ŝako]] asocioj el Mülheim havis iom da sukceso.

=== Sportinstalaĵoj ===
Mülheim havas multnombron da sportinstalaĵoj, inter ili 127 [[teniso|tenisejoj]], 48 [[sporto|sportplacoj]], 10 [[sporthalo]]j kaj 42 [[gimnastiko|gimnastikejoj]]. Tiuj tamen parte estas kadukaj laŭ informoj de la amaskomunikiloj. La plej gravaj estas:
* hipodromo Raffelberg
* Ruhrstadion (futbalstadiono) Ĝi havas la kapablon enpreni 6.000 spektantojn kaj estas hejmstadiono de futbalklubo de turkdevenaj enmigrintoj, ''Galatasaray Mülheim''.
* RWE Rhein-Ruhr-Sporthalo.

== Trafiko kaj infrastrukturo ==
[[Dosiero:MH-Bahnstrecke Richtung DU.jpg|eta|Fervojo ekde Mülheim al Duisburg en la urboparto Styrum]]
Laŭ studaĵo, kiun en 2003 okazigis la [[Eŭropa Komisiono]] kadre de la projekto „Urban Audit II“ (vivokvalito en la eŭropa regionoj), kiu okupiĝis pri la atingebleco de 258 urboj el la 25 EU-ŝtatoj, Mülheim ĉe Ruhr okupis post [[Frankfurt ĉe Majno]], [[Duseldorfo]], [[Darmstadt]] kaj [[Majenco]] la kvinan rangon kaj per tio samrangas kun [[Bruselo]] kaj [[Parizo]] <ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.urbanaudit.org/rank.aspx |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2007-03-30 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20060430053427/http://www.urbanaudit.org/rank.aspx |arkivdato=2006-04-30 }}</ref>

La trafika alligo de Mülheim al Eŭropo evidente estas ideala. La proksimeco de la internacia flughaveno Duseldorfo, la mallongaj vojoj al la regionaj flughavenoj en [[Monastero]], [[Dortmundo]], [[Mönchengladbach]] kaj Weeze kaj krome la propra flughaveno kaŭzas la bonan aertrafikan alligon de la urbo. La fervojtrafika alligo proponas ja nur regionan trafikon, tamen pro la proksimeco de la kruciĝaj punktoj Asindo, Duseldorfo kaj Duisburg tio ne estas grava malavantaĝo. La [[ĉefŝoseo]]j, kiuj ĉirkaŭas la urboteritorion triangulforme, estas sufiĉe rapide atingeblaj.

=== Fervoja kaj aŭtobusa trafiko ===
[[Dosiero:MH-Industrie.jpg|eta|Industria fervojtrafiko en Mülheim. Fone la kvar turdomoj de la urbocentro.]]
En [[1862]] la fervojlinio [[Bergisch-Märkische Eisenbahn]] konektis Mülheim kun [[Duisburg]] kaj [[Dortmund]]. La ĉefstacidomo estas stacidomo por longdistanca, regiona kaj urba fervojtrafiko. Krome en MH-Styrum kaj MH-Okcidento ekzistas du pluaj stacidomoj por la ''S-Bahn'' (urba trajno).

La regionaj trajnoj trafikas per la rejnofervojo tra [[Duseldorfo]] kaj [[Kolonjo]] al [[Akeno]], krome en la [[malalta Rejnlando]] tra [[Krefeld]] al [[Mönchengladbach]], en la orienta [[Ruhr-Regiono]] ĝi atingas [[Dortmundo]]n kaj [[Hamm]] kaj en [[Vestfalio]] ĝi trafikas al [[Monastero]], [[Bielefeld]], [[Soest]] kaj [[Paderborn]].

Krome Mülheim disponas pri reto da [[urbofervojo]]j, [[Tramtransporto en Mülheim-Oberhausen|tramoj]] kaj urbaj buslinioj. Ekzistas tramaj kaj urbofervojaj konektoj al [[Asindo]], [[Oberhausen]] kaj [[Duisburg]] kaj bustrafiko al [[Duseldorfo]].

=== Flugtrafiko ===
En la sudoriento ĉe la limo al [[Asindo]] situas la malgrandeta [[Flughaveno Essen-Mülheim]]. En la jaro [[1935]] oni finkonstruis ĝin kiel centra flughaveno por la [[Ruhr-Regiono]] kaj proponis flugadojn al preskaŭ ĉiuj eŭropaj grandurboj. Post la [[Dua Mondmilito]] la [[Aliancanoj]] uzis la instalaĵojn kiel riparoflughaveno, ĉar la [[flughaveno]] – kontraŭe al [[Duseldorfo]] estas pleje sennebula. Tiel la [[Flughaveno Duseldorfo]] iĝis centro de la civila aerveturado en [[Nordrejn-Vestfalio]]. La Flughaveno Essen-Mülheim estas konata pro la [[zepelino]]j produktataj ĉi tie kaj uzataj por rondflugoj kaj reklamflugoj. Krome diversaj fluglernejoj uzas ĝin por edukoflugoj.

=== Ŝosearo ===
Tri ĉefŝoseoj ĉirkaŭas la urboteritorion. Norde pasas la ofte plenŝtopita ĉefŝoseo A 40, kiu kondukas de [[Dortmund]] al [[Duisburg]]. La A 52 de [[Asindo]] al [[Duseldorfo]] pasas en la sudoriento de Mülheim kaj transpasas la riveron [[Ruhr]] per la altega ponto ''Mintarder Brücke''. En la okcidento de la urboteritorio la ĉefŝoseo A 3 konektas la ĉefŝoseaj kruciĝejoj ''Kreuz Kaiserberg'' kaj ''Kreuz Breitscheid''. La nacia ŝoseo B 1 trapasas la tutan urboteritorion ekde sudokcidento al nordoriento. La nacia ŝoseo B 223 disforkigas de la B1 kaj kondukas al [[Oberhausen]] transpasante la urbocentron.

=== Akvo ===
[[Dosiero:Siemens AG im Rhein-Ruhr-Hafen Mülheim.JPG|eta|Siemens AG en la Rhein-Ruhr-Haveno]]
La [[Rhein-Ruhr-Haveno]] de Mülheim estas krom la Haveno Dortmund kaj Haveno Duisburg unu el la plej efikaj [[haveno]]j en la [[Ruhr-Regiono]]. Ĝi havas akvosurfacon de 86.000&nbsp;m.² kaj finkonstruitajn bordojn longajn je 3,1 kilometroj, kaj la ŝipkanalo konektas ĝin kun la havenaro Duisburg-Ruhrort.

== Ekonomio ==
La sekcopunkto de la Ruhr kun la antikva komercvojo [[Hellweg]] destinis la ekonomion de la urbo, kaj tiel la ekonomio orientiĝis je la [[komerco]] kaj la [[servosektoro]]. Mülheim estis la unua urbo en la [[Ruhr-Regiono]], en kiu ĉesis por ĉiam la [[karbominejo|elminigo de karbo]] kaj [[altforno|ŝtalproduktado]]. En la jaro 2005 Mülheim rangis kiel ekonomie plej sukcesa urbo de la Ruhr-Regiono. Rilate al la [[aĉetpovo]] la komunumo situas germanivaste je oka rango kaj kiel ununura urbo de la Ruhr-Regiono inter la unuaj 25 <small> (Stato 2005) </small> <ref>http://meat-n-more.info/portal/fachwissen/wissen_praesentation.php?we_objectID=3069</ref>. La tradicia orientiĝo kiel komerca starejo kaj la trafikfavora situo en la centro de la regiono Rejn-Ruhr kombinite kun bona infrastrukturo diversigis la ekonomian strukturon. Krome la kvoto de senlaboreco en la urbo estas relative malalta.

=== Surlokaj entreprenoj ===
Mülheim validas kiel la germana ĉefurbo de la nutraĵkomerco, ĉar la entreprenoj ''ALDI-Süd'' kaj la ''Tengelmann''-grupo kun ''Plus Warenhandels-GmbH'' rezidas ĉi tie.

Ĝis la transpreno fare de ''Vodafone'' januare [[2000]] la tuboprodukta entrepreno ''Mannesmannröhren-Werke AG'' estis unu el la plej grandaj dungantoj en Mülheim. Dum la glora epoko komence de la [[1970-aj jaroj]] ĝi dungis ĝis 12.000 homojn. Hodiaŭ la tubegoprodukta uzino apartenas al la ''Europipe GmbH'', la laminejo al la ''Grupo Vallourec''.

En la urbo rezidas ankaŭ la germana filialo de la entrepreno ''Océ''. Ankaŭ ''KWU'', la iama centralokonstrua filialentrepreno de ''Siemens'', hodiaŭ fama pro siaj koruptoskandalo, rezidis en Mülheim.

Sur la tereno de la malfunkciigitaj uzinoj de KWU kaj Mannesmann oni setligis firmaojn el la ekspedobranĉo.

=== Esplorado ===
La Max-Planck-Instituto por karboesploro apartenas al la plej maljunaj esplorinstitutoj siajspecaj. Ĝi estis fondita en [[1912]] kiel Imperiestro-Vilhelmo-Instituto por karboesploro, ekde [[1943]] [[Karl Ziegler]] estis la direktoro kaj en [[1963]] oni donis al li la [[Nobel-premio]]n pri kemio por sia laboro sur la tereno de la [[polimero]]j.

La Max-Planck-Instituto por bio-neorganika kemio estas pli nova kaj estis starigita nur en [[1958]]; ĝis la [[5-a de junio]] [[2003]] ĝi nomiĝis ''Max-Planck-Instituto por radiokemio''.

La Centro por Novigado kaj tekniko (ZENIT) ekde [[1984]] klopodas helpi malgrandajn entreprenojn je la evoluigo kaj enkonduko de progresemaj novigadoj por subteni la strukturŝanĝon en [[Nordrejn-Vestfalio]].

=== Amaskomunikiloj ===
Samkiel en la aliaj urboj de la [[Ruhr-Regiono]] la WAZ-konzerno havas la monopolon pri la gazeta merkato. Tiu [[konzerno]] regas la opiniformadon de la civitanoj per la gazeto ''Westdeutsche Allgemeine Zeitung'' (WAZ) kaj la ''Neue Ruhr Zeitung/Neue Rhein Zeitung'' (NRZ). La [[1949]] ĝis [[1955]] ekzistanta ''Mülheimer Tageblatt'' estis transprenita en [[1955]] de la ''Ruhrnachrichten''. Tiu ĉi gazeteldonejo tamen devis cedi antaŭ la merkatopotenco de WAZ, do ĝi ĉesis la eldonadon de la ''Mülheimer Tageblatt'' en [[1976]]. La senpaga reklamogazeto ''Mülheimer Woche'', kiu aperas du tagojn semajne kaj publikas lokajn novaĵ(et)ojn, ankaŭ apartenas al la WAZ-konzerno.

== Famuloj ==
=== Honoraj civitanoj ===
La urbo Mülheim ĉe Ruhr disdonis la [[honorcivitaneco]]n interalie al jenaj personoj:
* 1895: [[Otto von Bismarck|Otto Fürst von Bismarck]], [[kanceliero]]
* 1912: [[August Thyssen]], industriisto
* 1960: [[Heinrich Thöne]], ĉefurbestro
* 1963: [[Karl Ziegler]], kemiisto, Nobel-Premio [[1963]]

[[Paul von Hindenburg]] kaj [[Adolf Hitler]], kiujn la urbokonsilantaro en [[1933]] ankaŭ nomumis honorcivitanoj, perdis tiun honorigon laŭ konsilantardecido de la [[23-a de marto]] [[1995]], ĉar tiam la nomumadoj estis kontraŭleĝaj.

=== Famaj gefiloj de la urbo ===
Elekto de famuloj naskiĝintaj en Mülheim:
* [[Carl Arnold Kortum]]; *[[1745]], kuracisto kaj verkisto
* [[Hugo Stinnes]]; *[[1870]], grandindustriisto kaj politikisto
* [[Fritz Thyssen]]; *[[1873]], entreprenisto
* [[Otto Pankok]]; *[[1893]], pentristo, desegnisto kaj skulptisto
* [[Helge Schneider]]; *[[1955]], ĵazmuzikisto („Katzeklo“), amuzartisto, kinoreĝisoro kaj -aktoro,

=== Elstaruloj, kiuj estas iel ligata al Mülheim ===
* [[Siegfried Reda]] ([[1916]]-[[1968]]), germana komponisto kaj orgenisto, estris la instituton por evangela eklezimuziko ĉe Folkwang-altlernejo Essen
* [[Gisbert Schneider]] (* [[1934]]) , fama orgenisto kaj docento pri evangela eklezimuziko ĉe Folkwang-altlernejo Essen
* [[Gerhard Tersteegen]], predikanto, sakrala poeto kaj kantoverkisto, mortis en Mülheim ĉe Ruhr
* [[Karl Ziegler]], kemiisto, profesoro kaj direktoro de la [[Max-Planck-Instituto]] por karbesploro ([[Nobelpremio]] por [[kemio]] [[1963]])
* [[Peter-Torsten Schulz]], artisto konata kiel „Petoschu“, inventanto de la „Ollen Hansen“
* [[Roberto Ciulli]], teatroreĝisoro
* [[Christoph Schlingensief]], teatroreĝisoro, agartisto kaj kinoreĝisoro

== Esperanto en la Regiono ==
[[Dosiero:Flag of Esperanto.svg|eta|dekstra]]
En la regiono ekzistas du [[Esperanto-klubo]]j:
* en [[Essen]]
* en [[Duisburg]]
=== [[Esperanto-Grupo Essen]] ===
[[Essen]], kie ekzistas ekde la [[9-a de januaro]] [[2004]] la [[Esperanto-Grupo Essen]] (EGE) kun nun pli ol 20 membroj. Ĝi invitas al renkontiĝoj ĉiun duan ĵaŭdon monate en la klerigejo Grend, Westfalenstr. 311 en 45276 Essen-Steele, kaj ĉiun kvaran ĵaŭdon monate esperantoparolantoj kunvenas en la [[Kulturzentrum Bahnhof Langendreer]], Wallbaumweg 108 en 44894 [[Bochum]], jen en la [[kino]]kafejo (Kino Endstation), jen en la [[restoracio]] (Gastronomie).

==== Aktivecoj ====
* [[Esperanto|Lingvoflegado]]
* preparado [[Germana Esperanto-Kongreso]] kiu okazis [[Pentekosto|pentekoste]] [[2008]] en [[Essen]]
* Grupopartnerecoj inter la [[Esperanto-klubo]]j el [[Helmond]] / [[Eindhoven]] (Nederlando) kaj [[Essen]].
* Redaktado de '''[[ReVo kaj Esperanto]]''', la bulteno de la landa Eo-organizaĵo [[ReVELo]]

==== Kontakto ====
Prezidanto estas ekde [[2007]] [[Ludger Schméink]]. Li estas atingebla per la [http://www.esperantoland.de/gruppen/leggrupo.php?grid=163&R=13&lingvo=de esperantlingva paĝo ĉe EsperantoLand] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20120301033222/http://www.esperantoland.de/gruppen/leggrupo.php?grid=163&R=13&lingvo=de |date=2012-03-01 }}

=== Asocio por internacia kompreniĝo Duisburg ===
[[Asocio por internacia kompreniĝo Duisburg]] kunvenas en ''Ludgerushaus'', Heinrich-Bertmans-Str. 2 , stratangulo ''Klöcknerstraße''. Kontakto: [http://www.esperanto.de/duisburg/kontakto_de.html paĝo en la paĝaro de www.esperanto.de]

== Referencoj ==
{{Referencoj}}

== Literaturo ==
* Erich Keyser (Hrsg.): ''Rheinisches Städtebuch''; Band III 3. Teilband aus „Deutsches Städtebuch. Handbuch städtischer Geschichte - Im Auftrage der Arbeitsgemeinschaft der historischen Kommissionen und mit Unterstützung des Deutschen Städtetages, des Deutschen Städtebundes und des Deutschen Gemeindetages, Stuttgart, 1956
* Geschichtsverein Mülheim an der Ruhr (Hrsg.): ''900 Jahre Mülheim an der Ruhr 1093-1993''; Jubiläumsschrift zur 900-jährigen Stadtgeschichte; ISBN 0343-9453
* Peter Grafe, [[Bodo Hombach]], Gerd Müller (Hrsg.): ''Mülheim an der Ruhr - Eine eigenwillige Stadt''; Verlag Klartext; 1990; ISBN 3-88474-342-2
* Barbara Kaufhold: ''Jüdisches Leben in Mülheim an der Ruhr''; Verlag Klartext; 2004; ISBN 3-89861-267-8

== Vidu ankaŭ ==
{{projektoj}}
* [[Tramtransporto en Mülheim-Oberhausen]]
* [[Tramtransporto en Duisburg]]
* [[Stadtbahn de Essen]]

== Eksteraj ligiloj ==
* {{Oficiala retejo}} ({{de}})

{{-}}
{{Granda dosiero|Stadtpanorama MH S.JPG|2000px|Panoramo de Mülheim ĉe Ruhr - Rigardo suden}}

{{Administra divido de Nordrejn-Vestfalio}}

{{Tradukitaĵo|de|Mülheim an der Ruhr|revizio=23642136|enmetrevizio=796072}}

[[Kategorio:Urboj de Nordrejn-Vestfalio]]
[[Kategorio:Eksterdistriktaj urboj de Nordrejn-Vestfalio]]
[[Kategorio:Mülheim ĉe Ruhr|!]]