ویکی‌پدیا

عربستان سعودی

کشوری در غرب آسیا
(تغییرمسیر از عربستان)
این نسخهٔ پایداری است که در ‏۴ اکتبر ۲۰۲۴ بررسی شده است.
«عربستان» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، عربستان (ابهام‌زدایی) را ببینید.

عَرَبِستانِ سَعودی (به عربی: ٱلسُّعُوْدِیَّة) با نام رسمی پادشاهی عربستان سعودی (به عربی: ٱلْمَمْلَکَة ٱلْعَرَبِیَّة ٱلسُّعُوْدِیَّة) کشوری در شبه‌جزیرهٔ عربستان در غرب آسیا است. این کشور دارای مساحتی در حدود ۲٬۱۵۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۸۳۰٬۰۰۰ مایل مربع) است که آن را به پنجمین کشور پهناور در آسیا، دومین کشور پهناور در جهان عرب و پهناورترین کشور در غرب آسیا تبدیل می‌کند. کشورهای اردن، عراق و کویت از شمال، قطر و امارات متحده عربی از شرق، عمان از جنوب شرقی، و یمن از جنوب با عربستان هم‌مرز هستند. بحرین کشوری جزیره‌ای در ساحل شرقی این کشور می‌باشد. عربستان از غرب به دریای سرخ، از شمال غربی به خلیج عقبه، و از شمال به خلیج فارس منتهی می‌شود. عربستان سعودی تنها کشوری است که دارای خط ساحلی در امتداد دریای سرخ و خلیج فارس است و بیشتر اراضی آن از صحرای خشک، دشت، استپ و کوهستان تشکیل شده است. پایتخت و بزرگ‌ترین شهر این کشور ریاض است. شهرهای مکه و مدینه که دو مکان مقدس در اسلام به‌شمار می‌روند، در این کشور قرار دارند.

پادشاهی عربستان سعودی

المملکة العربیة السعودیة
عربستان سعودی
شعار: لَا إِلٰهَ إِلَّا ٱلله، مُحَمَّدٌ رَسُوْلُ ٱلله[۱]
سرود: ٱلنَّشِیْد ٱلْوَطَنِی ٱلسُّعُوْدِی
«سرود ملی عربستان سعودی»

موقعیت عربستان سعودی
موقعیت عربستان سعودی
پایتخت
و بزرگترین شهر
ریاض
۲۴°۳۹′ شمالی ۴۶°۴۶′ شرقی / ۲۴٫۶۵۰°شمالی ۴۶٫۷۶۷°شرقی / 24.650; 46.767
زبان(های) رسمیعربی[۲][۳]
گروه‌های قومی
(۲۰۱۴[۴])
۹۰٪ عرب
۱۰٪ آفرو-عرب
دین(ها)
(۲۰۱۰)[۶]
نام(های) اهلیت
حکومتپادشاهی مطلقه متمرکز اسلامی
سلمان بن عبدالعزیز آل سعود
محمد بن سلمان آل سعود
قوه مقننهندارد[الف]
تأسیس
۱۷۲۷
۱۸۲۴
۱۳ ژانویه ۱۹۰۲
۲۳ سپتامبر ۱۹۳۲
۲۴ اکتبر ۱۹۴۵
۳۱ ژانویه ۱۹۹۲
مساحت
• کل
۲٬۱۴۹٬۶۹۰[۲] کیلومتر مربع (۸۳۰٬۰۰۰ مایل مربع) (۱۲مین)
• آبها (٪)
۰٫۷
جمعیت
• سرشماری ۲۰۲۲
Neutral increase ۳۲٬۱۷۵٬۲۲۴[۹] (۴۶مین)
• تراکم
۱۵ بر کیلومتر مربع (۳۸٫۸ بر مایل مربع) (۱۷۴مین)
تولید ناخالص داخلی (GDP)  برابری قدرت خرید (PPP)برآورد ۲۰۲۲ 
• کل
افزایش۲٫۰۰ تریلیون دلار[۱۰] (۱۷مین)
• سرانه
افزایش ۵۵۸۰۰ دلار[۱۰] (۲۷مین)
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی)برآورد ۲۰۲۲ 
• کل
افزایش ۱٫۰۱ تریلیون دلار[۱۰] (۱۸مین)
• سرانه
افزایش ۲۷۹۰۰ دلار[۱۰] (۴۳مین)
شاخص جینی (۲۰۱۳)۴۵٫۹[۱۱]
شاخص توسعه انسانی (۲۰۲۱)افزایش ۰٫۸۷۵[۱۲]
۳۵مین
واحد پولریال سعودی (SR) (SAR)
منطقه زمانییوتی‌سی+۳ (AST)
گاه‌شماریdd/mm/yyyy (ه‍. ق)
جهت رانندگیراست
پیش‌شماره تلفنی+۹۶۶۶
کد ایزو ۳۱۶۶SA
دامنه سطح‌بالا

سرزمینی که عربستان امروزی را تشکیل می‌دهد، پیش از اسلام محل چندین فرهنگ و تمدن باستانی بوده است. دوران پیشاتاریخی عربستان برخی از اولین آثار فعالیت انسانی در جهان را نشان می‌دهد.[۱۳] دومین دین بزرگ جهان،[۱۴] اسلام، در جایی که اکنون عربستان سعودی نامیده می‌شود ظهور کرد. در اوایل سدهٔ هفتم میلادی، پیامبر اسلام محمد جمعیت شبه‌جزیرهٔ عربستان را متحد کرد و یک نظام دینی واحد اسلامی ایجاد کرد.[۱۵] پس از مرگ محمد در سال ۶۳۲، پیروان او به سرعت قلمرو تحت حاکمیت مسلمانان را فراتر از عربستان گسترش دادند، به‌طوری که در عرض چند دهه سرزمین‌هایی از شبه‌جزیره ایبریا در غرب تا بخش‌هایی از آسیای مرکزی و جنوب آسیا در شرق تحت کنترل مسلمانان درآمد. سلسله‌های عرب برخاسته از عربستان امروزی، راشدین (۶۳۲–۶۶۱)، امویان (۶۶۱–۷۵۰)، عباسیان (۷۵۰–۱۲۵۸) را تأسیس کردند.

منطقهٔ عربستان سعودی امروزی قبلاً شامل چهار منطقهٔ تاریخی متمایز بود: حجاز، نجد، و بخش‌هایی از سرزمین بحرین (الاحساء) و عربستان جنوبی (عسیر).[۱۶] پادشاهی عربستان سعودی در سال ۱۹۳۲ توسط ملک عبدالعزیز (معروف به عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل سعود) تأسیس شد. او در سال ۱۹۰۲ با تسخیر ریاض، چهار منطقه را در یک کشور واحد از طریق یک سلسله فتوحات متحد کرد. عربستان سعودی از آن زمان یک پادشاهی مطلقه بوده است، که در آن تصمیمات سیاسی بر اساس مشورت میان پادشاه و شورای وزیران اتخاذ می‌شود.[۱۷][۱۸][۱۹] جنبش مذهبی فوق محافظه‌کار وهابیت در اهل سنت به عنوان «ویژگی غالب فرهنگ سعودی» توصیف شده است،[۱۸][۲۰] اگرچه قدرت تشکیلات مذهبی در دههٔ ۲۰۱۰ به میزان قابل توجهی از بین رفته است.[۲۱] عربستان سعودی در قانون اساسی خود را به عنوان یک حکومت اسلامی مستقل عرب معرفی می‌کند، که زبان رسمی آن، عربی است.

نفت خام در ۳ مارس ۱۹۳۸ کشف شد و توسط چندین مورد دیگر در استان شرقیادامه یافت.[۲۲][۲۳] عربستان سعودی از آن زمان به دومین تولیدکنندهٔ بزرگ نفت جهان (پس از آمریکا) و بزرگ‌ترین صادرکنندهٔ نفت جهان تبدیل شده است، و دارای دومین ذخایر نفتی جهان و چهارمین ذخایر بزرگ گاز است.[۲۴] این پادشاهی به عنوان یک اقتصاد پردرآمد طبقه‌بندی می‌شود و تنها کشور عربی است که عضوی از گروه ۲۰ است.[۲۵][۲۶] این حکومت به دلایل مختلفی مورد انتقاد قرار گرفته است، از جمله نقش آن در جنگ یمن، حمایت ادعایی از تروریسم اسلامی، و سوابق ضعیف حقوق بشری، از جمله استفاده از مجازات اعدام بیش از حد و اغلب غیرقانونی،[۲۷] عدم اتخاذ تدابیر کافی علیه قاچاق انسان، تبعیض علیه اقلیت‌های مذهبی و خداناباوران،[۲۸][۲۹] از جمله یهودستیزی، و تفسیر خشک از احکام اسلام.[۳۰][۳۱]

تاریخ

مقالهٔ اصلی: تاریخ عربستان سعودی

دوران باستان

 
اربایه یکی از ساتراپی‌های شاهنشاهی هخامنشی

اسکندر مقدونی پیش از مرگ ناگهانی خود در سال ۳۲۳ (پیش از میلاد)، قصد داشت شبه جزیره عرب را تصرف نماید و بعد از مدتی فرمانروایان دودمان بطلمیوسی مصر تا حدودی بر ینبع چیره شدند. [نیازمند منبع] ولی نبطیان از چیرگی آن‌ها جلوگیری کردند. سپس این سرزمین در معرض جنگ‌های چیره‌جویانه حبشی‌ها و ایرانیان قرار گرفت. [نیازمند منبع] در سده پنجم پس از میلاد، مکه از نظر اهمیت جایگزین شهر پترا در دوره نبطیان شده بود.

 
سنگ‌نبشته مسلة تیماء که هم‌اکنون در موزه لوور نگهداری می‌شود (۶ سده پیش از میلاد مسیح)

پیش از اسلام

مقالهٔ اصلی: عربستان پیش از اسلام

مردم عربستان پیش از اسلام زندگی بدوی و نخستین داشتند و قبیله‌های عرب برای امرار معاش به دامداری وابسته بودند. بر پایه گفته قرآن، این سرزمین از زمان ساخته شدن کعبه به دست ابراهیم مورد توجه خداپرستان بوده است. [نیازمند منبع] در دوران بت‌پرستی نیز بت‌های بزرگی در آن نگهداری می‌شده است.

با تولد محمد شبه جزیره عربستان مرکز پایه‌گذاری تمدن بزرگ اسلامی شد. در زمان زندگی محمد نخستین نظام سیاسی و اجتماعی پیشرفته برقرار شد. دین اسلام در زمان زندگانی او تقریباً در همه شبه جزیره عرب رواج یافت. پس از مرگ محمد، خلافت توسط ابوبکر، عمر بن خطاب، عثمان بن عفان و علی بن ابی‌طالب ادامه یافت. در این زمان، حکومتی همراه با قانون‌ها و مقررات به وجود آمده بود که رونق آن در سراسر جهان شهرت یافت.[نیازمند منبع]

 
سنگ‌نوشته اِستِل سَلم در موزه لوور (۵ سده پیش از میلاد مسیح)

پادشاهی سعودی

حکومت پادشاهی سعودی در سال ۱۷۵۰ به وسیله محمد بن سعود پایه‌ریزی شد. پس از وی ملک عبدالعزیز با پشتیبانی شیخ محمد بن عبدالوهاب، شهر ریاض را به تصرف درآورد. در زمان عبدالعزیز، استان عسیر، تهامه، حجاز، عمان، احساء، قطیف، زیاره، بحرین، وادی الدواسر، الخرج، محمل، وشم، سُدَیر، استان قصیم، المجمعه، منیح، رنیّه و تربة تحت تصرف وهابیان درآمد. سعود بن عبدالعزیز کشورگشایی‌های وهابیان را در شبه جزیره عربستان تا خلیج فارس ادامه داد. در زمان ابراهیم بن سعود، عربستان از مصر شکست خورد و طوسون پاشا، فرمانده سپاه مصر، مکه را فتح کرد. اما نتوانست در مدینه پیشروی کند و به قاهره بازگشت. پس از طوسون پاشا، برادرش ابراهیم محمد علی پاشا نجد را گرفت و خود را به درعیه (پایتخت آل سعود) رساند و آن را به محاصره درآورد. این بار نیز مقاومت وهابیان را بار دیگر در هم شکست. دوران فرمانروایی عبدالله بن سعود آل سعود، اوج نفوذ فرهنگ اروپا در عربستان بود تا این که عبدالله بن سعود شکست خورد و به دستور ابراهیم پاشا محکوم به اعدام شد. [نیازمند منبع]

نخستین تلاش در زمینه برپایی دوباره فرمانروایی آل سعود توسط مشاری بن عبد الرحمن بن حسن بن مشاری آل سعود بود. پس از وی ترکی بن عبدالله آل سعود، ریاض را اشغال کرد. فیصل بن ترکی بن سعید ایجاد فرمانروایی دوم آل سعود را اعلام نمود. خالد بن سعود بن عبد العزیز آل سعود به فرمانروایی نجد منصوب شد اما عرب‌ها بر وی شوریده، او را از ریاض بیرون کردند. در دوران فرمانروایی عبدالله بن ثنیان بن ابراهیم آل سعود، مصر ارتش خود را از عربستان فراخواند. عبدالله بن فیصل بن ترکی بن عبدالله آل سعود با همدستی قبیله عجمان و سعود به بخش احساء حمله کرد. سعود بن فیصل بن ترکی آل سعود، قطیف را دوباره به سرزمین‌های سعودی افزود. عبدالرحمن بن فیصل به درگیری با فرمانروایی آل رشید پرداخت و سرانجام از آن‌ها شکست خورد و فرمان‌روایی دوم سعودی نیز از بین رفت.

فرمانروایی سوم سعودی را ملک عبدالعزیز بنیان نهاد و از ۱۹۰۲ تا ۱۹۵۳ حکومت کرد. پس از مرگ عبدالعزیز، پسران دیگرش با نام‌های سعود بن عبدالعزیز (حکومت ۱۹۵۳–۱۹۶۴) فیصل بن عبدالعزیز (حکومت ۱۹۶۴–۱۹۷۵) و خالد بن عبدالعزیز (۱۹۷۵–۱۹۸۲) و فهد بن عبدالعزیز (حکومت ۱۹۸۲–۲۰۰۵) در پی یکدیگر به پادشاهی رسیدند. فهد بن عبدالعزیز لقب خادم الحرمین الشریفین را برای خود برگزید. وی برای گسترش آیین وهابیت کوشش بسیار نمود و روابط و مناسبات سیاسی با جهان غرب ایجاد کرد.[نیازمند منبع] با مرگ فهد، برادرش عبدالله بن عبدالعزیز به پادشاهی عربستان رسید. عبدالله در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۵ میلادی درگذشت و برادر و ولیعهد وی سلمان بن عبدالعزیز آل سعود به پادشاهی رسید.

جغرافیا

مقالهٔ اصلی: جغرافیای عربستان سعودی
 
نقشه متعلق به شرکت ملی نفت عربستان ۱۹۵۲

کشور عربستان سعودی در منطقه استراتژیک خاورمیانه و هم‌مرز با خلیج فارس و دریای سرخ است. در جنوب این کشور، یمن جای دارد. همین دسترسی به آب‌های آزاد این امکان را برای این کشور به وجود آورده تا از دو سوی آن برای حمل‌ونقل‌های دریایی و واردات و صادرات استفاده شود. مرز دریایی این کشور را حدود ۲۶۴۰ کیلومتر برآورد کرده‌اند که بیشترین مرز آبی کشورهای منطقه است.[۳۲]

مساحت این کشور بخش بزرگی از شبه جزیره عربستان یعنی حدود ۸۵ درصد این شبه جزیره را تشکیل می‌دهد. عربستان‌سعودی با ۲ میلیون و ۱۴۹ هزار کیلومترمربع برابر با ۸۶۴ هزارو ۸۶۹ مایل مربع پهنا، بزرگ‌ترین کشور منطقه خاورمیانه است. این کشور ۳۰٪ بزرگتر از ایران، سه برابر فرانسه و چهار برابر عراق است. این کشور همچنین با عراق، اردن، کویت، عمان، قطر، یمن، امارات متحده عربی مرز یکسان دارد و از طریق پل به بحرین وصل است.

عربستان از نظر هندسی بیشتر به شکل یک مستطیل طولانی است به گونه‌ای که طولانی‌ترین قطر طولی این کشور که از خلیج عقبه شروع و تا بندر جده امتداد می‌یابد، ۲۲۶۰ کیلومتر است و قطر دیگر آن که عرضی است از بندر ظهران در کنار خلیج‌فارس در شرق شروع و تا بندر جده در کنار دریای سرخ ادامه دارد ۱۲۶۰ کیلومتر است.[۳۲] ربع الخالی که یک‌چهارم گستره شبه جزیره عرب را تشکیل می‌دهد، خالی از مردم است. بلندترین نقطه عربستان سعودی کوه سوداء با سه هزار و پانصد و پنجاه متر بلندی است.

جغرافیدانان، عربستان را به‌طور کلی به چهار منطقه و سه ناحیه تقسیم می‌کنند. ارتفاعات غربی که از خلیج عقبه آغاز و به حجاز و عسیر در جنوب پایان می‌یابد. منطقه نجد که در مرکز شبه‌جزیره عربستان است، منطقه احساء که در سواحل جنوبی خلیج‌فارس قرار دارد و در نهایت منطقه کویری و بیابانی که منطقه قابل توجهی از مساحت این کشور را پوشانده است. اما سه ناحیه عربستان را «تهامه» و «نجد» و «حجاز» نامیده‌اند که تهامه از سواحل دریای سرخ تا سرزمین نجران است. ناحیه نجد شامل منطقه وسیعی در مرکزیت عربستان است و کانون شکل‌گیری فرقه وهابیت و دولت سعودی است و سرانجام ناحیه حجاز که از شمال غربی آغاز و تا جنوب غربی کشور امتداد دارد و شهرهای مقدس مکه و مدینه و نیز بندر استراتژیک جده را دربر گرفته است.[۳۳]

آب و هوا

 
نقشه اقلیم عربستان سعودی توسط سامانه طبقه‌بندی اقلیمی کوپن

آب و هوای این سرزمین، اقلیم بیابانی است. تفاوت دمای شب و روز زیاد است. بیشتر زمین‌های آن را ریگستان تشکیل می‌دهد. اما حدود ۷۵ درصد از این وسعت را بیابان‌های خشک و بی‌آب و علف پوشانده‌اند. سه صحرای بزرگ «صحرای نفوذ»، «بیابان دهنا» و «ربع‌الخالی» مهم‌ترین کویرهای عربستان هستند.

دمای هوا در روزهای تابستان به‌طور متوسط ۴۵ درجه و در شب با اختلاف دمای زیاد نسبت به روز است. در بعضی مناطق کوهستانی حاشیه دریای سرخ و استان عصیر آب و هوا در ۸ ماه از سال نسبتاً مناسب است. اما سرما به ندرت به زیر صفر درجه سلسیوس می‌رسد.[۳۴] رخدادهای طبیعی چون طوفان شن بسیار روی می‌دهد.

منابع طبیعی

 
آمار تعادل نفتی در عربستان سعودی

این کشور از نظر منابع طبیعی چون طلا و مس، نفت خام، گاز طبیعی و آهن غنی است. هر چند از نظر جنگل و مناطق جنگلی، دیم‌کاری و زراعت با فقر روبه‌روست. بیشتر گیاهان در واحه‌ها می‌رویند. عربستان‌سعودی با بیش از ۲۶۰ میلیارد بشکه نفت، بیش از ۱۴٪ ذخایر این ماده حیاتی را در خود جای داده است. این رقم معادل ۳۳ درصد کل ذخایر کشورهای دیگر عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) است. معادن عربستان اکثراً در کوه‌های حجاز و منطقه عسیر و ناحیه نجد قرار دارند. دو شهر صنعتی ینبع در ساحل دریای سرخ و الجبیل در ساحل خلیج فارس به این هدف احداث شده‌اند که وضعیت منابع و معادن عربستان را ساماندهی کنند.

ذخایر معدنی اورانیوم موجود در عربستان سعودی به اندازه‌ای است که به آن کشور امکان دهد بدون نیاز به واردات، به تولید سوخت هسته‌ای بپردازد.[۳۵]

حیات وحش

 
شتر یک‌کوهانه شناخته‌شده به‌عنوان جانور ملی عربستان سعودی

جانوران اهلی از جمله شتر، گوسفند و بز بیش از دیگر جانوران دیده می‌شوند. کفتارراه راه، روباه، خرگوش، موش صحرایی، جوجه‌تیغی، عقاب، کرکس و جغد در عربستان دیده می‌شوند. اما نسل شترمرغ و شیر آفریقایی در آن جا از بین رفته است. فلامینگو، پلیکان، حواصیل و پرندگان آبزی در بخش‌های ساحلی عربستان هستند. مارهای کشنده بیابانی از جمله مار کبرا و افعی شاخدار در بعضی بخش‌ها فراوانند.

منابع آب

در کشور عربستان هیچ رودخانه‌ای وجود ندارد و مردم برای استفاده از ذخایر باید به حفر چاه آب اقدام کنند. مهم‌ترین مراکز تولیدات محصولات کشاورزی در عربستان، طائف در ۱۲۰ کیلومتری شرق مکه، تبوک در شمال غرب کشور، قصیم در مرکز و در بین راه مدینه به ریاض، آبها در استان عسیر در جنوب و در نزدیکی مرز این کشور با یمن است و احساء در استان شرقیه هستند.[۳۲]

تقسیمات کشوری

کشور عربستان سعودی متشکل از ۱۳ استان است:

شهرها

اقتصاد

مقالهٔ اصلی: اقتصاد عربستان سعودی

واحد پول

 
۱۰۰ ریال سعودی

واحد پول این کشور ریال سعودی است. هر ریال سعودی معادل ۰٫۲۶۶ دلار آمریکا و هر دلار آمریکا تقریباً برابر با ۳٫۷۵ ریال عربستان است. (فوریه ۲۰۲۴).[۳۶]

نفت

 
سعودی آرامکو شرکت دولتی نفت عربستان سعودی

اقتصاد عربستان سعودی موفق[۳۷] و بر پایه نفت خام است.[۳۸] تفاوت اصلی اقتصاد عربستان سعودی با کشورهایی همچون ایران در «ذخایر امنی» است که در اختیار دارد و به راحتی می‌تواند آن‌ها را به پول نقد تبدیل کند.[۳۹] دولت بر فعالیت‌های عمده اقتصادی کنترل دقیق دارد. حدود ۳۵ درصد محصولات عمده داخلی به بخش خصوصی تعلق دارد. نزدیک به ۹ میلیون کارگر مهاجر در عربستان سعودی مشغول به کارند.[۴۰]

کاهش شدید قیمت نفت در سال ۱۹۹۸ ضربه شدیدی بر اقتصاد عربستان سعودی وارد نمود که سبب شد محصولات عمده داخلی به میزان ۱۱ درصد کاهش یابد و کمبود بودجه به ۳/۱۲ میلیارد دلار برسد.[نیازمند منبع] در سال ۱۹۹۹ به دلیل قیمت پایین نفت، دولت برنامه‌هایی را برای کاهش هزینه آگهی کرد و بخش بیش‌تری را از اقتصاد به بخش خصوصی سپرد. عربستان سعودی در تولید نفت خام، پالایش نفت، پتروشیمی، سیمان، فولاد، کود شیمیایی و پلاستیک صنعت موفقی داشته است.

نخستین امتیاز اکتشاف نفت عربستان در سال ۱۹۳۳ میلادی به شرکت استاندارد اویل کالیفرنیا واگذار شد. در سال ۱۹۴۸ شرکت نفتی سعودی آرامکو متشکل از شرکت‌های تگزاکو، استاندارد اویل نیوجرسی و موبیل تشکیل شد. در سال ۱۹۷۵ نفت عربستان ملی شد ولی آرامکو همچنان در عربستان به عنوان یک مشاور قوی ماندگار شد و حتی در امور دیگر اقتصادی عربستان و برنامه‌های اجتماعی این دولت دخالت می‌کرد.[۳۲]

تورم

بر اساس نوشته تریدینگ اکونومیکس عربستان سعودی دارای تورمی به اندازه ۳. درصد در ماه اوت سال ۲۰۲۱ بوده است. اگرچه در دوران کرونا اقتصاد این کشور ۴٫۱ درصد کوچکتر شده و کسری بودجه نیز دارای رشد قابل ملاحظه می‌باشد.[۴۱]

کشاورزی

 
انواع صادرات عربستان سعودی

بیش‌ترین محصولات کشاورزی عربستان گندم، جو، گوجه فرنگی، هندوانه، خرما، لیموترش، تخم مرغ و شیر هستند. کمبود آب و رشد سریع جمعیت تلاش‌های دولت را برای خودکفایی در زمینه کشاورزی محدود کرده است.

گردشگری

عربستان بیشترین تعداد گردشگران ورودی در خاورمیانه را داراست، سالانه ۱۸/۲ میلیون نفر به عربستان سفر می‌کنند.[نیازمند منبع] همچنین عربستان از بزرگ‌ترین قطب‌های گردشگری دینی است، سالانه ۲/۴ میلیون نفر به دلیل واقع شدن مسجد الحرام و مسجد النبی در این کشور، به عربستان سفر می‌کنند.

بیکاری و فقر

نرخ بیکاری در عربستان طبق داده‌های اداره کل آمار عربستان سعودی در ۳ ماهه اول سال ۲۰۲۰ به ۱۱٫۷ درصد رسید و نسبت به نرخ بیکاری ۱۲٫۶ درصدی که در ۳ ماهه چهارم سال گذشته کاهش یافت.[۴۲]

عضویت در گروه ۲۰

عربستان از اعضای گروه ۲۰ است.

کرونا

 
تعداد افراد مبتلاشده به کووید ۱۹ در مناطق مختلف عربستان سعودی

روز ۲۶ مارس سال ۲۰۲۰ به ابتکار عربستان سعودی که ریاست دوره‌ای آن را برعهده دارد، نشست اضطراری سران گروه۲۰ به‌صورت کنفرانس ویدئویی برگزار شد. ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی در سخنرانی افتتاحیه این نشست خواستار «پاسخ قاطعانه و هماهنگ» کشورهای عضو این گروه برای مقابله با دنیاگیر شدن ویروس کرونای جدید شد.[۴۳]

سیاست

مقالهٔ اصلی: سیاست در عربستان سعودی

ساختار

از سال ۱۹۳۲ که پادشاهی آل سعود بنیان نهاده شد، این کشور پادشاهی مطلقه داشته است. پادشاه باید برای بیش‌تر تصمیم‌هایی که می‌گیرد، تأیید علما و رهبران دینی کشور را داشته باشد. پادشاه مسئول پاسداری و نگاهبانی از مسجدالحرام در مکه و مسجد النبی در مدینه (نام‌ور به خادم الحرمین الشریفین) است.

در این کشور حزب سیاسی وجود ندارد. دین اسلام از قدرتمندترین نهادهای جامعه است و نظام دادرسی وابسته به دولت و نیروی انتظامی (شرطه) آن کشور موظف به اجرای قانون‌های امر به معروف و نهی از منکر هستند. خانواده پادشاهی آل سعود خواستار سلطه کامل سیاسی بر عربستان سعودی هستند. هم‌اکنون نیز قدرت در پادشاهی سعودی در دست کبارالعلما و پادشاه متمرکز است.

 
محمد بن سلمان و وزرای دولت سعودی

عربستان سعودی به لحاظ نوع کنترل سیستم اجرایی، یک سرزمین مستقل به‌شمار می‌آید. این کشور از ۱۳ استان درست شده که در رأس هرکدام از آن‌ها، یکی از شاه‌زادگان سعودی فرمان می‌راند و از اختیارات کامل برخوردار است. در عربستان سعودی در رأس حکومت مرکزی، پادشاه قرار دارد که ریاست قوه مجریه، به عنوان اصلی‌ترین قوه کشور، در دست اوست. میزان کنترل حکومت مرکزی بر همه سرزمین عربستان سعودی به دلیل حضور شاه‌زادگان سعودی در امیری استان‌ها، یکسان است.

در پادشاهی سعودی بزرگان و آموزگاران پایه نخست دین اسلام، همواره نقش مهمی در کشور بازی کرده‌اند و قدرت سیاسی بی‌پایانی دارند. بزرگان عربستان سعودی دربرگیرنده دانشمندان دینی، قضات، وکلا، مدرسان، و پیش‌نمازان هستند.

در عربستان سعودی، شورای علمای اعظم قدرت عزل و نصب پادشاه را دارند. این گروه به صورت هفتگی با شاه دیدار می‌کنند. در بسیاری از موارد حکومتی، شاه با علما مشورت می‌کند. بیشتر بزرگان عربستان سعودی به خاندان بزرگ الشیخ وابسته هستند که از نوادگان محمد بن عبدالوهاب بنیان‌گذار فرقه وهابیت هستند. این بزرگان، با خانواده شاهی پیوند نزدیکی دارند.

مجلس شورای سعودی

 
ملک فهد، نظام اساسی حکومترا در سال ۱۹۹۲ مطرح کرد.

مجلس شورای سعودی، نهادی انتصابی است که دربارهٔ قوانین کشور، نظر مشورتی به دولت و پادشاه ارایه می‌دهد. این مجلس تاکنون هشت دوره تشکیل شده است.[۴۴][۴۵]اعضای این نهاد مشورتی از سوی پادشاه و از بین شخصیت‌های دانشگاهی، روحانیون، تاجران و کارمندان سابق دولت انتخاب می‌شوند. مجلس شورای سعودی قوانین موجود را بررسی و در صورت لزوم برای اصلاح آنان مواردی را به پادشاه پیشنهاد می‌دهد. این مجلس همچنین اختیار پیشنهاد قوانین جدید برای تصویب را دارد.[۴۶]

از سال ۲۰۱۱ زنان در این مجلس راه یافته و در اولین دوره حضور خود به فرمان ملک عبدالله ۳۰ کرسی به آنان تعلق گرفت.[۴۷][۴۸]

در حال حاضر دکتر عبدالله بن محمد بن ابراهیم آل الشیخ ریاست این مجلس را بر عهده دارد.[۴۹][۵۰]

این مجلس به عنوان پارلمان عربستان شناخته شده و دارای انجمن‌های دوستی با پارلمانهای سایر کشورها می‌باشد که می‌توان به انجمن دوستی عربستان با آذربایجان، مجارستان، موریتانی، کامرون، افغانستان … می‌باشد.[۵۱][۵۲][۵۳][۵۴]

انتخابات

از سال ۲۰۰۵ نخستین دوره انتخابات سراسری در عربستان برای انتخاب اعضای شوراهای شهرداری‌ها برگزار شد که پس از گذشت دو دوره در سال ۲۰۱۵ زنان نیز اجازه شرکت در انتخابات را یافتند در نخستین دوره حضور زنان در انتخابات شوراهای شهرداری‌ها ۲۱ زن به شورا راه یافتند.[۵۵][۵۶]

سیاست خارجی

 
روزولت رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده به همراه شاه عبدالعزیز، بر روی ناو کشتی

دولت عربستان عضو جنبش عدم تعهد است. اما عملاً در طول نیم قرن گذشته متحد جهان سرمایه‌داری و ایالات متحده آمریکا بوده است. در جنگ ایران و عراق جانب صدام حسین را گرفت و ۲۵ میلیارد دلار کمک در اختیار صدام قرار داد. اما در جنگ خلیج فارس حمله صدام به کویت را محکوم و جزو ائتلاف آمریکا برای اخراج عراق از کویت شد. با این حال جانب احتیاط را گرفت و از سرنگونی صدام که فضا را برای به قدرت رسیدن شیعیان هموار می‌کرد حمایت نکرد.[۵۷]

دفاع از عربستان و شبه جزیره عربستان و دفاع از عرب و روابط حسن همسایگی از اصول سیاست خارجی عربستان است. در سال ۱۹۳۰ وزارت امور خارجه پایه‌گذاری شد. در آن سال ۹ نمایندگی بیگانه در عربستان وجود داشت. اکنون ۱۵۷ نمایندگی و سفارتخانه وجود دارد که ۹۸ سفارت در ریاض و ۵۹ کنسولگری در ریاض و جده و ظهران وجود دارند.[۵۸][۵۹]

 
جمال خاشقجی پس از مخالفت‌ها با حکومت آل سعود، در کنسولگری عربستان در استانبول به قتل رسید.

در سال ۱۹۲۹، اولین سفارت عربستان در خارج در قاهره بازگشایی شد و تا سال ۱۹۳۶ (۱۳۵۴ قمری) به ۵ سفارتخانه و تا سال ۱۹۵۱ به ۱۸ سفارت افزایش یافت تا اکنون که بیشتر از ۷۷ سفارت و ۱۳ کنسولگری و سه مکتب تجاری وجود دارد.[۵۸][۵۹][۶۰]

عربستان سعودی برای بازسازی لبنان در سال ۱۹۹۰، ۱۰۰ میلیون دلار آمریکا کمک اقتصادی نموده است. همچنین از سال ۱۹۹۳، ۲۰۸ میلیون دلار را برای کمک به مسلمانان فلسطین اختصاص داده است.

تحریم علیه قطر

مقالهٔ اصلی: بحران روابط سیاسی ۲۰۱۷ قطر

از تاریخ ۵ ژوئن ۲۰۱۷ عربستان در ائتلافی با کشورهای مصر، امارات متحده عربی، بحرین، مالدیو، لیبی و موریس کلیه روابط خود با قطر را قطع کرده، مرزهای هوایی، زمینی و دریایی را به روی این کشور بستند و اعمال تحریم‌هایی را علیه آن آغاز کردند.

خاندان آل‌سعود

 
عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل سعود نخستین پادشاه عربستان سعودی در کنار فیصل بن عبدالعزیز آل سعود و سعود بن عبدالعزیز آل سعود در دهه ۱۹۵۰ (میلادی)

دودمان آل‌سعود که قدرت را از سال ۱۹۳۲ میلادی، در دست دارد، نام کشور را منسوب به نام قبیله خود کرده است.[۶۱]

دولت اول سعودی که هم‌زمان با گسترش اندیشه محمدبن عبدالوهاب در شبه جزیره عربستان بود از سال ۱۱۳۹ تا ۱۲۲۹ هجری قمری و دولت دوم از سال ۱۲۳۵ تا ۱۳۰۹ هجری قمری به طول انجامید و دولت سوم نیز از سال ۱۳۱۹ شروع شده و تاکنون ادامه دارد. عبدالعزیزبن عبدالرحمن پدر شاهان و شاهزادگان کنونی عربستان در سال ۱۲۹۷ هجری قمری متولد شد. زمانه تولد و رشد عبدالعزیز مصادف با بروز جنگ‌های داخلی و کشت و کشتار در این کشور بود. وی پس از رسیدن به دوران جوانی به فکر ساماندهی و اتحاد کشور افتاد و توانست با جنگاوری در سال ۱۳۱۹ شهر ریاض را که در تصرف آل رشید بود بازستاند. در سال ۱۳۳۰ نیز اسکان اعراب صحراگرد و تأسیس گروه‌های رزمی عشیره‌ای را آغاز کرد وی سرانجام پس از تسخیر همه مناطق عربستان در سال ۱۳۵۱ هجری نام کشور حجاز را به «المملکة العربیة السعودیة» تغییر داد و خود را پادشاه نامید. وی پس از نیم قرن جنگ و کشمکش بر سر قدرت و مدیریت کشور در سال ۱۳۷۳ هجری قمری درگذشت و فرزندش سعود جانشین او شد. پس از سعود فیصل و بعد خالد و فهد و سپس ملک عبداللّٰه و اکنون سلمان بن عبدالعزیز در عربستان حاکم است. در عربستان شاهان بر پایه قانون اساسی حاکم مطلق هستند و همه امور کشوری و لشکری زیر نظر مستقیم آنان است. خانواده سلطنتی و شاهزادگان نیز که اکنون تعداد آنان را تا ۲۰ هزار هم نوشته‌اند در دستگاه حکومت از جایگاه رفیعی برخوردار هستند.[۳۲]

در عربستان سعودی ۷ هزار عضو از دودمان سلطنتی آل‌سعود، به تمامی کشور و بیش از ۲۵ میلیون ساکن آن حکم‌رانی می‌کنند. این گروه علاوه بر در دست داشتن تمامی امور حساس کشور، ثروت‌های نجومی حاصل از فروش نفت و گاز و تمامی امور کشور را بدون حضور هر گونه نهاد انتخابی یا نظارت مردمی در اختیار خود گرفته‌اند.[۶۱]

امروزه سه جناح عمده در داخل آل سعود وجود دارد که هریک درصدد قبضه کردن قدرت هستند. گروه اول خاندان فهد است که از دهه ۸۰، به صورت گروه غالب در خانواده سعودی بوده است و از نایف بن عبدالعزیز، سلطان بن عبدالعزیز، سلمان بن عبدالعزیز (پادشاه کنونی عربستان سعودی) و غیره تشکیل شده و همگی از یک مادر بوده و به قبیله سُدَیری وابسته‌اند. گروه دوم که ملک عبدالله از آن خاندان است از مادر دیگری هستند که به قبیله شمر وابسته‌اند. سعود بن فیصل، وزیر سابق امور خارجه نیز از این گروه است. گروه سوم، فرزندان فیصل هستند که فاقد تشکیلات گروهی هستند و افرادی چون خالد بن فیصل و ترکی فیصل به آن تعلق دارند.[۶۲]

فرهنگ

 
بازداری ورزش ملی عربستان سعودی[۶۳]

جامعه عربستان بر پایه روابط قبیله‌ای استوار است. وجود تعصب و علقه نیرومند قبیله‌ای به علاوه مذهب، شکل دهنده کلی فرهنگ جامعه است. با این که دین اسلام در این سرزمین ظهور نمود و مدت زمانی این سرزمین مرکزیت جهان اسلام را به عهده داشت، اما از آنجا که در سرزمین فوق قبیله‌های زیادی زندگی می‌کنند و هر کدام آداب و رسوم خاص خود را به عنوان یک میراث نگهداری می‌کنند.[۶۲]

نظام حقوقی

نظام حقوقی عربستان سعودی برگرفته از فقه حنبلی یکی از مذاهب اسلامی است. بر پایه احکام دین اسلام، مردان در صورت تمایل مجاز به ازدواج با حداکثر چهار زن هستند. مجازات زنای محصنه در کشور سعودی، سنگسار است.[نیازمند منبع] مجازات قتل عمد، قاچاق مواد مخدر، عمل لواط و سرقت مسلحانه، در کشور عربستان سعودی اعدام است. بر پایه رویه معمول در عربستان سعودی، محکومان به اعدام را معمولاً سر بریدن است. اما در برخی موارد نیز محکومان به اعدام، تیرباران می‌شوند.[۶۴] در برخی موارد مرتبط با جرایم سنگین، جسد محکومان پس از گردن‌زده‌شدن برای عبرت به صلیب کشیده (چارمیخ) می‌شود.[۶۵]

در ۲۷ آوریل ۲۰۲۰ دولت سعودی مجازات شلاق را در این کشور متوقف کرد. در پی سلسله اصلاحات در عربستان سعودی کمیسیون حقوق بشر این کشور اعلام کرد که مجازات اعدام نیز برای محکومان زیر سن قانونی لغو شده است. حداکثر مجازات این مجرمان ده سال زندان خواهد بود.[۶۶][۶۷]

وضع زنان

 
لوجین الحثلول، فعال حقوق زنان در ماه می ۲۰۱۸ دستگیر شد

گزارش جهانی فاصله جنسیتی از مجمع جهانی اقتصاد ۲۰۲۱ عربستان سعودی را از لحاظ برابری جنسیتی در رتبه ۱۴۷ام در میان ۱۵۶ کشور قرار داد.[۶۸] به هر روی با انتصاب محمد بن سلمان آل سعود به عنوان ولیعهد عربستان سعودی در ۲۰۱۷, رشته اصلاحاتی در خصوص حقوق زنان صورت گرفته است. بنا به فرمان صادر شده توسط محمد بن سلمان ولیعهد عربستان زنان از حقی برابر و بدون تبعیض در تمامی عرصه‌ها برخوردار هستند. از مواردی مانند آزادی حجاب تا حق مسافرات یا داشتن شغل و کار و تحصیلات یا ورزش و هنر و موسیقی و حق حضانت بر فرزندان.[۶۹] همچنین زنان عربستانی اجازه شرکت و نامزدی در انتخابات شورای شهرداری عربستان را داشته و برخی از آنان نیز بنا به فرمان پادشاه عربستان به عضویت در مجلس مشورتی این کشور منصوب شده‌اند. اگرچه به دلیل عدم فعالیتهای سیاسی و نبود احزاب حضور زنان در عرصه‌های قدرت در این کشور بسیار کم می‌باشد.

بر اساس قانون سعودی، هر زن بالغ باید یکی از اقوام مذکر خود را به عنوان ولی داشته باشد،[۷۰] که در سال ۲۰۰۸ اجازه او برای سفر، تحصیل یا کار لازم بوده است.[۷۰][۷۱] فرمانی سلطنتی در مه ۲۰۱۷ به زنان اجازه داد از خدمات دولتی نظیر تحصیل یا مراقبت سلامت بدون نیاز به ولی مرد برخوردار شوند. به هر روی این فرمان بیان می‌کرد که این کار تنها در صورتی مجاز است که با نظام شریعت مغایر نباشد.[۷۲][۷۳]

سن ازدواج

در راستای حقوق کودک در عربستان سن ازدواج در عربستان ۱۸ سال بوده و برای موارد زیر این سن قانون افراد باید به دادگاه‌های ویژه مراجعه کرده و از دادگاه کسب اجازه نمایند.[۷۴][۷۵] همچنین ازدواج افراد زیر ۱۵ سال نیز به‌صورت مطلق ممنوع می‌باشد.[۷۶]

رانندگی

 
منال شریف از فعالان حقوق رانندگی زنان

با وجود برخی تلاش‌های انجام شده برای برداشتن این ممنوعیت، به دلیل مخالفت مقام‌های دینی تا سپتامبر ۲۰۱۷ رانندگی برای زنان در عربستان سعودی ممنوع بود. تا پیش از این، عربستان تنها کشور جهان بود که در آن، زنان، از حق رانندگی محروم بودند.[۷۷]

بزرگان عربستان سعودی نیز بر حرام بودن رانندگی زنان به دلیل ایجاد فساد و آسیب رساندن به عفت پا فشاری کردند.[۷۸] از سوی دیگر، سازمان رانندگی عربستان آگاهی می‌داد که علت ممنوعیت رانندگی زنان این است که زنان اگر روبند را نگه دارند به سختی می‌توانند رانندگی کنند و این احتمال تصادفات را افزایش خواهد داد.

در سال ۱۹۹۰ (میلادی)، چهار زن آلمانی مقیم سعودی با نادیده گرفتن این ممنوعیت اقدام به رانندگی در سطح شهر ریاض کردند که بلافاصله توسط پلیس دستگیر شدند. روزنامه‌های محلی نوشته توهین آمیزی علیه آنان پخش کردند و خواستار اخراج آن‌ها از شهر شدند.

در ۲۴ اوت ۲۰۰۶ طرح یکی از نمایندگان مجلس مشورتی عربستان سعودی در مورد دادن حق رانندگی به زنان این کشور رد شد. رئیس مجلس این کشور در این مورد گفت: موضوع رانندگی زنان بر پایه فتوای مقامات مذهبی کشور ممنوع است و مجلس حق دخالت در این مورد را ندارد. آل زلفه، نماینده‌ای که موضوع لزوم دادن حق رانندگی به زنان را مطرح کرده بود می‌گوید: چنانچه زنان حق رانندگی داشته باشند، مجبور به به‌کارگیری مردان بی‌گانه به عنوان راننده نیستند و این مسئله افزون بر حل مشکلات اجتماعی، به اقتصاد خانواده نیز کمک می‌کند.

در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۷ ملک سلمان (پادشاه وقت) با صدور دستور رسمی، اعلام کرد که زنان این کشور از ژوئن سال ۲۰۱۸ حق رانندگی خواهند داشت. او در این دستور تأیید کرده که زنان برای رانندگی، نیازی به گرفتن اجازه از سرپرستان مرد نداشته و می‌توانند هرجا که بخواهند بروند.[۷۷]

تحصیلات و آموزش

 
تحصیل دختران در کلاس ریاضی

تحصیل زنان در عربستان آزاد بوده و آموزش رایگان برای آنان مانند مردان رایگان می‌باشد. در سال ۲۰۱۷ تعداد فارغ التحصیلان زن از دانشگاه‌های عربستان از مردان پیشی گرفت در این کشور تحصیلات اولیه تا سن پانزده سالگی هم برای مردان و هم برای زنان اجباری می‌باشد.

زنان و موسیقی

در عربستان برگزاری کنسرت‌ها و جشنواره‌های موسیقی آزاد بوده و زنان می‌توانند بدون محدودیت به اجرای موسیقی و آواز بپردازند یا در کلابها و جشنواره‌ها به‌صورت مختلف شرکت کنند.[۷۹]

فعالیت اقتصادی

به دنبال اصلاحات ارایه شده توسط ولیعهد عربستان محمد بن‌سلمان و اعلام قوانین جدید توسط وزارت کشور عربستان سعودی همه شهروندان این کشور، فارغ از جنسیت (مرد یا زن)، می‌توانند برای هر شغلی که توان و تخصص آن را داشته باشند، داوطلب شوند. بنا براین قانون کارفرمایان حق ندارند در میان متقاضیان مشاغل به‌دلایلی مثل جنسیت، سن، یا محدودیت‌های جسمی، تبعیض قایل شوند.[۸۰]

۲۴ درصد سهم اقتصاد عربستان را زنان اداره می‌کنند که بر اساس سیاست‌های عربستان سعودی برای توانمندسازی زنان و افزایش مشارکت اقتصادی آنان مطابق با برنامه چشم‌انداز سال ۲۰۳۰ برای افزایش این امر تلاش می‌شود.[۸۱]

فعالیت‌های سیاسی زنان

 
نوره فائزه معاون وزیر آموزش و پرورش و آلیستر برت

همچنین از سال ۲۰۰۶، ۱۱ زن در کمسیون مشورتی مجلس شورای سعودی عضویت یافتند و در سال ۲۰۱۱ ملک عبدالله بن عبدالعزیز ۳۰ نفر از زنان را به عضویت در این نهاد ۱۵۰ نفره مشورتی منصوب کرد.[۸۲]

از سال ۲۰۱۵ به زنان عربستان اجازه داده شد که در انتخاب شورایهای شهرداری در این کشور شرکت کنند و در همان دروه نخستین ۱۷ زن در این شوراهای انتخاب شدند.[۸۳]

در سال ۲۰۱۹ ریما بنت بندر بن سلطان با درجه وزیر و نخستین زن سفیر این کشور با فرمان محمد بن سلمان در ایالات متحده آمریکا منصوب شد. وی پیش از این مدیریت ارشد اجرایی شرکت بین‌المللی آلفا و از سال ۲۰۱۶ عنوان معاون رئیس اداره کل ورزش در بخش زنان عربستان را بر عهده داشت.[۸۴]

حق سفر

تمامی زنان ۲۱ سال به بالا از سال ۲۰۱۹ با فرمان پادشاهی این کشور اجازه سفر اعم از داخلی یا خارجی و دریافت پاسپورت را بدون دخالت محارم خود را دارا می‌باشند.[۸۵] تا پیش از این زنان اجازه مسافرت بدون محارم را در سفرهای داخلی یا خارجی نداشتند.[۸۶]

 
سمر بدوی از زنان تأثیرگذار عربستان سعودی

حجاب

حجاب اجباری در عربستان وجود نداشته و تنها در دو شهر مکه و مدینه حجاب اجباری می‌باشد. از امر بنا به بیانیه وزارت کشور عربستان از ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۰ اعلام شد.[۸۷]

مطابق با مقررات جدی زنان حق ثبت ازدواج، طلاق و تولد نوزاد را نیز دارا بوده و هر گونه تبعیض و به هر نحو در بین زنان و مردان در عربستان ممنوع می‌باشد.[۸۸]

فرهنگ روبنده
 
یک زن روبنده‌پوش در عربستان سعودی.

پوشش زنان سعودی در مجامع عمومی، چادر سیاه گشادی بود که از سر تا پا را درگرفته و عبایه گفته می‌شود. پوششی که چهره زنان سعودی را فرامی گیرد، نقاب (روبنده) نام دارد.

نقاب‌ها در عربستان سعودی به سه شکل هستند. نقاب کامل که معمولاً به وسیله یک یا چند پرده نیمه‌شفاف یا مشبک، چشم‌های زن را هم می‌پوشاند، نقاب درزدار یا نقاب مُشِقّ که یک یا دو شکاف برای چشم‌ها در آن در نظر گرفته شده است، گونه سوم نیم نقاب است که علاوه بر چشم‌ها، پیشانی و ابروی زن را نیز نمایان می‌کند. علما این نوع روبند را حرام دانسته‌اند. علمای عربستان سعودی از جمله شیخ ابن عثیمین، عبدالعزیز بن باز، محمد صالح المنجد و عبدالعزیز بن عبدالله آل الشیخ که از آیین حنبلی و دعوت محمد بن عبدالوهاب، مشهور به سلفی پیروی می‌کنند، اجماعاً باور به واجب بودن پوشانیدن چهره (به جز چشم‌ها) هستند.

ورزش

محافظه‌کاران مذهبی در عربستان معتقد بوده که قوانین اسلام، ورزش زنان در ملاءعام را حرام کرده است.[۸۹] سازمان دیدبان حقوق بشر در گزارشی به تاریخ فوریه ۲۰۱۲ میلادی مدعی شد که مقامات سعودی رفتاری تبعیض‌آمیزی نسبت به ورزش زنان در آن کشور دارند. گفتنی است تا پیش از برگزاری بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۱۲، عربستان هیچ ورزشکار زنی را به المپیک اعزام نکرده بود و در این رقابت‌ها بود که برای اولین بار دختری از عربستان در رشته جودو (با پوشش اسلامی) در رقابت‌های المپیک حاضر شد.[۹۰]

زنان عربستان در تغییرات جدید رخ داده در سالهای پایانی دهه بیست قرن ۲۱ توانستند در ورزش نیز فعالیت‌های خود را آزا کنند. باشگاه‌های فوتبال زنان در این کشور فعالیت خود را از سال ۲۰۱۳ آغاز کردند و در سال ۲۰۲۰ عربستان لیگ سراسری فوتبال زنان خود را با حجاب اختیاری ایجاد کرد.[۹۱][۹۲]

در پی اصلاحات در امور اجتماعی در طی سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ تعداد زنان ورزشکار در عربستان به پنج برابر افزایش یافت.[۹۳]

در این کشور فعالیت زنان در تمامی رشته‌های ورزشی آزاد بوده و باشگاه‌ها مختلف در رشته‌های مانند دوچرخه سواری و .. فعالیت می‌کنند.[۹۴][۹۵]

زنان و ارتش

با تغییرات صورت گرفته و تلاش برای مشارکت زنان در عرصه‌های مختلف زنان وارد خدمت نظامی شده و نخستین گروه از این زنان از مرکز آموزش کادر زنان نیروهای مسلح این کشور در اوت ۲۰۲۱ فارغ‌التحصیل شده و به عضویت ارتش این کشور درآمدند.[۹۶]

دین

رانا احمد یکی‌از زنان مشهور مدافع آزادی دین در عربستان سعودی
 
ویرانه‌های کلیسای قدیمی پروتستان هلند در شهر جده

اسلام تنها دین رسمی در عربستان است. ساخت پرستشگاهی به غیر از مسجد در عربستان سعودی ممنوع است.[۹۷] در سال ۲۰۱۷ در ادامه اصلاحات اجتماعی در سعودی، توافق میان کاردینال «جان لوئیس توران» رئیس شورای گفتگوی ادیان واتیکان وابسته به پاپ و «محمد بن عبدالکریم العیسی» دبیرکل عربستانی اتحادیه جهان اسلام منعقد شد و ریاض با ساخت کلیسا در کشور عربستان موافقت کرد.[۹۸]

آیین رسمی کشور عربستان سعودی اسلام سلفی است. آیین‌های دیگر اهل تسنن و مذهب شیعه نیز در عربستان سعودی رواج دارند. احکام و فتواهای دینی در عربستان سعودی، فرهنگ و سیاست را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هم‌اکنون عبدالعزیز بن عبدالله آل الشیخ، بالارتبه‌ترین روحانی سنی در عربستان سعودی است.[۹۹]

بر پایه آمارهای منتشره دولتی حدود ۸۵ درصد از شهروندان سعودی سنی و از مذهب احمد بن حنبل پیروی می‌کنند و ۱۵ درصد بقیه نیز شیعیان هستند که بیشترین آنان در منطقه شرقی عربستان سکونت دارند. اگرچه در ظاهر به فتواهای احمدبن حنبل عمل می‌شود، اما آیینی که محمدبن عبدالوهاب آن را پایه‌گذاری کرده است بیشتر در جامعه حاکمیت دارد.[۳۲]

شصت درصد جمعیت ۳۲ میلیونی عربستان سعودی، عرب‌های بومی با آیین حنبلی (از آیین‌های اهل سنت) هستند. بیش از چهار میلیون نفر در این کشور شیعه (دوازده امامی، زیدی و اسماعیلیه) هستند که این مردم بیشتر از جمعیت شیعی کشورهای کویت، قطر، یمن، عمان و امارت متحده عربی است.[نیازمند منبع] با وجود در اقلیت بودن شیعیان در عربستان، سکونت آنان در ناحیه استراتژیک و میدان‌ها نفتی غوار، قطیف و احساء جایگاه برتری به آنان داده است.[۱۰۰]

جستارهای وابسته

 
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به عربستان سعودی در ویکی‌گفتاورد موجود است.

یادداشت‌ها

  1. ↑ یک مجلس مشورتی یا مجلس شورا وجود دارد که قدرت قانونگذاری ندارد.[۷] از آنجایی که نقش آن صرفاً مشورتی است، قانونگذار محسوب نمی‌شود.[۸]

پانویس

  1. ↑ "About Saudi Arabia: Facts and figures". The Royal Embassy of Saudi Arabia, Washington, DC. Archived from the original on 17 April 2012.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Saudi Arabia. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
  3. ↑ "Basic Law of Governance". Ministry of Education. Ministry of Education – Kingdom of Saudi Arabia. Archived from the original on 5 December 2022. Retrieved 1 September 2020.
  4. ↑ "The World Factbook". 2 July 2014. Archived from the original on 2014-07-02.
  5. ↑ "Saudi Arabia – The World Factbook". CIA. CIA. Retrieved 30 May 2021.
  6. ↑ "Religious Composition by Country" (PDF). Archived from the original (PDF) on 23 March 2018. Retrieved 10 August 2021.
  7. ↑ Hefner, Robert W. (2009). Remaking Muslim Politics: Pluralism, Contestation, Democratization. Princeton University Press. p. 202. ISBN 978-1-4008-2639-1.
  8. ↑ "Analysts: Saudi Arabia Nervous About Domestic Discontent". www.voanews.com. VoA News - English. Retrieved 2021-06-06.
  9. ↑ "Saudi Census 2022". portal.saudicensus.sa. General Statistics Authority - Kingdom of Saudi Arabia. Archived from the original on 28 July 2023. Retrieved 16 July 2023.
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ "World Economic Outlook Database, October 2022". IMF.org. IMF. October 2022. Retrieved October 11, 2022.
  11. ↑ "The World Factbook". CIA.gov. CIA. Retrieved 28 May 2019.
  12. ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (به انگلیسی). UNDP. 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022.
  13. ↑ "88,000-Year-Old Finger Bone Pushes Back Human Migration Dates". National Geographic.
  14. ↑ "The Global Religious Landscape". Pew Forum. 18 December 2012.
  15. ↑ Lindsay, James E. (2005). Daily Life in the Medieval Islamic World. Greenwood Press. p. 33. ISBN 978-0-313-32270-9.
  16. ↑ Madawi Al-Rasheed (2013). A Most Masculine State: Gender, Politics and Religion in Saudi Arabia. p. 65. ISBN 978-0-521-76104-8.
  17. ↑ "Council of Ministers System | The Embassy of The Kingdom of Saudi Arabia". www.saudiembassy.net. Retrieved 2022-08-27.
  18. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ Tripp, Culture Shock, 2003: p. 14
  19. ↑ "The Authoritarian Resurgence: Saudi Arabia's Anxious Autocrats". Carnegie Endowment. Retrieved 5 October 2015.
  20. ↑ Malbouisson, Cofie D. (2007). Focus on Islamic issues. Nova Publishers. ISBN 978-1-60021-204-8.
  21. ↑ Dadouch, Sarah (3 August 2021). "Saudi Crown Prince Mohammed seeks to reduce influential clerics' power". The Washington Post. Archived from the original on 3 August 2021.
  22. ↑ Caryl, Sue (20 February 2014). "1938: Oil Discovered in Saudi Arabia". National Geographic. National Geographic Society. Archived from the original on 12 December 2016. Retrieved 27 November 2016.
  23. ↑ Learsy, Raymond (2011). Oil and Finance: The Epic Corruption. p. 89.
  24. ↑ "International – U.S. Energy Information Administration (EIA)". eia.gov.
  25. ↑ Wynbrandt, James (2004). A Brief History of Saudi Arabia. Infobase Publishing. p. 242. ISBN 978-1-4381-0830-8.
  26. ↑ Soldatkin, Vladimir; Astrasheuskaya, Nastassia (9 November 2011). "Saudi Arabia to overtake Russia as top oil producer-IEA". Reuters.
  27. ↑ "The death penalty in Saudi Arabia: Facts and Figure". Amnesty. 25 August 2015. Retrieved 4 January 2016.
  28. ↑ "Saudi Arabia: Official Hate Speech Targets Minorities". HRW. 26 September 2017. Retrieved 31 March 2019.
  29. ↑ "Saudi Arabia is worst country to be an atheist, report says". National Secular Society. 29 October 2018. Retrieved 31 March 2019.
  30. ↑ Bjørgo, Tore (2004). Root Causes of Terrorism: Myths, Reality and Ways Forward. Routledge. p. 193. ISBN 978-1-134-26562-6.
  31. ↑ Byman, Daniel L. (1 February 2005). "Confronting Passive Sponsors of Terrorism". Brookings Institution. Retrieved 31 March 2019.
  32. ↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ ۳۲٫۲ ۳۲٫۳ ۳۲٫۴ ۳۲٫۵ نصیری، عبدالله: آشنایی با عربستان. نشر مشعر. تهران: ۱۳۸۶.
  33. ↑ نصیری، عبدالله: آشنایی با عربستان. نشر مشعر. تهران: ١٣٨۶
  34. ↑ Climate of the World: Saudi-Arabia - Weather UK - weatheronline.co.uk
  35. ↑ «معادن اورانیوم کشف شده در عربستان 'ممکن است برای تولید سوخت اتمی کافی باشد'». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۷ شهریور ۱۳۹۹.
  36. ↑ «Currency Exchange Rates - International Money Transfer | Xe». www.xe.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۲۲.
  37. ↑ "World Bank: Saudi Arabia, strongest Arab economy". Infoprod.co.il. 2010-01-04. Archived from the original on 2010-01-04. Retrieved 2012-09-28.
  38. ↑ Tripathi, Namrata. "Indian expats in Saudi Arabia may soon find themselves jobless as country pushes to hire more nationals". International Business Times (به انگلیسی). Retrieved 24 February 2017.
  39. ↑ پول نفت عربستان سعودی در دوره ملک عبدالله چه شد؟ بی‌بی‌سی فارسی، ۳ بهمن ۱۳۹۳
  40. ↑ اعتراض به اخراج کارگران اتیوپیایی از عربستان سعودی به درگیری کشید، بی‌بی‌سی فارسی
  41. ↑ https://www.isna.ir/news/1400062820337/تورم-عربستان-در-یک-قدمی-صفر-شدن
  42. ↑ https://jahaneghtesad.com/نرخ-بیکاری-عربستان-به-پایین‌ترین-سطح/
  43. ↑ «ملک سلمان در نشست گروه ۲۰ خواستار پاسخ قاطعانه و هماهنگ کشورهای عضو برای مقابله با کرونا شد». rfi. ۲۶ مارس ۲۰۲۰.
  44. ↑ https://www.spa.gov.sa/viewfullstory.php?lang=fa&newsid=2157138
  45. ↑ https://www.spa.gov.sa/viewfullstory.php?lang=fa&newsid=1569955
  46. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۱.
  47. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۱.
  48. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۱.
  49. ↑ https://www.spa.gov.sa/viewfullstory.php?lang=fa&newsid=2008157
  50. ↑ دکتر عبدالله بن محمد آل الشیخ
  51. ↑ https://www.spa.gov.sa/viewstory.php?lang=fa&newsid=2242533
  52. ↑ https://www.spa.gov.sa/viewstory.php?lang=fa&newsid=2245341
  53. ↑ https://www.spa.gov.sa/viewstory.php?lang=fa&newsid=2233500
  54. ↑ https://www.bbc.com/persian/afghanistan-56581714
  55. ↑ https://www.radiozamaneh.com/252124/
  56. ↑ https://www.dw.com/fa-ir/زنان-عربستان-برای-اولین-بار-در-انتخابات-شرکت-میکنند/a-18913757
  57. ↑ Robert Fisk (2005) The Great War For Civilisation. Fourth Estate. p. 23. ISBN 1-4000-7517-3
  58. ↑ ۵۸٫۰ ۵۸٫۱ الجزیرة - الملک عبدالعزیز اهتم مبکرًا بتوطید علاقات المملکة الدولیة.. و روسیا أول دولة تعترف بالمملکة
  59. ↑ ۵۹٫۰ ۵۹٫۱ وزارة الخارجیة-تطور السلک الدبلوماسی
  60. ↑ «هیئات الإغاثة السعودیة: خدمة الإسلام والمسلمین-وزارة التعلیم العالی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ مارس ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۸ ژوئن ۲۰۱۵.
  61. ↑ ۶۱٫۰ ۶۱٫۱ خطوط قرمز دمکراسی در خلیج فارس: تفاوت بحرین با تونس، مصر و لیبی,رادیو بین‌المللی فرانسه.
  62. ↑ ۶۲٫۰ ۶۲٫۱ روحانی، حسن: آشنایی با کشورهای اسلامی. جلد: ۱. نشر مشعر. تهران: ۱۳۸۸.
  63. ↑ "Sports And Recreation | The Embassy of The Kingdom of Saudi Arabia". www.saudiembassy.net. Retrieved 2023-06-21.
  64. ↑ «هفت مرد در عربستان اعدام شدند». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۳ اسفند ۱۳۹۱.
  65. ↑ Saudi Arabia beheads murderer… and then CRUCIFIES his body, Daily Mail
  66. ↑ «لغو مجازات اعدام مجرمان زیر سن قانونی در عربستان سعودی». بخش فارسی دویچه وله. ۸ اردیبهشت ۱۳۹۹.
  67. ↑ «اعدام افراد نابالغ در عربستان ممنوع شد». رادیو بین‌المللی فرانسه. ۸ اردیبهشت ۱۳۹۹.
  68. ↑ "Women in Saudi Arabia to be allowed to live, travel without male guardian". The Jerusalem Post | JPost.com (به انگلیسی). Retrieved 2021-06-21.
  69. ↑ https://www.independentpersian.com/node/88836/جهان/حجاب-در-عربستان؛-آنچه-می‌دانیم-و-آنچه-نمی‌دانیم
  70. ↑ ۷۰٫۰ ۷۰٫۱ "2010 Human Rights Report: Saudi Arabia". U.S. State Department. 8 April 2011. Archived from the original on 12 April 2011. Retrieved 11 July 2011.
  71. ↑ Human Rights Watch (2008). Perpetual Minors: human rights abuses from male guardianship and sex segregation in Saudi Arabia. p. 2.
  72. ↑ "Saudi women no longer need male guardian consents to receive services". Al Arbiya. 4 May 2017. Retrieved 10 May 2017.
  73. ↑ Sharman, Jon (4 May 2017). "Saudi Arabia to let women work and study without man's permission". ایندیپندنت. Retrieved 10 May 2017.
  74. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۱.
  75. ↑ https://www.isna.ir/news/98101107919/عربستان-معقولانه-ازدواج-زیر-۱۸-سال-را-ممنوع-کرد
  76. ↑ https://per.euronews.com/2019/01/11/saudi-arabia-ending-child-marriage
  77. ↑ ۷۷٫۰ ۷۷٫۱ «زنان عربستان سعودی حق رانندگی پیدا می‌کنند». بی‌بی‌سی فارسی. ۴ مهر ۱۳۹۶.
  78. ↑ Women Driving Cars Is a Sinful Thing: Al-Qarni
  79. ↑ https://www.independentpersian.com/node/88836/جهان/حجاب-در-عربستان؛-آنچه-می‌دانیم-و-آنچه-نمی‌دانیم
  80. ↑ https://www.independentpersian.com/node/88836/جهان/حجاب-در-عربستان؛-آنچه-می‌دانیم-و-آنچه-نمی‌دانیم
  81. ↑ https://www.independentpersian.com/node/90831/جهان/سهم-زنان-در-اقتصاد-عربستان-به-۲۴-درصد-افزایش-یافت
  82. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۱.
  83. ↑ https://women.ncr-iran.org/fa/برای-اولین-بار-در-عربستان-سعودی،-زنان-ر/
  84. ↑ https://www.independentpersian.com/node/1321/سیاسی-و-اجتماعی/نخستین-سفیر-زن-در-تاریخ-عربستان-سعودی
  85. ↑ https://www.dw.com/fa-af/عربستان-سعودی-به-زنان-اجازه-سفر-به-خارج-را-میدهد/a-49860808
  86. ↑ «www.saudiembassy.org.uk». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۵ دسامبر ۲۰۰۸.
  87. ↑ https://www.independentpersian.com/node/88836/جهان/حجاب-در-عربستان؛-آنچه-می‌دانیم-و-آنچه-نمی‌دانیم
  88. ↑ https://www.independentpersian.com/node/88836/جهان/حجاب-در-عربستان؛-آنچه-می‌دانیم-و-آنچه-نمی‌دانیم
  89. ↑ «اختلاف کمیته المپیک و عربستان بر سر شرکت ورزشکاران زن». بی‌بی‌سی فارسی. ۵ خرداد ۱۳۹۱.
  90. ↑ «'عربستان نسبت به ورزش زنان تبعیض‌آمیز رفتار می‌کند'». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۶ بهمن ۱۳۹۰.
  91. ↑ https://www.asriran.com/fa/news/756879/آغاز-اولین-لیگ-فوتبال-زنان-در-عربستان
  92. ↑ https://www.independentpersian.com/node/161521/ورزش/فوتبال/تیم‌های-فوتبال-زنان-عربستان-سعودی-آماده-بازگشت-به-زمین-مسابقات
  93. ↑ https://fararu.com/fa/news/456548/تصاویر-علاقه-زنان-عربستانی-به-تناسب-اندام
  94. ↑ https://www.independentpersian.com/node/161866/ورزش/باشگاه-دوچرخه‌سواری-زنان-در-جده
  95. ↑ https://www.independentpersian.com/node/162276/ورزش/فوتبال/الصادقات؛-اولین-تیم-فوتبال-در-عربستان-سعودی-برای-زنان-معلول
  96. ↑ https://www.independentpersian.com/node/174876/سیاسی-و-اجتماعی/نخستین-گروه-زنان-نظامی-ارتش-عربستان-سعودی-فارغ‌التحصیل-شدند
  97. ↑ «جنجال بر سر فتوای مفتی سعودی دربارهٔ دعوت به تخریب کلیساها». رادیو فردا. ۶ فروردین ۱۳۹۱.
  98. ↑ عصر ایران (۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۷). «ریاض با ساخت کلیسا در عربستان موافقت کرد». عصر ایران.
  99. ↑ «عربستان چهار زن را به خاطر تشویق پسرانشان به 'جهاد' به زندان محکوم کرد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱ آبان ۱۳۹۳.
  100. ↑ http://www.ettelaat.com/new/index.asp?fname=2010\06\06-24\18-28-45.htm&storytitle=جنبش‌های بایگانی‌شده در ۴ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine اعتراضی شیعه؛ ریشه‌ها و پیامدها

منابع

  • محمّدی آشتیانی، علی، شناخت عربستان، اول، تهران: مشعر، ۱۳۸۱ شابک ‎۹۶۴-۷۶۳۵-۲۱-۴
  • گودوین، ویلیام، عربستان سعودی، ترجمه فاطمه شاداب، اول، تهران: شمشاد، ۱۳۸۳، شابک ‎۹۶۴-۳۱۱-۴۵۳-۸
  • دکتر: شامی، یحیی، (موسوعة المدن العربیة والاسلامیة) ، دارالفکر العربی، بیروت، چاپ سال ۱۹۹۳ میلادی به (عربی).
  • حق‌شناس، علی، (۱۳۹۴)، ساختار سیاسی اجتماعی عربستان سعودی، تهران، نشر روزگار.
  • لفتنانت کونیل، سیر آرنولد ویلسون، «(تاریخ عمان و الخلیج)» ، انتشار سال ۱۹۸۸ میلادی.

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=عربستان_سعودی&oldid=40415867»