Madril-Valladolid burdinbidea-en iturria ikusi

{{Burdinbide infotaula
| jatorria         = Madril
| helmuga          = Valladolid
| ardatza          = Atlantikoko
| AH               = bai
| TEN-T            = 7
| irudia           = [[Fitxategi:A-330ElGoloso.jpg|300px]]
| irudiaren testua = [[ADIF]] enpresaren tren bat [[Madril]]len, burdinbidea probatzen
| eskualdeak       = {{bandera|Espainia}}
| kodea            = 080
| mota             = Abiadura Handiko bidea
| hasiera          = [[2007]]ko [[abenduaren 23]]a
| luzera           = 181,900 [[km]]
| zabalera         = 1 435 mm
| trenbideak       = Bide bikoitza
| elektrifikazioa  = 25 kV AC
| abiadura_max     = 350 [[km/h]]
| egoera           = Zerbitzuan
| jabea            = [[ADIF]]
| operadorea       = [[Renfe Operadora]]
| mapa_bs = 
{{BS3||CONTg|||{{burdinbide|Valladolid|Leon}}}}
{{BS|BHF||[[Valladolid–Campo Grande geltokia|Valladolid–Campo Grande]]}}
{{BS3|CONTgq|ABZgxr+r|||{{burdinbide|Olmedo|Santiago}}}}
{{BS|BHF||[[Segovia–Guiomar geltokia|Segovia–Guiomar]]}}
{{BS|exSTR|O1=KBHFe||[[Chamartingo Clara Campoamor geltokia|Madril–Chamartin]]}}
{{BS|exCONTf||{{burdinbide|Atocha|Chamartin}}}}
}}
'''Madril — Valladolid abiadura handiko burdinbidea''' [[Iberiar penintsula]]ko burdinbide bat da, [[Chamartingo Clara Campoamor geltokia|Madril–Chamartin]] eta [[Valladolid–Campo Grande geltokia|Valladolid–Campo Grande]] geltokiak lotzen ditu.

Burdinbidea [[2007]]ko [[abenduaren 23]]an inauguratu zen [[Chamartingo Clara Campoamor geltokia|Madril–Chamartin]] eta [[Valladolid–Campo Grande geltokia|Valladolid–Campo Grande]] geltokien artean.

== Historia ==
Madril-Valladolid burdinbidea abiadura handiko burdinbide gisa diseinatuta dago. Proiektuak trenek 350 km/h-ko abiaduran zirkulatzeko prestatutako plataforma bat aurreikusten zuen, ERTMS II, ASFA digitala, 220 km/h-ko desbideratzeak bide desbideratutik. San Pedroko eta Guadarramako tunelei esker, egungo ibilbidea 70 [[kilometro]] baino gehiago murriztuko litzateke, 9 eta 29 [[kilometro]]koa, hurrenez hurren. Aurreko denborak 2 ordu 30 minututik 56ra murriztu zituen (denbora hobea). [[Valdestillas]] eta [[Valladolid]]en instalatu diren zabalera dualeko aldagailuei esker, [[Madril]] eta [[Iberiar penintsula|Iberiar Penintsulako]] iparraldearen arteko ibilbide guztietan bidaia-denborak murriztu ziren, baita [[Chamartingo Clara Campoamor geltokia|Chamartinen]] [[Alacant]]erako beste zabalera-aldagailu baten bidez ere.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Ferropedia|izenburua=Madril - Segovia - Valladolid|data=2011-07-20|url=https://web.archive.org/web/20110720141524/http://www.ferropedia.es/wiki/LAV_Madrid_-_Segovia_-_Valladolid|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2021-02-22}}</ref>

[[2007]]ko [[abenduaren 22]]an inauguratu zen eta hurrengo egunean ireki zen merkataritza zerbitzurako, eta [[Atlantikoko ardatza]]ren lehen zatia da. [[2005]]-[[2020]] [[Espainia]]ko Azpiegituren eta Garraioaren Plan Estrategikoaren arabera, linea hori honako hainbat abiadura handiko burdinbidetarekin lotuta egongo da: [[Olvedo-Santiago burdinbidea]] ([[Coruña-Vigo burdinbidea]]rekin lotura), [[Valladolid-Leon burdinbidea]] ([[Leon-Oviedo burdinbidea]]rekin lotura) eta [[Valladolid-Gasteiz burdinbidea]] ([[Euskal Y-a]]rekin lotura). Hegoaldera lotura bat ere aurreikusten zuen, [[Madrilgo burdinbide tunelak|Atocha eta Chamartin artean]], [[Madril]]etik [[Kataluniako Herrialdea|Katalunia]], [[Valentziako Erkidegoa|Valentzia]] eta [[Andaluzia]]ra abiatzen diren gainontzeko abiadura handiko burdinbideekin lotuko zuena.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Azpiegituren eta Garraioaren Plan Estrategikoa (HLBP) {{!}} Garraio, Mugikortasun eta Hiri Agenda Espainiako Ministerioa|hizkuntza=es|url=https://www.mitma.es/plan-estrategico-de-infraestructuras-y-transporte-peit|aldizkaria=www.mitma.es|sartze-data=2021-02-22}}</ref>

Martxan jarri ondoren, [[Talgo (tren mota)|Talgo]] trenen ordez [[Alvia]] trenak jarri ziren, [[Renfe Operadora]]ren 130. serieko buru berriak [[Talgo (tren mota)|Talgo]] VII.aren konposizioetan sartu baitziren.

Hala, tren horiek [[Valdestillas]] edo [[Valladolid]]eko zabalera-aldagailutik igarotzen ziren abiadura handiko linea horretatik [[Madril-Hendaia burdinbidea|Madril-Hendaia burdinbidera]] sartzeko, eta alderantziz, [[Madril]]-[[Valladolid]] tartean distantzia murriztu eta merkataritza-abiadura handitzeagatik bidaia-denbora murrizten zuten.<ref>[http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=321518 Abiadura handiko burdinbidearen eraikitzea (lehen dosierra)]</ref>

[[Madril]]-[[Galizia]] [[Talgo (tren mota)|Talgo]] zerbitzuak, beranduago, abiadura handiko burdinbidetik desbideratu zen [[Valdestillas]] aldagailuraino zirkulatuz, non martxaren noranzkoa alderantzikatu eta tren-makina aldatzen duen. Kasu honetan, denbora gutxiago murriztu da, 15-20 minutu baino ez, baina [[Galizia]]-[[Madril]] trenean abantaila izan da linea erabiltzea, pilatutako atzerapena hobeto berreskuratu ahal izateko.<ref>[http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=564316 Abiadura handiko burdinbidearen eraikitzea (bigarren dosierra)]</ref>

[[Olmedo-Santiago burdinbidea|Olmedo-Santiago burdinbide]] martxan jarri arte, [[Galizia]]tik zetozen [[Alvia]] trenak zabaleraz aldatzen dira [[Zamora]]n, bertatik abiadura handiko trenbideetatik [[Madril]]era doazelarik, eta, ondorioz, denbora aurrezten dute. Era berean, [[Madril]] eta [[Euskal Herria]] arteko [[Alvia]]tarrek [[Valdestillas]] aldagailua erabiltzen dute [[Valladolid-Gasteiz burdinbidea]] amaitzen den bitartean, [[Valladolid]]eko iparraldetik hurbil edo [[Venta de Baños]]en zabalera-aldagailurik ez dagoelako.

== Zerbitzuak ==
{{trenbide zerbitzu
|enpresa = RENFE
|linea1 = MADRIL-LEON
|linea2 = MADRIL-VALLADOLID
|linea3 = MADRIL-SALAMANCA
|linea4 = MADRIL-BILBO
|linea5 = MADRIL-IRUN
|linea6 = MADRIL-GASTEIZ
|linea7 = MADRIL-SANTANDER
|linea8 = MADRIL-GIJON
|linea9 = MADRIL-PONFERRADA
|linea10 = MADRIL-PONTEVEDRA
|linea11 = MADRIL-FERROL
|linea12=ALACANT-GIJON
|linea13=ALACANT-SANTANDER
|}}

== Azpiegitura ==
{|
{{BS-table}}
{{BS|CONTg||{{burdinbide|Valladolid|Leon}}}}
{{BS|BHF|179,6|[[Valladolid–Campo Grande geltokia|Valladolid–Campo Grande]]}}
{{BS|BUE|173,1|''Antequerako Pinudiko trenbide-pasagunea''}}
{{BS3|WASSERq|hKRZWae|WASSERq|168,0|[[Duero|''Duero ibaia'']]}}
{{BS3||ABZg+l|CONTfq||{{burdinbide|Madril|Hendaia}}}}
{{BS|ÜST|159,6|''Valdestillas''|}}
{{BS3|STRq|KRZo|STRq|144,0||{{burdinbide|Madril|Hendaia}}}}
{{BS3|CONTgq|ABZgr+r|||{{burdinbide|Olmedo|Santiago}}}}
{{BS|SKRZ-Au||''N-601 errepidea''}}
{{BS|DST|133,0|Olmedo}}
{{BS|ÜST|106,6|''Nava Jasokundekoa''|}}
{{BS|STR}}
{{BS|tSTRa|97,1}}
{{BS|tSTRe|94,4|''Tabladilloko tunela''|}}
{{BS|DST|86,0|Garcillan}}
{{BS|tSTRa|72,5}}
{{BS|tSTRe|70,7|''Puentecillako tunela''|}}
{{BS|SKRZ-Au}}
{{BS3|STRq|KRZu|STRq|||{{burdinbide|Cercedilla|Segovia}}}}
{{BS|BHF|68,3|[[Segovia–Guiomar geltokia|Segovia–Guiomar]]}}
{{BS|tSTRa|66,2}}
{{BS|tSTR||''Guadarramako tunelak''}}
{{BS|tSTRe|37,5|}}
{{BS|DST|35,5|Soto del Real}}
{{BS3|STRq|KRZo|STRq|||{{burdinbide|Madril|Burgos}}}}
{{BS3|WASSERq|hKRZWae|WASSERq|32,9|''Ibarreko erreka''|}}
{{BS|tSTRa|32,1}}
{{BS|tSTRe|23,2|''Cerro de San Pedroko tunelak''}}
{{BS3|STRq|KRZu|STRq|||{{burdinbide|Madril|Burgos}}|}}
{{BS|ÜST|18,9|''Tres Cantos''}}
{{BS3|STRq|KRZu|STRq|||{{burdinbide|Madril|Burgos}}}}
{{BS|STR|}}
{{BS3|STRq|KRZo|STRq|||{{burdinbide|Madril|San Sebastian de los Reyes}}}}
{{BS|KDSTxa||''Fuencarralgo tailerrak''}}
{{BS3|STRq|KRZu|STRq|||{{burdinbide|Pitis|Hortaleza}}|}}
{{BS3|STRq|KRZo|STRq|||{{burdinbide|Chamartin|Hortaleza}}}}
{{BS|KINTxe|0,50|[[Chamartingo Clara Campoamor geltokia|Madril–Chamartin]]}}
{{BS|exCONTf||{{burdinbide|Atocha|Chamartin}}}}
|}
|}

== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}

== Ikus, gainera ==

* [[Administrador de Infraestructuras Ferroviarias]]
* [[Renfe Operadora]]

== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}{{Iberiar Penintsulako burdinbideak}}

[[Kategoria:Atlantikoko ardatza]]
[[Kategoria:ADIF]]