Haj-Nehaj
Haj-Nehaj ili Nehaj (Nechagia), kako se sreće u najstarijim dokumentima, je tvrđava koja se nalazi blizu mora oko 10 km sjeverozapadno od Bara, Crna Gora, a odmah pored mjesta Sutomore. [1]
Povijest
Najstariji do sada poznati spomen Nehaja je iz 1542. godine, gdje se u jednom domumentu navodi kao Fortezza de Spizi - Spičanska tvrđava. U jednom izvještaju iz 1555. godine, gdje piše da grad leži između Bara i Paštrovića, nalazi se i podatak da su ga tada čuvala samo dva vojnika i jedan tobdžija. Još kasnije 1558. godine navodi se u drugom izvještaju da u slučaju potrebe grad može primiti 900 ljudi. [2] Na najstarijoj poznatoj graviti Bara iz 1550. godine [3] vidi se u gornjem lijevom uglu i Nehaj pod natpisom Nechagia. Grad se nalazi na stjenovitom brdu (230 m nadmorske visine) malo povučen od mora ka planini Sozini. Vrlo je nepristupačan sa svih strana osim sa zapada, gdje se nalazi i ulaz (1.). Kod samog ulaza, kod kojeg se mogu uočiti tri faze veće gradnje, je naknadno prizidana cisterna za vodu (2.) Na najvišem mjestu brda, koja je u okvriu grada, nalazi se crkvica svetog Demetrija (3.) svakako zidana prije utvrde. [4] U osnovi grad je koncipiran za borbu vatrenim oružjem. Ima okrugle kule i dosta puškarnica iz kasnijeg perioda. Nad skoro vertikalnim stijenama na krajnjem istočnom dijelu nalazi se barutana (4.). Čitav južni, viši dio grada prema ulazu ispunjen je stambenim objektima. Ovi dijelovi bi mogli biti i nešto stariji od sjevernog. S obzirom na isturen položaj grada, koji bi već dosta usavršenim topovima 16. stoljećabio izvrsna meta, i na to da ga 1555. godine čuvaju samo dva vojnika i jedan tobdžija, iako može primiti 900 ljudi, ima mjesta mišljenju da je nastao možda još krajem 15. stoljeća. [5] Srpska pravoslavna crkva održava običaj da na Mitrovdan (dan sveto Demetrija, 8. studenog, a po julijanskom kalendaru 26. listopada) i Petrovdan 12. srpnja (29. lipnja po julijanskom kalendaru) na ruševinama crkve svetog Demetrija služi liturgije. Petrovdanski skup je ljeti i više je posjetitelja. Organizatori su pravoslavni vjernici sela Zagrađe i Sutomora i Crkvena općina Sutomore. [6]
Crkva Sv. Dimitrija-Demetrija na tvrđavi Nehaj je bila dvooltarska, što znači da je od nekog vremena bila i pravoslavna i katolička. Prilikom opravke tvrđave 1861. godine, Mehmet - paša je crkvu pretvorio u barutanu i zabranio vjernicima obiju crkava ukop na tom mjestu, pri čemu je demolirano okolno groblje, a kosti iz grobnica pobacane niz liticu. [7]
Galerija
-
Unutrašnjost tvrđave Haj-Nehaj s pogledom na kamenolom -
Dio zidina tvrđave kod ulaza -
Pogled na more s tvrđave -
-
Pravoslavni vjernici na petrovdanskoj liturgiji 2019. godine, kod ruševina crkve svetog Demetrija -
Ruševine najstarijeg objekta tvrđave, crkva svetog Demetrija, čija gradnja prethodi gradnji utvrde -
Ostatci crkvice -
Unutrašnjost crkve -
Oltar -
Pravoslavni svećenik, paroh spičansko-mišićki Marjan Petkovski, služi liturgiju -
Pogled na oltarsku apsidu i sjeverni zid crkve -
Pogled na dio Spičanskog polja i naselje ispod tvrđave -
Pogled na dio zidina, more, Crni rt i Velji vrh -
Nekadašnja barutana -
Pogled s tvrđave na dio Sutomora, more, Golo brdo s tvrđavom Tabijom i Spičansko polje, s pravoslavno-katoličkom crkvicom svete Petke - Venerande -
Zidine starih objekata -
Ostatci jedne od građevina tvrđave -
Pogled na sjevernu stranu tvrđave i brdo Sozinu, kroz koje je prokopan tunel, koji povezuje Podgoricu s primorjem -
Pogled na zapadne zidine tvrđave i Velji vrh -
Zidine tvrđave -
Zapadni dio tvrđave, gdje je ulaz -
Jedan od starih objekata iz kojeg danas raste drveće -
Glavni ulaz u tvrđavu sa zapadne strane -
Zidine gledane izvana -
Zidine tvrđave koje su okrenute prema moru -
Zidovi tvrđave -
Jedan od dva puta do tvrđave. Ovaj put kroz šumu je s južne strane, i nešto je nepristupačniji i duži za pješačenje, a drugi način dolaska do tvrđave je automobilima do kameonoloma Haj-Nehaj, koji je zapadno od tvrđave, a onda pješice -
Borova šuma ispod tvrđave s južne strane, s pogledom na Sutomore
Povezani članci
- Tabija - turska tvrđava kod Sutomora
- Crkva sv. Petke - Venerande u Sutomoru - pravoslavno-katolička dvooltarska crkva
- Samostan sv. Marije Ratačke - ruševine katoličkog samostana
- Velja Mogila kod Bara - velika ilirska grobnica
- Crkva sv. Petke - Venerande u Gornjem Šušanju, Bar - katolička
- Barski trikonhos - ranokršćanska crkva iz 5.-6. stoljeća
- Konkatedrala Svetog Petra u Baru - katolička
- Katedrala svetog Ivana Vladimira u Baru - pravoslavna
- Crkva Svetog Trojstva na Rumiji - pravoslavna
- Manastir Svetog Sergeja Radonežskog na Rumiji - pravoslavni
- Džamija Selimija u Baru
- Crkva sv. Neđelje u Baru - pravoslavna
- Pravoslavna crkva sv. Nikole u Starom Baru
- Katolička crkva sv. Nikole u Starom Baru
- Katedrala Bezgrešnog začeća Blažene djevice Marije na Gretvi, Stari Bar - katolička
- Crkva sv. Vita na Gretvi, Stari Bar - katolička
- Manastir Ribnjak - pravoslavni
Izvori
- ↑ Google maps, Haj-Nehaj tvrđava, Sutomore
- ↑ Bošković, Đurđe. 1962. Stari Bar. Savezni institut za zaštitu spomenika kulture. Beograd. str. 166.
- ↑ Bošković, Đurđe. 1962. Stari Bar. Savezni institut za zaštitu spomenika kulture. Beograd. str. 5.
- ↑ Bošković, Đurđe. 1962. Stari Bar. Savezni institut za zaštitu spomenika kulture. Beograd. str. 188.
- ↑ Mijović, Pavle. 1975. Gradovi i utvrđenja u Crnoj Gori. Arheološki institut, Muzej Ulcinj. Beograd, Ulcinj. str. 118.
- ↑ Petrovdanski sabor na Nehaju okupio pravoslavne vjernike
- ↑ Jovović, Ivan. 2013. MATICA, proljeće 2013., DVOOLTARSKE CRKVE NA CRNOGORSKOM PRIMORJU (PDF). Matica crnogorska. str. 77. line feed character u
|title=na mjestu 45 (pomoć)