Vidi kôd stranice Alabama

{{SAD drzava |
 Name = Alabama |
 Fullname = Alabama |
 Zastava = Flag of Alabama.svg |
 Grb = Seal of Alabama.svg |
 Map = Alabama in United States.svg |
 Nadimak = Heart of Dixie; Cotton State; Yellowhammer State |
 Glavni grad = [[Montgomery]] |
 Najveći grad = [[Birmingham, Alabama|Birmingham]] |
 Najvažnija luka = [[Mobile]] |
 Guverner = [[Kay Ivey]] |
 Poštanska kratica = AL |
 Službeni jezik = Nema, ali prevladava engleski |
 Površina = 135.293  |
 Kopnena površina = 131.426 |
 Vodena površina = 4.338  |
 Popis = [[2021.]] |
 Broj stanovnika = 5.039.877 |
 Gustoća naseljenosti = 38,4 |
 Poredak = 22. |
 Datum = [[14. prosinca]] [[1819.]] |
 Vremenska zona = Central: UTC-6/-5 |
 Zemljopisna širina = 30°13'N - 35°N | 
 Zemljopisna dužina = 84°51'W - 88°28'W |
 Širina = 306 |
 Dužina = 531 |
 Najviša visina = 734  |
 Najniža visina = 0 |
 ISO kod = US-AL |
 Website = www.alabama.gov
|Državni moto = We Dare Defend Our Rights}}

'''Alabama''' [{{IPA|æləˈbæmə}}] - savezna država na jugoistoku [[SAD]]-a. Graniči s Tennessee-jem na sjeveru, Georgia-om na istoku, Floridom i Meksičkim zaljevom na jugu i Mississippijem na zapadu. Ime Alabama potječe od indijanskog plemena [[Alabama_Indijanci|Alibamu]], što u prijevodu znači ''"Tu stanujemo mi"''.  Statut države je donesen [[1819.]] godine. Površina je oko 133.293 km <sup>2</sup>. Glavni [[grad]] je [[Montgomery, Alabama|Montgomery]], a najveći [[Birmingham, Alabama|Birmingham.]] Sjeverni dio zauzimaju ogranci gorja [[Appalachian]] (do 734 m visine) i srednji tok rijeke [[Tennessee (rijeka)|Tennessee]]; središnji je dio brežuljkast (80 do 100 m visine), a južni uz obalu Meksičkog zaljeva nizak i močvaran. Klima je umjerena; u južnom području suptropska. Oko 66% površine zauzimaju [[Šuma|šume]]. Najrazvijenije gospodarske grane su poljodjelstvo (pamuk, [[kukuruz]], [[zob]], [[šećerna trska]], [[voće]]) i [[stočarstvo]] ([[govedarstvo]], [[ovčarstvo]] i [[svinjogojstvo]]). Nekoć je bila vodeća po proizvodnji [[Pamuk|pamuka]]. Bogata je [[Rudna ležišta|rudnim ležištima]] ([[željezna ruda]], [[ugljen]]) te je jako razvijena [[metalurgija]], čijem su razvoju doprinijele [[Hidrocentrala|hidrocentrale]] na rijekama Tennessee i Alabama.Od ostalih industrijskih grana ističu se: proizvodnja poljoprivrednih i drugih strojeva (Birmingham, Mobile), automobilska (Honda, Hyundai, Mercedes-Benz, Toyota), elektronička, [[Kemijska industrija|kemijska]] i drvna industrija, proizvodnja automobilskih [[guma]], [[Papir|papira]] i [[Celuloza|celuloze]]. U Huntsvilleu se nalazi svemirski raketni centar s aeronautičkom industrijom. Što se prometa tiče, osim željezničkih pruga i [[cesta]], za [[promet]] je važna i razgranata kanalska mreža, kojom su spojeni tokovi Mississippija i Tennesseeja s [[Meksički zaljev|Meksičkim zaljevom]]. Glavna morska [[luka]] je grad Mobile u kojem postoje tragovi nastambi stari čak 8000 godina. U rano doba na prostoru Alabame su živjela indijanska plemena Creek i Choctaw na jugu, te Cherokee i Chickasaw na sjeveru. Prvi kolonijalisti su bili Španjolci (P. de Narvaez 1528; H. de Sotto 1540.), potom Francuzi koji su podignuli i prva stalna naselja -  Port Louis de la Mobile (danas Mobile). Od kraja 17. stoljeća Alabama je bila dio francuske kolonije Louisiane; od 1763. u posjedu je Velike Britanije, koja je 1783. ustupa dijelom Španjolskoj a dijelom SAD-u. Američka Alabama je u početku bila u sklopu područja Mississippija. Početkom 19. stoljeća SAD su zauzele španjolsku Alabamu. Istodobno su se indijanska plemena povukla, a na njihovo su se područje naselili bijelci. 1817. godine osnovano je Područje Alabama koje je 1819. dobilo status 22. savezne države. Tijekom građanskog rata Alabama je bila na strani južnjačke konfederacije. U njezinom glavnom gradu Montgomeryju 4. veljače 1861. osnovane su Konfederativne Američke Države. Nakon rata Alabama je ponovno uključena u SAD 1868. godine. Isprva se [[gospodarstvo]] Alabame temeljilo na plantažama [[Pamuk|pamuka]], a od 1880-ih počinje razvoj [[Industrija|industrije]]. Nakon 2. svjetskog rata u Alabami se razvio snažan crnački pokret protiv rasizma (1955. – 1956. bojkot autobusa u Montgomeryju, 1965. marš na Montgomery).

== Okruzi (Counties) ==
Alabama se sastoji od 67 okruga (counties).

{| class="wikitable"
|-
! Ime okruga !!  Godina osnutka !!  Sjedište okruga
|-
|  [[Autauga, okrug (Alabama)|Autauga]] ||  1818. ||  Prattville
|-
|   Baldwin
||   1809.
||  Bay Minette
|-
|   Barbour
||   18032.
||  Clayton
|-
|   Bibb
||   1818.
||  Centreville
|-
|   Blount
||   1818.
||  Oneonta
|-
|   Bullock
||   1866.
||  Union Springs
|-
|  Butler
||  1819.
|| Greenville
|-
|  Calhoun
||  1832.
|| Anniston
|-
|  Chambers
||  1832.
|| LaFayette
|-
|  Cherokee
||  1836.
|| Centre
|-
|  Chilton
||  1868.
|| Clanton
|-
|  Choctaw
||  1847.
|| Butler
|-
|  Clarke
||  1812.
|| Grove Hill
|-
|  Clay
||  1866.
|| Ashland
|-
|  Cleburne
||  1866.
|| Heflin
|-
|  Coffee
||  1841.
|| Elba / Enterprise
|-
|  Colbert
||  1867.
|| Tuscumbia
|-
|  Conecuh
||  1818.
|| Evergreen
|-
|  Coosa
||  1832.
|| Rockford
|-
|  Covington
||  1821.
|| Andalusia
|-
|  Crenshaw
||  1866.
|| Luverne
|-
|  Cullman
||  1877.
|| Cullman
|-
|  Dale
||  1824.
|| Ozark
|-
|  Dallas
||  1818.
|| Selma
|-
|  DeKalb
||  1836.
|| Fort Payne
|-
|  Elmore
||  1866.
|| Wetumpka
|-
|  Escambia
||  1868.
|| Brewton
|-
|  Etowah
||  1866.
|| Gadsden
|-
|  Fayette
||  1824.
|| Fayette
|-
|  Franklin
||  1818.
|| Russellville
|-
|  Geneva
||  1868.
|| Geneva
|-
|  Greene
||  1819.
|| Eutaw
|-
|  Hale
||  1867.
|| Greensboro
|-
|  Henry
||  1819.
|| Abbeville
|-
|  Houston
||  1903.
|| Dothan
|-
|  Jackson
||  1819.
|| Scottsboro
|-
|  Jefferson
||  1819.
|| Birmingham
|-
|  Lamar
||  1867
|| Vernon
|-
|  Lauderdale
||  1818
|| Florence
|-
|  Lawrence
||  1818.
|| Moulton
|-
|  Lee
||  1866.
|| Opelika
|-
|  Limestone
||  1818.
|| Athens
|-
|  Lowndes
||  1830.
|| Hayneville
|-
|  Macon
||  1832.
|| Tuskegee
|-
|  Madison
||  1808.
|| Huntsville
|-
|  Marengo
||  1818.
|| Linden
|-
|  Marion
||  1818.
|| Hamilton
|-
|  Marshall
||  1836.
|| Guntersville
|-
| Mobile
||1812.
||Mobile
|-
| Monroe
||1815.
||Monroeville
|-
| Montgomery
||1816.
||Montgomery
|-
| Morgan
||1818.
||Decatur
|-
| Perry
||1819.
||Marion
|-
| Pickens
||1820.
||Carrollton
|-
| Pike
||1821.
||Troy
|-
| Ranfolph
||1832.
||Wedowee
|-
| Russell
||1832.
||Phenix City
|-
| St. Clair
||1818.
||Ashville / Pell City
|-
| Shelby
||1818.
||Columbiana
|-
| Sumter
||1832.
||Livingston
|-
| Talladega
||1832.
||Talladega
|-
| Tallapoosa
||1832.
||Dadeville
|-
| Tuscaloosa
||1818.
||Tuscaloosa
|-
| Walker
||1823.
||Jasper
|-
| Washington
||1800.
||Chatom
|-
| Wilcox
||1819.
||Camden
|-
| Winston
||1850.
||Double Springs
|-
|}

== Etničke zajednice ==
-''Indijanci kojima je Alabama domovina'': [[Alabama Indijanci|Alabama]], [[Apalachee]], [[Apalachicola]], [[Koasati]], [[Mobile Indijanci|Mobile]], [[Muklasa]], [[Muskogee]], [[Napochi]], [[Osochi]], [[Sawokli]], [[Tohome]] i [[Tuskegee]]. 

== Povijest ==

Prije ca. 8000 do 9000 godina naselili su se prvi [[Indijanci]] na današnje područje Alabame. Do dolaska prvih Europljana na sjeveru su živjeli [[Cherokee]] i [[Chickasaw]] Indijanci, a na jugu [[Choctaw]] i [[Muskogee|Creek]] Indijanci.

[[1519.]] španjolski istraživač [[Alonso Alvarez]] stiže u „Mobile Bay“. [[1541.]] dolazi [[Hernando de Soto]], također španjolski istraživač,  s [[Apalači|Apalača]] u Alabamu. [[1699.]] stižu prvi [[Francuska|Francuzi]] s južne strane i stvaraju prvu koloniju a [[1702.]] grad ''Fort Louis'', koji do [[1722.]] ostaje glavni grad francuske kolonije ''Louisiana''. Godine [[1711.]] osnovan je grad [[Mobile]].

[[1763.]] [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Englezi]] osvajaju Alabamu a [[1779.]] [[Španjolska|Španjolci]] južni dio Alabame. Godine [[1798.]] je Alabama, s iznimkom obale i grada Mobile, koji su još pripadali španjolskoj Floridi, dio ''Mississippi Teritorija''. Nakon rata [[Seminole|Seminola]] u godini [[1813.]] postaje i [[Mobile]] dio tog teritorija. Četiri godina kasnije godine [[1817.]]  [[Mississippi]] postaje [[savezna država]] u današnjim granicama, a ostatak teritorija se naziva „Alabama Territory“. [[14. prosinca]] [[1819.]] Alabama konačno postaje 22. [[savezna država]] [[SAD]]a.

== Stanovništvo ==
Prema procjenama američkog ureda za popis stanovništva, Alabama je u 2013. imala 4.822.023 stanovnika, čime je postala 23. država SAD-a po broju stanovnika. Ova brojka pokazuje rast od 0,9% u odnosu na popis iz 2010. 

Od ukupnog broja stanovništva 51,5% čine žene, a preostalih 48,5% muškarci. Gotovo 70% stanovništva se izjasnilo bijelcima (4% Latinoamerikanci, 66% Europeidi), 27% čine Afroamerikanci, dok preostalih 3% čine Indijanci, Azijci i ostali koji se identificiraju s dvije ili više rasa.

Što se tiče religije, 63% stanovnika Alabame se izjasnilo religioznima, što odskače od američkog prosjeka od 49%. Od navedenih 63%, 37% su [[Baptisti]], 9% su [[Metodisti]], dok na preostale kršćanske vjeroispovijesti otpada 16,6%. Ostali koji se izjašnjavaju kao Židovi, Muslimani ili pripadnici istočnjačkih religija čine 0,4%.

== Najveći gradovi ==<!-- <div align="center"> -->
<!-- </div> -->{| class="wikitable" border="1"
|+ ''<u>Gradovi s više od 10.000 stanovnika (01.04.2010)</u>''
! Ime grada !! Broj stanovnika
|-
|  [[Birmingham]]
||212.237
|-
|  [[Montgomery, Alabama|Montgomery]]
|| 205.764
|-
|  Mobile
|| 195.111
|-
|  Huntsville
|| 180.105
|-
|  Tuscaloosa
|| 90.468
|-
|  Hoover
|| 81.619
|-
|  Dothan
|| 65.496
|-
|  Decatur
|| 55.683
|-
|  Auburn
|| 53.380
|-
|  Madison
|| 42.938
|-
|  Florence
|| 39.319
|-
|  Gadsden
|| 36.856
|-
|  Vestavia Hills
|| 34.033
|-
|  Prattville
|| 33.960
|-
|  Phenix City
|| 32.822
|-
|  Alabaster
|| 30.352
|-
|  Bessemer
|| 27.456
|-
|  Enterprise
|| 26.562
|-
|  Opelika
|| 26.477
|-
|  Homewood
|| 25.167
|-
|  Northport
|| 23.330
|-
|  Anniston
|| 23.106
|-
|  Prichard
|| 22.659
|-
|  Athens
|| 21.897
|-
|  Daphne
|| 21.570
|-
|  Pelham
|| 21.352
|-
|  Oxford
|| 21.348
|-
|  Albertville
|| 21.160
|-
|  Selma
|| 20.756
|-
|  Mountain Brook
|| 20.413
|-
|  Trussville
|| 19.933
|-
|  Troy
|| 18.033
|-
|  Center Point
|| 16.921
|-
|  Helena
|| 16.793
|-
|  Hueytown
|| 16.105
|-
|  Talladega
|| 15.676
|-
|  Fairhope
|| 15.326
|-
|  Ozark
|| 14.907
|-
|  Alexander City
|| 14.875
|-
|  Cullman
|| 14.775
|-
|  Scottsboro
|| 14.770
|-
|  Millbrook
|| 14.640
|-
|  Foley
|| 14.618
|-
|  Jasper
|| 14.352
|-
|  Hartselle
|| 14.255
|-
|  Fort Payne
|| 14.012
|-
|  Gardendale
|| 13.893
|-
|  Saraland
|| 13.405
|-
|  Muscle Shoals
|| 13.146
|-
|  Eufaula
|| 13.137
|-
|  Sylacauga
|| 12.749
|-
|  Pell
|| 12.695
|-
|  Jacksonville
|| 12.548
|-
|  Irondale
|| 12.349
|-
|  Leeds
|| 11.773
|-
|  Moody
|| 11.726
|-
|  Calera
|| 11.620
|-
|  Fairfield
|| 11.117
|-
|  Atmore
|| 10.194
|-
|  Chelsea
|| 10.183
|-
|  Pleasant Grove
|| 10.110
|}

{{Popis-okruga-SAD|{{PAGENAME}}}}
{{podjela SAD}}
[[Kategorija:Alabama| ]]
[[Kategorija:Američke savezne države]]