مسجد جامع مکی زاهدان
مسجد جامع مکی زاهدان یکی از بزرگ‌ترین مساجد اسلام سنی حنفی در جهان و مشهورترین مسجد اهل سنت ایران در شهر زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان قرار دارد.[۶] ساخت این مسجد در سال۱۳۵۳ هجری شمسی توسط عبدالعزیز ملازاده، یکی از روحانیان شناخته شده اهل سنت ایران در سیستان و بلوچستان آغاز شد.[۷]
| مسجد مکّی[۱] | |
|---|---|
 | |
 | |
| دین | |
| استان | سیستان و بلوچستان |
| رهبری | عبدالحمید اسماعیل‌زهی |
| مکان | |
| مکان | زاهدان |
| شهرداری | زاهدان |
| کشور | ایران |
| مختصات | ۲۹°۲۹′۱۹٫۸″ شمالی ۶۰°۵۱′۱۴٫۴″ شرقی / ۲۹٫۴۸۸۸۳۳°شمالی ۶۰٫۸۵۴۰۰۰°شرقی |
| معماری | |
| گونه | ایرانی، اسلامی، عثمانی[۲] |
| بنیان‌گذار | عبدالعزیز ملازاده[۳] |
| بنیان‌گذاری | ۱۳۵۳[۳] |
| ویژگی‌ها | |
| گنجایش | ۵۵٬۰۰۰+ |
| مساحت داخلی | ۳۳٬۰۰۰ متر مربع[۴] |
| گنبد(ها) | ۵۳ عدد[۲] |
| بلندی بیرونی گنبد | ۴۶ متر (گنبد مرکزی)[۵] |
| مناره(ها) | ۴[۵] |
| بلندی مناره | ۹۵ متر[۲] |
| وبگاه | |
[ ] | |
 | |
ویژگی‌های معماری
ویرایشبنای اولیه دارای دو مناره با ارتفاع ۳۷ متر بود که با گذشت زمان و افزایش جمعیت و نیاز به فضای وسیع‌تر برای عبادت در چند مرحله توسعه و گسترش یافت. در سال ۷۰ مرحله اول توسعه مسجد در سه طبقه زیرزمین، همکف و طبقه اول شروع شد و نزدیک به ۲۰ سال طول کشید.[۷] نمای بیرونی مسجد مکی بسیار به مسجد سلطان احمد ترکیه نزدیک است و فضای داخلی آن نیز به مسجد النبی در مدینه شباهت دارد.
این مسجد ۳۳۰۰۰ متر مربع زیر بنا و چهار مناره به ارتفاع ۹۲ متر و ۵۲ گنبد دارد. ارتفاع گنبد مرکزی آن ۴۶ متر است، ساخت این مسجد در حال حاضر با کمک‌های مردمی و خیرین ادامه دارد.[۸][۹]
تاریخچه
ویرایشمولاناعبدالعزیز ملازاده بنای این مسجد را در سال ۱۳۵۳ با زیربنای ۶۰۰ متر مربع[۴][۷] آغاز کرد.[۳] بنای اولیه دارای دو مناره با ارتفاع ۳۷ متر بود.[۶] که با گذشت زمان و افزایش جمعیت و نیاز به فضای گسترده‌تر برای عبادت در چند مرحله توسعه و گسترش یافت.
مسجد جامع مکی در حال حاضر بزرگ‌ترین مسجد زاهدان و محل برگزاری نماز جمعه شهروندان اهل تسنن است. تولیت این مسجد با عبدالحمید اسماعیل زهی (مولوی عبدالحمید) است. از سال ۱۳۶۵ تا به امروز این مسجد دیدنی محل برگزاری نماز جماعت است.[۷]
توسعه
ویرایشساخت اولیه این بنا به سال۱۳۵۳برمی گردد و اولین مرحله توسعه آن در سال۱۳۷۰بیست سال پس از تأسیس مسجد انجام شد. درطول اولین مرحله توسعه که مربوط به ساخت یک طبقه بر روی طبقه همکف و یک طبقه زیرزمین است بیشتر به بازسازی و طراحی داخلی نمای مسجد مکی پرداخته شد. درسال۱۳۹۰بازسازی نمای بیرونی شروع و سعی شد که با معماری بقیهٔ مساجد ایران متفاوت ترباشد.[۱۰][۴][۵][۲]نمای بیرونی مسجد مکی شبیه مساجد ترکیه است و در این میان بیشترین شباهت را به مسجد سلطان احمد دارد. درون آن سعی شده که از مسجد النبی الهام گرفته شود. طراحی بنای مسجد و معماری داخلی مسجد مکی کاری از هنرمندان ایرانی است. مردم بومی داوطلبانه و بدون دریافت دستمزد در ساخت این بنا همکاری کرده‌اند،[۶] و با این باور که مسجد را مردم نماز گزار باید بسازند، هزینه آن را خود تأمین می‌کنند و تاکنون هیچ هزینه‌ای از سازمانهای دولتی دریافت نکرده‌اند.[۵] اما خبرهایی از دریافت کمک هزینه از کشورهای عربستان و امارات عربستان منتشر شد.[۱۱]
نماز جمعه از سال ۱۳۶۵ در مسجد مکی برگزار می‌شود.[۴][۱۲]
شایعه ساخت تونل
ویرایشدر زمان ساخت و توسعه این مسجد، شایعه ای مبنی بر ساخت تونل در زیر این مسجد مطرح شد. مولوی عبدالحمید عنوان کرد که آنچه توسط شایعه پراکن‌ها تونل معرفی شده است، راه‌های فاضلاب مسجد است.[۷]
بمبگذاری در مسجد
ویرایشخبرگزاریهای ایران در بهمن ۱۳۸۸ از یک بمبگذاری در نزدیکی این مسجد خبر دادند. بمب توسط نیروهای امنیتی خنثی شد و مسئولیت عملیات به گردن گروهک تحت رهبری عبدالمالک ریگی انداخته شد.[۱۳]
در اعتراضات ۱۴۰۱
ویرایشدر یک سال گذشته، مسجد مکی بیش از پیش بر سر زبان بسیاری از ایرانی‌ها قرار گرفته است و دلیل آن، به شکل‌گیری اعتراضات سال ۱۴۰۱ و البته حمله به نمازگزاران این مسجد و کشته شدن حدود یکصد تن از آن‌ها برمی‌گردد. در این یک سال، مولوی عبدالحمید، امام جماعت این مسجد با نطق‌های انتقادی‌اش در نماز جمعه، توجهات زیادی را به سمت خود معطوف کرده است.[۱۴] این مسجد در این دوران به کانون اعتراضات علیه جمهوری اسلامی بدل شده بود. از این رو نیروهای حکومتی برای این مسجد محدودیت‌هایی را همچون قطع اینترنت در زمان برپایی نماز جمعه وضع کردند.[۱۵][۱۶] شرکت کنندگان در نماز جمعه این مسجد، هرهفته بعد از نماز جمعه، در خیابان‌ها دست به اعتراض می‌زنند.[۱۷] در یکی از همین اعتراض‌ها بود که بین نیروهای انتظامی ایران و معترضان درگیری پدید آمد و بیش از ۱۰۳ نفر کشته شدند.[۱۸]
در میانه اعتراضات، یک شخص در پوشش طلبه علوم دینی به مسجد مکی نفوذ کرده و قصد ترور مولوی عبدالحمید به‌وسیله سم را داشته است.[۱۹] این شخص توسط انتظامات مسجد مکی بازداشت و توطئه ترور خنثی شد.[۲۰][۲۱] وی پس از بازداشت تحویل مقامات جمهوری اسلامی شد.[۲۲] درصورتی که مقامات جمهوری اسلامی بعد ازچندروز آن طلبه را بر روی شبکه خبرآوردند وگفت من رادرمسجد شکنجه کردند ومرا زدند درصورتی که اصلا همچین چیزی حقیقت نداشت .ر[۸]سانه‌های نزدیک به مسجد مکی اعلام کردند این شخص از طرف اطلاعات سپاه پاسداران مأموریت داشته است.[۲۳][۲۴]
محمدجواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران، در پی اعتراضات ۱۴۰۱، مسجد جامع مکی زاهدان را مصداق مسجد ضرار معرفی کرد[۲۵][۲۶] و گفت که از آنجا حرف‌های متعفن بیرون می‌آید. مسجد ضرار به عنوان «نماد نفاق» در اسلام شهرت دارد که پیامبر اسلام دستور ویران کردنش را داد.[۲۷]
منبع مالی مسجد مکی
ویرایشمسجد مکی زاهدان که سال هاست در دست ساخت است تمای هزینه‌های توسط مردم بومی و اهل تسنن تأمین می‌شود و اگر شخصی توان کمک را ندارد سعی می‌کند در ساخت بنای مسجد همکاری بعمل آورد طوری که گفته می‌شود که افرادی از اقصا نقاط استان برای بنایی و گچ کاری و… به مسجد می ایند و بدون دریافت هیچ گونه دستمزد و حقوقی در آن جا کار می‌کنند طبق عقاید خودشان برای دنیا بعد از مرگشان حسنه و توشه جمع می‌کنند و اعتقاد دارند این عمل موجب رستگاری آنان می‌شود. شایعاتی مبنی بر اینکه هزینه ساخت مسجد توسط حکام و تاجرین کشورهای حوضه خلیج فارس تأمین می وشد اما مولوی عبدالحمید در مصاحبه خود با حسین دهباشی این مطلب را کذب خواند و افزود که تمامی هزینه‌ها توسط افراد بومی پرداخت می‌شود.{25}
نگارخانه
-
نمایی از مناره‌های مسجد مکی زاهدان -
-
-
-
-
نور پردازی مسجد مکی (نما از بالا) -
محل مطالعه مسجد مکی -
محراب موقت مسجد مکی
منابع
ویرایش- ↑ مسجد مکی «پایگاه ملی نام‌های جغرافیایی ایران»
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ مستند مسجد جامع مکی زاهدان. سنی‌آنلاین فارسی. پارامتر
|تاریخ بازیابی=نیاز به وارد کردن|پیوند=دارد (کمک) - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «مساجد در آینه آمار». جام جم (روزنامه). ۱۴ام (۳۷۷۳): ۱۰. ۳ شهریور ۱۳۹۲.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ مستند مسجد جامع مکی زاهدان. سنی‌آنلاین فارسی. روی داده در دقیقهٔ ۱–۲. پارامتر
|تاریخ بازیابی=نیاز به وارد کردن|پیوند=دارد (کمک) - ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ «مسجد جامع مکی زاهدان». ایسنا. ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۹ فوریه ۲۰۲۲.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ سپیده پیری (۱۷ خرداد ۱۳۹۵). «گردشگری سیستان و بلوچستان، بستری برای اتحاد و امنیت». تعادل (روزنامه). دوم (۵۶۱): ۱۰.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ رویداد۲۴، پایگاه خبری تحلیلی (۱۴۰۲/۰۴/۲۵–۱۱:۵۶). «معرفی مسجد مکی در زاهدان | رویداد24». fa. دریافت‌شده در 2023-09-13. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ «مسجد جامع مکی زاهدان». ایسنا. ۲۰۱۷-۰۵-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۱.
- ↑ «مسجد مکی». iranwire.com. ۸ بهمن ۱۴۰۱.
- ↑ «اطلاعات ساخت بنای مسجد مکی». مجله گردشگری مهمان شد. دریافت‌شده در ۹ فوریه ۲۰۲۲.
- ↑ Agency، شیعه نیوز | اخبار شیعیان جهان | Shia News (۱۳۸۹/۰۸/۱۱–۲۱:۰۷). «تجدید بنای مسجد مکی زاهدان با کمک برخی از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس + تصویر». fa. دریافت‌شده در 2023-09-13. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «هزینه مسجد مکی».
- ↑ ایران، عصر (۱۳۸۵/۱۱/۳۰–۲۰:۲۰). «تلاش برای بمبگذاری در مسجد مکی زاهدان». fa. دریافت‌شده در 2023-09-10. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ رویداد۲۴، پایگاه خبری تحلیلی (۱۴۰۲/۰۴/۲۵–۱۱:۵۶). «معرفی مسجد مکی در زاهدان | رویداد24». fa. دریافت‌شده در 2023-09-13. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «محاصره مسجد مکی و مصلای زاهدان؛ نماز جمعه زاهدان در بیست‌ویکمین جمعه خشم و اعتراض برپا شد». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۳-۰۹-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۳.
- ↑ «در آستانه جمعه‌ای دیگر، جمهوری اسلامی مسجد مکی زاهدان را محاصره کرد». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۱-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۳.
- ↑ «مسجد مکی در محاصره نیروهای امنیتی؛ تداوم تهدید و ارعاب علیه مولوی عبدالحمید». العربیه فارسی. ۲۰۲۳-۰۱-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۳.
- ↑ فردا، رادیو (۲۰۲۲-۱۰-۲۸). «مولوی عبدالحمید در تجمع مسجد مکی زاهدان: مسئولان جمعه خونین را محکوم کنند». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۳.
- ↑ «سایت حال‌وش: طرح سپاه برای ترور مولوی عبدالحمید خنثی شد». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۴-۰۵-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
- ↑ Admin1 (۲۰۲۳-۰۶-۲۰). «طرح ترور مولوی عبدالحمید خنثی شد». سایت خبری تحلیلی زیتون. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
- ↑ «یک رسانه محلی از خنثی شدن «توطئه ترور» مولوی عبدالحمید خبر داد». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۲۳-۰۶-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
- ↑ «حال‌وش تصویر و مشخصات فرد متهم به تلاش برای ترور مولوی عبدالحمید را منتشر کرد». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۴-۰۵-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
- ↑ «طرح نافرجام ترور مولوی عبدالحمید؛ مأمور اطلاعات سپاه «در پوشش طلبه» بازداشت شد». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۶-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
- ↑ «جزییات تازه از طرح ترور مولوی عبدالحمید». ایران وایر.
- ↑ «جواد لاریجانی خواهان «برخورد» با مولوی عبدالحمید شد؛ «مسجد مکی مصداق مسجد ضرار است»». رادیو فردا. از پارامتر ناشناخته
|البته این دیدگاه از طرف مردم وعلما محکوم شده است. نشانی=صرف‌نظر شد (کمک); پارامتر|پیوند=ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر|تاریخ بازیابی=نیاز به وارد کردن|پیوند=دارد (کمک) - ↑ «لاریجانی: مسجد مکی زاهدان تبدیل به مسجد ضرار شده است/ خاتمی و روحانی مسؤول تحرکات امروز مولوی عبدالحمید هستند». دیدبان ایران. ۲۰۲۳-۰۹-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۳.
- ↑ «امامان جمعه سیستان و بلوچستان اظهارات محمدجواد لاریجانی را به‌شدت محکوم کردند». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۰.
۲۵. مصاحبه حسن دهباشی در ۴۳نوبت برنامه خشت خام با مولوی عبد الحمید[۱]