Druga

Go minic, bíonn drugaí le fáil i bhfoirm tabléidí.

• Is eard atá i ndruga ná substaint ceimiceach nó bitheolaíoch, é sintéiseach nó gan a bheith sintéiseach, a athraíonn an bhealach a bhfeidhmíonn orgánach má thogtar isteach i gcolainn an orgáinigh é. Má chlaítear go díreach leis an gcur síos seo tá bia mar druga, ach in úsáid laethúil ghinearálta tá brí níos bichte ag an bhfocal druga. Sa chás seo is cógais, vitimíní, substaintí sícighníomhach nó sícideileach, agus drugaí a n-úsáitear mar chineál chaitheamh aimsire(drugaí aeraíochta) atá i gceist. Déanann roinnt substaintí nádúrtha ar nós beoracha, fíonta agus muisiriúin an difríocht idir bia agus druga a dhoiléiriú mar go dtéann siad i bhfiedhm ar an gcolainn mar aon leis an intinn. De ghnáth is é an difríocht idir drugaí agus bithcheimicí inginúila ná go gcuirtear drugaí i bhfeidhm ón dtaobh amuigh. Mar shampla is hormón í inslin nuair a ndéantar sintéisiú uirthi lastigh den cholainn, ach is druga í nuair a chuirtear i bhfeidhm ar an gcolainn í ón dtaobh amuigh.

• Sanasaiocht - Is focal iasachta é druga ón mBéarla "drug". Eascraíonn an focal Béarla "drug" ón bhfocal Ollainise "droog". An brí atá le "droog" ná "tirim". San am atá thart bhíodh an cuid is mó de drugaí mar pháirteanna de phlandaí triomaithe.

Cógas

Is eard atá i gCógas ann ná druga a thógtar chun leigheas a chuir ar dhuine agus siomptóim tinneas a mhaolú atá orthu. Úsáidtear iad chun cosc a chuir ar galair nó tinnis a d'fhéadfadh bheith orthu sa todhchaí chomh maith. Bíonn dáileadh amach na cógais seo go minic faoi stiúr an rialtais agus roinntear i dtrí chatagóir éagsúla iad - cógais "thar an gcuntair", atá ar fáíl i ngnáth siopaí agus cógaslanna gan srianta spesíalta, "taobh thiar den chúntar", a ndáiltear amach ag poitigéir gan oidis dochtúra bheith ag teastáil, agus "cógais ar oideas", go bhfuil oideas ag teastáil, a bhfaightear ó dochtúr nó lia de ghnáth.

Táirgíonn na comhlachtaí poitigéirí na cógais de gnáth agus cuireann siad paiteann orthu chun a gceart iad a tháirge a chosaint, cé gur féidir iad a dhíorthú ó subtaintí nádúrtha i bplandaí ar a ghlaotar cógais luibheanna. Glaotar cógais cinéalaigh ar na cinn nach bhfuil aon phaiteann nó srianta maidir le ceadúnais acu.