Llywelyn ap Gruffudd: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
«Aerial_view_of_Abaty_Cwm_Hir.jpg» fitxategia kendu da, Yann wikilariak Commonsetik ezabatu baitu. |
|||
| (2 erabiltzailek tartean egindako 44 berrikusketa ez dira erakusten) | |||
1. lerroa:
{{Biografia infotaula automatikoa}}
'''Llywelyn ap Gruffudd''' ([[1223]] inguru – [[1282]]ko [[abenduaren 11]]), '''Llywelyn ap Gruffydd''' ere idatzia, Llywelyn Azkena ere deitua ({{lang-cy| Llywelyn Ein Llyw Olaf}}, "Llywelyn, gure azken buruzagia") Galeseko printzea izan zen (latinez, ''Princeps Wallie''; galesez, ''Tywysog Cymru'') 1258tik [[Cilmeri]]n 1282an hil arte
Gwynedden zuen sorterria eta hasierako domeinua. [[Gruffudd ap Llywelyn Fawr]]-en semea zen, [[Llywelyn Handia]]ren biloba, eta Galesko azken printze subiranoa, [[Eduardo I.a Ingalaterrakoa]]k Gales konkistatu arte (1282). Llywelyn izan zen Ingalaterrak aitortutako Galesko printze bakarra herrialdea okupatua izan baino lehen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Llywelyn Ap Gruffudd {{!}} prince of Wales|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/biography/Llywelyn-ap-Gruffudd|aldizkaria=Encyclopedia Britannica|sartze-data=2021-01-02}}</ref>
== Genealogia eta gaztaroa ==
Llywelyn [[Gruffudd ap Llywelyn Fawr]]ren bigarren semea zen eta hura, aldi berean, [[Llywelyn Handia]]ren eta [[Senana ferch Caradog]]en seme zaharrena, Caradoc ap Thomas ap Rhodriren, [[Anglesey|Ynys Môngo (Angleseyko)]] jaunaren alaba. Zuzenak badira, iturri horiek adierazten bide dute Llywelynen aita 1220 aldera ezkondu zela Senanarekin.
Garai hartako iturriek, ordea, Senana jotzen dute Llywelynen amatzat. Llywelynen anaia zaharrena [[Owain Goch ap Gruffydd|Owain Goch ap Gruffudd]] zen eta, gainera, bi seme gazteago zituen: [[Dafydd ap Gruffudd]] eta [[Rhodri ap Gruffudd]]. Llywelyn, ustez, 1222 edo 1223 aldera jaio zen. 1244 aldera, lurjabea zen dagoeneko Dyffryn Clwyden. Aitona 1240an hil zenean, Llywelynen osabak, [[Dafydd ap Llywelyn]]ek (Llywelyn handiaren zilegizko seme zaharrenak) hartu zion errelebua [[Gwynedd]]eko agintari gisa. Llywelynen aita, Gruffudd (Llywelynen seme zaharrena, baina sasikoa), eta bere anaia Owain preso sartu zituen Dafyddek eta, gero, [[Henrike III.a Ingalaterrakoa]]ren giltzapean jarri zituen. Gruffudd 1244an hil zen Londresko dorrearen goreneko ziegatik ihes egiten saiatzean leihotik behera erorita.
Horrek aske utzi zuen Dafydd ap Llywelyn, Henrike erregeak ezin baitzuen Gruffudd erabili haren kontra, eta gerra piztu zen 1245ean ingeles erregearen eta Dafydden artean. Bitartean, Henrike III.ak Owain aske utzi zuen haren aitaren
<center>{{Genealogia}}</center>
== Gwyneddeko jauna ==
1247an, Ingalaterrako [[Henrike III.a Ingalaterrakoa|Henry III.a erregea]]<nowiki/>ren espedizio baten ondorioz, [[Woodstockeko Hitzarmena]] sinatu zen errege ingeles horrekin. Llywelynek Owain ap Gruffudd anaiarekin partekatu behar izan
[[Conwy ibaia]]<nowiki/>z bestaldean, ingelesek okupatutako lurraldea zegoen: [[Perfeddwlad|Yr Perfeddwlad (Four Cantrefs)]]. Bertan, harrotuta zebilen giroa,
== Galeseko nagusi ==
[[
{{legend|#006633|Owainek eskuratutako eskualdeak}}
{{legend|#66CC00|Llywelynek eskuratutako eskualdeak}}
22 ⟶ 29 lerroa:
{{legend|#990000|Ingel. Errege Okupazioa (''Perfeddwlad'')}}
]]
[[
{{legend|#87de87|[[Gwyneddeko Erresuma|Gwynedd]], Llywelyn ap Gruffudden printzerria}}
{{legend|#ddafe9|Llywelynek mendean hartutako lurraldeak}}
29 ⟶ 36 lerroa:
{{legend|#eeffaa|Ingalaterrako erregearen jaurerriak}}
]]
=== Gwyneddetik Galesera, nagusitzen ===
1256rako, Ingalaterrako [[Eduardo I.a Ingalaterrakoa|Eduardo errege gazteak]] bere manera zakarrak erakutsi zizkien galesei, eta Gwynedden, bertako seme batenera jo zuten galesek babes bila: Llywelyn, dinamikoa eta buruzagi senekoa. Llywelynen arrakastak lagun gales berriak erakarri zizkion. Ingelesek desjabetutako beste jaunek [[Gwyneddeko Erresuma|Gwynedd]]<nowiki/>eko jaunaren indar oso izan zuten lagun eta, haren bitartez, beren lurraldeak berreskuratu zituzten.
1256ko abendu eta 1257 hasieran, Llywelyn [[Powysko Erresuma|Powys]] eta [[Deheubarth]] beste bi erresuma (printzerri) gales zaharretan barneratu zen. Powys Fadogeko jaunen atxikimendua lortu zuen, Powys Wenwynwyn kontrolpean hartu zuen, baita segurtatu ere Deheubartheko agintea leial zitzaizkionen eskuetan zegoela. Pura Walliako buruzagi ez ezik, bertako jaun bihurtu zen.<ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=BBC Wales - History - Themes - Llywelyn ap Gruffydd - The rise to power|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/society/royalty_llywelyn_ap_gruffydd.shtml|aldizkaria=www.bbc.co.uk|sartze-data=2020-08-21}}</ref> Ordurako, bere arrakasta hain handia zen, non [[Galesko markak|Gales hegoaldeko kostaldeko marketako]] jaunei ere erasoka hasi zitzaien. Galesak denak ziren harekin
[[Eduardo I.a Ingalaterrakoa|Eduardo I.ak]] gotorleku bat zuen hego-mendebaldean, baina Llywelynen armadak Eduardorena birrindu zuen. Henrike III.ak eta bere semeak kontraeraso prestatu zuten [[Chester]]retik, baina hilabete baino lehen [[Westminster]]rera bueltan ziren: Gwyneddeko buruzagiak Four Cantrefs berriz berreskuratu zuen. 1258ko hasiera, azkenean, bere garaipen militarrak aitortza formal bihurtzen eman zuen, beste jaun galesen aitortza onartzen. Ordutik aurrera, bere burua [[Eryri]]ko (Snowdoniako) jaun izatetik [[Galesko printze]] titulua eskatzera pasa zen.<ref name=":6"/>
=== Gales osoko garailea ===
1263an, [[Dyserth]] eta [[Deganwy]] errege gaztelu gotorrak menpean hartu ondoren, bere burua Galesko printze izendatu zuen, eta Henrike III.a erregeak, Eduardo I.a semea mandatari bidalita, bakea sinatu zuen Llywelynekin: [[Montgomeryko Hitzarmena]]. 1267ko iraileko hitzarmen horretan, gaztelu garrantzitsuenen eta Galesen gaineko nagusitza, eta Ingalaterrako erregeak Galesko printze titulua onartu zion, baita bere ondorengoei ere (ordu arte inoiz ez gertatua). Galeseko printzea goxoki belaunikatu zen Ingalaterrako erregearen aurrean.<ref name=":0">Morris, M. 2009, 141-142. or.</ref>▼
1263an, bere indarrak Marketako muineraino zuzendu zituen, eta Brecon, Abergavenny eta Glamorgan (edo Sir Forgannwg galesez) garaiko galesek abegitsu hartu zuten.<ref name=":2" /> Bere ekimen militarra bat etorri zen une bereko Ingalaterrako nobleen erreboltarekin, eta horrek erraztu egin zuen bere ahalegina. Urte horretan bertan, [[Dyserth]] eta [[Deganwy]] errege gaztelu gotorrak menpean hartu ondoren, bere burua Galesko printze izendatu zuen.<ref name=":0" /> Erreboltari ingelesen buruzagiak, Simon V.a Monfortekoak, hain zuzen, bat egin zuen Llywelynekin 1264an.<ref name=":2" />
▲
== Eleanor Montfortekoarekin ezkondu ==
=== Ezkontzeko hautua eta ezina ===
Bere garaipena koroatzeko, ezkontza bat besterik ez zuen behar, eta leinua iraunarazi. [[1275]]ean, 50 urte inguru eduki arren, Llywelyn ezkongabe zegoen artean, eta ez zuen semerik, ez alabarik. Urte horretan udaberrian, [[Ezkontza|ezkontzea]] erabaki zuen; bestela, [[Dafydd ap Gruffudd|Dafydd]] anaia izango zuen ondorengoa, berari traizio egindakoa. [[Eleanor Montfortekoa]] hautatu zuen andregaitzat, nor eta Ingalaterrako errege familiaren jaun arerio gogorrena izandakoaren, [[Simon V.a Montfortekoa]]<nowiki/>ren, arreba.
Elinor Monfortekoa, baina, Frantzian zebilen eta, urte horretan bertan, [[Galesko historia|Galesera bidean]] [[Mantxako kanala|Mantxako Kanala]] igarotzean, ingelesek Elinorren itsasontzia atzeman zuten (1275). Elinor [[Windsorko gaztelua|Windsor]]<nowiki/>ren kartzelatua izan zen orain, hiru urtez.<ref name=":0" /> Bien arteko ezkontza haren absentzian ospatu zen. Ingalaterrako koroak, baina, Llywelynen azken erronkatzat jo zuen hori, eta Eduardo gerra prestatzen hasi zen, Galeseko printzearen etsai galesak armaz hornituz.<ref name=":0" />
=== Ezkontza elkarrekin ===
52 ⟶ 64 lerroa:
=== Galesen lehenengo konkista gerra ===
1267tik aurrera, Llywelynen indarra Galesko hego-ekialdera bideratu zen, tentsiogune Ingalaterrarekin.<ref>{{erreferentzia|izenburua=LLYWELYN ap GRUFFYDD ('Llywelyn the Last,' or Llywelyn II), Prince of Wales (died 1282)|argitaletxea=Galesko Liburutegi Nazionala|hizkuntza=en|aldizkaria=Dictionary of Welsh Biography}}</ref> Llywelynek ez zuen gerrarik nahi, baina Ingalaterrako koroak batasun eta indar berria hartu zituen. Galeseko printzeak hitz eman
Gerra muga guztian zehar hasi zen, baina erdialdeko markan ziren guduak gogorren. Eduardo I.ak erresuma osoko gerra hornigaiak eta tropak ekarri zituen, arkulari osteak Gaskoiniatik errekrutatu, itsasontziak alokatu, bideak zein gotorlekuak sendotu eta zaldizkoen kopuru handiak elkartu. Llywelynek [[Dolforwyn]]<nowiki/>en zuen bere gaztelu galant berria, baina martxorako ingelesek kontrolpean zuten. [[Powysko Erresuma|Powys]] oso goiz okupatu zuten, eta gero Galeseko Marka. Abuzturako, erdialde eta hegoaldeko jaun galesek bizkarra eman zioten Llywelyni. Marc Morrisek haien gaineko aginte hertsatzailea jotzen du horren arrazoitzat.<ref name=":1">Morris, M. 2009, 157-158. or.</ref>
Artean, baina,
=== Bake hitzarmena ===
Galesko printze tituluari eutsi arren, bere esanahi osoa galdu zuen, irreala baitzen.<ref name=":5" /> Are, isunak barkatzearekin batera, Eduardok azken menpekotza ospakizun bat prestatu zion Llywelyni. Azaroaren 20an, Llywelyn Eduardorekin batera bidaiatu zuen [[Westminster]]rera eta, zaldun ingelesez betetako ekitaldi itzaltsu batean, Llywelynek bere burua makurtu zuen, eta Eduardok eskuen artean haren burua hartuz menpeko egin zuen, 1277ko [[Eguberria|Eguberri Egunean]].<ref name=":1" /> Eduardoren iritziz, baina, hori ez zen nahikoa: buruzagi galesak, gainera, leialtasun ekitaldi batean parte hartu behar zuen urtero, eta menpekotzaren bermetan 10 gatibu eman behar zizkion errege ingelesari.
=== Bigarren konkista gerra ===
Llywelynen posizioa estua eta behartua zen. Buruzagi galesaren eta aurkari gales mugakide baten arteko liskarra piztu zen Arwystli lur zerrenda bereganatzeko. Auzia, Llywelynen arabera, gales legearen arabera ebaztekoa zen; Eduardok, berriz, ingeles legearen arabera erabaki behar zela. Llywelyn ez zen entzuna izan, eta lau urtean, auziak ez zuen aurrerabiderik izan; Llywelynen pazientzia amaitzen ari zen, baina baita Eduardorena ere, Ingalaterrako Koroaren agintea auzitan jartzen ari zelakoan.<ref name=":3">Morris, M. 2009, 174-177. or.</ref> Errege ingelesak funtzionario gogorragoak jarri zituen. Azkenean, baina, [[Daffyd ap Gruffudd|Daffydd ap Gruffudd]] anaia gaztea eta beste gales batzuk bihurtu ziren Eduardoren aginte eta funtzionarioen kontra.<ref name=":3"/>
Errebolta Gales iparralde eta hegoaldera zabaldu zen, baina Llywelyn ez zegoen haien artean. 1282an, Llywelyn kinka batean zegoen: Eleanor ume baten esperoan zen, eta hura [[Gwynedd]] independente bateko oinordeko izan zitekeen. Eleanor, baina, hil egin zen umea ekartzean, eta [[Gwenllian Galeskoa|umea neska jaio zen]], eta gizonezko oinordeko baten itxaropena galdu. Bestalde, erreboltariak [[Eryri]]n bilatu zuten aterpea, Llywelynen eskualde menditsuan.<ref name=":4">Morris, M. 2009, 178-184. or.</ref> Eduardok errendizioa exijitu zion gutunez gales buruzagiari; Llywelynek ingeles gehiegikeriak eta krimenak gogora ekartzen zituen gutun batez erantzun zuen. Azken errendizio eskaintza sekretu batean, Ingalaterran jaurerri bat eskaini zitzaion amore ematearen truke. Une horretan, Llywelyn [[Bangor (Gales)|Bangor]]<nowiki/>retik gertu zuen egoitza, [[Garth Celyn]]<nowiki/>en, ingeles tropetatik gertu.<ref name=":4"/>▼
{|style="background-color: #E3F4F3; width:100%; border-radius: 6px;"
Ynys Môndik gudaroste ingeles bat atera zen Luke de Tanyren gidaritzapean gales printzea atzematera, era horretan gerra ziztu batean amaituko zutelakoan. Aldiz, mendietatik gales gerlariak trumilka jaitsi ziren, eta Eduardoren erregealdiko porrot handiena eragin, itzal handiko jaun eta gerlariak ere tartean hilik gertatuz, batzuk uretan itota. Ondorioa aurrez aurreko gerra irekitzea izan zen, eta Llywelynen erantzun gutun gordin bat, printzipioen adierazpen moldekoa. Eduardok erresumako noble guztiak deitu zituen biltzar batera gerra eraso handi baterako prestatzeko, [[Northampton]]<nowiki/>en eta [[York]]<nowiki/>en 1283ko urtarrilean egitekoa. Llywelynek eta gales erreboltariek, berriz, goiz erreakzionatu zuten, eta erasoak abiatu zituzten 1282ko azaro erdialdean.<ref name=":4"/>▼
|
<center><big>'''Llywelynen bizialdi eta heriotzako toki batzuk'''</big></center>
<gallery mode="packed" heights="175px">
File:Gwynedd fields.jpg|Gwynedd, mendien, soroen eta itsasoaren arteko lurraldea
File:Llyn_Llydaw.jpg|thumb|Llyn Llydaw ingurunea Eryrin, Llywelynen gotorleku une zailetan
</gallery>
|
|}
[[Fitxategi:Llywelyn the Last at Cardiff City Hall.jpg|thumb|upright|Cardiffeko Udaletxeko Llywelynen irudikapena]]
▲Errebolta Gales iparralde eta hegoaldera zabaldu zen, baina Llywelyn ez zegoen haien artean. 1282an, Llywelyn kinka batean zegoen: Eleanor ume baten
▲Ynys Môndik gudaroste ingeles bat atera zen Luke de Tanyren gidaritzapean gales printzea atzematera, era horretan gerra ziztu batean amaituko zutelakoan. Aldiz, mendietatik gales gerlariak trumilka jaitsi ziren, eta Eduardoren erregealdiko porrot handiena eragin, itzal handiko jaun eta gerlariak ere tartean hilik gertatuz, batzuk uretan itota. Ondorioa aurrez aurreko gerra irekitzea izan zen, eta Llywelynen erantzun gutun gordin bat, printzipioen adierazpen moldekoa. Eduardok erresumako noble guztiak deitu zituen biltzar batera gerra eraso handi baterako prestatzeko, [[Northampton]]
== Heriotza ==
[[Fitxategi:Monument to Prince Llywelyn - geograph.org.uk - 250372.jpg|thumb|175px|Llywelynen omenezko monumentua [[Cilmeri]]n.]]
[[Fitxategi:Llywelyn_ap_Gruffudd_memorial_stone_at_Cwmhir_Abbey.jpg|thumb|175px|Oroitarria [[Cwmhir abadia]]n.]]
Roger de Mortimer [[Eduardo I.a Ingalaterrakoa|Eduardo]] erregearen ordezkari eta jaun leial boteretsua azaroaren 26an hil zen Gales erdialdean. Ahuldade une hori aprobetxatuz, Llywelyn [[Builth Wells|Builth]]<nowiki/>era abiatu zen erasora ([[Powys]]), [[Cilmeri]] deitutako tokira. Abenduaren 11n heldu zen bertara, baina indar ingeles kementsu bat zuen zain. Bi gudarosteek talka egin zuten bataila handian. Builth mendebaldean maldan gora zegoela, dirudienez, Llywelyn bereizia izan zen bere gizonengandik eta, bertan, hil egin zuten. Gudaroste ingelesak gudua irabazi zuen. Hipotesi nagusia da Mortimerren semeek eta beharbada haren gizon batzuek jarritako tranpa bat izan zela. Nolanahi ere, hil ondoren identifikatu zuten haren gorpua.<ref name=":7">Morris, M. 2009, 185-193. or.</ref>▼
=== Guduan hila ===
Roger Lestrange indar ingelesen kapitainak guduaren emaitzaren berri bidali zion [[Eduardo I.a Ingalaterrakoa|Eduardo]]<nowiki/>ri, gutunarekin batera Llywelynen moztutako burua bidaliz, froga gisa. Erregeak burua Ynys Mônera bidalarazi zuen, bere tropen pozgarri izan zedin. Gero, [[Londres]]era bidali zuten, eta lantza baten gainean paseatu zuten hiriko kaleetan zehar, tronpeta eta adar hotsen artean. Bukatzeko, burua metalezko lantza baten muturrean iltzatu zuten iraunkorki [[Londresko dorrea|Londresko Dorrean]], trufa egiteko buruaren bueltan huntz adaxka bat jarriz. Ingelesak erabat harrotu ziren garaipen horrekin, ingelesak destino zentzu batez hornituta zeudelakoan.<ref name=":7"/>▼
▲Roger de Mortimer [[Eduardo I.a Ingalaterrakoa|Eduardo]] erregearen ordezkari eta jaun leial boteretsua azaroaren 26an hil zen Gales erdialdean. Ahuldade une hori aprobetxatuz, Llywelyn [[Builth Wells|Builth]]<nowiki/>era abiatu zen erasora ([[Powys]]), [[Cilmeri]] deitutako tokira. Abenduaren 11n heldu zen bertara, baina indar ingeles kementsu bat zuen zain. Bi gudarosteek talka egin zuten bataila handian. Builth mendebaldean maldan gora zegoela, dirudienez, Llywelyn bereizia izan zen bere gizonengandik eta, bertan, hil egin zuten.
▲Gudaroste ingelesak gudua irabazi zuen. Hipotesi nagusia da Mortimerren semeek eta beharbada haren gizon batzuek jarritako tranpa bat izan zela. Nolanahi ere, hil ondoren identifikatu zuten haren gorpua.<ref name=":7">Morris, M. 2009, 185-193. or.</ref> Roger Lestrange indar ingelesen kapitainak guduaren emaitzaren berri bidali zion [[Eduardo I.a Ingalaterrakoa|Eduardo]]<nowiki/>ri, gutunarekin batera Llywelynen moztutako burua bidaliz, froga gisa. Erregeak burua Ynys Mônera bidalarazi zuen, bere tropen pozgarri izan zedin. Gero, [[Londres]]era bidali zuten, eta burua lantza baten gainean paseatu zuten hiriko kaleetan zehar, tronpeta eta adar hotsen artean.
=== Gorpuaren patua ===
Bukatzeko, burua metalezko lantza baten muturrean iltzatu zuten iraunkorki [[Londresko dorrea|Londresko Dorrean]], trufa egiteko buruaren bueltan huntz adaxka bat jarriz. Ingelesak erabat harrotu ziren garaipen horrekin, ingelesak destino zentzu batez hornituta zeudelakoan.<ref name=":7" /> 1283ko urrian, haren buruaren ondoan, Daffydd ap Gruffudd anaiarena jarri zuten, [[Galesen konkista]] amaitutakoan.
Marc Morris historialariaren iritziz, esaera zahar bati Eduardok egindako desafioa eta trufa izan zen; esaerak zioen Londresen gales batek aginduko zuela egun batean. Izan ere, azken batailaren ondoren, [[Caernarfon]] hiribildu gales sinbolikoan, Llywelynen jabetzako koroa bat oparitu zioten Eduardo garaileari, ustez [[Artur erregea]]rena. Bada, koroa hori, errementariak moldatu ondoren, Ingalaterrara bidali zioten 1284ko udaberrian [[Alfontso (Chesterreko kondea)|Alfonsori]], Eduardo erregearen seme zahar eta oinordekoari, eta oinordekoak [[Westminster abadia]]<nowiki/>n aurkeztu zuen [[Eduardo Aitorlea]]ren santutegian.<ref name=":7" />▼
Llywelynen gorpuzkien azken gordelekua ez da ezagutzen seguru; hala ere, kondairaren arabera, [[Abbey Cwmhir|Cwm Hirko abadia]] zistertarrean lurperatua izan zen. 1282ko abenduaren 28an, Peckham artzapezpikuak gutun bat idatzi zion Brecongo artxidiakonoari, asmo hauxe zuela:
{{esaera2|...galdetu eta argitu Llywelynen gorpua Cwm Hir elizan hilobiratu duten, eta hark baietz argitu zuen Epifania baino lehen, hari bestelako agindu bat eman bazitzaion ere auzi honen gainean, eta hori Artzapezpikuari ziurtatu behar zion Eguberri aurretik, eta berak ez du hori egin.<ref name="cilmeri1">{{cite web|url=http://www.cilmeri.org/eng/?page_id=5 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170702053329/http://www.cilmeri.org/eng/?page_id=5 |url-status=dead |archive-date=2017-07-02 |title=Death of Llywelyn |publisher=Cilmeri |date=2006-12-10 |access-date=2012-04-29}}</ref>}}
Hipotesi horren aldeko froga gehiago daude Florence Worcesterkoaren kronikan:
{{esaera2|Printzearen gorpuari dagokionez, haren gorputz moztua, Cwm Hirko abadian lurperatu zuten, Zistertar Ordenakoa.<ref name="cilmeri1"/>}}
▲1283ko urrian, haren buruaren ondoan, Daffydd ap Gruffudd anaiarena jarri zuten, [[Galesen konkista]] amaitutakoan. Sinbolismoz betetako konkista amaieran, Eduardo ingeles erregeak, Llywelyn, Eleanor Montforteko eta Daffyden zilarrezko zigilu tanpoiak urtarazi zituen, eta haiekin zilarrezko kaliza bat egin zuen, eta [[Cheshire]]ko Vale Royal komentu berriko fraideei oparitzat eman, garaikur gisa.<ref name=":7"/> 1285eko maiatzeko Londreseko parlamentua deitzean, Llywelyn eta Daffydden buru ustelduek toki berean jarraitzen zuten artean. <ref name=":8">Morris, M. 2009, 200. or.</ref> Marc Morris historialariaren iritziz, esaera zahar bati Eduardok egindako desafioa eta trufa izan zen; esaerak Londresen egun batean gales batek aginduko zuela zioena.
Beste teoria baten arabera, berriz, haren gorpu zatia [[Cardiff|Cardiffeko]] Llanrumney Hallera eraman zuten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=WalesOnline: News, sport, weather and events from across Wales|url=https://www.walesonline.co.uk/|aldizkaria=www.walesonline.co.uk|sartze-data=2021-08-06}}</ref>
▲Izan ere, azken batailaren ondoren, [[Caernarfon]] hiribildu gales sinbolikoan, Llywelynen jabetzako koroa bat oparitu zioten Eduardo garaileari, ustez [[Artur erregea]]rena. Bada, koroa hori, errementariak moldatu ondoren, Ingalaterrara bidali zioten 1284ko udaberrian [[Alfontso (Chesterreko kondea)|Alfonsori]], Eduardo erregearen seme zahar eta oinordekoari, eta oinordekoak [[Westminster abadia]]<nowiki/>n aurkeztu zuen [[Eduardo Aitorlea]]ren santutegian.<ref name=":7"/>
== Oharrak ==
85 ⟶ 129 lerroa:
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|3}}
== Bibliografia ==
92 ⟶ 136 lerroa:
== Ikus, gainera ==
* [[Artur erregea|Arturo Erregea]]
* [[William Wallace]]
== Kanpo estekak ==
* [https://www.geni.com/people/Llewelyn-ap-Gruffudd/6000000004533250979 Llywelyn ap Gruffudden genealogia Geni webgunean (EN)]
[[Kategoria:Galesko historia]]
| |||