Hyãsia
Hyrãsia terã Hyãsia (Hyrãsiañe'ẽme, France), héra tee Tavakuairetã Hyrãsia (République française), ha'e niko peteĩ tetã hekosãsóva, oĩva Európa Joajúpe, oñesãmbyhýva tavakuairetã mburuvichavy rapépe. Ijyvy apekue, oguerekóva heta ypa'ũnguéra ha tetãmi opytáva yguasu rembe'y ambuéva, oguereko 643 801 km².[1] Ary 2015 jave, Hyrãsia oguereko kuri ipype 66,3 sua yvypóra oikovéva ipype, 64,2 sua Hyãsia retã Európape ha 2,1 sua umi ypa'ũme ha tetãmíme opytáva yguasu rembe'y ambuéva.[5]
| République française Tavakuairetã Hyrãsia | ||||
|---|---|---|---|---|
| Tetã oĩva Európa Joajúpe | ||||
| ||||
|
Tetã ñe'ẽ akã: «Liberté, égalité, fraternité» (hyrãsiañe'ẽme:«tekosãso, tekojoja ha joyke'yrayhu») | ||||
|
Tetã Momorãhéi: «La Marseillaise» | ||||
.svg) | ||||
| Tavusu (ha táva tuichavéva) | Parĩ | |||
| Ñe'ẽnguéra | Hyãsiañe'ẽ | |||
| • Hablados | Ñe'ẽnguéra Hyrãsia pegua | |||
| Tetãygua réra | Hyrãsiagua | |||
| Tekuái reko | Tavakuairetã mburuvichavy rapépe | |||
| • Tendota | Emmanuel Macron | |||
| • Sãmbyhyhára peteĩha | Édouard Philippe | |||
| Tetã Amandaje |
Parlamento francés Asamblea Nacional Senado de Francia Congress of the French Parliament | |||
| Ñepyrũ • Tavetãnguéra Hyrãsiaygua • Jekupytyha Veydũ pegua • Ñorairõ Sa Ary • Villers-Cotterêts • Revoluciõ • Léi guasu 1958 pegua • Tavakuairetã Poha |
481-511 843 1337-1453 1539 1789-1799 4 jasypa ary 1958-pe 5 jasypa ary 1958-pe | |||
| Yvy apekue | Ñemoĩha 42.º | |||
| • Opaite | 643801[1] km² | |||
| • Y (%) | 0,26 % | |||
| Tembe'y | 2 889 km | |||
| Y rembe'y | 5 500 km | |||
| Yvyty yvatevéva |
Mont Blanc Barre des Écrins | |||
| Ava hetakue | Ñemoĩha 22.º | |||
| • Hetakue | 66 952 000[2] hab. | |||
| • Typy'ũ | 98,8 hab./km²* | |||
| • Opaite (2012) | US$ 2 254 067 mill.[3] | |||
| • Per cápita | US$ 34 077 | |||
| PIB (nominal) | Ñemoĩha 5.º | |||
| • Opaite (2012) | US$ 2 608 699 mill.[3] | |||
| • Per cápita | US$ 41 141[3] | |||
| IDH (2015) | 0,897[4] (21.º) – Iporãite | |||
| Viru |
Euro (€) Franco | |||
| Ára | UTC +1 | |||
| • Arahakúpe | UTC +2 | |||
| ISO Jehero | 250 / FRA / FR | |||
| Tetã renda tee Ñandutíme |
.fr, .bzh, .re, .wf, .yt, .pm, .paris, .alsace | |||
| COI Jehero | FRA | |||
| Opaite Tetã Yvýgui | ||||
| [editar datos en Wikidata] | ||||
.svg)
Hyrãsia retã, ijapekue oĩva Európape,[6] opyta ku yvyrusu ikuarahyreiképe, ha ijerére ojejuhu ñemby ngotyo upe para Yvy mbytépe, Mónako (4,4 km) ha Itália (488 km) avei; ñemby kuarahyreike gotyo ojejuhu ku tetã Epáña (623 km), Andorra (56,6 km) ha upe para Kantámbira pegua; kuarahyreike gotyo ojejuhu paraguasu Atlántiko; yvate gotyo, upe ypo'i la Mancha rire, Tavetã Joaju, upe para Yvate pegua ha Véyhika (620 km), ha kuarahyresẽ ngotyo ojejuhu upe tetã Luxemburgo (73 km), Alemáña retã (451 km) ha Suísa retã avei (573 km). Ypa'ũnguéra Hyrãsiaygua oĩva Európa yvyrusúpe ha'e pe ypa'ũ hérava Kóysega, para Yvy mbytépe kuarahyreike gotyo, ha heta ypa'ũ atykuéra oĩva Hyãsia rembe'y paraguasu Atlántiko-pe. Yvyrusu Amérikape ojejuhu Gujána Hyrãsiapegua, niko tetãvore isãso'ỹva, iñemby gotyo ojejuhu Pindoráma retã (673 km)[7] ha Surinã (510 km), ha ypa'ũnguéra ha ypa'ũ aty hetáva Martiníka, Guadalupe, San Bartolomé, San Martín ha upe ypa'ũ aty San Pedro ha Miquelón. Upe paraguasu Índiko oguereko ypa'ũnguéra Mayotte ha Reunión, oguereko avei umi ypa'ũ aty Polinésia, Wallis ha Futuna Caledonia Pyahu upe paraguasu Py'aguapýpe.
Hyrãsia niko upe tetã virumomba'apohavéva poteĩha ha ijepokuaa ojeikuaaite heta tetãme. Oĩ ko aty G8-pe, Éuro joatýpe Schengen joajúpe avei.
Saro'y XIX jave, Hyrãsia ha'e akue peteĩ tetã mbareteite, ojapo heta kolónia ha oñemu heta, ha heta ary jave iñe'ẽ, hyrãsiañe'ẽ ha'e akue ñe'ẽ tenondeguavéva ojeipururã tetã ñeporombuekoviáva, ko ñe'ẽ niko opu'ãvéva umi rrománika pa'ũme ha'e hyãsiañe'ẽ, térã imombyryvéva latinañe'ẽ pegua. Ko ára jave, hyãsiañe'ẽ ojeipuruite heta tetãme ha imba'eguasuite.
Yvy ñemohenda
jehaijeyHyãsia yvy apekue oñemohenda tetãvore, departamento, distrito, cantón, ha municipio (térã komúna) rupive. Upéicha avei oĩ ipoguýpe heta yvy ambuéva, pe tetãvore tuichavéva ha'e Gujánia Hyãsia pegua, ijyvy apekue ohupyty 91 000 km².[8]
| Hyãsia retãvorekuéra 2015 guive |
|---|
|
Mandu’apykuéra
jehaijey- ↑ 1,0 1,1 CIA. «Francia - Geografía - Libro Mundial de Hechos» (en castellano). Ojehechákuri árape: 29 de diciembre de 2016.
- ↑ INSEE (2010). «Bilan démographique 2009» (en francés). Ojehechákuri árape: 14 de febrero de 2010.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «France». Fondo Monetario Internacional. Ojehechákuri árape: 4 de octubre de 2013.
- ↑ PNUD (27 de marzo de 2017). hdr.undp.org (ed.): «"Informe sobre Desarrollo Humano 2016"» (en inglés) (html). Ojehechákuri árape: 10 de abril de 2017.
- ↑ «Insee - Population - Bilan démographique 2014 - Des décès moins nombreux». Ojehechákuri árape: 31 de julio de 2015.
- ↑ Hyãsiaygua oje'e l'Hexagone (upe tetã orekóva poteĩ yke) ojoguágui peteĩ poteĩkejojáva.
- ↑ La mayor frontera francesa con sus países vecinos
- ↑ «Un sistema semipresidencialista». Diario El País (2007). Archivado desde el original, el 24 de julio de 2008. Ojehechákuri árape: 19 de abril de 2008.
|
Alemáña | Andorra | Aservaijã | Ayméña | Áuteria | Aváña | Avekásia | Chekía | Chípere | Elovákia | Elovéña | Epáña | Etóña | Georgia | Gyrésia | Hĩlándia | Hungyria | Hyãsia | Irilánda | Itália | Ilándia | Kosovo | Kyoásia | Letóña | Liechytenteĩ | Lituáña | Luxemburgo | Yvate Masendóña | Malta | Mónako | Montenégyro | Moyndávia | Noruéga | Ndinamáka | Polóña | Poytuga | Rrumáña | Rrúsia | San Maríno | Sévia | Suésia | Suísa | Táva Vatikáno | Tavetã Joaju | Tetãnguéra Yvýi | Tuykía | Ukyáña | Véyhika | Vielorrúsia | Vónia ha Hesegovína | Vugária |