Francos: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
arranxos |
m Reemplazos con Replacer: «expulsaron aos» |
||
(Non se amosan 32 revisións feitas por 14 usuarios.) | |||
Liña 1:
{{
[[Ficheiro:Frankish arms.JPG|miniatura|280px|Bens da tumba dun aristócrata franco, do [[Dinastía Merovinxia|período Merovinxio]].]]
{{Historia de Francia}}▼
Os '''francos''' aparecen nos inicios do primeiro milenio nas fontes latinas. O termo designa probabelmente unha liga ou confederación de [[pobos xermánicos]] instalados na ribeira dereita do [[Rin]] inferior, alén das fronteiras do [[Imperio Romano]], e que non se sometían ao Imperio ou a outro pobo máis importante.<ref>Michel Rouche, Clovis, Ediciones Fayard, 1996, p. 75.</ref> O latín ''francus, franci'' tende a probar que se chamaban así posto que ''frank'' significa "libre" en [[lingua xermánica]]. Dado que a raíz ''frank'' non pertence á lingua
▲Os '''francos''' aparecen nos inicios do primeiro milenio nas fontes latinas. O termo designa probabelmente unha liga ou confederación de [[pobos xermánicos]] instalados na ribeira dereita do [[Rin]] inferior, alén das fronteiras do [[Imperio Romano]], e que non se sometían ao Imperio ou a outro pobo máis importante.<ref>Michel Rouche, Clovis, Ediciones Fayard, 1996, p. 75.</ref> O latín ''francus, franci'' tende a probar que se chamaban así posto que ''frank'' significa "libre" en [[lingua xermánica]]. Dado que a raíz ''frank'' non pertence á lingua germánica primitiva, pénsase tamén que podería derivar de ''frei-rancken'' (''libere vacantes'') que significa viaxeiros libres.<ref>Cellarius, ''Notitias orbis antiqui'', Leipzig, 2 volúmenes, 1701, in Schwarz, ''Remarques sur l'ancienne géographie de Cellarius'' (Comentarios sobre a antiga xeografía de Cellarius).</ref>
== Historia ==
Os pobos francos entraban a miúdo en competencia cos '''[[alamán]]s''' (
A lingua ou variedades lingüísticas orixinalmente faladas polos francos encóntranse vinculadas ao grupo etnolingüístico indoeuropeo, rama xermana occidental (como os anglos, os frisóns e os Saxóns) distinta do grupo xermano oriental, ao cal pertencen, sobre todo, os [[godo]]s. O [[fráncico]] constitúe o resultado moderno destas falas francas. Considérase a miúdo un dialecto do [[Lingua alemá|alemán]] falado en parte de [[Lorena (rexión)|Lorena]] ([[Francia]]), [[Luxemburgo]], [[Bélxica]] xermanófona (Eupen) e a [[Alemaña]] renana.▼
▲Os pobos francos entraban a miúdo en competencia cos '''[[alamán]]s''' (germ. ''Alle Männer'', todos os homes), outro grupo de tribos xermánicas estabelecidas máis ao sur na marxe dereita do Rin.
▲A lingua ou variedades lingüísticas orixinalmente faladas polos francos encóntranse vinculadas ao grupo etnolingüístico indoeuropeo, rama xermana occidental (como os anglos, os frisóns e os Saxóns) distinta do grupo xermano oriental, ao cal pertencen, sobre todo, os [[godo]]s. O [[fráncico]] constitúe o resultado moderno destas falas francas. Considérase a miúdo un dialecto do [[alemán]] falado en parte de [[Lorena]] ([[Francia]]), [[Luxemburgo]], [[Bélxica]] xermanófona (Eupen) e a [[Alemaña]] renana.
No século III, os francos participan na grande invasión de [[256]]-[[257]], ao lado doutros pobos xermánicos que entran no Imperio romano para practicaren a pillaxe. Posteriormente participaron en numerosas incursións . Con todo, o [[século IV]] constitúe para Roma un período de recuperación. Cara ao final do Imperio, entre os séculos IV e V, os francos colaboran co exército romano na defensa das fronteiras, daquela en gran parte non [[Romanización (aculturación)|romanizadas]], loitando contra outras [[tribo]]s inimigas de [[Roma]].
{{clear}}
== Os merovinxios ==
{{Merovinxios}}▼
Entre as tribos francas que entran cedo ao servizo do Imperio encóntrase a dos [[salios]]. O seu antepasado lendario, [[Meroveo]], un personaxe case divino segundo os ritos xermánicos, é para eles a principal fonte de lexitimidade do poder real.
No entanto, no [[século V]], o seu rei tamén se converte en procónsul da [[Galia]], é dicir, un soberano xermánico provisto de insignias romanas e que se fai chamar xeneral. Os francos estabelécense entón no que se denominará [[Neustria]] e as súas funcións militares confírenlles un poder importante neses tempos
Probabelmente en 481, [[Clodoveo I|Clodoveo]] (xerm. ''Hlodowecus'', que dá máis tarde os nomes ''Ludovic'' ou ''Ludwig'' en Alemaña e ''Louis'' en Francia) convértese en rei dos francos en [[Tournai]]. Pero para consolidar o seu poder na [[Galia]] romana precisa máis que o poder divino que lle confire a mitoloxía tribal xermánica, especialmente para se impor perante os bispos, os patricios e a poboación galorromana, maioritariamente cristiá e latinófona.
Liña 27 ⟶ 24:
Coa súa conversión, Clodoveo gaña o apoio das elites galorromanas e consegue fundar unha dinastía duradeira (a cal toma o nome do seu ascendente xermánico): os [[merovinxio]]s.
Estabelecidos en [[Neustria]], os merovinxios reinan na [[Galia]] até mediados do [[século VIII]]. Os seus soberanos máis coñecidos son [[Dagoberto I]] e a raíña Brunehaut. Hai que sinalar que nesta época, como baixo a dinastía carolinxia que virá despois, non se fala de [[Francia]], senón de '''[[Reino dos Francos]]''' (''Regnum Francorum'') xa que os reis xermanos, de feito, non reinan sobre un territorio, senón sobre os seus súbditos. O reino franco viviu varias segregacións e distribucións, dado que os francos dividían a propiedade entre os fillos superviventes, e a falta dun amplo sentido da [[res publica]], concibían o reino como unha [[propiedade privada]] de grandes dimensións. Esta práctica explica en parte a dificultade de describir con precisión tanto as datas como as fronteiras xeográficas de calquera dos reinos francos, así como de determinar quen gobernaba en cada unha das rexións. O baixo nivel de [[alfabetización]] durante a hexemonía dos francos agrava o problema, xa que se conservan moi poucos documentos escritos. De todos os xeitos, podemos dicir que basicamente se distinguían
▲{{Merovinxios}}
== Os primeiros francos ==
[[Ficheiro:Charlemagne.jpg|miniatura|esquerda|190px|Estatua de [[Carlomagno]] (tamén chamado Karl der Große, "Carlos o grande") en [[Frankfurt]], [[Alemaña]].]]
Os estudosos modernos dedicados ao período das [[migracións]] suxeriron que o pobo franco podería xurdir da unificación de grupos [[pobos xermánicos]] anteriores máis pequenos ([[Usipetes]], [[Tenchteri]], [[Sugambri]] e [[Bructeri]]), que habitaban o [[val do Rin]] e os territorios situados inmediatamente ao leste. Esta unión podería estar relacionada co aumento do caos e as insurreccións acontecidas na zona como resultado da guerra entre [[Roma]] e os [[marcomanos|marcomanni]], que comezara no ano [[166]]; así como os conflitos derivados desta durante a segunda metade do [[século II]] e o [[século III]]. Pola súa banda, Gregorio afirma que os francos viviron orixinalmente en [[Panonia]], pero que máis tarde se asentaron ás beiras do Rin. Existe unha rexión ao nordeste da actual [[Países Baixos|Holanda]] (ao norte do que unha vez foi a fronteira romana) que leva o nome de Salland, e podería recibir ese nome dos salios.
Cara ao ano [[250]], un grupo de francos, aproveitándose da debilidade do Imperio Romano, chegou ata [[Tarragona]] (en [[Hispania]]), ocupando esta rexión durante unha década antes de que as forzas romanas os dobregasen e expulsasen de territorio romano. Uns corenta anos despois, os francos tomaron o control da rexión de [[Scheldt]], interferindo nas rutas marítimas
==== As etnias da liga dos francos ====
Os pobos que constituían a liga dos francos comprendían probabelmente os [[Chamavi]], os [[Chatti]], os Ansibarii ou [[Ampsivarii]], os [[Bructeri]], os [[Quadi]], os [[francos salios]] (establecidos preto do [[río Sale]] e das bocas do [[río Yssel|Yssel]]), os [[Cherusci]], os [[Angrivarii]], os [[Hattuarii]] (quizais son os mesmos cós [[Hattuarii|Chasuarii]]), os [[Tubantes]], os Tenchteri ou [[Tencteri]], os [[Usipetes]], os [[Sicambres|Sugambri ou Sicambri]] e os [[Chauci]] ou Chauchi, establecidos ao nordeste dos [[frisios]], normalmente máis relacionados cos [[saxóns]] que cos francos.
== O Imperio Franco ==
=== Fundación ===
Entre os anos [[355]] e [[358]], o emperador [[Xuliano]] volveu atoparse coas vías fluviais do Rin baixo o control dos francos, e unha vez máis volveu a pacificalos. Roma concedeulles unha parte considerábel da [[Gallia Belgica|Galia Bélxica]], momento a partir do cal pasaron a ser ''foederati'' do Imperio Romano. Aínda hoxe séguense falando en Flandres ([[Bélxica]]) e [[Países Baixos|Holanda]] o [[Lingua holandesa|holandés]], unha lingua de orixe xermánica. Deste xeito, os francos convertéronse no primeiro pobo xermánico que se asentou de xeito permanente dentro de territorio romano<ref>[http://www.roman-emperors.org/nouest4.htm Mapa]</ref>.▼
Desde a súa rexión, os francos conquistaron gradualmente a maior parte da Galia romana ao norte do [[Río Loira,
▲Entre os anos [[355]] e [[358]], o emperador [[Xuliano]] volveu atoparse coas vías fluviais do Rin baixo o control dos francos, e unha vez máis volveu a pacificalos. Roma concedeulles unha parte considerábel da [[Gallia Belgica|Galia Bélxica]], momento a partir do cal pasaron a ser ''foederati'' do Imperio Romano. Aínda hoxe séguense falando en Flandres ([[Bélxica]]) e [[Países Baixos|Holanda]] o [[Lingua holandesa|holandés]], unha lingua de orixe xermánica. Deste xeito, os francos convertéronse no primeiro pobo xermánico que se asentou de xeito permanente dentro de territorio romano.
▲Desde a súa rexión, os francos conquistaron gradualmente a maior parte da Galia romana ao norte do [[Río Loira (Francia)|Loira]] e ao leste da [[Aquitania]] [[visigodos|visigoda]]. Nun principio, axudaron a defender as fronteiras en calidade de aliados. Por exemplo, cando unha invasión levada a cabo no seu maior parte por tribos xermánicas orientais cruzou o Rin no ano [[406]], os francos loitaron contra estes invasores. Esta invasión avanzou principalmente cara aos territorios ao sur do río Loira (na rexión de Paris, o control romano perdurou ata o ano [[486]], unha década despois da caída dos emperadores de Ravenna, en parte grazas ás alianzas cos francos.)
=== Os merovinxios ===
{{Artigo principal|Merovinxios}}
O que nos chegou sobre os reinos dos primeiros xefes francos, [[Faramundo]] (aproximadamente entre [[419]] e [[427]]) e Clodio (aproximadamente entre [[427]] e [[447]], parece ter máis de mito que de realidade, e a súa relación coa dinastía dos merovinxios permanece pouco clara.
Gregorio menciona a [[Clodión]] (Chlodio) como o primeiro rei que iniciou a conquista da Galia ao tomar [[Camaracum]] (actual [[Cambrai]]) e expandir a fronteira ata o
En [[451]], Aecio pediu axuda aos seus aliados xermánicos en chan romano para repeler unha invasión dos [[hunos]]. Mentres que os francos salios o apoiaron, os renanos loitaron en
=== Clodoveo ===
▲:Ver artigo principal: [[Clodoveo I]]
[[Clodoveo I]], fillo de [[Khilderico I]] comezou unha campaña militar coa intención de consolidar os varios reinos francos na Galia e [[Renania]], dentro da cal se enmarca a derrota de [[Siagrio]] en [[486]]. Esta vitoria supuxo o fin do control romano na rexión de [[París]].
Liña 86 ⟶ 63:
A conversión de Clodoveo ao [[cristianismo]], tralo seu matrimonio coa princesa católica [[burgundios|burgundia]] [[Clotilde]] en [[493]], puido axudar a achegalo ao [[Papa]] e a outros soberanos cristiáns ortodoxos. A conversión de Clodoveo supuxo a conversión do resto de francos. Ao profesar a mesma fe que os seus veciños católicos, os recentemente cristianizados francos atoparon moito máis facilmente a aceptación por parte da poboación local galorromana que os [[arios]], os [[visigodos]], os [[vándalos]] ou os [[burgundios]]. Desta forma, os [[merovinxios]] deron lugar á que co tempo sería a dinastía de reis máis estábel de [[Occidente]].
Esta estabilidade, con todo, non se estendía á vida cotiá durante a era merovinxia. Aínda que en tempos dos romanos existía un certo grao de violencia (sobre todo na etapa final), a introdución da práctica xermánica de recorrer á violencia para liquidar disputas e conflitos legais levou a un certo grao de anarquía. Isto afectou ao comercio, que se chegou a ver interrompido ocasionalmente, dificultando de xeito crecente a vida cotiá, o que desembocou nunha progresiva fragmentación e localización da sociedade en [[vila]]s. A alfabetización,
Os soberanos merovinxios, seguindo a tradición xermánica, tiñan o costume de dividir as súas terras entre os seus fillos. Isto resultaba nunha constante división, reunificación e nova división dos territorios, o cal á súa vez desembocaba no asasinato e a guerra entre as principais familias. Así que, aínda que Clodoveo expulsou
Tras unha reunificación temporal dos reinos separados baixo o reinado de [[Clotario I]], os territorios francos volveron dividirse en [[561]] en [[Neustria]], [[Austrasia]] e [[Borgoña]], que foran anexionadas polos francos por medio de matrimonios e invasións.
Liña 97 ⟶ 74:
=== Os Carolinxios ===
{{Artigo principal|Carolinxios|Imperio Carolinxio}}
Tradicionalmente considérase que o reinado carolinxio comeza coa deposición do último rei merovinxio, co consentimento do [[Papa]], e a ascensión ao poder en [[751]] de [[Pipino o Breve]], pai de [[Carlomagno]]. Pipino sucedera ao seu pai, [[Carlos Martel]], como maior de palacio dun reino franco reunido e reconstruído a partir das partes anteriormente independentes.
Pipino reinou como rei electo. Aínda que este tipo de eleccións eran pouco frecuentes, había unha regra xeral na lei xermánica que establecía que o rei se apoiaba nos seus homes principais. Estes homes reservábanse o dereito de elixir a un novo líder digno de reinar de entre os membros do clan dominante, no caso de que considerasen que o vello rei non puidese conducilos a batalla vitoriosa. Mentres que no que máis tarde sería Francia o reinado pasou a ser hereditario, os reis do tardío [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] non foron capaces de abolir a tradición da elección, e continuaron sendo rexedores electos ata a desaparición do Imperio en [[1806]].
Pipino consolidou a súa posición en [[754]] ao fraguar unha alianza co [[papa]] [[Estevo III, Papa|Estevo III]], quen obsequiou ao rei dos francos unha copia da ‘’[[Doazón de Constantino]]’’ en París, e o unxiu a el e á súa familia nunha maxestosa cerimonia en [[Saint-Denis]], declarándoo ''patricius Romanorum'' (''protector dos romanos''). O ano seguinte Pipino cumpriu a promesa feita ao Papa e recuperou o [[exarcado de
=== Carlomagno ===
Trala morte de Pipino no [[768]], os seus fillos Carlos e [[Carlomán I|Carlomán]] volveron repartirse o reino entre eles. De todos os xeitos, Carlomán retirouse a un mosteiro e morreu pouco tempo despois, deixando ao seu irmán como único rei. Este pasaría máis tarde a ser coñecido como [[Carlomagno]], en [[lingua francesa|francés]] ''Charlemagne'' e en [[lingua alemá|alemán]] ''Karl der Große''; un personaxe poderoso, intelixente e relativamente culto, que se convertería nunha lenda para a historia posterior tanto de Francia como de Alemaña. Carlomagno restableceu un equilibrio de poder entre o Emperador e o Papa.
Liña 115 ⟶ 89:
No [[788]], [[Tasilón III|Tasilón]], ''dux'' (duque) de [[ducado de Baviera|Baviera]], rebelouse contra Carlos. Tras esmagar a revolta, Carlos incorporou Baviera ao seu reino. Ademais de expandir os horizontes dos seus dominios, reduciu de xeito drástico o poder e a influencia dos [[dinastía axilolfinga|Axilolfingas]] (a familia de Tasilón), outra das familias influentes de entre os francos e os seus potenciais rivais. Ata o [[796]], Carlos continuou expandindo o seu reino aínda máis cara ao sueste, ata a actual [[Austria]] e a partes de [[Croacia]].
== Lingua ==
{{Artigo Principal|Lingua fráncica}}
A lingua dos francos, o [[Lingua fráncica|fráncico]], era unha derivación do indoeuropeo, probabelmente de raíz xermánica. Era un idioma moi fragmentado en dialectos, por mor de tres factores: a ruralización do reino, a falla de soporte escrito e as diversas etnias que se agrupaban so o nome de "francos".
== Lista de reis [[francos salios]] ==
* [[Faramundo]] ([[420]]-[[428]])
* [[Clodión]] (''Chlodion'') ([[428]]-[[448]])
Liña 126 ⟶ 103:
* [[Khilderico I]] ([[457]]-[[481]])
* [[Clodoveo I]] (''Clovis'') ([[481]]-[[511]])
{| border="1" cellpadding="2"
| (división do reino)
|-
!
|-
|[[Clotario I]] ([[511]]-[[558]])||[[Teodorico I, rei franco|Teodorico I]] ([[511]]-[[534]])||[[Clodomiro]] ([[511]]-[[524]])||[[Khildeberto I]] ([[511]]-[[558]])
Liña 145 ⟶ 121:
* [[Clotario I]] ([[558]]-[[561]])
{| border="1" cellpadding="2"
| (división do reino)
|-
!Neustria (
|-
|[[Khilperico I]] ([[561]]-[[584]])||[[Sixeberto I]] ([[561]]-[[575]])||[[Gontrán]] ([[561]]-[[592]])||[[Cariberto I]] ([[561]]-[[567]])
Liña 166 ⟶ 141:
* [[Clotario II]] ([[612]]-[[629]])
{| border="1" cellpadding="2"
Liña 181 ⟶ 155:
* [[Clodoveo II]] ([[656]]-[[657]])
{| border="1" cellpadding="2"
Liña 194 ⟶ 167:
* [[Khilderico II]] ([[673]]-[[675]])
{| border="1" cellpadding="2"
Liña 208 ⟶ 180:
(''regnum francorum'')
* [[Teodorico III, rei franco|Teodorico III]] ([[679]]-[[691]])
* [[Clodoveo IV]] ([[691]]-[[695]])
* [[Khildeberto III]] ([[695]]-[[711]])
* [[Dagoberto III]] ([[711]]-[[715]])
* [[Khilperico II]] ([[715]]-[[718]])
* [[Clotario IV]] ([[718]]-[[720]])
* [[Khilperico II]] ([[720]]-[[721]]) (reposto)
* [[Teodorico IV, rei franco|Teodorico IV]] ([[721]]-[[737]])
* Vacante (a monarquía merovinxia estaba controlada polos mordomos de palacio) ([[737]]-[[743]])
* [[Khilderico III]] ([[743]]-[[751]])
* Teodorico (V) ([[751]])
O mordomo de palacio [[Pipino o Breve|Pipino]] (III) "o Breve"
== Lista de Reis [[francos ripuarios]] ==
* [[Sixeberto o Coxo|Sixeberto]] (anterior ao [[484]] - [[509]]) asasinado polo seu fillo Cloderico a instancias de [[Clodoveo I]]
* [[
Desde ese momento os francos ripuarios e os salios quedan baixo o mesmo rei, [[Clodoveo I]] dos [[Salios]].
== Os carolinxios ==
{{VT|Dinastía Carolinxia}}
[[Ficheiro:Western Empire-Europe870.JPG|esquerda|miniatura|320px|Europa no ano [[870]]]]▼
▲[[Ficheiro:Western Empire-Europe870.JPG|esquerda|miniatura|320px|Europa no ano [[870]].]]
A partir do final do século VII, nunha época marcada por loitas sanguentas entre os francos de [[Neustria]] (no oeste romance) e de [[Austrasia]] (no leste germanófono), os últimos merovinxios exercen só un papel de soberanos nominais ou rituais. O poder esfarélase progresivamente e pasa ás mans dos aristócratas rurais. A influencia da cultura latina vai esmorecendo durante os dous séculos anteriores. Ademais, unha crise económica sen precedentes afecta ao conxunto do Occidente antigo: débese, en particular, á clausura de moitas vías comerciais co mundo mediterráneo debido ás conquistas árabes.
Neste contexto comeza a ascensión dunha nova familia. Entre os verdadeiros detentores do poder, os funcionarios de palacio en Austrasia toman o control de facto do conxunto do Reino dos Francos, antes de expulsaren publicamente o último merovinxio e formaren a súa propia dinastía: trátase dos [[pipínidas]], posteriormente coñecidos baixo o nome de [[carolinxios]]. Preocupado de lexitimar o seu golpe de estado, os pipínidas vinculan as súas orixes a Francus, un troiano lendario, vinculado de súa vez con Roma.
O poder dos carolinxios sinala a entrada real na [[Idade Media]]: a [[Galia]] desaparece das fontes e convértese, xunto coa [[Francia Oriental
== Notas ==▼
{{listaref}}▼
== Véxase tamén ==
▲==Notas==
{{commonscat}}
▲{{Historia de Francia}}
{{Control de autoridades}}
▲{{listaref}}
[[Categoría:Francos]]
|