Wikipedia

Hieronymus Bosch: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vella
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
m Bot: Engado {{Control de autoridades}}; cambios estética
Breogan2008 (conversa | contribucións)
508.061 edicións
Sen resumo de edición
 
(Non se amosan 20 revisións feitas por 10 usuarios.)
Liña 1:
{{Biografía}}
{{Infpolitico |
'''Hieronymus Bosch''', [[LatinizaciónRomanización (lingüística)|latinizado]] como Bosco eserá tamén coñecido como '''Jeroen Bosch''' ou polo nome real '''Jeroen van Aken''', nado en [['s-Hertogenbosch]] contra [[1450]] e finado en 's-Hertogenbosch en agosto de [[1516]], foi un prolífico pintor [[Países Baixos|neerlandés]].▼
nome = Jeroen van Aken|
imaxe = [[Ficheiro:Jheronimus Bosch (cropped).jpg|250px|]]|
datadenacemento = [[1450]]|
cidadedenacemento = |
paisdenacemento = [[Países Baixos]] |
datafalecemento = [[agosto]] de [[1516]] |
cidadefalecemento = |
paisfalecemento = |
partido = |
cargos = |
profesión= Pintor|
}}
[[Ficheiro:Bosch-signature.svg|frameless|right]]
▲'''Hieronymus Bosch''', [[Latinización|latinizado]] como Bosco e tamén coñecido como '''Jeroen Bosch''' ou polo nome real '''Jeroen van Aken''', nado contra [[1450]] e finado en agosto de [[1516]], foi un prolífico pintor neerlandés.
 
== Traxectoria ==
NacidoNaceu nunha familia de pintores holandeses e alemáns de certa importancia local, os van Aken,<ref>Fischer (2019), p. 20</ref> viviu boa parte da súa vida en [['s-Hertogenbosch]], cidade florecente no século XV, no [[Ducado de Brabante]] (Brabant), no Sursur da actual [[Países Baixos|Holanda]]. EnO 13 de xuño de 1463, arredor de 4.0004000 casas da cidade ficaronficaran destruídas por un pavoroso incendio, do que Bosch, quecuns tería uns 13trece anos de idade, puido serfoi testemuña.<ref>Fischer Foi un pintor popular e recibiu encargos incluso do estranxeiro. En 1488 afiliouse á Irmandade da Nosa Señora(2019), unha confraría relixiosa conservadora, que agrupaba a uns 40 individuos influentes de [['s-Hertogenbosch]] e uns 7p.000 en23</ref> toda Europa.
 
Un feito importante na súa vida foi o casamento en 1480 ou 1481 con Aleid van der Mervenne que proviña dunha importante familia de comerciantes e que achegou unha casa preto da Casa do Concello, onde Bosch estableceu o seu taller e se converteu en pintor autónomo, e amizades dun importante nivel social.<ref>Fischer (2019), p. 25</ref>
 
Foi un pintor popular e recibiu encargos incluso do estranxeiro. En 1488 afiliouse á Irmandade da Nosa Señora, unha confraría relixiosa conservadora, que agrupaba uns 40 individuos influentes de 's-Hertogenbosch e uns 7000 en toda Europa.
 
=== Estilo ===
Moitas das súas obras descrebendescriben o [[pecado]] e os fallos da [[moral]] humana. Bosch usaba imaxes de demos, animais semihumanos e máquinas que evocan o medo e a confusión que retratan a maldade do home. As obras súas conténconteñen un complexo, orixinal, imaxinativo e denso uso de figuras simbólicas e [[Iconografía|iconográficas]], moitas das cales eran xa misteriosas e enigmáticas no seu tempo. Mantense que ten sido unha fonte de inspiración para o movemento [[surrealismo|surrealista]] do [[século XX]].
 
Tamén influíu nos artistas contemporáneos. Pódese ver certa influencia do Bosco na obra de [[Francisco de Goya|Goya]] como no Aquelarre de meigas.<ref>Foote (1981), p.&nbsp;43.</ref> Foi unha fonte de inspiración para o movemento [[surrealismo|surrealista]] do [[século XX]], que foron os máis fascinados e consideraron ao Bosco como un precursor.<ref>{{Cita web|url=http://www.telerama.fr/scenes/la-peinture-de-jerome-bosch-entre-demons-et-merveilles,137938.php|apelidos=Cachon|nome=Sophie|data-publicación=15-02-2016|páxina-web=Telerama.fr|título=La peinture de Jérôme Bosch, entre démons et merveilles|data-acceso=17-12-2017}}</ref> Para [[André Breton]], a obra constitúe unha pauta de lectura para comprender o poema en prosa de [[Gustave Flaubert|Flaubert]] titulado ''La Tentation de saint Antoine'' (1874).<ref>Breton (2008), p. 230: ''Il n'est pas sans intérêt de comparer au Jardin des Délices les dernières pages d'une autre Tentation de saint Antoine, celle de Flaubert (É interesante comparar o Xardín das delicias coas derradeiras páxinas doutra Tentación de Santo Antonio, a de Flaubert).''</ref> [[Salvador Dalí|Dalí]] inspirouse na figura humana que xorde por [[pareidolia]] no rochedo que se atopa no centro do panel da esquerda para crear a súa obra do “[[O gran masturbador|Gran Masturbador]]”.<ref>Fischer (2016); p. 151</ref><ref>Fanes (2008), p. 74</ref> Porén, os investigadores destacan que esta obra forte e imaxinativa é portadora de interpretacións que non se percibiron na propia época da súa creación.<ref>Frédéric Elsig citado por&nbsp;Sophie Cachon (2016): «''La fascination pour Bosch repose sur un malentendu. On pense de manière tout à fait anachronique''». (Trad.: "A fascinación polo Bosco descansa sobre un malentendido. Opínase de xeito, sen dúbida anacrónico”).</ref>
== Obra<ref><small>Trátase soamente dunha selección.</small></ref> ==
[[Ficheiro:Roca_del_jardín_de_las_delicias_El_Gran_Masturbador.jpg|miniatura|Rocha antropomorfa no panel esquerdo que influíu na obra de Dalí "o gran masturbador".]]
[[Ficheiro:Hieronymus Bosch - The Garden of Earthly Delights - The Earthly Paradise (Garden of Eden).jpg|miniatura|dereita|''O xardín das delicias''.]]
Marijnissen centrou a cuestión cando declara que: “Dicir que o Bosco foi un surrealista ''avant la lettre'', é para o historiador unha [[herexía]]”, mais matizou o seu propósito cando constata que “os que examinan a obra dende un punto de vista exclusivamente artístico recoñecerán que o Bosco descubriu un dos trucos máis eficaces do surrealismo, a creación do método máis lóxico para devolver a imaxe máis ilóxica".<ref>Marijnissen & Ruyfflaere (2007), p. 97: <q>ceux qui examinent l'œuvre d'un point de vue purement artistique reconnaîtront que Bosch a découvert un des artifices les plus efficaces du surréalisme, en l'occurrence la méthode la plus logique pour rendre l'image illogique" (''os que examinan a obra dende un punto de vista puramente artístico recoñecerán que Bosch descubriu un dos mecanismos máis eficaces do surrealismo, na reunión do método máis lóxico para devolver a imaxe ilóxica'').</q></ref>
* ''[[O carro de feo]]'' - ([[Museo do Prado]], [[Madrid]]) ▼
 
* ''[[O xardín das delicias]]'' - ([[Museo do Prado]], Madrid)▼
Na cultura popular de finais do século XX e comezos do XXI, o tríptico constitúe unha sólida fonte de inspiración. En 1995, o realizador Tony Kaye realizou unha publicidade para o perfume ''L'Air du temps'' de [[Nina Ricci]] cunha estética que evocaba o xardín das delicias.<ref>{{Cita web|url=http://www.strategies.fr/actualites/marques/r28870W/l-air-du-temps-a-l-ombre-des-jeunes-filles-en-fleur.html|páxina-web=strategies.fr|título=L'air du temps: à l'ombre des jeunes filles en fleur|data-acceso=17-12-2017|data-arquivo=04-06-2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140604194654/http://www.strategies.fr/actualites/marques/r28870W/l-air-du-temps-a-l-ombre-des-jeunes-filles-en-fleur.html|url-morta=yes}}</ref> En xuño de 2009, no Festival Montpellier Baila, a coreógrafa e directora franco-española [[Blanca Li]] propuxo a creación dun espectáculo coreográfico para 9 bailarines e un pianista titulado “O xardín das delicias” e presentado como inspirado no cadro do Bosco.<ref>{{Cita web|url=https://www.blancali.com/es/event/2/El-Jardin-De-Las-Delicias|páxina-web=blancali.com|título=EL JARDIN DE LAS DELICIAS|data-acceso=17-12-2017|data-arquivo=22-06-2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150622053439/http://www.blancali.com/es/event/2/El-Jardin-De-Las-Delicias|url-morta=yes}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://elpais.com/cultura/2011/08/05/actualidad/1312495202_850215.html|páxina-web=elpais.com|título=El loco jardín de Blanca Li|data-acceso=17-12-2017|apelidos=Val|nome=Carmen del|data-publicación=05-08-2011}}</ref>
* ''[[O Xuízo Final]]'' - (Akademie der Bildenden Künste, [[Viena]])▼
 
* ''[[As tentacións de Santo Antonio]]'' - ([[Museo Nacional de Arte Antiga]], [[Lisboa]])▼
== Obra ==
* ''[[Os sete pecados mortais]]'' - ([[Museo do Prado]], Madrid)
Entre as súas obras máis coñecidas están:
* ''[[A nave dos loucos (Bosch)|Nave dos Loucos]]'' - ([[Museo do Louvre]], [[París]])▼
* ''[[AO mortecarro ede o avarentofeo]]'' - ([[NationalMuseo Gallerydo of ArtPrado]], [[Washington, DCMadrid]])
▲* ''[[O carroxardín dedas feodelicias]]'' - ([[Museo do Prado]], [[Madrid]])
▲* ''[[O Xuízo Final]]'' - (Akademie der Bildenden Künste, [[Viena]])
▲* ''[[As tentacións de Santo Antonio]]'' - ([[Museo Nacional de Arte Antiga]], [[Lisboa]])
▲* ''[[OMesa xardíndos daspecados deliciascapitais|Os sete pecados mortais]]'' - ([[Museo do Prado]], Madrid)
▲* ''[[A nave dos loucos (Bosch)|Nave dos Loucos]]'' - ([[Museo do Louvre]], [[París]])
*''[[A morte e o avarento]]'' - ([[National Gallery of Art]], [[Washington, D.C.]])
 
== Galería ==
<gallery>
Ficheiro:Hieronymus Bosch- The Seven Deadly Sins and the Four Last Things.JPG|Mesa dos sete pecados capitais
Ficheiro:Las-tentaciones-de-san-antonio-abad.jpg|As tentacións de santo Antonio abade
Ficheiro:BoschTheCrucifixionOfStJulia.jpg|A crucifixión de santa Xulia
Ficheiro:Jheronimus Bosch - De hooiwagen (c.1516, Prado).jpg|Tríptico do carro de feno
Ficheiro:ChristCarryingCrossBoschMadridVersion.jpg|Cristo carretando a cruz
Ficheiro:J. Bosch Adoration of the Magi TriptychFXD.jpg|Tríptico da adoración dos magos
Ficheiro:El jardín de las Delicias, de El Bosco.jpg|[[O xardín das delicias]].
</gallery>
 
== Notas ==
{{Listaref|30em}}
 
{{ORDENAR:Bosch,Hieronymus}}▼
== Véxase tamén ==
{{commonscat}}
=== Bibliografía ===
 
* {{Cita libro|título=Écrits sur l'art (Œuvres complètes, tome 4): L'Art magique|apelidos=Breton|nome=André|editorial=Gallimard|ano=2008|ISBN=978-2-07-011692-8|ref=|serie=Col. « La Pléiade »|lugar=París|lingua=fr}}
* {{Cita libro|título=The Construction of the Image 1925–1930|url=https://archive.org/details/salvadordalicons00fane|apelidos=Fanes|nome=Félix|editorial=Yale University Press|ano=2007|ISBN=978-0-300-09179-3|ref=|lingua=en}}
* {{Cita libro|título=El Bosco. La obra completa|apelidos=Fischer|nome=Stefan|editorial=Taschen|ano=2019|ISBN=978-3-8365-6189-1|ref=|lugar=Colonia|lingua=es}}
* {{Cita libro|título=Bruegel et son temps (vers 1525-1569): Partie II. « Rendre son dû au diable »|apelidos=Foote|nome=Timothy|editorial=The New York Times|ano=1981|serie=Colección:Time, Life|lingua=fr}}
* {{Cita libro|título=Bosch: La problématique Jérôme Bosch depuis 1985|apelidos=Marijnissen|nome=Roger-Henri|editorial=Charles Moreau|ano=2007|ISBN=978-2909458472|ref=|apelidos2=Ruyfflaere|nome2=Peter|lugar=París|lingua=fr}}
 
{{Control de autoridades}}
 
▲{{ORDENAR:Bosch,Hieronymus}}
[[Categoría:Renacemento]]
[[Categoría:Pintores dos Países Baixos]]
[[Categoría:Nados en Brabante do Norte]]
[[Categoría:Finados en 1516]]
[[Categoría:Pintores do século XV]]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Hieronymus_Bosch»