Seksumado

Seksumado, homa seksa agado, praktiko aŭ konduto estas la maniero kiel homoj spertas kaj esprimas sian seksecon. Homoj instigiĝas pri diversaj seksaj agoj, el agoj plenumitaj sole (ekzemple sinmasturbado) ĝis agoj kun alia persono (ekzemple amoro, nepenetra sekso, buŝa seksumado, ktp.)^[1] en diversaj modusoj de ofteco, pro diversaj kialoj. Seksan agon kutime rezultigas seksa ekscitiĝo kaj fiziologiaj ŝanĝoj en la ekscitita persono, kelkaj el kiuj estas intensaj dum aliaj estas pli subtilaj. Seksumado ankaŭ povas inkludi konduton kaj agojn kiuj celas veki la seksan intereson de alia aŭ plibonigi la seksan vivon de alia, kiel ekzemple strategioj por trovi aŭ altiri partnerojn (amindumado kaj montriĝo), aŭ personaj interagoj inter individuoj (ekzemple, antaŭludo aŭ BDSM).

Seksumado havas sociologiajn, kognajn, emociajn, kondutismajn kaj biologiajn aspektojn; ĉi tiuj inkluzivas personan alligon, kunhavon de emocioj kaj la fiziologion de la genera sistemo, seksecan deziron, seksecan rilaton kaj seksecan konduton en ĉiuj iliaj formoj.

En kelkaj kulturoj, seksumado estas konsiderita akceptebla nur ene de geedzeco, dum antaŭgeedza kaj ekstergeedza sekseco estas tabuo. Kelkaj seksecaj agoj estas kontraŭleĝaj aŭ universale aŭ en kelkaj landoj aŭ subnaciaj jurisdikcioj, dum kelkaj estas konsideritaj kontraŭaj al la normoj de iuj socioj aŭ kulturoj. Du ekzemploj kiuj estas krimaj deliktoj en la plej multaj jurisdikcioj estas seksatenco kaj sekseca ago kun persono sub la loka aĝo de konsento.

Seksa agado

Antaŭludo kaj seksa ekscitiĝo

Seksa fantasmo aŭ erotika fantasmo estas mensa bildo aŭ pensmaniero kiu vekas la seksecon de homo kaj povas krei aŭ pliigi seksan ekscitiĝon. Seksa fantasmo povas esti kreita de la imago aŭ memoro fare de la persono, sed ĝi ankaŭ povas esti kaŭzita sendepende aŭ kiel rezulto de eksteraj stimuloj, kiel ekzemple erotika literaturo, pornografio, fizikaj objektoj, aŭ seksa altiro al alia persono.

Seksa ekscitiĝo (foje ankaŭ seksavida; slange korneca) estas fiziologia stato de vekiĝo de deziro en antaŭatendo de amoro kaj seksumado. Faktoroj kiuj antaŭenigas seksan ekscitiĝon estas konataj kiel seksaj ekscitiloj. Plejofte, la ekscitiĝo kaŭzas fizikajn ŝanĝojn, iujn videblajn kaj iujn kaŝitajn.

Seksa kontakto

En seksaj rilatoj, penetrado estas la enmeto de korpoparto, dildo, vibrilo aŭ alia seksa akcesoraĵo, en korpomalfermaĵon, kiel ekzemple la vagino, anuso aŭ buŝo, kiel parto de homa seksumado.

Orgasmo

Ofta, sed ne nepra, kulmino de seksumado estas orgasmo. Orgasmo estas kulmino de la seksumado, kiam oni ricevas plej profundan seksan plezuron, abrupte finas la plejan deziran ekscitadon kaj okazas fiziologiaj ŝanĝoj.

Ĉe virinoj kaj ĉe viroj orgasmoj diferencas:

Viro ne povas ejakuli (t. e. lanĉi spermon) sen orgasmo. Ĉe viroj forigi spermon estas necesa afero, viroj povas ellasi spermon eĉ dumdorme, tion oni nomas "nokta polucio"
Virino kutime bezonas pli da tempo por atingi orgasmon ol viro. Pro tio ofte viro devas helpi, t. e. plezurante tuŝi virinon dum la seksumado. La plej fama maniero estas franzi.
Virino povas voli kelkajn orgasmojn. Viro laciĝas post orgasmoj kaj ofte kapablas nur por unu seksumado en la momento: necesas iom da paŭzo por la venonta.
Virino povas atingi orgasmon per kelkaj manieroj (punkto G, klitoro, mamoj, ktp.). Viro atingas ĝin precipe per sia kaco, sed ne nur.

Tipoj

Seksumi signifas havi seksan rilaton aŭ interagadon, plej ofte kun alia persono (ne nepre edz(in)o aŭ koramik(in)o), sed eblas ankaŭ kun pli ol unu persono samtempe, aŭ nur kun si mem; oni povas seksumi ankaŭ kun (aŭ, pli precize, per) objektoj kaj eĉ bestoj (ĉi tion oni kutime rigardas seksa perversio). Seksumadon kun familiano aŭ parenco oni nomas incesto. Seksumadon kontraŭ mono aŭ simile oni nomas prostituo.

Sekso kaj medicino

Kontraŭkoncipiloj

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Kontraŭkoncipo.

Malordoj de seksumado

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Parafilio.

Seksa mistrakto

Sekse transigeblaj malsanoj

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Veneraj malsanoj.

Sekso en mondaj kulturoj

En okcidenta kulturo

Religioj sintenoj

Paganismo

Ekzistis antikvaj kulturoj en kiu ekzistis "ampastroj" en la temploj, kaj parto de la kultado devis havi sekskuniĝon kun ili, kaj eĉ orgiojn dum idolkulto. Same kiel seksaj ritoj inter pastroj kaj pastrinoj de diaĵoj kaj idoloj en kio estas nomita "sankta geedziĝo." Ekzistis lokoj en la mondo kie viroj masturbis sur la grundo kaj "rompus" ĝin kiel parto de rita simulado kiu rezultigus benitan jaron por la rikolto.

En kontrasto, ekzistas senkompromise sekse konservativaj paganaj kulturoj kiuj severe punis ajnan devion de siaj normoj.

Rita sekso estas priskribita en la Biblio en pluraj lokoj.

Tiaj "ampastroj" estis referitaj en la Biblio kiel "malĉastistinoj" aŭ "malĉastistoj", kaj unu el la ordonoj estas malpermeso de tia rita sekso por la celo de idola kultado: ekz. Readmono ĉ 23 v 18 "Ne enportu pagon de malĉastistino nek de malĉastisto en la domon de la Eternulo, via Dio, pro ia promeso; ĉar ambaŭ estas abomenaĵo antaŭ la Eternulo, via Dio."

Judismo

Judismo vidas amoron kiel micvo, sed serĉas kontroli kaj reguligi. La pozitiva sinteno al sekso estas implicita de la unua micvo en la Torao, kio estas la micvo de "Fekundigo kaj reproduktado". Havi sekson malpermesitan laŭ Halaĥo estas konsiderata unu el la plej severaj malpermesoj kaj estas puninda per mortigo, krom la malpermeso seksumi dum menstruo, sekskuniĝo kun alinacianoj kaj eĵakulacio de spermo sen fekundaĵo estas puninda de la ĉielo. La Dekologo eksplicite malpermesas adulto.

Kristanismo

Katolika kristanismo kaj ĝiaj derivaĵoj estas konsiderataj religio, kies sinteno al sekso estas la plej konservativa kaj akra. Sekseco estas konsiderita peko kaj referenco al tio estas la verso en la Psalmoj "Sed vere mi naskis en maljusteco, kaj estis en peko, ke mia patrino min gravediĝis." (Psalmoj ĉapitro 51 verso 7). Laŭ kristanismo, la rilato estas nur por naskiĝado kaj reproduktado, kaj rilatoj kiuj estas nur por plezuro estas malpermesitaj. La pastraro de katolika kristanismo ne rajtas geedziĝi, kaj en la ortodoksa eklezio nur la pli junaj pastroj rajtas geedziĝi. Abstinado de sekso estas konsiderata kiel granda virto en kristanismo.

Islamo

En Islamo la traktado de sekso estas pli permesema ol en judismo kaj kristanismo, kaj ekzistas permeso por poligamio, kvankam estas malpermeso de anusa seksumado. Ne estas diferenco rilate malpermesojn inter la du seksoj kvankam en konservativaj socioj kiel ekzemple arabaj kaj afrikaj socioj viroj havas privilegiojn, kvankam religio mem ne diferencas inter la seksoj. Laŭ la Korano, amo inter viro kaj virino estas farado de Dio.^[2] Kaj la viro kaj la virino devas plenumi la seksajn bezonojn de la alia. Dum menstruo estas malpermesite havi sekskuniĝon, sed aliaj seksaj kontaktoj, kiel kisado kaj ajna seksa agado, kiu ne implikas vaginan kontakton, estas eksplicite permesitaj. En kelkaj islamaj kulturoj, havi sekson ekster geedziĝo povas kaŭzi murdon por la profanado de la familio de la virino, kvankam ekzistas neniu oficiala permesilo al tio en la Korano.

Budhismo

En budhismo, tiu, kiu elektas praktiki kaj estas ordinita por esti monaĥo aŭ monaĥino, ankaŭ elektas vivi vivon de celibato, la preventado de seksa rilato estas perceptata kiel bezono atingi iluminiĝon (Nirvano). Sekso estas unu el la kvar gravaj ofendoj kiujn monaĥo havas. Verdire, en Vaĝrajano, seksumi eĉ povas esti parto de la vojo al kleriĝo. Budhanaj laikoj (kiuj ne estas monaĥoj) ne devus retiriĝi de sekso, ĉar sekso estas tre natura parto de socio kun familio kaj infanoj. Aldone, budhismo ne eniras detalojn pri kio estas ĝusta kaj kio estas malĝusta ene de seksaj agadoj. Detaloj pri akceptebla aŭ neakceptebla seksa konduto ne estas eksplicite menciitaj en neniu el la religiaj skribaĵoj.

Sekso kaj juro

Ĝenerale, penetraj seksdeliktoj estas konsideritaj pli gravaj ol ne-penetraj, kaj penetro de infanoj estis konsiderita eĉ pli grava. Ĝenerale, infano sub la laŭleĝa aĝo de konsento ne povas konsenti pri agoj implikantaj penetron. Ĝenerale dirite, kiam kontraŭleĝa penetrado okazas en certa lando, ĝi estas krimo sendepende de la profundo de la penetrado kaj sendepende de ejakulo de la spermo.

Parafilio

Parafilio estas seksa konduto kiu ne estas ene de la sfero de socie akcepteblaj kondutoj. La koncepto ne estas sendube difinita kaj dependas de kulturo kaj periodo. Kiel regulo, la moderna socio estas tolerema pri vasta gamo de seksaj kondutoj, kondiĉe ke tiuj ne damaĝas aliajn aŭ publikan ordon.

Pedofilio kaj zoofilio estas parafilioj difinitaj kiel seksaj perversioj kaj malpermesitaj perleĝe en la plej multaj landoj de la mondo ĉar la partnero ne estas kvalifikita por esprimi laŭleĝan konsenton al tiuj rilatoj. Krome, la realigo de la pedofila fantazio en la formo de sekso kun infanoj povas kaŭzi longdaŭran damaĝon al la viktimo - la knabo aŭ knabino. Pedofilio estas konsiderata kiel grava krimo kaj en la okuloj de la leĝo en la plej granda parto de la mondo kaj socie kaj kulture. Tamen, en kelkaj landoj, pedofilio estis laŭleĝa kaj permesita geedziĝi kun precipe junaj knabinoj kaj ili rajtas havi edzojn. Nekrofilio ankaŭ estas konsiderata kiel grava seksa devio. Ekshibiciismo estas parafilio kiu estas konsiderita seksa perversio, kaj en kelkaj kazoj portas punojn en leĝo. Vojeŭrismo, preter esti seksa perversio, malobservas la privatecon de la viktimo, kaj punoj estas metitaj kontraŭ ĝi laŭleĝe.

BDSM-rilatoj ne estas nuntempe konsiderataj perversio, kondiĉe ke ili ne kaŭzas mensan aŭ fizikan aflikton. Se ĉi tiuj rilatoj estas faritaj kun plena konsento, ili ne estas malpermesitaj de leĝo.

Kelkaj manieroj seksumi

amori, fiki, koiti, kopul(aci)i, piŝti, najli, brosi, bori, rami, birdi, kunikli
malrapida seksumado/orgasma meditado (--> slow sex movement, OM)
anusa seksumado
buŝi (t.e. buŝa seksumado)
bugri/anusa seksumado/prostata masaĝo
fingrumado
sinfingrumado
franzi
kaci
masturbado, sinmasturbado
midzi
orgio
pegado
piedtretado
prostata masaĝo
sesdeknaŭi

Seksumiloj

La ĉefaj seksumiloj aŭ seksaj organoj estas:

la kapo (pli precize cerbo ĉar sekso ne funkcias sen fantazio)
la anuso, postaĵo, pugo
la ĉur-ovoj, kojonoj, testikoj
la kaco, peniso
la mamoj kun siaj cicoj
la piĉo, vulvo

Oni, ĉiuj, povas ankaŭ uzi dediĉitajn ilojn por atingi seksan stimulon:

Bildaro

Ekzempligante la misiistan pozicion
Ekzempligante la hundan pozicion
Ekzempligante buŝa sekso
Ekzempligante mem-pugnokoitigo
Ekzempligante masturbado de partnero
Ekzempligante anusan sekson
Kondomo - moderna rimedo de kontraŭkoncipo

Fontoj

Jared Diamond Why is Sex Fun? The Evolution of Human Sexuality, 1997 ISBN 0-465-03127-7
Gray, Peter B.. (2013) Evolution and Human Sexual Behavior. Cambridge, Massachusetts and London, England: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-07273-2.

Jones, Steve (1997). “Go Milk a Fruit Bat!”, The New York Review of Books 44 (12).

Referencoj

↑ Walker, Audrey; Schlozman, Steven; Alpert, Jonathan (2021). Introduction to Psychiatry: Preclinical Foundations and Clinical Essentials. Cambridge University Press. p. 454. ISBN 978-0521279840.
↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2008-11-28. Alirita 2022-06-18.

Vidu ankaŭ

Eksteraj ligiloj

Kategorio Seksumado en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Seksumado en la Vikicitaro (Kolekto de citaĵoj)
Seksumado en Vikinovaĵoj (Liberaj novaĵoj)

(angla) One Taste (Nicole Daedone)
(germana) OM tutmonde
(angla, germana) Lovebase, Yella Cremer Arkivigite je 2018-07-21 per la retarkivo Wayback Machine
(germana) Slow sex
Vimeo : Tantro
Yes, No, Maybe So: A Sexual Inventory Stocklist. Ĝin tradukis al Esperanto Stela Besenyei-Merger, vidu ŝian artikolon Ĉu mi rajtas leki vin?

[1] Walker, Audrey; Schlozman, Steven; Alpert, Jonathan (2021). Introduction to Psychiatry: Preclinical Foundations and Clinical Essentials. Cambridge University Press. p. 454. ISBN 978-0521279840.

[2] Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2008-11-28. Alirita 2022-06-18.

[1]

[2]