Sholem Aleijem
Sholem Nojumovitx Rabinovitx, Sholem Aleijem izengoitiaz ezagunagoa —yiddishaz: שלום עליכם— (Pereiaslav, Errusiako Inperioa, 1859ko martxoaren 2greg./otsailaren 18jul. – New York, Ameriketako Estatu Batuak, 1916ko maiatzaren 13a) yiddishazko idazlea eta antzerkigilea izan zen. Hebreeraz eta errusieraz ere idatzi zuen.
| Sholem Aleijem | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Шолом Нохумович Рабинович |
| Jaiotza | Pereiaslav (en)  , 1859ko martxoaren 5a |
| Herrialdea |  Errusiar Inperioa  Ameriketako Estatu Batuak |
| Lehen hizkuntza | Yiddisha |
| Heriotza | New York, 1916ko maiatzaren 13a (57 urte) |
| Hobiratze lekua | Mount Carmel Cemetery (en) |
| Heriotza modua | berezko heriotza: tuberkulosia |
| Familia | |
| Seme-alabak | ikusi
|
| Familia | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | errusiera Yiddisha hebreera |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | antzerkigilea eta idazlea |
| sholemaleichem.org | |
     | |
 | |
Bizitza
aldatu1859ko martxoaren 2an jaio zen familia judu pobre batean. Haurtzaroa Voronkovo herrian igaro zuen (gaur egun Ukrainako Kiev eskualdean)[1]. 15 urte zituenean, Robinson Crusoek inspiratuta, pertsonaia judua zen antzeko istorioa idatzi zuen eta idazle izatea erabaki zuen.
1876an eskolan amaitu ondoren, Olga Loeva, ekintzaile judu aberats baten alabari, hiru urtez irakatsi zion. Irakasle eta ikaslearen artean maitasuna sortu zen. Momentu horretan, Olgaren aita ez zegoen sozialki desberdina zen ezkontza horretarako, eta Sholem Aleijemek lana galdu zuen Loeven etxean. Handik sei urtera, 1883an, aitaren borondatearen aurka, Olga idazlearekin ezkondu zen. Bere aitaginarreba hil ondoren, Sholem Aleijem fortuna handiaren oinordeko bihurtu zen. Hala ere, Sholem Aleijem burtsan espekulatzen hasi zen. Yiddishazko aldizkariak ere babesten zituen eta beraz, bere ondarea igaro zuen.
1883tik ia soilik yiddishez idazten zuen (errusieraz eta hebreerazko istorio batzuk izan ezik).
Sholem Aleijemek mugimendu sionismoarekin sinpatizatzen zuen (nahiz eta ez zituen bere ideiak guztiz partekatzen). Kritikariak Mark Twain judua deitzen zioten. Gero, Mark Twainek ohartu zen bere burua Sholem Aleijem estatubatuarra zela uste zuela[2].
1891 ondoren Odessan bizi zen, 1903-1905 bitartean Kieven. 1905eko pogromen ondoren, bere familiarekin Suitzara joan zen, gero Alemaniara. 1914an Lehen Mundu Gerra hasi ondoren, Errusiako herritar gisa, internatua eta Alemaniatik Danimarka neutralera erbesteratu zuten. Ameriketako Estatu Batuetara joan zen, eta bere bizitzako azken urteak New Yorken bizi izan zituen. Tuberkulosiarengatik hil zen 1916ko maiatzaren 13an[3].
Lanak
aldatu- Stempenyu, 1888
- Der get, 1888
- Yossele Solovey, 1889
- Di asife, 1889
- Mazel Tov, 1889
- Yaknez, 1894
- Tevye der Milchiger, 1894
- Tsezeyt un tseshpreyt, 1903
- Yidishe tekhter, 1905
- Di goldgreber, 1907
- Agentn, 1908
- Blonzhende Stern, 1909—1911
- Shver tsu zayn a yid, 1914
- Dos groyse gevins, 1916
- Motl peysi dem khazns, 1907—1916
Erreferentziak
aldatu- ↑ (Ingelesez) Potok, Chaim. The Human Comedy of Pereyaslav. , 12 or..
- ↑ (Ingelesez) Levy, Richard S. (2005). Antisemitism: a historical encyclopedia of prejudice and persecution, Volume 2. ABC-CLIO, 24 or..
- ↑ (Ingelesez) Wilson, Scott. (2016). Resting Places: The Burial Sites of More Than 14,000 Famous Persons. McFarland, 14 or. ISBN 978-0786479924..
Kanpo estekak
aldatu
Datuak: Q238090
Multimedia: Sholem Aleichem / Q238090
