کلاس‌بندی ورزشی معلولان: تفاوت میان نسخه‌ها

از لحاظ تاریخی، این فرایند بر پایه دو گروه بوده‌استبوده است: سازمان‌های ورزشی نوع معلولیتی خاص که چند رشته ورزشی را پوشش می‌دهند، و سازمان‌های ورزشی خاص که چند نوع معلولیت از جمله: [[قطع عضو]]، فلج مغزی،ناشنوایی،معلولیت‌هایمغزی، ناشنوایی، معلولیت‌های ذهنی، کوتاه‌قدی و مانند آن، معلولیت‌های بینایی، [[ضایعه نخاعی]]، و معلولیت‌های دیگری که مشمول این گروه‌ها نیست را پوشش می‌دهند. در میان انواع معلولیت‌های خاص، برخی سازمان‌های بزرگ عبارت بوده‌اند از: CPISRA برای [[فلج مغزی]] و آسیب‌های سر، ISMWSF برای ضایعه‌های نخاعی، ISOD برای نقص عضو و قطع عضو، INAS برای افرادی با معلولیت‌های ذهنی، و IBSA برای ورزشکاران نابینا و کم‌بینا.

دیگر کلاس‌بندی معلولیت‌ها عموماً دو طبقه را پوشش می‌دهد: افرادی با قد کوتاه و افرادی با میزان آسیب حرکتی کم‌تإثیر. به مورد دوم با عنوان PROM اشاره می‌شود. شماری ورزش‌ها برای افرادی منطبق با دیگر کلاس‌ها آزاد هستند، اگرچه شرایط اغلب وابسته کوتاه‌قدی و آسیب حرکتی کم‌تإثیر باشد. از لحاظ تاریخی، کلاس‌بندی ورزش‌های معلولان، افراد پیوند اعضا، مبتلایان به مرض قند و صرع را دربر نمی‌گرفته‌است؛نمی‌گرفته است؛ زیرا معلولیت باید دائمی باشد.

کمیته بین‌المللی پارالمپیک (IPC) نقشش را در گسترش کلاس‌بندی به عنوان مشارکت «در تعالی ورزش برای همه ورزشکاران و ورزش‌ها در جنبش پارالمپیک، [و] فراهم ساختن رقابت برابر» می‌بیند.<ref name=":9">{{Cite book|url=https://www.paralympic.org/sites/default/files/document/120201084329386_2008_2_classification_Code6.pdf|title=IPC classification CODE AND INTERNATIONAL STANDARDS|last=|first=|date=November 2007|publisher=International Paralympic Committee|year=|isbn=|location=|pages=|via=|access-date=۱ ژانویه ۲۰۱۷|archive-date=۲۹ ژوئن ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20230629192425/https://www.paralympic.org/sites/default/files/document/120201084329386_2008_2_Classification_Code6.pdf|url-status=dead}}</ref> هدف کلاس‌بندی را چنین می‌بیند: «فراهم[سازی] ساختاری برای رقابت. کلاس‌بندی اطمینان از اختلال یک ورزشکار مرتبط با کارایی ورزشی، و اطمینان از رقابت برابر آن ورزشکار با ورزشکاران دیگر را بر عهده دارد.<ref name=":9" /> According to the IPC, the classification process serves two roles. The first is to determine who is eligible and the second is to group sportspeople for the purpose of competition.<ref name=":9" /> The eligibility minimum is an impairment that limits the sportsperson's ability to participate in an activity.<ref name=":9" />

در دهه ۱۹۴۰ میلادی، لودویگ گوتمن در بیمارستان استوک مندویل تجربه نظام‌های کلاس‌بندی ورزش ضایعه نخاعی را با استفاده از یک نظام پزشکی‌محور آغاز کرد.<ref name=":11" /> 

هم‌زمان با ایجاد نخستین نظام توسط لودویک گوتمن در سال ۱۹۵۲ میلادی در بیمارستان استوک مندویل، فدراسیون بین‌المللی ورزش‌های ویلچری استوک مندویل (ISMWSF) نظام کلاس‌بندی ورزشی ویژه ضایعه نخاعی‌ها را گسترش داد.<ref name=":16">{{Cite journal|last=KOCCA|first=|date=2011|title=장애인e스포츠 활성화를 위한 스포츠 등급분류 연구|trans-title=Activate e-sports for people with disabilities: Sports classification Study|url=https://www.kocca.kr/knowledge/research/__icsFiles/afieldfile/2011/05/24/6n70w4pHkDKo.pdf|journal=KOCCA|language=Korean|volume=|issue=|doi=|pmid=|access-date=|via=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160817111130/https://www.kocca.kr/knowledge/research/__icsFiles/afieldfile/2011/05/24/6n70w4pHkDKo.pdf|archive-date=۱۷ اوت ۲۰۱۶|dead-url=yes}}</ref> این نظام در کتابچه قوانین که میان افراد مرتبط با ورزش افراد فلج در آن روزها همچون مربیان، پزشکان و فیزیوتراپ‌ها در کشورهای متعدد توزیع می‌شد، منتشر گشت. در آن زمان، این نظام کلاس‌بندی یک کلاس‌بندی پزشکی بود.<ref name=":14">{{Cite web|url=http://www.iwasf.com/iwasf/index.cfm/about-iwas111/history/ismwsf-history/|title=ISMWSF History|last=|first=|date=|website=Int'l Wheelchair & Amputee Sports Federation|publisher=Int'l Wheelchair & Amputee Sports Federation|access-date=2016-07-29|archive-date=۲۱ سپتامبر ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20170921002227/http://www.iwasf.com/iwasf/index.cfm/about-iwas111/history/ismwsf-history/|url-status=dead}}</ref> تاریخ اولیه ورزش قطع عضو دارای تاریخ‌های متقارنی است. ورزش‌های افراد قطع عضو اروپا و آمریکا در طول دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ تا حد زیادی مستقل از یکدیگر گسترش یافتند. در اروپا افراد قطع یک یا هر دو عضو پایین‌تنه با عضو مصنوعی در ورزش‌ها شرکت می‌کردند. در ایالات متحده آمریکا افرادی با این گونه قطع عضو در عوض به ورزش‌های ویلچری می‌پرداختند.<ref name=":84">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=1sWk1GYCvKoC|title=Physical Medicine and Rehabilitation: Principles and Practice|last=DeLisa|first=Joel A.|last2=Gans|first2=Bruce M.|last3=Walsh|first3=Nicholas E.|date=2005-01-01|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|isbn=9780781741309978-0-7817-4130-9|language=en}}</ref>

[[سازمان بین‌المللی ورزش‌های معلولان]] (ISOD) در سال [[۱۹۶۴ (میلادی)|۱۹۶۴]] ایجاد شد و نخستین نظام مدون کلاس‌بندی را به منظور تسهیل سازمان‌دهی رقابت ورزشی افرادی با گونه‌های مختلف قطع عضو ایجاد کرد. در اصل ۲۷ کلاس مختلف مربوط به گونه‌های مختلف قطع عضو وجود داشت. این نظام به سبب شمار زیاد کلاس‌هایش قابل دفاع نبود.<ref name=":126">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ApUwm4KJJFYC|title=Care of the Combat Amputee|last=Pasquina|first=Paul F.|last2=Cooper|first2=Rory A.|date=2009-01-01|publisher=Government Printing Office|isbn=9780160840777978-0-16-084077-7|language=en}}</ref>

در طول دهه ۱۹۷۰، در جامعه ورزشی معلولان جسمی، شکلگیری جدالی دربارهٔ مزیت‌های یک نظام پزشکی در برابر نظام کلاس‌بندی مبتنی بر کارکرد آغاز گردید. در خلال این دوره، افراد به هر دو روش احساس نیرومندی داشتند اما تغییرات عملی اندکی در نظام‌های کلاس‌بندی موجود انجام شده بود.<ref name=":11" />

بسکتبال نخستین ورزش معلولان بود که از نظام کلاس‌بندی کارکردی به جای نظام کلاس‌بندی پزشکی بهره جست. اولین تجربه‌ها با این نظام در بسکتبال در دهه ۱۹۸۰، با آزمایش آن در جام طلایی قهرمانی ۱۹۸۳ آغاز گشت. در آن زمان، چهار کلاس در این رشته ورزشی وجود داشت.<ref name=":02">{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/title/wheelchairs-can-jump-a-history-of-wheelchair-basketball-tracing-65-years-of-extraordinary-paralympic-and-world-championship-performances/oclc/792945375&referer=brief_results|title=Wheelchairs can jump!: a history of wheelchair basketball : tracing 65 years of extraordinary Paralympic and World Championship performances|last=Labanowich|first=Stan|last2=Thiboutot|first2=Armand|date=2011-01-01|publisher=Acanthus Publishing|isbn=9780984217397978-0-9842173-9-7|location=Boston, MA.|language=English}}</ref><ref name="disabilitysport-122">{{cite book|title=Disability and sport|url=https://archive.org/details/disabilitysport0000depa|last2=Gavron|first2=Susan J|publisher=Human Kinetics|year=1995|isbn=08732284800-87322-848-0|location=Champaign, IL|page=[https://archive.org/details/disabilitysport0000depa/page/122 122]|oclc=31710003|first1=Karen P|last1=DePauw}}</ref> این رقابت اثبات کرد که کلاس‌بندی‌کنندگان ISMGF با کلاس‌بندی صحیح بازیکنان که نمایانگر تواناییشان بود بهترین عملکردها را داشتند. این نظام تازه بر اعتماد بازیکن افزود، و از انتقاد بر آن نظام کلاس‌بندی را چنان‌که اتهام یک کلاس‌بندی نادرست را مطرح‌میکردند،مطرح‌می‌کردند، کاست.<ref name=":02" /> نظام کلاس‌بندی کارکردی مورد استفاده در جام طلایی قهرمانی ۱۹۸۳ به دست هورست استراخکندل در [[کلن]] گسترش یافت. این نظام همان بود که از آن پس با موفقیت در کمیته بین‌المللی به کار گرفته شده‌استشده است.<ref name=":02" /><ref name="newhorizongs-shooting355">{{cite book|title=New Horizons in sport for athletes with a disability : proceedings of the International VISTA '99 Conference, Cologne, Germany, 28 August-1 September 1999|last2=Kröner|first2=Michael|last3=Sonnenschein|first3=Werner|publisher=Meyer & Meyer Sport|year=2001|isbn=18412603631-84126-036-3|volume=1|location=Oxford (UK)|pages=355–368|chapter=Organisation and Administration of the classification Process for the Paralympics|oclc=48404898|first1=Gudrun|last1=Doll-Tepper|author4=International Paralympic Committee, Sport Science Committee}}</ref> متعاقباً در مسابقات جهانی معلولان [[۱۹۸۴ (میلادی)|۱۹۸۴]] در [[انگلستان]] از آن استفاده شد.<ref name="disabilitysport-122" /> معرفی یک نظام کلاس‌بندی کارکردی همچنین به آن معنا بود که بازیکنان قطع عضو برای نخستین بار می‌توانستند در عرصه ورزش مشارکت نمایند.<ref name=":02" /> با وجود بجا بودن این نظام در هنگام پارالمپیک‌های [[بازی‌های پارالمپیک تابستانی ۱۹۸۴|۱۹۸۴]] و [[بازی‌های پارالمپیک تابستانی ۱۹۸۸|۱۹۸۸]]، یک تصمیم تا [[بازی‌های پارالمپیک تابستانی ۱۹۹۲|سال ۱۹۹۲]] که نخستین بار مورد استفاده قرار گرفت، کاربرد آن در [[بازی‌های پارلمپیک]] را به تعویق انداخت.<ref name=":02" /><ref name="disabilitysport-122" /> این امر تا اندازه‌ای نتیجه کشمکشی میان ISMGF و کمیته بسکتبال با ویلچر بود. ISMGF تا حدی با پذیرش کامل یک نظام کلاس‌بندی کارکردی در ورزش مخالف بود. این کشمکش رسماً تا سال ۱۹۸۶ که مردان و زنان ایالات متحده آمریکا تهدید کردند مسابقات بزرگ را تحریم می‌کنند مگر این‌که نظام کارکردی به‌طور کامل اجرا شود، به پایان نرسید.<ref name=":02" />

افراد فلج مغزی نخستین بار در سال [[۱۹۸۰ (میلادی)|۱۹۸۰ میلادی]] در [[بازی‌های پارالمپیک تابستانی ۱۹۸۰|بازی‌های پارالمپیک]] به میزبانی آرنم [[هلند]] حضور یافتند.<ref name=":105">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=bRjaAAAAQBAJ|title=Disability in the Global Sport Arena: A Sporting Chance|last=Clair|first=Jill M. Le|date=2013-09-13|publisher=Routledge|isbn=9781135694241978-1-135-69424-1|language=en}}</ref><ref name=":114">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=RUiTDAAAQBAJ|title=The Paralympic Games Explained: Second Edition|last=Brittain|first=Ian|date=2016-07-01|publisher=Routledge|isbn=9781317404156978-1-317-40415-6|language=en}}</ref> در حالی که در آن زمان چهار کلاس موجود بود، این برنامه تنها دو کلاس کارکردی بالاتر را دربرداشت. این چهار کلاس بر محور هماهنگی، انواع فلج مغزی و توانایی‌های کارکردی تعریف می‌شدند.<ref name=":19">{{Cite book|url=https://dspace.lboro.ac.uk/dspace-jspui/bitstream/2134/7093/3/Thesis-1999-Wu.pdf|title=Development of a classification model in disability sport|last=Wu|first=Sheng Kuang|publisher=Loughborough University|year=1999|isbn=|location=Loughborough, England|pages=|via=}}</ref>

در آغاز بخشی از یک سازمان گسترده در سال ۱۹۸۱ سازمانی مستقل گردید.<ref name=":1722">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=IOOEKhrn1IAC|title=Benchmark Games|last=Cashman|first=Richmard|last2=Darcy|first2=Simon|date=2008-01-01|publisher=Benchmark Games|isbn=9781876718053978-1-876718-05-3|language=en}}</ref> فلج مغزی سطح ملی و سازمان ورزشی فلج مغزی هم‌زمان معرفی شدند.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=I6ZiCgAAQBAJ|title=Sport and Society: A Student Introduction|last=Houlihan|first=Barrie|last2=Malcolm|first2=Dominic|date=2015-11-16|publisher=SAGE|isbn=9781473943230978-1-4739-4323-0|language=en}}</ref> در ۱۹۸۲، این نظام کلاس‌بندی از چهار کلاس به هشت کلاس گسترش یافت که چهار کلاس ایستاده و چهار کلاس ویلچر را دربرمی‌گرفت و از یک نظام کلاس‌بندی کارکردی بهره می‌برد.<ref name=":192">{{Cite book|url=https://dspace.lboro.ac.uk/dspace-jspui/bitstream/2134/7093/3/Thesis-1999-Wu.pdf|title=Development of a classification model in disability sport|last=Wu|first=Sheng Kuang|publisher=Loughborough University|year=1999|isbn=|location=Loughborough, England|pages=|via=}}</ref> در ۱۹۸۳، سی‌پی-ایسرا کلاس‌بندی ویژه مسابقه‌دهندگان فلج مغزی را در ورزش‌های گوناگونی چون [[بوچیا]] و دو و میدانی بر عهده گرفت.<ref name="cpirsa-1">{{Cite book|title=classification and sport rules manual|date=1983|publisher=CP-ISRA|edition=Third|location=Wolfheze, the Netherlands|page=1|oclc=220878468|author=Cerebral Palsy-International Sports and Recreation Association}}</ref> این کلاس‌بندی مبتنی بر نظام طراحی‌شده برای رقابت‌های دو و میدانی چمن بود اما در ورزش‌های بسیار گوناگونی چون تیراندازی با کمان و [[بوچیا]] استفاده شد.<ref name="cpirsa-46">{{Cite book|title=classification and sport rules manual|date=1983|publisher=CP-ISRA|edition=Third|location=Wolfheze, the Netherlands|pages=4–6|oclc=220878468|author=Cerebral Palsy-International Sports and Recreation Association}}</ref> این نظام در ابتدا با پنج کلاس‌بندی،<ref name="cpirsa-46" /> و پس از رایزنی متخصصان پزشکی با دو سازمان بین‌المللی ورزشی دیگر، آیساد و آی‌سی‌پی‌اس طراحی شد.<ref name=":56">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ejur99LKEugC|title=Athlete First: A History of the Paralympic Movement|last=Bailey|first=Steve|date=2008-02-28|publisher=John Wiley & Sons|isbn=9780470724316978-0-470-72431-6|language=en}}</ref> آنان افراد فلج مغزی با عنوان گروه ناتوان ذهنی ناشی از آسیب معرفی شدند. افراد دارای فلج مغزی یا آسیب ناتوانی ذهنی واجد شرایط کلاس‌بندی در این گروه‌ها بودند. آن سازمان کلاس‌بندی‌های ویژه افرادی با آسیب‌های مشابه را نیز بررسی کرد. افراد دارای ضایعه نخاعی مادرزاد واجد شرایط نظام کلاس‌بندی آنان نبودند مگر آن‌که گواهی پزشکی معلولیت حرکتی داشتند. افراد دارای فلج مغزی و [[صرع]] واجد شرایط بودند مشروط به آن‌که این وضعیت مخل تواناییشان در رقابت نباشد. افراد سکته‌ای بر پایه گواهی پزشکی واجد شرایط بودند. مسابقه‌دهندگان مبتلا به [[ام‌اس]]، [[تحلیل عضلانی]] و [[شرح مفاصل]] شرایط کلاس‌بندی [[سی‌پی-ایسرا]] را نداشتند اما واجد شرایط [[سازمان بین‌المللی ورزش‌های معلولان]] در بازی‌های دیگر بودند.<ref name="cpirsa-78">{{Cite book|title=classification and sport rules manual|date=1983|publisher=CP-ISRA|edition=Third|location=Wolfheze, the Netherlands|pages=7–8|oclc=220878468|author=Cerebral Palsy-International Sports and Recreation Association}}</ref> در [[بازی‌های پارالمپیک تابستانی ۱۹۸۴|پارالمپیک ۱۹۸۴]] ورزش‌های فلج مغزی برای نخستین بار فقط با دربرگرفتن [[فوتبال هفت‌نفره|فوتبال سی‌پی]] و [[بوچیا]] به برنامه مسابقات افزوده شد.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7EVECgAAQBAJ|title=ABC of Sports and Exercise Medicine|last=Whyte|first=Gregory|last2=Loosemore|first2=Mike|last3=Williams|first3=Clyde|date=2015-07-27|publisher=John Wiley & Sons|isbn=9781118777503978-1-118-77750-3|language=en}}</ref> در خلال دهه ۱۹۸۰ انتقال از کلاس‌بندی پزشکی به کاربردی توسط آی‌اس‌دابلیوام‌اف یکی از سازمان‌های انجام‌دهنده این تغییر به پشتیبانی از ورزش‌های با ویلچر ایجاد شد.<ref name=":14"/> برخی ورزش‌های ویلچری در طول این دوره شاهد معرفی نظام‌های کلاس‌بندی ورزشی ویژه بودند، همچون شمشیربازی با ویلچر که با نظام کلاس‌بندی آی‌دابلیواف در [[بازی‌های پارالمپیک تابستانی ۱۹۸۸|پارالمپیک ۱۹۸۸]] در [[سئول]] برگزار گردید. این نظام نخستین بار در مسابقات قهرمانی اروپا ۱۹۸۷ در [[گلاسکو]] به کار گرفته شد، و پیش از استفاده در مسابقات قهرمانی اروپا ۱۹۸۸ تغییرات کوچکی در آن انجام گردید.<ref name=":2" />

* [[بازی‌های پارالمپیک]]