Sodio

O sodio é un elemento químico de símbolo Na e número atómico 11, pertencente ao grupo dos metais alcalinos.

Sodio
Li     11 Na                                                                                                                                                                                                                                           Na K Neon ← Sodio → Magnesio Táboa periódica dos elementos
[[Ficheiro:{{{espectro}}}|300px|center]]
Liñas espectrais do Sodio
Información xeral
Nome, símbolo, número	Sodio, Na, 11
Serie química	Metales alcalinos
Grupo, período, bloque	1, 3, s
Densidade	968 kg/m3
Dureza	{{{dureza}}}
Aparencia	Branco prateado
N° CAS	{{{CAS}}}
N° EINECS	{{{EINECS}}}
Propiedades atómicas
Masa atómica	22,98976928(2) u
Raio medio	180 pm
Raio atómico (calc)	190 pm
Raio covalente	154 pm
Raio de van der Waals	227 pm
Configuración electrónica	[Ne]3s1
Electróns por nivel de enerxía	2,8,1
Estado(s) de oxidación	1 (base forte)
Óxido
Estrutura cristalina	cúbica centrada no corpo
Propiedades físicas
Estado ordinario	sólido (non magnético)
Punto de fusión	370,87 K
Punto de ebulición	1156 K
Punto de inflamabilidade	{{{P_inflamabilidade}}} K
Entalpía de vaporización	96,42 kJ/mol
Entalpía de fusión	2,598 kJ/mol
Presión de vapor	1,43 × 10-5 Pa a 1234 K
Temperatura crítica	{{{T_crítica}}} K
Presión crítica	{{{P_crítica}}} Pa
Volume molar	{{{volume_molar}}} m3/mol
Velocidade do son	3200 m/s a 293.15 K (20 °C)
Varios
Electronegatividade (Pauling)	0,93
Calor específica	1230 J/(K·kg)
Condutividade eléctrica	21 × 106/m S/m
Condutividade térmica	141 W/(K·m)
1.ª Enerxía de ionización	495,8 kJ/mol
2.ª Enerxía de ionización	4562 kJ/mol
3.ª Enerxía de ionización	6910,3 kJ/mol
4.ª Enerxía de ionización	9543 kJ/mol
5.ª Enerxía de ionización	13354 kJ/mol
6.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización6}}} kJ/mol
7.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización7}}} kJ/mol
8.ª enerxía de ionización	{{{E_ionización8}}} kJ/mol
9.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización9}}} kJ/mol
10.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización10}}} kJ/mol
Isótopos máis estables
iso AN Período MD Ed PD MeV 22Na Sintético 2,602 a ε 22Ne 23Na 100% estable con 12 neutróns
Unidades segundo o SI e en condicións normais de presión e temperatura, salvo indicación contraria.

Características principais

O sodio é un metal alcalino brando, lixeiro e de cor prateada que non se atopa libre na natureza. O sodio flota na auga descompoñéndoa, desprendendo hidróxeno e formando un hidróxido. É moi reactivo, arde con chama amarela, oxídase no aire e reacciona violentamente coa auga. Normalmente non arde en contacto co aire por baixo dos 40 °C.

Historia

O sodio (do italiano soda, "eslamiada") coñecido en diversos compostos, foi illado en 1807 por Humphry Davy por medio da electrólise da sosa cáustica. Na Europa medieval empregábase como remedio para as xaquecas un composto de sodio denominado sodanum, termo que provén da palabra árabe suwwad, que era unha planta que contiña moitas al-qali, ou cinsas, que se producían ao quentar a planta sen queimala. O símbolo do sodio (Na), provén de natrón (ou natrium, do grego nítron e este do hebreo neter) nome que recibía antigamente o carbonato sódico.

Papel biolóxico

O catión sodio (Na⁺) ten un papel fundamental no metabolismo celular, por exemplo, na transmisión do impulso nervioso (mediante o mecanismo da bomba de sodio-potasio). Participa tamén na contracción muscular, o equilibrio ácido-base e a absorción de nutrientes polas membranas.

A concentración plasmática de sodio é en condicións normais de 137-145 mmol/L. O aumento de sodio no sangue coñécese coma hipernatremia, e a súa diminución coma hiponatremia.

Abundancia e obtención

O sodio é relativamente abundante nas estrelas, detectándose a súa presenza a través da liña D do espectro solar, situada aproximadamente no amarelo. A codia terrestre contén aproximadamente un 2,6% de sodio, o que o converte no cuarto elemento máis abundante, e o máis abundante dos metais alcalinos.

Actualmente obtense por electrólise de cloruro sódico fundido, procedemento máis económico que o anteriormente usado, a electrólise do hidróxido de sodio. Economicamente é o metal alcalino máis barato de obter.

O composto natural máis abundante de sodio é o cloruro sódico ou sal común, aínda que tamén se atopa presente en diversos minerais coma por exemplo a halita ou a ceolita.

Compostos

Os compostos de sodio de maior importancia industrial son:

• Cloruro de sodio (NaCl), máis coñecido como Sal común.
• Carbonato de sodio (Na₂CO₃).
• Bicarbonato de sodio (NaHCO₃).
• Hidróxido de sodio (NaOH), máis coñecido como Sosa cáustica.
• Nitrato de sodio (NaNO₃).
• Tiosulfato de sodio (Na₂S₂O₃ · 5H₂O).
• Bórax (Na₂B₄O₇ · 10H₂O).
• Ioduro de sodio (NaI)

Isótopos

Coñécense trece isótopos de sodio. O único estable é o ²³Na. Ademais existen dous isótopos radioactivos cosmoxénicos, ²²Na e ²⁴Na, con períodos de semidesintegración de 2,605 anos e aproximadamente 15 horas respectivamente.

Precaucións

En forma metálica o sodio é explosivo ao entrar en contacto coa auga e moitos outros elementos. Debe manipularse sempre coidadosamente e almacenarse nunha atmosfera inerte, xeralmente de argon, evitando o contacto coa auga e outras substancias coma o osíxeno.

Véxase tamén

Bibliografía

• "Táboa periódica dos elementos" (PDF). Consello da Cultura Galega, Xunta de Galicia, Real Academia Galega de Ciencias, Real Academia Galega e Ciencia Nosa. 2019. 
• Bermejo, M. R.; González, A.; Vázquez, M. (2006). O nome e o símbolo dos elementos químicos (PDF). Xunta, Secretaría Xeral de Política Lingüística e CRPIH. ISBN 978-84-453-4325-8. 
• Bermejo, M. R.; González, A.; Maneiro, M. (2018). Guía dos elementos químicos. Historia, propiedades e aplicacións. Xunta de Galicia e CRPIH. ISBN 978-84-453-5297-7. 

Ligazóns externas

• WebElements.com – Sodium (en inglés)